Voorlichtingspublicatie Betreft de onderwijssector(en) Informatie CFI/ICO Primair Onderwijs po 079-3232.333 Voorgezet onderwijs vo 079-3232.444 Beroepsonderwijs en Volwasseneneducatie bvh 079-3232.666 Opgave op grond van artikel 25, tweede en derde lid van de Leerplichtwet 1969 over schooljaar 2008-2009 Bestemd voor gemeenten en samenwerkingsverbanden van gemeenten. inwerkingtreding Geldigheidsduur Juridische grondslag Officiële publicatie Relatie tot eerdere publicaties 1 / 8
1. Algemene inleiding De Leerplichtwet 1969 schrijft voor dat: elke onderwijsinstelling jaarlijks een opgave opstelt voor en verstrekt aan de minister van het ongeoorloofd schoolverzuim van leerplichtige leerlingen/deelnemers aan de school of instelling (artikel 25, derde lid); door elke gemeente een opgave opstelt voor en verstrekt aan de minister van de omvang en behandeling van het gemelde schoolverzuim van leerplichtige leerlingen/deelnemers die zijn ingeschreven in de bevolkingsadministratie in hun gemeente (artikel 25, tweede lid). In de leerplichtregeling 1995 gepubliceerd in Uitleg OCenW-Regelingen nr 18a van 12 juli 1995, kenmerk VO/JP/95010156, - staat van voornoemde verplichting een verdere uitwerking (artikel 6). In deze voorlichtingspublicatie worden in paragraaf 2 de registratievoorschriften voor de onderwijsinstellingen, en in paragraaf 3 en 4 de informatie-uitwisseling tussen de gemeenten en het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap voor het schooljaar 2008-2009 nader uiteen gezet. Paragraaf 5 betreft de procedure en het tijdpad voor de informatieverstrekking over het schooljaar 2008 2009. De genoemde opgaven door onderwijsinstellingen en gemeenten moeten inzicht bieden in de omvang en wijze van behandeling van het ongeoorloofde schoolverzuim van leerplichtige leerlingen/deelnemers. Dit inzicht is noodzakelijk voor het beleid van onderwijsinstellingen en gemeenten voor het terugdringen van het schoolverzuim, en voor het landelijke beleid van de rijksoverheid en landelijke organisaties om het voortijdig schoolverlaten te bestrijden. Om deze doelstellingen te bereiken, moeten de bevoegde gezagsorganen van de instellingen en de gemeenten hun wettelijke verplichting nakomen tot het tijdig leveren van juiste en volledige informatie. Om dit mogelijk te maken, wordt in deze publicatie aangegeven welke gegevens instellingen en gemeenten dienen te verstrekken aan de minister. 2. Informatie te verstrekken door onderwijsinstellingen 2.1 Informatieverstrekking door onderwijsinstellingen Op grond van de leerplichtwet moeten instellingen informatie verschaffen over de omvang van het ongeoorloofde verzuim van leerplichtige leerlingen, die gedurende het schooljaar waren ingeschreven. De omvang wordt uitgedrukt in het aantal dagdelen c.q. in het aantal uren van het ongeoorloofde verzuim van leerplichtige leerlingen/deelnemers, zonder dat daarvoor op grond van de Leerplichtwet 1969 toestemming is verleend. Daarnaast moeten de instellingen informatie verstrekken over het aantal leerplichtige leerlingen/deelnemers dat in het schooljaar was ingeschreven. Deze gegevens zijn noodzakelijk om het schoolverzuim te kunnen relateren aan de deelnamenorm. 2 / 8
Met de inwerkingtreding van het onderwijsnummer vo en bve worden de inschrijfgegevens verkregen uit de basisregistratie onderwijsnummer (BRON). Op grond hiervan zijn de registratievoorschriften voor de vo-scholen en de bve-instellingen hieronder niet meer opgenomen. 