1. Inleiding. Rapportage Luchtkwaliteit 2012, gemeente Doetinchem 4

Transcriptie

1 Rapport Luchtkwaliteit 2012 Doetinchem Oktober 2013

2

3 INHOUD 1. Inleiding Algemeen Wet luchtkwaliteit Nationaal Samenwerkingsprogramma Luchtkwaliteit Bronnen van luchtverontreiniging Luchtverontreinigende stoffen en de gezondheidseffecten Luchtverontreiniging en weersomstandigheden Resultaten Berekeningen luchtkwaliteit Metingen luchtkwaliteit Conclusie Toetsing normen Fijnstof Hofstraat Maatregelen Vervolg Bijlage 1: Berekeningsresultaten luchtkwaliteit in Doetinchem in 2012 Bijlage 2: Luchtkwaliteitsmetingen in Doetinchem, Jaarrapportage 2012

4 1. Inleiding In deze rapportage wordt de luchtkwaliteit van de gemeente Doetinchem beschreven voor het jaar Nagegaan is of er sprake is van overschrijdingen van de wettelijke luchtkwaliteitsnormen uit de Wet luchtkwaliteit voor de luchtverontreinigende stoffen stikstofdioxide (NO 2), koolmonoxide (CO), fijn stof (PM 10) en benzeen (C 6H 6). Tevens zijn berekeningen uitgevoerd voor benzo(a)pyreen (BaP). De luchtkwaliteit in Doetinchem wordt inzichtelijk gemaakt door berekeningen en door metingen. De berekeningen van de luchtkwaliteit hebben betrekking op het gehele wegennetwerk in de gemeente. Sinds september 2009 wordt de luchtkwaliteit gemeten. In de Hofstraat staat een fijnstofmeter en op een aantal andere locaties in de kern Doetinchem worden stikstofdioxidemetingen uitgevoerd. Doel van dit rapport is niet alleen om de eventuele overschrijdingen van de luchtkwaliteitsnormen weer te geven, maar ook om een goed totaalbeeld te krijgen en te houden van de ontwikkeling van de stedelijke luchtkwaliteit in Doetinchem. Rapportage Luchtkwaliteit 2012, gemeente Doetinchem 4

