Inleiding. Geachte ouder(s)/verzorger(s), Voor u ligt het leerrouteplan van Lichtenbeek, met informatie over het onderwijsaanbod, de onderwijsinhoud en de organisatie van het onderwijs van uw zoon of dochter voor het schooljaar 2016-2017. We willen dat onze leerlingen op een voor hen passende wijze kunnen deelnemen aan de samenleving. Om ons doel te bereiken houden we ons niet uitsluitend bezig met het geven van onderwijs maar richten we ons op de totale ontwikkeling van de leerling. Daarbij is samenwerking en afstemming met revalidatie, zorg én ouders van groot belang. Met dit leerrouteplan willen we u informeren over de wijze waarop we dat doen in de route waarin uw zoon of dochter zit. Lichtenbeek biedt maatwerk aan al haar leerlingen. Afhankelijk van mogelijkheden en behoeften en gericht op het ontwikkelingsperspectief (OPP), volgt de leerling onderwijs in de route en groep waar hij zich optimaal kan ontwikkelen. Elke groep is aangeduid met een kleur en de naam van de leerkracht die de meeste dagen op de groep werkt. Het niveau van leren loopt sterk uiteen, daarom hebben we 6 leerroutes die zijn gekoppeld aan het niveau van de leerling. Een leerroute leidt de leerling naar het perspectief dat bij hem past. Het perspectief kan een vorm dagbesteding, arbeid of vervolgonderwijs zijn. Leeswijzer. In hoofdstuk 1 leest u de visie en de missie van De Onderwijsspecialisten, de stichting waar Lichtenbeek onderdeel van is. In hoofdstuk 2 vindt u algemene informatie over de schoolorganisatie en de leerlingenzorg. In hoofdstuk 3 leest u meer over de leerroute: kenmerken, aanbod en aanpak. In hoofdstuk 4 schenken we aandacht aan de communicatie met ouders/verzorgers en vindt u een overzicht van de contacten met school voor dit schooljaar. Meer algemene informatie vindt u in de schoolgids en op de website www.lichtenbeek.nl Als u vragen en/of opmerkingen heeft, hopen we dat u daarmee bij ons komt zodat we ons onderwijs en de informatie hierover kunnen (blijven) verbeteren. Met vriendelijke groet, Minna Selmgren, teamleider 1
1. De Onderwijsspecialisten Lichtenbeek maakt deel uit van De Onderwijsspecialisten. De Onderwijsspecialisten is een overkoepelende stichting voor scholen voor speciaal onderwijs voor leerlingen met een lichamelijke, verstandelijke of meervoudige handicap, langdurig zieke kinderen (cluster-3)en leerlingen met gedrags- en/of psychiatrische problemen (cluster4) in de leeftijd van 4 tot 20 jaar. De 20 scholen liggen in de volgende vier regio s: - regio Arnhem (Arnhem, Oosterbeek) - regio Stedendriehoek (Apeldoorn, Deventer, Zutphen e.o.) - regio Oost-Gelderland (Aalten, Didam, Doetinchem en Lichtenvoorde e.o.) - regio Zuidwest-Veluwe (Ede e.o.) Daarnaast bieden medewerkers van De Onderwijsspecialisten specialistische ondersteuning in het regulier onderwijs aan leerlingen met een beperking en aan hun leerkrachten en begeleiders Missie Wij zetten ons onvoorwaardelijk in voor de ontwikkeling van elke leerling. We nemen initiatief om samen met anderen ons doel te bereiken: Voor elke leerling een volwaardige plek in de samenleving. Visie Het motto van De Onderwijsspecialisten is: Samen laten we elk kind groeien. Met groei bedoelen we meer dan alleen de cognitieve ontwikkeling: we bieden specifieke ondersteuning op maat zowel binnen ons eigen speciaal onderwijs als in het regulier onderwijs. Zo bereiden we samen met ouders en de onderwijsprofessionals onze leerlingen voor op hun toekomst. We hechten veel waarde aan de samenwerking met leerlingen, ouders en scholen voor speciaal en regulier onderwijs, in en buiten het samenwerkingsverband. Ook vindt structureel overleg plaats met gemeentes en organisaties op het gebied van onderwijs-, jeugd-, gezondheid- en revalidatiezorg. 2
