Verkort jaarverslag 2008 Rabobank De Langstraat
Vertrouwen in de toekomst Crisis toont belang coöperatieve banken aan Zowel nationaal als internationaal gaat 2008 de geschiedenis in als het jaar van de kredietcrisis. Interbancair vertrouwen was niet meer vanzelfsprekend, spaarders en leners werden zeer voorzichtig, het consumentenvertrouwen nam af en een recessie was geboren. Lokaal stond 2008 voor de Rabobank in het teken van de fusie tussen de voormalige Rabobanken Waalwijk-Loon op Zand en Drunen. De directie van Rabobank De Langstraat De kredietcrisis, die in Amerika begon als hypotheekcrisis doordat mensen met een laag inkomen hun hypotheeklasten niet langer konden dragen, sleepte in korte tijd de rest van de wereld met zich mee. Snelle reddingsacties van overheden en centrale banken konden niet voorkomen dat de crisis oversloeg op de reële economie. De belangrijkste opgave nu is de stabiliteit en het vertrouwen in het financiële systeem terug te brengen en te bouwen aan economisch herstel. In de moeilijke tijden die de kredietcrisis met zich meebrengt, blijft de Rabobank zo lang mogelijk achter haar klanten staan. Wij hebben daarmee onze sterke reputatie in 2008 niet alleen behouden, maar verder versterkt. Tijd gunstig voor coöperatie Natuurlijk heeft ook de Rabobank last gehad van de crisis. Maar veel minder dan de beursgenoteerde banken. Dat heeft alles te maken met de coöperatieve structuur van onze organisatie. Wat we in deze kredietcrisis vooral geleerd hebben, is dat banken geen onderwerp moeten zijn van speculatie, van beurskoersen. Van oudsher zijn wij degelijke en voorzichtige bankiers. Nu blijkt de waarde van een dergelijke opstelling. De coöperatie is gebaseerd op duurzame relaties met onze klanten, waarbij onze leden ons controleren en dus mee sturen. Door onze decentrale structuur kunnen we goed inspelen op lokale situaties en mogelijkheden voor individuele klanten. Dit is vandaag de dag een heel grote waarde die we moeten koesteren. Klanten van de Rabobank het meest tevreden In het verleden is buiten en ook binnen de bank wel gesuggereerd dat een coöperatie niet van deze tijd is. De afgelopen jaren is er veel studie gedaan naar de positie en prestaties van coöperatieve banken en naar de impact van dergelijke banken op het financiële systeem. Een ruim gedeelde vaststelling is dat deze banken belangrijk zijn voor de ontwikkeling van de samenleving en de financiële stabiliteit. De huidige crisis toont dat aan. Ook onze klanten en leden onderkennen dat. Eind 2008 onderzocht Blauw Research de tevredenheid van klanten over hun bank. Klanten van de Rabobank gaven het hoogste rapportcijfer, een 7,6. Ook op het gebied van deskundigheid, betrouwbaarheid, reputatie en sympathie scoorden we het hoogst. Overheidsmaatregelen nodig We zijn niet ontevreden met deze hoge waardering en met het feit dat de crisis weinig impact heeft op onze resultaten. Maar we zullen er ook alles aan moeten doen om het vertrouwen in de economie weer te herstellen. Veel van onze klanten hebben namelijk wél last van de kredietcrisis. Wij blijven in moeilijke tijden zo lang mogelijk achter onze klanten staan, richten ons op kansen en zijn een sparringpartner. Daarnaast is het belangrijk dat de overheid maatregelen neemt om het vertrouwen en de economie te stimuleren. Rabobank De Langstraat Verkort jaarverslag 2008 2
een kantoordirecteur (her-)benoemd, de commissies voor het Stimuleringsfonds zijn gevormd. En: de Ledenraad is compleet! Daarmee krijgt het directiemodel daadwerkelijk gestalte en wordt de ledeninvloed naar een hoger plan getild. Kortom, we zijn nog altijd dichtbij en betrokken bij onze klanten en hun leefomgeving. Consumenten kiezen in moeilijke tijden voor zekerheid en vertrouwen Vertrouwen in klanten Op de vraag hoe lang de crisis zal duren kan slechts geantwoord worden dat eerst duidelijk moet zijn waar de slechte risico s zitten en de markt ervan overtuigd moet zijn dat de verliezen in