Factsheet Onderwerp Luchtkwaliteit over het jaar 2013 Inleiding Op 16 december 2014 is de vijfde rapportage over de voortgang van het Nationaal Samenwerkingsprogramma Luchtkwaliteit aan de voorzitter van de Tweede Kamer aangeboden. Het doel van de Monitoringsrapportage NSL-2014 is te laten zien of Nederland tijdig voldoet aan de Europese grenswaarden voor fijn stof en stikstofdioxide. Dit rapport geeft een beeld van de luchtkwaliteit in Nederland. Hieruit is een uitsnede voor Noord-Brabant gemaakt en beschreven in deze factsheet luchtkwaliteit. Achtergrondinformatie Fijn stof is een vorm van luchtverontreiniging die een negatief effect kan hebben op de gezondheid van de mens. Korte blootstelling aan hoge concentraties kan de gezondheid schaden, terwijl langdurige blootstelling aan lage concentraties kan leiden tot chronische bronchitis en infecties, aderverkalking en vervroegde sterfte. Stikstofdioxide (NO 2) is een belangrijke component van luchtverontreiniging. Stikstofdioxide zelf lijkt niet schadelijk voor de gezondheid. De stof is een goede indicator voor verkeersemissies. Doelstelling Voldoen aan het wettelijk kader, verbeteren van de luchtkwaliteit en daarmee de volksgezondheid. Veroorzakers In Noord-Brabant zijn veehouderijen, verkeer en vervoer de grootste emissiebronnen van fijn stof en Stikstofdioxide. Wettelijk kader Europese Kaderrichtlijn Luchtkwaliteit stelt normen voor: o Fijn stof (PM 10): - jaargemiddeld 40 μg/m 3 - maximaal 35 overschrijdingsdagen van 50 μg/m 3 o Fijn stof (PM 2,5): - jaargemiddeld 25 μg/m 3 - indicatieve waarde jaargemiddeld van 20 μg/m 3 (vanaf 2020) - blootstellingsindex (AEI) 20 μg/m 3 op stedelijke achtergrond-concentraties. Deze index wordt berekend op het driejarig voortschrijdend jaargemiddelde. o Stikstofdioxide (NO 2): jaargemiddeld 40 μg/m 3 Wet milieubeheer (Wm) en Wet algemene bepalingen omgevingsrecht (Wabo). Nationaal Samenwerkingsprogramma Luchtkwaliteit (NSL).
Wat hebben de maatregelen opgeleverd Nederland voldeed in 2005 niet aan de Europese normen. Daarom is het Nationaal Samenwerkingsprogramma Luchtkwaliteit (NSL) opgesteld. Het NSL is in april 2009 goedgekeurd door de Europese Commissie. De Staatssecretaris van Infrastructuur en Milieu heeft het NSL onveranderd verlengd tot en met 31 december 2016. Het Besluit verlenging NSL is per 5 juni 2014 van kracht. Doel is dat de gezamenlijke aanpak van het Rijk, Provincie en Gemeenten van de resterende knelpunten wordt voortgezet. Stand van zaken Fijnstof (PM 10) Voor Noord-Brabant geldt dat in 2013 geen overschrijdingen van de normen voor fijn stof (PM 10) nabij wegen (exclusief veehouderijen) zijn berekend. Er zijn alleen overschrijdingen als gevolg van veehouderijen geconstateerd. Uit de resultaten volgt verder dat in Nederland bij 19 gemeenten een overschrijding van de etmaalnorm voor fijn stof is berekend. In 3 gemeenten is ook sprake van een overschrijding van de jaarnorm. De overschrijding van de etmaalnorm wordt veroorzaakt door 63 veehouderijen. De overschrijdingen vinden, net als in de voorafgaande monitoringsrondes, met name plaats in Gelderland, Limburg en Noord- Brabant door de concentratie van (pluimvee) veehouderijen. Voor fijn stof moest Nederland sinds juni 2011 aan de normen voldoen. Het aantal gerapporteerde overschrijdingen voor fijn stof in het rekenjaar 2013 betreft dus daadwerkelijke overschrijdingen van de norm. In Noord-Brabant vinden deze overschrijdingen plaats in de gemeenten Bergeijk, Gilze en Rijen, Someren, Son en Breugel, Sint-Oedenrode en Woudrichem en betreft 14 bedrijven. Door het ministerie van IenM zijn sinds 2013 twee oplossingsrichtingen uitgezet voor de aanpak van de fijnstofproblematiek bij veehouderijen: - Een individuele aanpak bij een overschrijding dichtbij een individuele veehouderij. - Een gebiedsgerichte aanpak waarbij de overschrijding wordt veroorzaakt door cumulatie van de meerdere veehouderijen en hoge achtergrondconcentraties (b.v. Nederweert en Someren). Fijn stof (PM 2,5) De jaargemiddelde PM 2,5-concentratie in 2013 over Nederland bedraagt circa 13 μg/m 3 en ligt onder de Europese grenswaarde van 25 μg/m 3. In Noord-Brabant varieert in 2013 de jaargemiddelde PM 2,5-concentratie tussen 14 en 16 μg/m 3. 2/5