5 2. Algemeen 2.1 Wet luchtkwaliteit In hoofdstuk 5, titel 2 van de Wet milieubeheer (ook wel de Wet luchtkwaliteit genoemd) en het Besluit derogatie luchtkwaliteitseisen zijn grenswaarden, plandrempels en alarmdrempels opgenomen voor verschillende stoffen, waaronder stikstofdioxide, fijn stof, benzeen en lood Normen stikstofdioxide (NO 2) Tot 1 januari 2015 geldt een jaargemiddelde grenswaarde NO 2 van 60 μg/m 3. Met ingang van 1 januari 2015 gaat een jaargemiddelde grenswaarde NO 2 van 40 μg/m 3 gelden Normen fijnstof (PM10 en PM2,5) Voor fijnstof geldt een jaargemiddelde grenswaarde voor PM10 van 40 μg/m 3. Bovendien geldt een 24- uurs gemiddelde grenswaarde van 50 μg/ m 3, waarbij geldt dat deze laatste maximaal 35 maal per kalenderjaar mag worden overschreden. Voor wat betreft fijnstof PM2,5 geldt vanaf 2015 een grenswaarde van 25 μg/ m 3. Tot die tijd geldt dit niveau als richtwaarde Normoverschrijding Als er geen overschrijding is van een grenswaarde voldoet de luchtkwaliteit aan de wettelijke norm en zijn geen (verdere) maatregelen nodig om de luchtkwaliteit te verbeteren. Bij een overschrijding van een plandrempel moet de gemeente een luchtkwaliteitsplan opstellen waarin beschreven staat op welke wijze en wanneer er maatregelen getroffen worden om aan de grenswaarden voor de luchtkwaliteit te kunnen voldoen (zie verder onder paragraaf 2.2). Bij een overschrijding van de alarmwaarden moet worden gehandeld conform de procedures beschreven in de Smogregeling Een overschrijding van een alarmwaarde is in de gemeente Doetinchem nog nooit voorgekomen. 2.2 Nationaal Samenwerkingsprogramma Luchtkwaliteit Gekoppeld aan de Wet luchtkwaliteit is het Nationaal Samenwerkingsprogramma Luchtkwaliteit (NSL), waaraan vervolgens het Regionaal Samenwerkingsprogramma Luchtkwaliteit (RSL) hangt. Het RSL is een bouwsteen voor het NSL. Het doel van het NSL is om zo snel mogelijk de knelpunten voor luchtkwaliteit op te lossen. Daarnaast is het NSL belangrijk om stagnaties voor nieuwe ruimtelijke ontwikkelingen en verkeersplannen te voorkomen. Het NSL is een gezamenlijk programma van de betrokken ministeries, provincies en gemeenten (waaronder de gemeente Doetinchem) om de luchtkwaliteit in Nederland te verbeteren en de voortgang van ruimtelijke en verkeersplannen veilig te stellen. Het NSL bevat enerzijds alle maatregelen die de luchtkwaliteit verbeteren en anderzijds alle ruimtelijke ontwikkelingen die de luchtkwaliteit verslechteren. De positieve effecten (maatregelen om de luchtkwaliteit te verbeteren) overtreffen de negatieve effecten (ruimtelijke projecten die de luchtkwaliteit verslechteren), zodat door uitvoering van het NSL overal in Nederland uiterlijk in juni 2011 de grenswaarde voor fijn stof en in januari 2015 de grenswaarde voor stikstofdioxide wordt gehaald. Rapportage Luchtkwaliteit 2012, gemeente Doetinchem 5

6 Voor de onderbouwing en doorrekening van het NSL is een apart rekenmodel, de monitoringstool, ontwikkeld. De input voor de monitoringstool wordt geleverd door de betrokken provincies en gemeenten en de berekening van de luchtkwaliteit wordt centraal uitgevoerd. Het ministerie stelt vervolgens de berekeningsresultaten beschikbaar aan alle betrokken gemeenten. 2.3 Bronnen van luchtverontreiniging De bronnen die de luchtkwaliteit bepalen zijn onder te verdelen in drie categorieën: bronnen die bijdragen aan de landelijke achtergrondconcentraties, bijvoorbeeld de grote industrieën, en (op landelijke schaal) het verkeer en de huishoudens; de bijdrage van het regionale/lokale verkeer (het wegennetwerk); de locatie specifieke situaties (stagnerend verkeer, een streetcanyon, etc). De voornaamste bron van luchtverontreiniging in Doetinchem is het wegverkeer. De uitstoot van stikstofdioxide en fijn stof worden voornamelijk veroorzaakt door het intensieve verkeer en in het centrumgebied. Stagnerend verkeer draagt voornamelijk bij aan een slechtere luchtkwaliteit. De bijdragen van andere bronnen aan de luchtverontreiniging (zoals bedrijven en huishoudens) zijn verdisconteerd in de zogenoemde achtergrondconcentraties. Deze worden bepaald op basis van het Landelijke Meetnet Luchtkwaliteit (LML) en zijn meegenomen in de berekeningen. 2.4 Luchtverontreinigende stoffen en de gezondheidseffecten De concentraties van stikstofdioxide, koolmonoxide, benzeen en benzo(a)pyreen kunnen significant hoger zijn door locale emissies en/of door plaatselijke omstandigheden die de verspreiding in de atmosfeer belemmeren. De hier genoemde stoffen kunnen schade toebrengen aan de gezondheid van mens en dier en/of aan planten en gebouwen. Stikstofdioxide en fijnstof veroorzaken schade aan luchtwegen en versterken hooikoorts, allergische en astmatische problemen. Benzeen en PAK s zoals benzo(a)pyreen kunnen kanker veroorzaken. Rapportage Luchtkwaliteit 2012, gemeente Doetinchem 6