voldoende mate zijn genomen. Daarnaast is tijd nodig om de banken van voldoende kapitaal te voorzien en om onevenwichtigheden uit het economische systeem te halen. Eigenlijk is deze crisis dus het omslagpunt naar een gezondere economie. Dat doet op korte termijn pijn, heel veel pijn. Maar het is nodig. Ondanks de crisis staat onze bank nog steeds als een huis. In 2008 hebben we zowel in de particuliere als in de zakelijke kredietverlening een gezonde groei kunnen noteren, ondanks verslechterde omstandigheden in de laatste maanden. Voor goede ondernemingsplannen zal er bovendien altijd krediet zijn. Onze klanten hebben vertrouwen in ons. En dat vertrouwen is wederzijds. Meer dan 3 miljoen internetbankiers Het aantal klanten dat via internet bankiert passeerde in 2008 de drie miljoen. Zowel onze particuliere en private bankingklanten als bedrijven regelen hun bankzaken via internet. Ze kiezen daarmee voor gemak en snelheid, maar wel op een persoonlijke en betrokken manier. Via onder meer informatieve filmpjes, tests en checklist vinden onze klanten er steeds makkelijker zelf hun weg. En dat op een site die al sinds jaar en dag stabiel is en waarover gebruikers dik tevreden zijn. Door Online Awards werd onze site in 2008 verkozen tot beste en populairste financiële site. Ook wonnen we voor de vierde keer de verkiezing Website van het Jaar in de categorie Financiële producten en diensten. Vertrouwen in de toekomst Er staan ons in 2009 vele uitdagingen te wachten. Over vijf jaar wil Rabobank De Langstraat namelijk overtuigd marktleider zijn in alle segmenten. Belangrijk hierbij is om midden in de samenleving te blijven staan. Dit kan alleen met professionele medewerkers die de verwachtingen van de klant overtreffen. Rabobank De Langstraat legt de lat hoog, maar heeft alle vertrouwen in de toekomst. We zijn vertrokken uit de startblokken en gaan voor goud! Klanten kiezen voor zekerheid en vertrouwen Consumenten kiezen in moeilijke tijden voor zekerheid en vertrouwen, zo is in 2008 gebleken. Bestaande klanten brachten meer bankzaken en verzekeringen bij de Rabobank onder. Ook wij mochten veel nieuwe particuliere klanten, private bankingklanten en ondernemers verwelkomen. Het in ons gestelde vertrouwen betalen wij uiteraard graag terug. Op de Rabobankmanier: dichtbij, betrokken en toonaangevend. Dichtbij, betrokken en toonaangevend De Rabobank onderscheidt zich van andere banken door de lokale worteling en de kennis van de lokale markt. Dit geldt uiteraard ook voor Rabobank De Langstraat. Weliswaar groter dan voorheen, maar nog steeds dichtbij. Enkele honderden leden woonden in 2008 informatiebijeenkomsten bij over de plannen om te fuseren. Het behoud van alle kantoren en het behoud van ledeninvloed werden als belangrijkste aandachtspunten ingebracht. Inmiddels ligt de fusie alweer enkele maanden achter ons en staat de nieuwe bank. Medewerkers zijn vertrouwd met nieuwe collega's, in iedere kern is Steeds meer klanten kiezen voor het gemak en de snelheid van internetbankieren Rabobank De Langstraat Verkort jaarverslag 2008 3
Rabobank bevlogen en nuchter over MVO Door de kredietcrisis werd in 2008 duidelijk dat klanten er in de eerste plaats op moeten kunnen vertrouwen dat een bank haar maatschappelijke verantwoordelijkheid neemt. De Rabobank doet dat van oudsher: Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen (MVO) is een van onze prioriteiten. De Rabobank behoorde ook in 2008 weer tot de wereldtop in duurzaamheid. Het gerenommeerde Amerikaanse Ethisphere Institute riep ons uit tot een van de meest ethische banken wereldwijd. Samen met drie andere banken in de wereld ontvingen we de World Most Ethical Companies Award 2008 in de categorie banken. Onze ambitie is om in de wereldtop te blijven. MVO speelt dan ook door de hele organisatie en is terug te vinden in onze producten, in onze maatschappelijke betrokkenheid, ons personeelsbeleid en onze eigen bedrijfsvoering. In de Langstraat is er