Inleiding De gemeenteraad van Alblasserdam heeft op 21 januari 2013 een motie aangenomen die luidt:

Transcriptie

1 Notitie Aan Ester Kardienaal (gemeente Alblasserdam) Kopie aan Datum Documentnummer Project Auteur 18 maart ir. J.W.T. Voerman en ir. P.B. van Breugel Onderwerp Fijnstofmetingen in Alblasserdam Inleiding De gemeenteraad van Alblasserdam heeft op 21 januari 2013 een motie aangenomen die luidt: De raad van de gemeente Alblasserdam in vergadering bijeen op 21 januari 2013, Gehoord de beraadslaging, Overwegende dat, het rapport van de contra-expert inzake de door Nedstaal voorgenomen proeven tot het verwerken van asbesthoudend schroot melding maakt van een excessieve uitstoot van fijnstof, die de vergunde normen verre overschrijdt; het niet duidelijk is waar deze fijnstof neerslaat; delen van de gemeente Alblasserdam zwaar met fijnstof belast worden door uitstoot via de rijksweg A15; voor het bepalen van de fijnstofbelasting gebruik gemaakt wordt van modellen die geen rekening houden met overmatige uitstoot door Nedstaal (en andere industrieën); Van mening dat een overmatige fijnstofbelasting schadelijke gevolgen heeft voor de volksgezondheid; Draagt het college op, om de concentratie fijnstof jaarlijks op een aantal representatieve locaties binnen de gemeente te meten en daarover aan de Raad te rapporteren; En gaat over tot de orde van de dag De gemeente Alblasserdam heeft aan de DCMR Milieudienst Rijnmond gevraagd een advies uit te brengen omtrent de uitvoering van deze motie. De DCMR Milieudienst Rijnmond exploiteert in opdracht van de provincie Zuid-Holland en de gemeenten Rotterdam en Ridderkerk een meetnet voor luchtverontreiniging in het Rijnmondgebied. De DCMR is voor de uitvoering van de metingen geaccrediteerd door de Raad van Accreditatie (RvA L 520) en zowel de uitvoering van de metingen als de locatie van de meetstations voldoen aan de Regeling beoordeling luchtkwaliteit 2007 (Rbl2007). Blad 1 van 6