7 2.5 Luchtverontreiniging en weersomstandigheden Het weer is van grote invloed op de luchtkwaliteit. Extreme weersomstandigheden kunnen zorgen voor een hoge concentratie schadelijke stoffen (waaronder fijn stof). Dus niet alleen bij warme dagen, maar ook koude dagen is de kans op hoge concentraties fijn stof groot. Rapportage Luchtkwaliteit 2012, gemeente Doetinchem 7

8 3. Resultaten 3.1 Berekeningen luchtkwaliteit De rekenresultaten van de modelberekening van de luchtkwaliteit van het jaar 2012 zijn opgenomen als bijlage 1. Dit zijn de gegevens uit de monitoringstool (van het NSL, zie paragraaf 2.2). Uit de resultaten van de modelberekeningen blijkt dat in Doetinchem in het jaar 2012 op geen enkele locatie een overschrijding van de luchtkwaliteitnormen is berekend. De waarden liggen ruim onder de wettelijke normen. In de monitoringstool wordt een doorkijk gegeven naar de jaren 2015 en Uit deze resultaten blijkt dat in Doetinchem in beide toekomstige jaren geen sprake is van een overschrijding of een bijnaoverschrijding van de luchtkwaliteitnormen. 3.2 Metingen luchtkwaliteit Vanaf september 2009 tot en met het eerste kwartaal van 2013 zijn in Doetinchem luchtkwaliteitsmetingen uitgevoerd. In de Hofstraat stond een fijnstofmeter en op een aantal andere locaties in de kern Doetinchem werden stikstofdioxidemetingen uitgevoerd. Het Bureau Milieumetingen van de provincie Gelderland is verantwoordelijk voor de metingen (zij zijn een onafhankelijke, deskundige en gecertificeerde meetdienst). De resultaten van de metingen over de periode 2012 zijn weergegeven in het rapport Luchtkwaliteitmetingen in Doetinchem, jaarrapportage 2012 (zie bijlage 2). In 2012 wordt op geen van de meetlocaties de grenswaarden voor fijnstof en stikstofdioxide overschreden Stikstofdioxide (NO 2) Op de verkeersbelaste meetlocaties is in 2012 een jaargemiddelde NO 2-concentratie vastgesteld uiteenlopend van 21 tot 27 μg/m 3. Op de achtergrondlocatie (referentiemeting) is in 2012 een jaargemiddelde NO 2-concentratie vastgesteld van 19 μg/m 3. De verhoging van de NO 2-concentratie ten opzichte van de regionale achtergrondconcentratie is hiermee 2 tot 8 μg/m 3. Zowel de jaargemiddelden als de bijdragen ten opzicht van de regionale achtergrond zijn in 2012 lager dan in voorgaande jaren. Met name de lagere bijdrage ten opzichte van de regionale achtergrond is direct verkeersgerelateerd. Opvallend is de lage bijdrage ten opzichte van de regionale achtergrondconcentratie op de verkeersbelaste meetlocatie aan de Bedrijvenweg (Doe6). Dit kan verklaard worden door het feit, dat ten opzichte van de andere verkeersbelaste meetlocaties de locatie aan de Bedrijvenweg meer open is en de doorstroming van het verkeer beter is. In 2012 is de vastgestelde jaargemiddelde concentratie NO 2 op alle meetlocaties lager dan de huidige en toekomstige jaargemiddelde grenswaarde voor NO 2. Hiermee wordt in 2012 voor wat betreft NO 2 voldaan aan de Wet luchtkwaliteit 2007 en het Besluit derogatie luchtkwaliteitseisen. Rapportage Luchtkwaliteit 2012, gemeente Doetinchem 8