vanuit de Rabobank aandacht voor het klimaatprogramma van de gemeenten Waalwijk en Loon op Zand. Daarnaast zijn voor CO2-reductie en charity planning belangrijke doelstellingen geformuleerd. MVO in onze producten en diensten Het klimaatvraagstuk krijgt binnen ons productenpakket veel aandacht. Met duurzame producten als de KlimaatHypotheek, de creditcard met klimaatcompensatie en Rabo GroenSparen werken we samen met onze klanten aan een beter milieu. Vaak zoeken we hierbij de samenwerking met andere partijen die betrokken zijn bij het milieuvraagstuk, zoals het Wereld Natuur Fonds. Datzelfde geldt voor de duurzame beleggingsfondsen van Robeco (via de producten van Sustainable Asset Management) en Sarasin. We stimuleren onze bedrijvenklanten ook om zélf maatschappelijk verantwoord te ondernemen en de daarvoor noodzakelijke maatregelen te nemen. We kijken verder dan alleen de winstgevendheid; ook de reputatie op milieugebied en sociaal gebied is van belang. Bij financieringen boven 1 miljoen is een MVO-toetsing verplicht, ook bij Rabobank De Langstraat. Daarnaast gaat Robeco actief de dialoog aan met bedrijven waarin we beleggen. van biogas in Nederland. Dit biogas maakt de helft uit van ons gasverbruik. Ook op andere gebieden handelen we op duurzame wijze: zo gebruiken we papier met het FSC-keurmerk voor duurzaam bosbeheer en drinken we koffie die geproduceerd is met aandacht voor mens en natuur. Extra aandacht voor bepaalde mensen De Rabobank geeft bepaalde groepen mensen extra aandacht, zodat ook zij onze dienstverlening als laagdrempelig en dichtbij ervaren. Wij steunen onder meer SeniorWeb, dat ouderen leert omgaan met de computer en het moderne betalingsverkeer, en de Stichting Lezen & Schrijven om het probleem van laaggeletterdheid aan te pakken. Daarnaast draagt Rabobank De Langstraat vrijwilligerswerk een warm hart toe. Dit blijkt bijvoorbeeld uit de deelname aan Beursvloer in onze regio en de daaruit voortvloeiende activiteiten. Een ander voorbeeld hiervan betreft de aandacht voor Villa Pardoes vanuit Rabobank De Langstraat. Zo heeft de bank de kosten van het printen en verspreiden van de jaarstukken van Villa Pardoes voor haar rekening genomen. Verschillende medewerkers hebben in 2008 pannenkoeken gebakken bij Villa Pardoes en de gasten op hun avond voor vertrek terug naar huis een gezellige maaltijd bezorgd. Ook de vrijwilligers van Villa Pardoes zijn door onze bank in het zonnetje gezet. En dit zijn slechts enkele voorbeelden van de maatschappelijke betrokkenheid van Rabobank De Langstraat Klimaatneutrale bedrijfsvoering De Rabobank Groep zal over 2008 opnieuw de CO2-uitstoot compenseren door credits te kopen die in duurzame energieprojecten gestopt worden. Daardoor werken we CO2-neutraal. Natuurlijk proberen we in de eerste plaats onze CO2-uitstoot te verminderen. Sinds 1 januari 2009 is de Rabobank de grootste afnemer In 2008 zijn verschillende groepen medewerkers van Rabobank De Langstraat bij Villa Pardoes geweest om pannenkoeken te bakken voor de gasten Rabobank De Langstraat Verkort jaarverslag 2008 4
Lokale verwevenheid van grote waarde Dichtbij, betrokken en toonaangevend. Dat zijn de zaken die tellen bij de Rabobank. De bank waarbij de leden het verschil maken. De bank die een verbetering van de economische, sociale en culturele omgeving wil bewerkstelligen. De bank ook die bij sponsoring kiest voor duurzame relaties en hechte samenwerking. Leden maken het verschil Het lidmaatschap van de Rabobank geeft de klantrelatie een extra dimensie. Klanten krijgen de best mogelijke financiële diensten om hun ambities te realiseren: onze 16.000 leden kunnen bovendien meepraten over belangrijke onderwerpen én invloed uitoefenen. Bovendien ontvangen leden vier keer per jaar het ledenmagazine RaboContact met financiële artikelen, lokale informatie en speciale aanbiedingen. Nieuw bestuursmodel In 2008 hebben we samen met onze leden gekozen voor de invoering van een nieuw bestuursmodel. Het