2. Schoolorganisatie Lichtenbeek biedt speciaal onderwijs aan leerlingen met een lichamelijke, verstandelijke of meervoudige beperking en aan langdurig zieke kinderen in de leeftijd van 4 tot 13 jaar. Tevens bieden wij gespecialiseerd onderwijs en ondersteuning aan kinderen met epilepsie. Ons onderwijs is afgestemd op de ontwikkelingsmogelijkheden van leerlingen. Op basis van de mogelijkheden van de leerling wordt het ontwikkelingsperspectiefplan (OPP) opgesteld. In dit plan worden de verwachtingen in beeld gebracht en beschrijven we het passende onderwijsaanbod. Het onderwijsaanbod sluit aan bij de mogelijkheden op het gebied van: - Cognitie (IQ) - Schoolse vaardigheden/didactiek - Communicatieve redzaamheid - Zelfredzaamheid/mobiliteit - Sociaal-emotionele redzaamheid - Leren leren Leerroutes Het onderwijsaanbod op onze school wordt gegeven in 6 leerroutes. De leerroutes zijn gekoppeld aan het ontwikkelingsniveau- en mogelijkheden van een leerling. In hoofdstuk 3 leest u informatie over de leerroute die aansluit bij de mogelijkheden van uw kind. Leerlingvolgsysteem Er wordt gewerkt met een digitaal leerlingvolgsysteem waarbij in leerlijnen de ontwikkeling per vakgebied wordt aangegeven. Een leerlijn bestaat uit vaardigheden die door de leerling beheerst moeten worden om een einddoel te bereiken. De einddoelen van de leerlijnen zijn landelijk geformuleerd en belangrijk om te bepalen waar de leerling zich na zijn schooltijd op Lichtenbeek verder kan ontwikkelen. Leerlingen van Lichtenbeek stromen uit naar vormen van dagbesteding of voortgezet (speciaal) onderwijs afhankelijk van hun ontwikkelingsniveau en mogelijkheden. De doelen, vorderingen en resultaten worden vastgelegd in het leerlingvolgsysteem. De klassenleiding evalueert en bespreekt met u de ontwikkeling van uw kind twee keer per jaar. Begeleiding Elke groep heeft een leerkracht en klassenassistent. Voor alle leerlingen geldt dat we het onderwijs en de begeleiding op elkaar afstemmen. De klassenleiding, behandelaars en begeleiders werken nauw met elkaar samen. Er zijn vakleerkrachten voor de vakken bewegingsonderwijs, beeldend vormen en muziek. 3
Wanneer de leerling zich anders ontwikkelt dan verwacht wordt in overleg met betrokkenen gezocht naar oplossingen. Dit geldt bijvoorbeeld voor de leerlingen die meer specifieke ondersteuning nodig hebben vanwege mogelijkheden of problemen rondom het leren, op lichamelijk gebied, gedrag en/of sociaal-emotioneel. Aanvullend kan psychologisch en/of didactisch onderzoek verricht worden en interne expertise ingezet worden (remedial teaching, schoollogopedie, speltherapie, orthopedagoog, psycholoog). Groepen buiten de school Voor leerlingen met ernstige meervoudige beperkingen (EMB) en een intensieve zorgvraag in de leeftijd vanaf 12 jaar is er een VSO-groep op De Wikke in Arnhem- Zuid. In samenwerking met De Vaart in Oosterbeek, een school voor speciaal onderwijs die gespecialiseerd is in gedragsproblematiek, is er een groep voor leerlingen van 7 tot 12 jaar met een verstandelijke beperking en een specifieke gedragsaanpak. In samenwerking met enkele scholen in de Betuwe zijn er twee klassen in de Esdoorn in Elst voor zeer moeilijk lerende leerlingen vanaf 4 jaar. In samenwerking met SIZA hebben we twee groepen voor EMB leerlingen met een intensieve begeleidingsvraag op de Kameleon op het terrein van s Kooningsjaght Naschoolse activiteiten Voor sommige leerlingen is het lastig om na schooltijd een passende vrijetijdsbesteding te vinden. Daarom hebben we op Lichtenbeek na schooltijd de Lichtenbeekklub en de Muziekklub, zie de website www.lichtenbeek.nl Samenwerking met externe partners Een leerling die een revalidatie-indicatie heeft krijgt de therapieën door behandelaars van Klimmendaal onder schooltijd. Naast individuele therapie bespreken behandelaars met klassenleiding aandachtspunten over een leerling. In de Eén kindéén plan bespreking (EKEP) o.l.v. een procescoördinator, worden met ouders én alle betrokken behandelaars en schoolmedewerkers doelen gesteld en geëvalueerd. In groepen waar leerlingen met ernstige beperkingen of een grote of specifieke ondersteuningsbehoefte zitten, zijn soms zorgbegeleiders werkzaam. Dit zijn medewerkers van Driestroom die een aantal uren ondersteuning, Zorg Binnen Onderwijs, leveren aan de leerling. Buiten schooltijd biedt SIZA voor onze leerlingen, samen met kunstbedrijf Arnhem, mogelijkheden om deel te nemen aan diverse activiteiten (knutselen, muziek,sport) en opvang (BSO en logeren). Samenwerkingsverband Lichtenbeek maakt onderdeel uit van het samenwerkingsverband SWV PassendWijs. PassendWijs is verantwoordelijk voor het inrichten en realiseren van Passend Onderwijs in de regio Arnhem. Het samenwerkingsverband bepaalt of een leerling toegelaten wordt tot Lichtenbeek. Lichtenbeek biedt ook onderwijs aan leerlingen die in een ander samenwerkingsverband wonen en naar Lichtenbeek komen omdat in het eigen samenwerkingsverband geen passend onderwijs geleverd kan worden. 4