Stikstofdioxide (NO 2) NO 2 is een indicator voor de uitstoot door verkeer en vervoer. Voor het oplossen van knelpunten is de betreffende wegbeheerder verantwoordelijk. In Nederland voldoet 42,6 kilometer rijrichting niet aan de normen voor NO 2. Daarvan ligt 6,9 km rijrichting in Noord-Brabant. Dit is onderverdeeld in 0,1 km provinciale weg en 6,8 km rijrichting gemeentelijke wegen. De voorspellingen laten voor Noord- Brabant zien dat in 2015 alle rijks- en provinciale wegen aan de normen voor NO 2 voldoen. Op 0,4 km rijrichting in de gemeente Eindhoven is een overschrijding berekend. Wat zijn de laatste ontwikkelingen? In december 2014 is de monitoringsrapportage van het NSL gepubliceerd. De monitoring van het NSL laat zien dat de concentraties fijnstof en stikstofdioxide blijven dalen. Bijna overal in Nederland liggen de concentraties (vaak ruim) onder de Europese grenswaarden. Er resteren alleen nog een aantal lokale knelpunten. 3/5
Trend Onderstaande tabel geeft een overzicht van de overschrijdingen van 2009 tot en met 2013. Fijn stof PM 10 Jaar Overschrijding aantal km rijrichting Prognose overschrijding aantal km rijrichting in 2015 Landelijk Rijksweg Prov.weg Gem. weg Landelijk Rijksweg Prov.weg Gem.weg 2009 11,2 2,2 9 Niet berekend 2010 33,8 0 0 0,9 11,6 0 0 0,5 2011 21,8 0 0 0,3 16,1 0 0 0 2012 3,9 0 0 0 13,7 0 0 0 2013 2,5 0 0 0 10,2 0 0 0 Stikstofdioxide NO 2 Jaar Overschrijding aantal km rijrichting Prognose overschrijding aantal km rijrichting in 2015 Landelijk Rijksweg Prov.weg Gem. weg Landelijk Rijksweg Prov.weg Gem.weg 2009 1077,5 95,8 30,5 63,3 2,9 0 0 2010 584,5 25,9 3,1 31.6 13,7 0 2,7 0 2011 356,8 11,0 0 6,9 11,2 0 0 0 2012 187,9 4,3 0,1 9,7 12,6 0 0 1,0 2013 42,6 0 0,1 6,8 9,2 0 0 0,4 Fijn stof PM 10 Veehouderij overschrijdingen Jaar Aantal Landelijk In aantal gemeenten in Aantal bedrijven in NBr NBr 2009 140 23 81 2010 64 16 25 2011 131** 21 61 2012 92 13 Niet benoemd 2013 63 6 14 ** aantallen zijn hoger dan jaar ervoor vanwege nauwkeurigere invoergegevens. Hoe gaan we onze doelstelling realiseren? In de provincie Noord-Brabant hebben provincie, gemeenten en maatschappelijke partijen afspraken gemaakt over de aanpak van overlast die veehouderijbedrijven op veel plekken in de provincie veroorzaken. In 2020 moet die overlast verdwenen zijn. De gemeenten nemen hierbij het initiatief. Zij zorgen ervoor dat er in zogenoemde urgentiegebieden verbeterplannen komen en uitgevoerd worden. Dat doen ze samen met burgers, boeren en andere partijen in het urgentiegebied. Urgentiegebieden zijn die gebieden waar de kwaliteit van de woonomgeving en/of de gezondheidssituatie onder de maat zijn doordat er een te hoge belasting is van geur of fijn stof. De beleving van de bewoners is daarbij ook van groot belang. 4/5
Daarnaast stelt de provincie Noord-Brabant bij uitbreiding van bebouwing van veehouderijen een norm voor o.a. fijn stof. Deze norm voorkomt dat er nieuwe overschrijdingen ontstaan en laat uitbreiding van veehouderijen in een overbelaste situatie alleen toe als de overbelasting geheel gesaneerd wordt. De provincie heeft dit vastgelegd in de verordening Ruimte 2014. 5/5