nieuwe model bestaat uit een benoemde meerhoofdige directie, een Raad van Commissarissen en een Ledenraad. Deze Ledenraad neemt bijna alle bevoegdheden van de algemene vergadering over. De Ledenraad stelt de jaarrekening vast, verleent decharge voor het gevoerde beleid en het toezicht daarop, beslist over de besteding van een deel van de winst voor plaatselijke doelen en benoemt de leden van de Raad van Commissarissen. Daarnaast is de Ledenraad een belangrijk klankbord voor de directie als het gaat om de kwaliteit van de dienstverlening en de maatschappelijke betrokkenheid van de Rabobank. Verschil in de maatschappij Rabobank De Langstraat stelt een deel van de winst beschikbaar voor de ondersteuning van sociaal-economische of maatschappelijke initiatieven via het Rabobank Stimuleringsfonds. Onze leden laten hun stem horen en bepalen mee welke projecten we steunen middels dit fonds. Een voorbeeld hiervan is het project van de Stichting Maasduinen. Deze stichting ontving een bijdrage vanuit het Stimuleringsfonds en heeft hiervan vier side-by-side fietsen aangeschaft voor de woonzorgcentra Antoniushof in Waalwijk, Rosagaerde en de Vossenberg in Kaatsheuvel en de Venloene in Loop op Zand. De fietsen bieden plaats aan twee personen, zodat de ouderen met een familielid, vrijwilliger of verzorger een fietstochtje kunnen maken. De ouderen hoeven daarbij niet zelf te trappen, maar mogen genieten van de rit, de buitenlucht en het gezelschap. Sponsoring Rabobank De Langstraat kiest bij sponsoring al jaren voor hechte samenwerking met vele verenigingen en stichtingen in ons werkgebied. Kennis uitwisselen, geld beschikbaar stellen of samenwerken. Rabobank De Langstraat toont ook middels sponsoring graag haar lokale betrokkenheid. Speerpunten zijn: wielersport, paardensport, voetbal, tennis, handbal, gehandicapten, kunst en cultuur en grote evenementen. Grotere betrokkenheid Om de betrokkenheid te vergroten, gaan we onder meer virtuele kanalen inzetten. Het is laagdrempelig en verhoogt de deelname aan polls en discussies. Uiteraard vergeten we hierbij de groep mensen die geen of minder affiniteit met deze kanalen heeft niet. Ook voor hen blijven we dichtbij en betrokken. Directievoorzitter Peter Konijnenburg samen met een bewoner op een side by side-fiets die Stichting Maasduinen kon financieren vanwege een bijdrage uit het Rabobank Stimuleringsfonds Rabobank De Langstraat Verkort jaarverslag 2008 5
In verband met de juridische fusie, welke per 1 december 2008 heeft plaatsgevonden tussen Coöperatieve Rabobank Waalwijk-Loon op Zand U.A., gevestigd te Waalwijk en Coöperatieve Rabobank Drunen U.A., gevestigd te Drunen, gemeente Heusden, zijn in de vermelde resultaten over 2008 de resultaten van de opgeheven bank over de periode 1 januari tot de fusiedatum begrepen. De ter vergelijking opgenomen cijfers over 2007 hebben betrekking op beide banken tezamen. De naam van de Coöperatieve Rabobank Waalwijk-Loon op Zand U.A., gevestigd te Waalwijk is tevens gewijzigd in Coöperatieve Rabobank De Langstraat U.A. gevestigd te Waalwijk. Kantoren: Professor Asserweg 4, Waalwijk Grotestraat 234, Waalwijk Grotestraat 149, Drunen Horst 38, Kaatsheuvel Kerkstraat 5, Loon op Zand Raadhuisplein, 4 Sprang-Capelle Raadhuisstraat 8, Waspik Raad van commissarissen prof. mr. R.C.J. Galle, voorzitter drs. A.J.M. van Delft drs. C.P.M.M. van Heesbeen H.W.J. Poelen RA C.J.M. de Rooij drs. M.E.C. Schellekens ing. J.P.M. Verhulst drs. R.H.M. van der Zijl Directie mr. drs. P. Konijnenburg, directievoorzitter drs. K.J. Janssen (vanaf 1 januari 2009) P.J.A. Vrijhoeven J.G. Wassink MBA Verkorte jaarrekening 2008 van Coöperatieve Rabobank De Langstraat U.A. gevestigd te Waalwijk Balans per 31 december 2008 (na winstbestemming) (Bedragen in duizenden euro's) 2008 2007 Activa Kasmiddelen 6.857 5.367 Groepsmaatschappijen 335.614 234.152 Vorderingen op cliënten 1.772.547 1.648.505 Deelnemingen 14.902 4.593 Onroerende zaken en