3. Leerroute 4, de groene groepen Leerroute en transitie In leerroute 4 wordt de leerling voorbereid op de overstap naar het VSO-ZML, praktijkgericht onderwijs. Afhankelijk van de leerroute die de leerling volgt, leidt dit tot arbeidsmatige dagbesteding of beschermde arbeid. Enkele leerlingen stromen door naar het Praktijkonderwijs; ook daar worden zij voorbereid op arbeid. In het praktijkonderwijs wordt er een groter beroep gedaan op de zelfstandigheid en weerbaarheid van de leerling. Het VSO-ZML biedt een meer beschermende omgeving. Dit is voor de meeste leerlingen noodzakelijk om tot leren te komen. Ondersteuningsbehoefte De leerlingen hebben een verstandelijke beperking met mogelijk een motorische beperking of chronische ziekte. Als gevolg daarvan kan het zijn dat de leerling belemmerd wordt in zijn ontwikkeling door verminderde mogelijkheden op het gebied van motoriek, geheugen, begrip en inzicht, communicatie, sociale redzaamheid en/of zelfredzaamheid. Leerlingen hebben structuur, duidelijkheid en voorspelbaarheid nodig om de opeenvolgende activiteiten en de ruimte te overzien. Er wordt gewerkt met een vaste indeling van de dag binnen een vast weekprogramma. Leerlingen hebben baat bij visuele ondersteuning van het programma en de activiteiten. Er wordt gewerkt met picto s, afhankelijk van de behoeften van de leerling worden deze klassikaal of individueel aangeboden. Ook binnen een activiteit hebben leerlingen vaak baat bij het gebruik van gebaren, picto s of concrete voorwerpen (verwijzers), ter visuele ondersteuning van de communicatie en instructie van de leerkracht. Leerlingen zijn gevoelig voor de sfeer. Er wordt gezorgd voor een nette, opgeruimde en dus overzichtelijk leeromgeving. Duidelijkheid en voorspelbaarheid in ruimte wordt onder andere gecreëerd door vaste plaatsen voor de leerlingen. Niet alleen hebben ze een vaste plaats aan een eigen tafel; ook binnen de kring en aan de groepstafel leidt een vaste plek tot meer overzicht en dus tot meer duidelijkheid en rust. De vaste plaatsen zijn voor de leerlingen herkenbaar; door middel van een foto, een kleurkaartje voorzien van hun naam of alleen de eigen naam. Eigen naam, foto of kleurkaartje worden ook gebruikt voor het mandje waarin de leerlingen alle meegebrachte benodigdheden voor de dag leggen, hun eigen map en voor hun kapstok. Binnen het klaslokaal heeft al het lesmateriaal een vaste plek en is ook herkenbaar door picto s en/of foto s. De leerlingen hebben naast structuur in ruimte en tijd ook behoefte aan duidelijke grenzen en regels. Voor de leerlingen is eenduidigheid in het toepassen van de klassenregels belangrijk. Dit geeft hen duidelijkheid, veiligheid en rust. 5
Aanbod en aanpak De leerstof wordt klassikaal, in kleine groepjes en individueel aangeboden, in alle gevallen in kleine stappen. Omdat de ontwikkeling op de verschillende gebieden (cognitief, spraak/taal, lichamelijk) vaak grillig verloopt en niet altijd met elkaar in evenwicht is, wordt de ontwikkeling van de leerling goed in kaart gebracht. Zo wordt de leerstof op het juiste niveau aangeboden en gewaakt voor overvraging, faalangst, demotivatie e.d. Het eindniveau ligt op ongeveer eind groep 3 / midden groep 4 niveau van het basisonderwijs, op het gebied van technisch lezen, spellen en rekenen. Naast de schoolse vaardigheden als mondelinge/schriftelijke taal en rekenen ligt het accent op zelfredzaamheid, zelfstandigheid, werkhouding en sociaal emotionele ontwikkeling. Belangrijke onderdelen hierin zijn het maken van keuzes, initiatief nemen, voor jezelf opkomen en zorg dragen voor zijn eigen spullen en die van een ander. Er is aandacht voor het leren herkennen van en omgaan met gevoelens: Door het (her)kennen van gevoelens bij zichzelf en bij de ander leert de leerling rekening te houden met de ander. Bovengenoemde aspecten