Toelichting motivering toerisme in de kern Willemstad (gemeente Moerdijk) (artikel 3 lid 3 Winkeltijdenwet) Met deze toelichting bij het toerismeartikel uit de Winkeltijdenverordening geeft de gemeenteraad gevolg aan de motiveringsplicht als bedoeld in artikel 3, zevende lid van de Winkeltijdenwet (Wtw). Deze motivering bevat twee onderdelen. In de eerste plaats betreft het de onderbouwing van de toepassing van artikel 3, derde lid, onder a, de toerismebepaling. Ten tweede betreft het de daarbij nodige grondige afweging van betrokken belangen als o.a. werkgelegenheid, zondagsrust, leefbaarheid, veiligheid, openbare orde, consumentenbehoeften. De onderstaande motivering voldoet aan deze wettelijke eisen. De gemeenteraad heeft op grond van artikel 3,derde lid, onder a van de Wtw de bevoegdheid om bij verordening als de onderhavige vrijstelling te verlenen van het verbod om winkels op zon- en feestdagen geopend te hebben. Er dient sprake te zijn van: 1. op de gemeente of een deel daarvan gericht toerisme met een substantiële omvang, 2. mits de aantrekkingskracht voor dat toerisme geheel of nagenoeg geheel is gelegen buiten de verkoopactiviteiten die door de vrijstelling mogelijk worden gemaakt (het toerisme dient autonoom te zijn). De vaststelling of aan deze voorwaarden is voldaan, vergt een beoordeling van alle feiten en omstandigheden van het geval, die nauw verweven is met de specifieke situaties van deze gemeente. Wij hebben daarom een zekere beoordelingsvrijheid, die de rechter bij zijn toetsing behoort te respecteren. Wij stellen vast dat, om de hiernavolgende redenen, aan deze toepassingsvoorwaarden is voldaan. Er is sprake van autonoom toerisme met een substantiële omvang In het rapport Waterrijk Moerdijk wordt het kader geschapen. De visie is gericht op vijf pijlers die een ruimtelijk verband met elkaar hebben. Er wordt als het ware van binnen naar buiten gedacht. Hiermee wordt bedoeld dat uitgegaan wordt van factoren die bijdragen aan het onderscheidend vermogen en de (toeristische) aantrekkelijkheid. De volgende pijler richt zich op het verstevigen van het aanbod rondom de centrale trekker waaraan Moerdijk haar toeristische identiteit ontleent. De vijf pijlers zijn: - Willemstad al centrale trekker van toeristisch Moerdijk - Satellieten rondom Willemstad verlengen de verblijfstijd van bezoekers - Overige dorpskernen en polders leveren een bijdrage aan de beleving van de waterkant - regionale verankering en afstemming binnen Brabant aan Zee - Markten en doelgroepen, samenwerken en communiceren. In het rapport wordt gewezen op het relatief unieke karakter van het toeristisch aanbod in de vorm van: Culturele en cultuurhistorische voorzieningen: Binnen de gemeente Moerdijk zijn, gekoppeld aan de vestingstad Willemstad met het Mauritshuis. De forten Sabina-Henrica, de Hel en Bovensluis zijn allemaal op korte afstand van de vesting Willemstad gelegen. Natuur- en recreatiegebieden Groenstrook Klundert, Groenstrook de Appelzak, Sabina-Henricapolder, de buitengorzen aan het Hollandsch Diep Leisure-, sport- en recreatievoorzieningen Zwembaden: Bosselaar (in Zevenbergen), De Niervaert (in Klundert), het Buitendiep (Willemstad) en het Volkerakkertje (Fijnaart). Maneges, sportscholen en fitnesscentra, kanoverhuur, Jachthavens in Willemstad, Noordschans, Moerdijk, Nolleke Sas in Zevenbergen en Leeman in Standdaarbuiten en Dintelmond in Heijningen. Toeristisch-recreatieve routestructuren Gemeentegrensoverschrijdende routes voor fietsers (o.a. fietsknooppuntennetwerk en Landelijke Fietsroutes zoals LF Stedenroute dat door de kernen Moerdijk en Zevenbergen loopt. Door de gemeente Moerdijk loopt het landelijk wandelpad Floris V dat Willemstad aandoet en tevens zijn er diverse ommetjes en stadswandelingen. Wandelnetwerkgemeenteoverschrijdend- is in voorbereiding en zal naar verwachting in 2012 zijn opgeleverd. 1