9 3.2.2 Fijnstof Hofstraat Voor wat betreft fijnstof PM10 is in 2012 op de meetlocatie aan de Hofstraat een jaargemiddelde concentratie van 28 μg/m 3 vastgesteld. Het aantal overschrijdingsdagen van de 24-uurs gemiddelde grenswaarde van 50 μg/m 3 bedraagt in etmalen. Zowel het jaargemiddelde als het aantal overschrijdingsdagen vallen gunstiger uit dan vorig jaar. De bijdrage ten opzichte van de regionale achtergrond was in μg/m 3. Hoewel de directe verkeersbelasting op deze meetlocatie in de loop der jaren is afgenomen en de meteorologische omstandigheden in 2012 gunstig waren voor wat betreft luchtverontreiniging, is in de bijdrage ten opzichte van de regionale achtergrond op deze locatie een stijgende lijn te zien. Blijkbaar is de stedelijke achtergrondconcentratie voor wat betreft PM10 inde loop der jaren in Doetinchem toegenomen. De PM2,5-concentratie is met een jaargemiddelde concentratie van 22 μg/m 3 lager dan de richtwaarde (25 μg/m 3 ). Vanaf 2015 geldt deze richtwaarde als jaargemiddelde grenswaarde. Rapportage Luchtkwaliteit 2012, gemeente Doetinchem 9

10 4. Conclusie 4.1 Toetsing normen Uit zowel de modelberekeningen (monitoringstool) als de metingen blijkt, dat zich in Doetinchem in 2012 geen overschrijdingen van de normen voor luchtkwaliteit voordoen. 4.2 Fijnstof Hofstraat De hoeveelheid verkeer op de Hofstraat is als gevolg van de openstelling van de Ruimzichtlaan vanaf juni 2011 sterk verminderd. Hierdoor is zowel de fijnstof-concentratie als de NO 2-concentratie lager dan in Wel is de bijdrage ten opzichte van de regionale achtergrond op deze locatie voor wat betreft PM10 gestegen. Blijkbaar is de stedelijke achtergrond voor wat betreft PM10 in de loop der jaren in Doetinchem toegenomen. Mogelijke oorzaken hiervan moeten worden gezocht in activiteiten binnen de stad die fijnstof kun genereren. Fijnstof in de buitenlucht is in het algemeen minder direct verkeersgerelateerd dan NO Maatregelen Conform de afspraken gemaakt in het NSL en RSL zijn er in Doetinchem in de periode 2008 tot 2012 maatregelen uitgevoerd om de luchtkwaliteit te verbeteren. De maatregelen hebben betrekking op de volgende aspecten: het verbeteren van de fietsvoorzieningen; het verbeteren van de parkeervoorzieningen; het stimuleren van het openbaar vervoer; het stimuleren van schonere voertuigen; het verbeteren van de verkeersdoorstroming door o.a. het afstellen van de verkeersregelinstallaties; de aanpak van specifieke knelpunten. De Ruimzichtlaan is aangelegd, waardoor de verkeersintensiteit op de Hofstraat is verminderd. De Hofstraat zelf is ook gereconstrueerd om deze verkeersluwer te laten zijn. De maatregelen hebben al geresulteerd in de verbetering van de Doetinchemse luchtkwaliteit: er is geen sprake (meer) van een overschrijding van de luchtkwaliteitsnormen. 4.4 Vervolg De modelberekeningen en de metingen hebben in de afgelopen jaren een eenduidig beeld van de luchtkwaliteit in Doetinchem gegeven. De luchtkwaliteit is in de loop van de jaren verbeterd. Het monitoren van de luchtkwaliteit door middel van metingen is sinds het 2 e kwartaal van 2013 gestopt. De ontwikkeling van de luchtkwaliteit in Doetinchem wordt actief gevold aan de hand van de modelberekeningen. De gemeente Doetinchem investeert in maatregelen die tot doel hebben om de luchtkwaliteit te verbeteren. Uit deze rapportage blijkt dat we nog steeds op de goede weg zitten. Rapportage Luchtkwaliteit 2012, gemeente Doetinchem 10