bedrijfsmiddelen 13.942 14.708 Overige activa 8.012 10.358 Totaal activa 2.151.874 1.917.683 Aan de Ledenraad, Bijgaand leggen wij u voor de verkorte jaarrekening 2008, voorzien van de accountantsverklaring en het advies van de Raad van Commissarissen. De verkorte jaarrekening is ontleend aan de jaarrekening 2008, welke voorzien van de accountantsverklaring en het advies van de Raad van Commissarissen ter inzage ligt in alle kantoren van de bank. De directie Aan: de Raad van Commissarissen en de directie van Coöperatieve Rabobank De Langstraat U.A. Accountantsverklaring Opdracht Wij hebben gecontroleerd of de in dit verslag opgenomen verkorte jaarrekening (op pagina 6) van Coöperatieve Rabobank De Langstraat U.A. te Waalwijk over 2008 op de juiste wijze is ontleend aan de door ons gecontroleerde jaarrekening 2008 van Coöperatieve Rabobank De Langstraat U.A. te Waalwijk. Bij die jaarrekening hebben wij op 02-06-2009 een goedkeurende accountantsverklaring verstrekt. De leiding van de coöperatie is verantwoordelijk voor het opstellen van de verkorte jaarrekening in overeenstemming met de grondslagen zoals gehanteerd in de jaarrekening 2008 van Coöperatieve Rabobank De Langstraat U.A. Het is onze verantwoordelijkheid een accountantsverklaring inzake de verkorte jaarrekening te verstrekken. Werkzaamheden Wij hebben onze controle verricht in overeenstemming met Nederlands recht. Dienovereenkomstig dienen wij onze controle zodanig te plannen en uit te voeren dat een redelijke mate van zekerheid wordt verkregen dat de verkorte jaarrekening op de juiste wijze is ontleend aan de jaarrekening. Wij zijn van mening dat de door ons verkregen controle-informatie voldoende en geschikt is als basis voor ons oordeel. Oordeel Naar ons oordeel is de verkorte jaarrekening in alle van materieel belang zijnde aspecten op de juiste wijze ontleend aan de jaarrekening. Toelichting Wij vestigen er de aandacht op dat voor het inzicht dat vereist is voor een verantwoorde oordeelsvorming omtrent de financiële positie en de resultaten van Coöperatieve Rabobank De Langstraat U.A. te Waalwijk en voor een toereikend inzicht in de reikwijdte van onze controle de verkorte jaarrekening dient te worden gelezen in samenhang met de volledige jaarrekening, waaraan deze is ontleend, alsmede met de door ons daarbij op 02-06-2009 verstrekte goedkeurende accountantsverklaring. Deze toelichting doet geen afbreuk aan ons oordeel. Utrecht, 18-06-2009 Ernst & Young Accountants LLP w.g. drs. P.J.A.J. Nijssen RA Passiva Groepsmaatschappijen en maatschappijen waarin wordt deelgenomen 765.075 663.227 Spaargelden 745.533 704.922 Andere schulden aan cliënten 487.808 413.173 Overige passiva 33.343 29.609 Algemene reserve 120.115 106.752 Totaal passiva 2.151.874 1.917.683 Niet in de balans opgenomen verplichtingen 84.671 84.512 Winst-en-verliesrekening over 2008 (Bedragen in duizenden euro's) 2008 2007 Baten Rentebaten 105.161 86.831 Rentelasten -68.388-53.041 Rente 36.773 33.790 Opbrengsten uit deelnemingen 4.509 22 Provisie 10.224 10.856 Overige baten 80 101 Totaal baten 51.586 44.769 Lasten Personeelskosten 18.101 16.229 Andere beheerskosten 11.631 11.735 Afschrijvingen 1.150 1.261 Totaal lasten -30.882-29.225 Bedrijfsresultaat vóór waardeveranderingen van vorderingen 20.704 15.544 Advies Raad van Commissarissen Aan de Ledenraad, Voor u ligt de verkorte jaarrekening 2008. Deze verkorte jaarrekening is ontleend aan de jaarrekening 2008, welke wij ter voldoening aan het bepaalde in de statuten hebben onderzocht. Mede op grond van de bij de jaarrekening 2008 door Ernst & Young Accountants LLP afgegeven accountantsverklaring, stellen wij u voor om de jaarrekening vast te stellen en de bestuurders te dechargeren. Waardeveranderingen van vorderingen -4.088-3.707 Bedrijfsresultaat vóór belastingen 16.616 11.837 Belastingen bedrijfsresultaat -3.029-2.955 Nettowinst 13.587 8.882 De Raad van Commissarissen Rabobank De Langstraat Verkort jaarverslag 2008 6