2 Beschouwing Grenswaarden De grenswaarden voor de luchtkwaliteit zijn vastgelegd in Titel 5.2 van de Wet milieubeheer. In Tabel 1 zijn de grenswaarden voor fijn stof (PM 10 ) en stikstofdioxide (NO 2 ) weergegeven. Tabel 1 Grenswaarden Wet milieubeheer. Component Middelingstijd Grenswaarden Opmerkingen PM 10 Jaargemiddelde 40 µg/m 3 PM 10 Daggemiddelde 50 µg/m 3 Maximaal 35 dagen per kalenderjaar overschrijding toegestaan. NO 2 Jaargemiddelde 40 µg/m 3 Grenswaarde geldig vanaf NO 2 Uurgemiddelde 200 µg/m 3 Grenswaarde geldig vanaf [99.8 percentiel] Over de grenswaarde voor het daggemiddelde van PM 10 is nog op te merken dat er een statistisch verband is tussen het aantal keren dat de dagwaarde van 50 µg/m 3 wordt overschreden en de jaargemiddelde concentratie. Voor Nederland is komen vast te staan dat een jaargemiddelde concentratie van 32,1 µg/m 3 precies overeenkomt met 35 dagen van 50 µg/m 3 of meer. Als een berekende concentratie dus lager is dan 32,1 µg/m 3, betekent dit dat ook aan de grenswaarde voor het daggemiddelde wordt voldaan. Rekenmodellen In de rekenmodellen die worden gebruikt om de belasting door luchtverontreiniging te bepalen wordt rekening gehouden met alle bekende bronnen van fijn stof (PM 10 ), inclusief het wegverkeer (lokaal en op de rijkswegen) en industriële bronnen. In de berekende fijnstofconcentraties in Alblasserdam is de emissie van Nedstaal en andere industrieën dus meegenomen in de achtergrondconcentratie. Hierbij moet worden aangetekend dat alleen de emissies zijn meegenomen die zijn gerapporteerd in de milieujaarverslagen van de betreffende industrieën. In het kader van het Nationaal Samenwerkingsprogramma Luchtkwaliteit (NSL) worden jaarlijks door het RIVM berekeningen uitgevoerd om de luchtkwaliteit in heel Nederland in beeld te brengen. Dit gebeurt met de zogenoemde Monitoringstool, waarin de landelijk erkend rekenmodellen zijn gebruikt. De DCMR heeft een uitsnede van Alblasserdam gemaakt uit de gepubliceerde resultaten van de Monitoringstool in De berekeningen die zijn uitgevoerd met de nu bekende gegevens laten zien dat de berekende PM 10 -concentraties in 2011 (zie Kaart 1) in heel Alblasserdam onder de grenswaarde voor de daggemiddelde concentratie lagen. Alleen in de bocht tussen de Dam Ruijgenhil en de Helling is een stukje waar de grenswaarde overschreden wordt. De berekende concentraties variëren verder van 25 tot 32 µg/m 3. In 2011 traden overigens in heel Nederland verhoogde PM 10 - concentraties op. Dit was het gevolg van een lange periode in het voorjaar van stabiel droog weer met een lichte oostenwind. Alle stations van het Landelijk Meetnet Luchtkwaliteit van het RIVM en alle stations van de andere metende instanties in Nederland lieten in die tijd sterk verhoogde concentraties PM 10 zien. Dit heeft zijn invloed gehad op de jaargemiddelde concentratie en op het aantal dagen dat een 24-uursgemiddelde concentratie van meer dan 50 µg/m 3 is voorgekomen. In 2015 (zie Kaart 2) wordt verwacht dat de PM 10 -concentraties verder zijn gedaald. De berekende concentraties voor dat jaar zijn allemaal lager dan 27 µg/m 3. Zoals hierboven al aangegeven, zijn de genoemde concentraties berekend met o.a. de emissies van Nedstaal die zijn gerapporteerd in het milieujaarverslag. Nedstaal, samen met alle andere grote industrieën, rapporteert deze gegevens op grond van het Uitvoeringsbesluit en de Uitvoeringsregeling EG-verordening PRTR en PRTR-protocol 1, een uitwerking van de EGverordening Europees protocol voor geïntegreerde preventie en bestrijding van verontreiniging 1 Staatsblad, 2008, nr 28, 29 en 30; wijziging Stb 2009, 209, 210; wijziging Stb ,231. Staatscourant 2008, 46; wijziging Strcrt. 2009,105 Blad 2 van 6