Verblijfsaccommodatie en horeca Moerdijk beschikt over verschillende verblijfsaccommodaties: van hotel, pensions en bed & breakfast en (mini) campings. In de gemeente zijn er verder tal van cafe s cafetaria s en restaurants. Natuur en landschap De diversiteit van het landschap in de gemeente, maakt het tot een bijzonder aantrekkelijk wandel- en fietsgebied. De buitengorzen vormt een langgerekt natuurgebied langs de Noord- Brabantse oever van het Hollandsch Diep, gelegen tussen Klundert en Willemstad. Het wordt toegankelijk gemaakt voor wandelaars. Evenementen Moerdijk kent een relatief groot aantal evenementenprogramma met (boven)lokale aantrekkingskracht. Het aanbod is divers: braderieën, wielerrondes, kermissen en tentoonstellingen. Evenementen zoals bv. in de jachthaven van Willemstad, de lichtjesoptocht in Standdaarbuiten en Klundert bij Kaarslicht trekken veel bezoekers. Toeristische promotie Moerdijk heeft een Toeristen- en Arrangementenbureau (TAB) gevestigd in Willemstad. De bezoeker kan op de website van het TAB informatie vinden over de bezienswaardigheden en evenementen binnen de gemeente. Daarnaast zijn er diverse folders en brochures beschikbaar die het toeristisch-recreatief aanbod in beeld brengen. Kengetallen Moerdijk Inwoners en inkomen aantal inwoners per 01-01-2011 - gem. persoonlijk inkomen per inw. - Gem. besteedbaar inkomen partic. huish. Werkgelegenheidsstructuur -horeca -cultuur, sport en recreatie - aandeel toerisme en recreatie in werkgelegenheid - aantal banen toerisme en recreatie 36.574 3,0 % 1,0 % 4,2% 860 Bron: sociaal-economisch profiel regio West-Brabant 2009 Toerisme & recreatie - aantal bedden - aantal cafés - aantal restaurants per 10.000 inwoners - Aantal overnachtingen Inkomsten toeristenbelasting Bezoekersaantallen musea recreatieoorden en zwembaden natuurgerichte openluchtrecreatie dagarrangementen uit eten - 115,7-6,8% - 5,7% 96.000 2009 108.784 6.600 6.250 500.000 10.000 115.000 Bron: sociaal-economisch profiel regio West-Brabant 2009 Bron : toeristische monitor Moerdijk 2009 Bron: toeristische monitor Moerdijk 2009 2
De toeristische trekkers maken al hele lange tijd (Willemstad als vesting en forten) onderdeel uit van deze gemeente en trekken sindsdien toeristen en recreanten. Derhalve is gebleken dat deze een autonome aantrekkingskracht hebben op toeristen. Deze trekpleisters worden o.a. genoemd in de toeristische brochures die het toeristen- en arrangementenbureau uitgeeft, op de website, in de arrangementenbrochure en in diverse publicaties zowel lokaal/regionaal als landelijk. Uit het bovenstaand mag duidelijk zijn dat er sprake is van autonoom toerisme met een substantiële omvang. In Moerdijk zijn unieke toeristische trekpleisters c.q. voorzieningen aanwezig, op grond waarvan Moerdijk zich onderscheidt van andere gemeenten. De unieke toeristische trekkers c.q. voorzieningen zijn gelegen in of bij de kernen: Willemstad: de vesting, de jachthavens (de oude haven en de Batterij) Fort de Hel Fort Bovensluis (camping Bovensluis) Heijningen: Fort Sabina Klundert: Vesting Noordschans: jachthaven Moerdijk: haven Zevenbergen: verblijfsaccommodatie met café s, restaurants en terrassen Openstelling ten behoeve van het toerisme Toeristen doen Willemstad niet aan omdat de winkels op zondag open zijn. Voor de verblijfsrecreanten is het echter wel noodzakelijk dat de winkelvoorzieningen gedurende het hele weekend beschikbaar zijn, zodat zij in hun levensbehoeften kunnen voorzien. De zondagopenstelling van winkels ondersteunt als het ware het toeristisch product van de kern Willemstad door de levendigheid in de kernen te vergroten. Nu aan de toepassingsvoorwaarden van artikel 3, derde lid, onder a, WTW is voldaan, is de gemeenteraad bevoegd van de bevoegdheid als bedoeld in artikel 3 lid 3 onder a gebruik te maken. In deze verordening, artikel 8, maakt de gemeenteraad van deze bevoegdheid gebruik. Inventarisatie belangen De gemeenteraad heeft op grond van artikel 3 lid 3 onder a van de WTW de bevoegdheid om bij verordening vrijstelling te verlenen van het verbod om winkels op zon- en feestdagen geopend te hebben. De gemeenteraad mag deze bevoegdheid toepassen na afweging van de daarbij betrokken belangen (artikel 3 lid 6 WTW). De gemeenteraad is verplicht in ieder geval de volgende belangen in de afweging te betrekken. a. werkgelegenheid en economische bedrijvigheid in de gemeente, waaronder