2.2 Registratievoorschriften voor instellingen voor het schooljaar 2008-2009 Primair onderwijs aantal dagdelen ongeoorloofd verzuim leerplichtige jongens aantal dagdelen ongeoorloofd verzuim leerplichtige meisjes aantal ingeschreven leerplichtige jongens aantal ingeschreven leerplichtige meisjes (Voortgezet) speciaal onderwijs aantal dagdelen ongeoorloofd verzuim leerplichtige jongens aantal dagdelen ongeoorloofd verzuim leerplichtige meisjes aantal ingeschreven leerplichtige jongens aantal ingeschreven leerplichtige meisjes Voortgezet onderwijs voor praktijkscholen die de gegevens niet via de telling onderwijsnummer aanleveren aantal uren les- of praktijktijd ongeoorloofd verzuim leerplichtige jongens aantal uren les- of praktijktijd ongeoorloofd verzuim leerplichtige meisjes aantal ingeschreven leerplichtige jongens aantal ingeschreven leerplichtige meisjes 2.3 Registratievoorschriften voor instellingen voor het schooljaar 2009-2010 Met ingang van 1 augustus 2009 zijn scholen verplicht het verzuim te melden via het nieuwe digitale loket van de IB-Groep. Via het loket wordt de verzuimmelding naar de juiste gemeente verzonden. De meldtermijn voor alle scholen en instellingen volgens de Leerplichtwet 1969 is ook gewijzigd. Het melden van het verzuim is verplicht na ongeoorloofde afwezigheid van 16 uren les- of praktijktijd en een periode van vier weken. 3. Informatie te verstrekken door gemeenten 3.1 Informatieverstrekking door gemeenten Gemeenten moeten informatie verschaffen over de toepassing van de artikelen over vervangende leerplicht en vrijstellingen. Ook moeten zij de minister informeren over de 3 / 8
omvang en behandeling van het ongeoorloofde verzuim van leerplichtige leerlingen/deelnemers, die de gemeente in dit schooljaar ter kennis is gekomen. Voorts wordt de gemeenten gevraagd opgave te doen van de aantallen opgemaakte processenverbaal wegens ongeoorloofd verzuim. De omvang van het aantal toepassingen van vervangende leerplicht en vrijstellingen wordt uitgedrukt in het aantal toepassingen van de artikelen 3a, 3b, 5, onder a, 5, onder b en 15 van de Leerplichtwet 1969. De omvang van het verzuim wordt uitgedrukt in aantallen leerlingen die niet deelnemen aan het onderwijs, zonder dat daarvoor op grond van de Leerplichtwet 1969 toestemming is verleend. Ten slotte wordt de gemeenten gevraagd aan te geven hoeveel van de door hen gemelde absolute verzuimers weer zijn ingeschreven aan een school of onderwijsinstelling. 3.2 Gegevens schooljaar 2008-2009 De gemeenten moeten derhalve de volgende gegevens verstrekken: Vervangende leerplicht en vrijstellingen aantal toepassingen vervangende leerplicht op grond van artikel 3a aantal toepassingen vervangende leerplicht op grond van artikel 3b aantal vrijstellingen op grond van artikel 5, onder a aantal vrijstellingen op grond van artikel 5, onder b aantal vrijstellingen op grond van artikel 15 (kwalificatieplichtigen) absoluut schoolverzuim totaal aantal opgespoorde gevallen aantal leerplichtige leerlingen/deelnemers dat na interventie weer ingeschreven is bij het onderwijs relatief schoolverzuim totaal aantal leerplichtige leerlingen/deelnemers van wie eenmaal of meermalen verzuim is gemeld totaal aantal meldingen op grond van artikel 13a Processen verbaal totaal aantal processen verbaal van het absoluut verzuim totaal aantal processen verbaal van het relatief verzuim totaal aantal processen verbaal inzake artikel 13a Uitsplitsing naar onderwijssoort Bovenstaande gegevens moeten gemeenten uitsplitsen naar de onderscheiden onderwijssoorten te weten: basisonderwijs / speciaal basisonderwijs (wpo) (voortgezet) speciaal onderwijs (wec) voortgezet onderwijs, inclusief praktijkonderwijs en leerwegondersteunend onderwijs (wvo) beroepsonderwijs (web) onbekend geen onderwijs 4 / 8
