Luchtkwaliteit in Nederland: cijfers en feiten. Joost Wesseling

Transcriptie

1 Luchtkwaliteit in Nederland: cijfers en feiten Joost Wesseling

2 Inhoud: Doorsneden door de luchtkwaliteit Concentraties: de laatste decennia; EU normen; Nederland in de EU. Luchtkwaliteit en gezondheid. Ontwikkelingen tot Conclusies.

3 Verloop concentraties in Nederland De afgelopen decennia zijn de concentraties van veel stoffen (aanzienlijk) afgenomen. De figuur toont het relatieve verloop van enkele concentraties waarbij de concentraties in het jaar 2000 op 100% zijn gezet. In de jaren 70 en 80 was zwaveldioxide een groot probleem. Door bronbeleid zijn de concentraties daarvan sterk afgenomen. De concentraties (fijn)stof en stikstofdioxide zijn ook afgenomen, maar veel minder sterk.

4 Verloop concentraties in Nederland Concentraties in: straten en drukke wegen stedelijke achtergrond rurale gebieden Bron: Landelijk Meetnet Luchtkwaliteit + partners. Grenswaarde

5 Wettelijke grenswaarden / NSL Alle landen in Europa moeten voldoen aan wettelijke grenswaarden voor onder andere stikstofdioxide en fijnstof. Binnen het Nationaal Samenwerkingsprogramma Luchtkwaliteit (NSL) werken nationale en lokale overheden samen om aan de grenswaarden te voldoen. NSL 2015 Het RIVM verzorgt elk jaar een monitoring (+rapportage) van het NSL. Zowel de toestand in het gepasseerde jaar als de verwachting voor 2015 (toetsjaar voor stikstofdioxide) worden gerapporteerd. Het aantal overschrijdingen van de jaargemiddelde grenswaarde voor stikstofdioxide van 40 µg/m3 neemt gestaag af. Er blijven echter locaties waarvoor in 2015 overschrijdingen worden verwacht. In 2016 zal dit moeten blijken. NSL 2015 De onzekerheden zijn groot!

6 Wettelijke grenswaarden / NSL In verschillende gemeenten worden de grenswaarden voor stikstofdioxide en/of fijnstof overschreden. Voor stikstofdioxide vooral in de randstad en voor fijnstof vooral in de gebieden met zware industrie en intensieve veehouderijen. De berekende aantallen overschrijdingen hebben aanzienlijke onzekerheden.

7 Wettelijke grenswaarden / NSL In verschillende gemeenten worden de grenswaarden voor stikstofdioxide en/of fijnstof overschreden. Voor stikstofdioxide vooral in de Randstad en voor fijnstof vooral in de gebieden met zware industrie en intensieve veehouderijen. De berekende aantallen overschrijdingen hebben aanzienlijke onzekerheden.

8 Nederland versus Europa PM2,5 ß Grenswaarde EU ß Advies Wereldgezondheidsorganisatie NO2 Rapportages van landen in de EU voor Praktisch geheel op basis van metingen.

9 Nederland versus Europa De PM2,5 kaart van de EU voor 2012 laat in de gebieden met veel activiteiten (industrie, veehouderij, ) hogere waarden zien PM2,5 µg/m Sommige landen hebben zowel gebieden met hogere als lagere concentraties Nederland en België nauwelijks. De gemiddelde blootstelling in Nederland is dan ook relatief hoog.

10 Fijnstof: PM2,5 Het kleinere deel van fijnstof (PM2,5) wordt vaak als indicator gebruikt voor alle gezondheidseffecten die met fijn stof zijn geassocieerd. De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) adviseert te streven naar een waarde van 10 µg/m3 fijn stof (PM2,5) à circa 5 µg/m3 lager dan nu in Nederland. De geschatte jaarlijkse verandering in gezondheidseffecten als de PM2,5 op de WHO streefwaarde komt omvat, o.a.: 3 maanden levensduur gemiddeld per persoon 800 minder vroegtijdige doden 800 minder geboortes met laag geboortegewicht (<2500 g) 1700 minder ziekenhuisspoedopnames minder dagen met astmaklachten bij kinderen dagen minder ziekteverzuim

11 Fijnstof: PM2,5 in (Rand)stedelijk gebied 14.8 ug/m3-25% 11.1 ug/m3-37% Ontwikkeling op basis van nu vaststaand en voorgenomen beleid. Aannemend dat beleid feitelijk wordt uitgevoerd en effectief is en dat tegenvallers worden gecompenseerd. -20% -18% -43% Samenstelling 2030

12 Ammoniak en fijnstof Emissies van ammoniak leiden tot secundair fijnstof. Dit speelde een spectaculaire rol in een smogperiode in maart 2015, waar Frankrijk veel last van had.

13 Voorwaarden voor lage PM2,5 concentraties EU beleid Realistische praktijktest van EURO-6 emissie-eisen snel invoeren, geen kop op emissies. Gebruik van kolen, olie en gas in het kader van klimaat- en energiebeleid aanzienlijk verminderen. Energiebesparing, wind, zon (COP21). Ammoniakemissies terugbrengen. Emissie-eisen houtstook (2022). Nationaal beleid Nederland Controle en handhaving Euro-6 emissie-eisen, vervangen oude voertuigen. Energiebeleid. Handhaving emissie-eisen landbouw. Inzet gewonnen milieuruimte. Lokaal beleid Steden Milieuzonering, verkeersbeleid. Stimuleren elektrisch vervoer burgers en bedrijfsleven. Gezond stadsontwerp / ruimtelijke ordening: lopen/fietsen.

14 Conclusies De luchtkwaliteit in Nederland is de laatste decennia op veel gebieden significant verbeterd. De onzekerheid in het aantal overschrijdingen is echter groot en er zijn nog enkele hardnekkige overschrijdingslocaties. Ten opzichte van omringende landen zit Nederland voor luchtkwaliteit in de middenmoot. Er is nog veel gezondheidswinst te behalen door de luchtkwaliteit te verbeteren. De WHO streefwaarde voor PM2,5 van 10 microgram per kubieke meter lucht is haalbaar. Het gaat echter niet vanzelf à op EU/NL en lokaal niveau is en blijft aandacht noodzakelijk!

15

16 Belangrijkste bronnen i=