3 (E-PRTR) 2. Deze rapportage worden centraal in een database bewaard, de zogenoemde Emissieregistratie. In de berekeningen die zijn uitgevoerd voor de getoonde kaarten is de opgegeven emissie over het jaar 2009 gebruikt, nl. 31,5 ton/jaar. Over 2010 en 2011 zijn hogere emissies opgegeven, waarmee in toekomstige berekeningen rekening gehouden zal worden. De berekende concentraties liggen echter zo ver onder de grenswaarde dat er, ook als de nieuwe emissies van Nedstaal in dezelfde orde van grootte liggen als de nu beschouwde emissies, geen overschrijding van de grenswaarde te verwachten is. Metingen Voor het uitvoeren van fijnstofmetingen die voldoen aan de Rbl2007 is de inrichting van een meetstation nodig en er moet ten minste 10 maanden gemeten worden om een goed beeld te krijgen van de jaargemiddelde concentratie op de betreffende locatie. In een periode van 10 maanden of meer is er een redelijke zekerheid dat alle mogelijke meteorologische omstandigheden een keer zijn voorgekomen, zodat een betrouwbaar jaargemiddelde kan worden bepaald. De zo bepaalde jaargemiddelde concentratie kan dan vergeleken worden met de berekende jaargemiddelde concentratie voor die locatie uit de rekenmodellen. Hierbij moet worden aangetekend dat de optredende concentraties ook afhankelijk zijn van de heersende meteorologie. Voor een goede vergelijking tussen meten en berekenen is dan ook een meetreeks van meerdere jaren nodig. De kosten van het uitvoeren van de metingen en de onderhoudskosten van een meetpunt bedragen ongeveer per jaar (dit bedrag is op dit moment nog indicatief!). Deze kosten omvatten de plaatsing en inrichting van een meethuisje (Foto 1), de huur van een PM 10 monsternameapparaat (BAM 1020) (Foto 2), elektriciteitkosten, wekelijks onderhoud van de apparatuur en vervanging van de filterbanden. De kosten omvatten ook de analyse van de gemeten concentraties en een korte rapportage (per maand of per kwartaal) aan de gemeente. In het meethuisje wordt een computer met internetverbinding geplaatst, waarmee de gemeten concentraties elk uur naar de centrale computer bij de DCMR gestuurd worden. De uurwaarden kunnen dan ook op de website van de DCMR, of van de gemeente gepubliceerd worden. De kosten van het verkrijgen van een vergunning om een meethuisje neer te mogen zetten zijn niet in het bedrag inbegrepen. De DCMR gaat ervan uit dat de gemeente haar medewerking verleent aan het zoeken naar een geschikte locatie (incl. de aanwezigheid van een elektriciteitaansluiting) en het verkrijgen van de benodigde vergunningen. In de motie wordt gesproken over metingen op een aantal representatieve locaties. Als het inderdaad de wens is om op meerdere plaatsen in Alblasserdam te meten, dan betekent dat dus dat op elk van die plekken een meetstation moet worden neergezet, met telkens de hierboven genoemde kosten. De hierboven beschreven metingen geven alleen inzicht in de totaal optredende concentraties van PM 10 en dus niet in de samenstelling van het fijn stof. Hiervoor zijn aparte metingen nodig. Als het de wens van de gemeente is om de samenstelling van het gemeten fijn stof te kennen, dan moet er een ander apparaat neergezet moeten worden (Digitel) (Foto 3), waarmee semiautomatisch 24-uursmonsters kunnen worden genomen. De filters waarop deze monsters zijn genomen worden elke dag automatisch gewisseld en elke twee weken worden ze opgehaald en gewogen, waarna ze naar een laboratorium worden gestuurd om geanalyseerd te worden. De gemeente zal aan moeten geven welke componenten bepaald moeten worden. De kosten voor dit soort meetpunt zijn vergelijkbaar met die van een automatisch meetpunt. De rapportage over de gemeten concentraties kan hoogstens eens per kwartaal plaatsvinden. Een meetcampagne zal voor de locatie van een meetpunt (en de directe omgeving daarvan) een beeld geven van de totaal optredende concentraties fijn stof (PM 10 ) en er kan getoetst worden aan de grenswaarden voor de luchtkwaliteit. De metingen zullen geen gekwantificeerd beeld geven van de invloeden van verschillende bronnen op de optredende concentraties. 2 EG, 2006 Blad 3 van 6

4 Zoals in de inleiding reeds gesteld, worden alle metingen (dus van beide meetmethoden) uitgevoerd onder de accreditatie van de RvA en conform de Regeling beoordeling luchtkwaliteit Conclusies en Aanbevelingen De berekende concentraties fijn stof (PM 10 ) in Alblasserdam lagen in 2011 tussen 25 en 32 µg/m 3. In 2015 wordt verwacht dat de concentraties zullen zijn gedaald minder dan 27 µg/m 3. Dit als gevolg van een afname van de bijdrage door bronnen die verder weg gelegen zijn, maar ook van industrieën in de nabijheid van Alblasserdam, en door een afname van de bijdrage van het wegverkeer. Deze verwachte afnames zijn gebaseerd op de landelijke emissiescenario s die worden gebruikt in de uitvoering van het luchtbeleid. Het is niet de verwachting dat wanneer in de berekeningen de hogere emissies van Nedstaal van de afgelopen jaren worden meegenomen, de optredende concentraties boven de grenswaarde zullen uitkomen. De kosten van een meetpunt van PM 10 bedragen per jaar. Als de gemeente metingen wil laten uitvoeren, zal zij moeten aangeven of er uurgemiddelde PM 10 -concentraties bepaald moeten worden, of dat er 24-uursmonsters genomen moeten worden, waarvan ook de samenstelling bepaald moet worden. Deze keuze heeft alleen gevolgen voor het apparaat dat geplaatst gaat worden en niet voor de totale kosten van de metingen. Een meetcampagne zal voor de locatie van een meetpunt (en de directe omgeving daarvan) een beeld geven van de totaal optredende concentraties fijn stof (PM 10 ) en er kan getoetst worden aan de grenswaarden voor de luchtkwaliteit. De metingen zullen geen gekwantificeerd beeld geven van de invloeden van verschillende bronnen op de optredende concentraties. Blad 4 van 6

5 Foto 1. Voorbeeld meethuisje Foto 2. BAM monstername apparaat; exterieur en interieur Blad 5 van 6

6 Foto 3. Digitel monstername apparaat Blad 6 van 6