4. Toelichting op de op te geven onderdelen 4.1 Definities Schooljaar Een schooljaar loopt van 1 augustus van enig kalenderjaar tot en met 31 juli van het daaropvolgende jaar. Volledig leerplichtig De verplichting om te zorgen dat een jongere als leerling van een school is ingeschreven, begint op de eerste schooldag van de maand volgende op die waarin de jongere de leeftijd van vijf jaar bereikt. De volledige leerplicht eindigt aan het einde van het schooljaar waarin de leerling de leeftijd van 16 jaar heeft bereikt of na afloop waarvan de leerling ten minste twaalf volledige schooljaren één of meerdere scholen heeft bezocht. Daarbij worden leerlingen die het basisonderwijs na minder dan acht jaren hebben afgesloten, geacht acht leerjaren een school te hebben bezocht (zie ook artikel 3 van de Leerplichtwet 1969). Kwalificatieplicht Dit houdt in dat alle jongeren tot op de dag dat zij de leeftijd van achttien jaar hebben bereikt leerplichtig zijn, tenzij de jongere een startkwalificatie heeft behaald. Een startkwalificatie is een havo- of vwo-diploma, of een mbo-diploma op ten minste niveau 2. De kwalificatieplicht betekent niet dat leerlingen altijd vijf dagen per week in de schoolbanken moeten zitten. Het is ook mogelijk om met een combinatie van leren en werken aan de kwalificatieplicht te voldoen, bijvoorbeeld via de beroepsbegeleidende leerweg in het mbo. 4.2 Toelichting op het formulier gemeenten (CFI 59103) Toepassing vervangende leerplicht op grond van artikel 3a en 3b Artikel 3a en 3b kunnen alleen worden toegepast voor leerlingen/deelnemers in speciaal onderwijs, voortgezet speciaal onderwijs, de eerste fase (onderbouw) van het voortgezet onderwijs en de beroepsopleidende leerweg mbo. Artikel 3a kan worden toegepast bij jongeren vanaf de leeftijd van 14 jaar en artikel 3b bij jongeren in het laatste jaar van hun leerplicht. Bij toepassing van artikel 3a blijft de leerling ingeschreven aan een school voor speciaal onderwijs, voortgezet speciaal onderwijs of voortgezet onderwijs, maar gaat deze een onderwijsprogramma volgen waarin algemene vorming en praktijkervaring worden gecombineerd (duaal programma). 5 / 8
Bij toepassing van artikel 3b wordt de leerling ingeschreven aan een instelling voor beroepsonderwijs (mbo). Toepassing vrijstelling op grond van artikel 5, onder a Bij deze vorm van vrijstelling moet een gemeente als onderwijssoort het laatst genoten onderwijs invullen. Indien bij het indienen van de aanvraag nog geen onderwijs werd genoten, moet zij als onderwijssoort geen onderwijs invullen. Kennisgevingen van een beroep op vrijstelling op grond van artikel 5, onder a (lichamelijke of psychische ongeschiktheid) moet een gemeente ieder jaar opnieuw doen, tenzij de eerste maal definitief vrijstelling is gegeven. Ook bij een vervolgkennisgeving moet zij als onderwijssoort de onderwijssoort zoals die gold bij het verlenen van de eerste vrijstelling invullen. Toepassing vrijstelling op grond van artikel 5, onder b Bij vrijstelling op grond van artikel 5 onder b, moet een gemeente op het formulier het laatst genoten onderwijs invullen. Indien vrijstelling op grond van artikel 5 onder b wordt gegeven voordat het kind is ingeschreven in een schooltype voor leerplichtig onderwijs, moet een gemeente dit vermelden bij de onderwijssoort geen onderwijs. Toepassing vrijstelling op grond van artikel 15 Leerlingen, voor wie vrijstelling op grond van artikel 15 is verleend, moet een gemeente vermelden bij de onderwijssoort die zij volgden op het moment dat de ontheffing werd aangevraagd. Toelichting bij artikel 15 Van de plicht een jongere ter vervulling van de kwalificatieplicht als leerling of deelnemer op een school of instelling te doen inschrijven kunnen burgemeester en wethouders van de woongemeente van de jongere op grond van bijzondere omstandigheden vrijstelling verlenen. Om inzicht te krijgen in de herkomst van deze leerlingen wordt gevraagd om het onderwijs aan te geven dat de leerling volgde op het moment dat de vrijstelling werd aangevraagd en niet de situatie op het moment waarop de vrijstelling werd verleend. Onderscheid absoluut en relatief ongeoorloofd schoolverzuim Absoluut verzuim. Er is sprake van absoluut verzuim als een leerplichtige jongere niet in een school of onderwijsinstelling staat ingeschreven. Volgens de Leerplichtwet zijn gemeenten verplicht om te