mede wordt begrepen het belang van winkeliers met weinig of geen personeel en van winkelpersoneel; b. de zondagsrust; c. de leefbaarheid, de veiligheid en de openbare orde in de gemeente. Inspraakprocedure Voorafgaand aan de invoering van het toeristisch regime heeft op 9 februari 2012 een consultatie plaatsgevonden met belanghebbende partijen. Daarbij aanwezig waren 15 ondernemers (supermarkten, tuincentrum en kleine ondernemers) aanwezig uit de kernen Zevenbergen, Klundert, Fijnaart en Willemstad. Tijdens de bijeenkomst is geïnventariseerd in hoeverre er behoefte bestaat aan de ruimere mogelijkheden om op zondag open te zijn. Er zijn 3 opties voorgelegd tw. 1. de toeristische bepaling alleen voor Willemstad. 2. een avondopenstelling voor met name de supermarkten of 3. een toeristische bepaling voor de hele gemeente. De argumenten die naar voren zijn gekomen zijn: de zondagopenstelling kan als belastend worden ervaren voor de kleine ondernemer. Echter is men er ook van doordrongen dat indien een ruimere 3
mogelijkheid niet mogelijk is dat ze economisch gezien de boot missen. De ondernemers geven aan dat de consument bepaalt wat er open is. Er bestaat voldoende draagvlak (75% van de aanwezigen) voor een ruimere mogelijkheid voor koopzondagen met dien verstande dat in overleg met de collega-ondernemers afspraken gemaakt kunnen worden en te komen tot maatwerk. Onder de nieuwe verordening is de zondagopenstelling geen verplichting. Winkeliers kunnen individueel of gezamenlijk bepalen hoe zij van de ruimere mogelijkheden gebruik willen maken. Er bestaat voldoende draagvlak voor een ruimere mogelijkheid voor koopzondagen met dien verstande dat in overleg met de collega-ondernemers afspraken gemaakt kunnen worden en te komen tot maatwerk. Er dient te allen tijde aandacht te blijven voor de leefbaarheid. Daarnaast worden ook andere belangen meegewogen zoals het belang van de consumenten (inwoners van de gemeente), het voorkomen van oneerlijke concurrentie en de vermindering van administratieve lasten. Bij de belangenafweging is ook bezien of aan het vrijlaten van de koopzondagen beperkingen moeten worden gesteld, bijv. in het aantal koopzondagen, met betrekking tot de winkeltijden op de betreffende koopzondagen. Aan dit voorstel liggen de volgende overwegingen (en daarmee de navolgende belangenafweging) ten grondslag. a. Ervaring afgelopen jaren In Willemstad is vanaf 2002 een toeristisch regime ingesteld. De daar opgedane kennis en inbreng van partijen zijn meegenomen in de belangenafweging. - Gesteld mag worden dat er zich door de invoering van het toeristisch regime geen problemen in het kader van de leefbaarheid/openbare orde en veiligheid hebben voorgedaan. Klachten zijn er niet ontvangen. Koopzondagen zijn een algemeen maatschappelijk geaccepteerd verschijnsel geworden, in de omliggende gemeenten en in vele andere gemeenten in het land. b. Maatschappelijke ontwikkelingen Met de vergroting van de arbeidsparticipatie is de noodzaak om in het weekend te kunnen winkelen steeds belangrijker geworden. Daarbij komt dat de zaterdag met steeds meer andere activiteiten ingevuld (moet) worden en er weinig tijd is om (samen) te winkelen of boodschappen te doen. Uit een peiling onder de inwoners (consument) kan ook worden afgeleid dat de vraag naar ruimere mogelijkheden voor koopzondagen als een voordeel wordt gezien. Het is echter ook van economisch belang om op zondag open te zijn. Openstelling op zondag levert ook extra werkgelegenheid op doordat extra personeel wordt aangenomen en het huidige personeel de mogelijkheid wordt gegeven meer uren te kunnen werken. c. Belangen ondernemers Het instemmen met dit voorstel zal een positief effect gaan hebben op de lokale economische bedrijvigheid en werkgelegenheid. Winkeliers krijgen door een zondagopenstelling mogelijkheden om de benodigde omzet te behalen als de winkeliers hierin kansen zien. De zondagopenstelling zorgt ervoor dat de winkels die open zullen zijn ook zorgen voor (behoud van) arbeidsplaatsen. Daarom geeft een zondagopenstelling ook een stimulans aan de lokale werkgelegenheid. Voor een aantal ondernemers (bouwmarkten, tuincentra) is de mogelijkheid om de winkels op zondag open te stellen van essentieel belang. Tevens dient men ook in te spelen op de verkoop via internet en ook met de andere gemeenten die een ruimere koopzondagenregime kennen. d. Aantal collectieve koopzondagen Het is van belang dat het vrijgeven van koopzondagen voor de gemeente er zeker niet toe zal leiden dat iedereen op alle zondagen open zal zijn. Tijdens de consultatiebijeenkomst met winkeliers uit de gemeente Moerdijk, is aangegeven dat zij met elkaar (zowel in de eigen kern als met de ondernemersverenigingen uit de diverse kernen) heldere afspraken maken over het aantal zondagen dat men open wil zijn. Dit zal dan gezamenlijk worden uitgedragen en worden gecommuniceerd. Het vrijgeven van de koopzondagen zal dan ook nauwelijks leiden 4
tot - voor zover die al aanwezig is - overlast voor de omgeving. e. Leefbaarheid Er kan niet gesproken worden van een massale verkeerstoename die zich concentreert in een gebied. Het aantal klachten wegens zondagsopenstelling in absolute en relatieve zin is er klein en dit mag geen aanleiding zijn om af te zien van de zondagopenstelling van winkels in Willemstad. De gemeente blijft een gemeente om goed in te wonen, werken en recreëren. De leefbaarheid kan juist vergroot worden doordat de voorzieningen 7 dagen per week bereikbaar zijn en door de sociale contacten op zondag. f. Veiligheid en openbare orde De zondagopenstelling zal geen negatieve effecten hebben op de veiligheid binnen de gemeente. De afgelopen jaren zijn de winkels die op zondag geopend wilden zijn, geopend geweest in Willemstad. Hieruit zijn geen problemen met de veiligheid gerezen. De inzet van de politie zal niet wijzigen ten opzichte van andere dagen tijdens de openstelling. De aard van de winkels die gebruik maken van de zondagopenstelling in de gemeente geeft geen aanleiding om te veronderstellen dat een openstelling op zondag een groter risico vormt dan een openstelling op zaterdag of andere dagen in de week. De veiligheidsdiensten zoals brandweer, politie en ambulance zijn 24 per dag en zeven dagen in de week inzetbaar bij calamiteiten. Juist door de spreiding van de winkelvoorzieningen zal de openbare orde en veiligheid niet in het geding komen. De afgelopen jaren zijn in ieder geval geen meldingen binnengekomen waarin melding wordt gemaakt van verstoring van de openbare orde als gevolg van op zondag geopende winkels. De openstelling van de winkels geeft daarom geen problemen in verband met de veiligheid en openbare orde. g. Zondagsrust en belangen kleine ondernemers en personeel Ervaringen uit de eigen gemeente (Willemstad) als van andere gemeenten geven aan dat op zondagochtend nauwelijks wordt gewinkeld. Door de openstelling van winkels pas mogelijk te maken na de kerkdiensten, wordt de zondagsrust in de praktijk voldoende gewaarborgd. De belangen van de kleine ondernemers, kerken etc. mogen zeker niet uit het oog worden verloren. Er dient opgemerkt te worden dat de mogelijkheid voor de ruimere openstelling van winkels geen verplichting is. Mensen die de zondag graag willen wijden aan familie- of kerkbezoek, sport, cultuur of hobby behouden uiteraard deze vrijheid zonder dat deze in persoonlijk opzicht worden aangetast. Wij zijn van mening dat openstelling van winkels op zon- en feestdagen in zijn algemeenheid niet is aan te merken als een verstoring van de zondagsrust. h. Afstemming met andere gemeenten Ondanks de aanscherping van het toeristisch regime in de wet, kiezen of hebben veel andere gemeenten gekozen om ruimere mogelijkheden voor koopzondagen mogelijk te maken. In de omliggende gemeenten valt af te leiden dat gemeenten het huidige regime handhaven dan wel verder uitbreiden. Ook in de grotere gemeenten is er voor gekozen om met de ondernemers af te stemmen hoeveel zondagen ze open zijn. De effecten van de maatregel op kleine winkeliers, werknemers, zondagsrust, veiligheid en leefbaarheid worden tot een minimum beperkt. Deze motieven leveren naar onze mening een voldoende onderbouwing om het toeristisch regime toe te passen voor Willemstad en hiermee het huidige regime te handhaven. 5