controleren of alle inwoners die onder de leerplichtwet vallen in een school dan wel onderwijsinstelling staan ingeschreven. Relatief verzuim. Er is sprake van relatief verzuim als een leerplichtige jongere wel in een school of onderwijsinstelling staat ingeschreven, maar zonder geldige reden les- of praktijktijd verzuimt. Volgens de Leerplichtwet zijn de scholen alleen verplicht om de gemeenten die gevallen te melden waar het verzuim ten minste drie dagen heeft geduurd, of ten minste 1/8 deel van het aantal les- of praktijktijd in vier opeenvolgende weken. Deze gevallen van schoolverzuim worden geacht zo zorgwekkend te zijn dat er onderzoek en interventie nodig is. De school blijft zelf verantwoordelijk voor de behandeling van het korter durende verzuim. Bij relatief verzuim wordt nog onderscheid gemaakt in luxe verzuim en signaalverzuim. Luxe verzuim treedt op als een leerling of deelnemer zonder 6 / 8
toestemming tijdens de schoolperiode met vakantie gaat. Signaalverzuim is verzuim dat samenhangt met sociaal-emotionele problemen van de leerling of deelnemer. Uitsplitsing absoluut verzuim per schoolsoort Bij de categorie onderwijssoort moet een gemeente het laatst genoten onderwijs invullen. 5. Procedure en tijdpad van de opgaven voor het schooljaar 2008-2009 Instellingen De desbetreffende instellingen worden via de leerling-tellingen gevraagd om de gegevens te leveren over het verzuim als bedoeld in paragraaf 2 van deze publicatie. Gemeenten De gemeenten ontvangen uiterlijk 1 oktober 2009 een geel formulier (model CFI 59103) waarop zij de gegevens over vervangende leerplicht, vrijstellingen en het absolute en relatieve verzuim moeten opgeven. Dit formulier moeten zij, ondertekend door burgemeester en wethouders, uiterlijk 30 oktober 2009 retourneren aan: CFI Unit BEK/BVG Postbus 606 2700 ML Zoetermeer CFI verwerkt en controleert de gegevens op de formulieren. Onvolkomenheden meldt CFI uiterlijk 20 november 2009 terug op een groen terugmeldingsformulier met vermelding van de geconstateerde onvolkomenheden. De gegevens op het groene terugmeldingsformulier moet een gemeente in dat geval aanpassen en het terugmeldingsformulier, ondertekend door burgemeester en wethouders, uiterlijk 15 december 2009 aan CFI retourneren. Na verwerking van de correcties ontvangt elke gemeente uiterlijk 1 februari 2010 een blauw overzichtsformulier, waarop de uiteindelijk geregistreerde gegevens zijn vermeld die het ministerie gebruikt voor het beleid voor het schoolverzuim en de bekendmaking van het landelijke beeld. Dit blauwe formulier is bestemd voor de administratie van de ontvanger en hoeft niet te worden teruggestuurd. Gemeenten waarbij tijdens de controle geen onvolkomenheden worden geconstateerd ontvangen geen groen terugmeldingsformulier, maar ontvangen direct het blauwe overzichtsformulier. Voor een uitgebreide toelichting op de door de gemeenten te verstrekken opgave is een brochure samengesteld, die te vinden is op www.cfi.nl onder Alle sectoren -> Brochures -> Opgave schoolverzuim 2008-2009 7 / 8
5.1 Tijdpad formulieren opgave gemeenten Uiterlijk 30 september 2009 verzending gele formulieren door CFI Uiterlijk 31 oktober 2009 ontvangst gele formulieren door CFI Uiterlijk 20 november 2009 verzenden groene terugmeldingsformulieren door CFI in het geval er onvolkomenheden zijn geconstateerd uiterlijk 15 december 2009 ontvangst groene terugmeldingsformulieren door CFI Uiterlijk 29 januari 2010 verzending blauwe overzichtsformulieren Als uw gemeente op 5 oktober 2009 geen formulier van CFI heeft ontvangen of als u vragen heeft over de opgave conform model CFI 59103, kunt u op werkdagen van 8.30 tot 12.00 uur en van 13.00 tot 17.00 uur contact opnemen met het Informatie Centrum Onderwijs: CFI/ICO/Beroepsonderwijs, Volwasseneneducatie en Hoger onderwijs, tel. 079-3232666 De hoofddirecteur CFI, drs. R.J.A. Kerstens 8 / 8