vallen binnen de leerlijnen LerenLeren en SEO (Sociaal Emotionele Ontwikkeling). Met behulp van scoringslijsten worden deze belangrijke vaardigheden bij onze leerlingen duidelijk in kaart gebracht. Er wordt regelmatig in kleine groepjes gewerkt, waardoor leerlingen extra aandacht en instructie krijgen. Door deze groepjes in te delen naar niveau en ondersteuningsbehoefte, wordt de leerstof beter en efficiënter aangeboden. De instructie is kort, duidelijk en in kleine stapjes. Taken worden opgedeeld en stapsgewijs aangeboden. Er wordt ingezet op het zelfstandig mogelijk leren werken. Leerlingen maken regelmatig gebruik van speelleermateriaal tijdens de verwerking van een opdracht. Op deze manier wordt geprobeerd opdrachten zo concreet mogelijk en aantrekkelijk te maken. Binnen de groepen is het bevorderen van het zelfstandig werken en het verbeteren van de werkhouding van belang. Het zelfbeeld van de leerlingen wordt goed gevolgd en er wordt, indien noodzakelijk, extra zorg aan besteed. Leerlingen hebben soms geen reëel beeld van hun eigen kunnen; ze kunnen zichzelf over- of onderschatten, vinden het vervelend om fouten te maken of zijn onzeker over hun eigen prestaties. Ze worden dan gestimuleerd en indien nodig ook individueel geholpen. Soms worden hulpmiddelen als een afgeschermde werkplek of een time timer ingezet om het zelfstandig werken te bevorderen. 6
Volgens de kerndoelen van het onderwijs aan zeer moeilijk lerende leerlingen (ZML) bieden we onderwijs op de volgende ontwikkelingsgebieden aan: o Leren leren o Mondelinge taal o Schriftelijke taal o Rekenen o Sociale en emotionele ontwikkeling: zelfbeeld en sociaal gedrag o Omgaan met media o Oriëntatie op Ruimte o Oriëntatie op Tijd o Spelontwikkeling o Wonen en vrije tijd o Zintuiglijke en Motorische ontwikkeling In het digitaal leerlingvolgsysteem dat wij hanteren worden de doelen, vorderingen en resultaten van de leerling ieder schooljaar geregistreerd. De doelen op leerlijnen van de ontwikkelingsgebieden zijn gerelateerd aan het ontwikkelingsperspectief van de leerling en gericht op het te verwachten uitstroomniveau. De klassenleiding bespreekt en evalueert met u de voortgang van uw zoon/dochter halverwege en aan het einde van het schooljaar. 7
4. Communicatie met ouders/verzorgers. We realiseren ons goed dat de afstand van thuis naar school het niet makkelijk maakt om goed contact te houden met u, over uw zoon of dochter. U bent een belangrijke gesprekspartner voor ons in de afstemming over de ontwikkeling en het welbevinden van uw kind. We stellen een actieve betrokkenheid en een goede samenwerking met u zeer op prijs! De klassenleiding is het eerste aanspreekpunt en bij hen kunt u terecht als u vragen, ideeën of opmerkingen heeft. Voortgang en verwachtingen Op de eerste schooldag van het nieuwe schooljaar bent u welkom in de klas tot 9.30 uur. U wordt binnen twee weken na de start van het schooljaar uitgenodigd door de klassenleiding om in een startgesprek de wederzijdse wensen, verwachtingen en doelen te bespreken. Tijdens dit startgesprek spreekt u met de klassenleiding de vorm en frequentie van contact en samenwerking af zoals beschreven in de onderstaand overzicht van oudercontacten. Eind september is er een algemene ouderavond voor alle ouders, waar u algemene informatie krijgt over de school en de klassenleiding u informeert over het lesprogramma van uw zoon/dochter. In januari en juni evalueren en bespreken we met u de voortgang en ontwikkeling van uw zoon/dochter aan de hand van het OntwikkelingsPerspectiefPlan (OPP). Digiduif. Communicatie met de klas gaat via Digiduif. Naast de belangrijkste informatie over de klas wordt u middels Digiduif op de hoogte gehouden van projecten en activiteiten. Op de website van de school (www.lichtenbeek.nl) vindt u algemene informatie. EKEP Als uw kind een revalidatieprogramma heeft, vindt er gemiddeld twee keer per schooljaar een Eén Kind-Eén Plan Bespreking (EKEP) plaats. Dit is een overleg tussen ouders, revalidatie en school over het hoofddoel en de aandachtspunten m.b.t. de totale ontwikkeling van uw kind. Spiegelbijeenkomst Eens per twee jaar wordt een aantal ouders uitgenodigd om hun ervaringen met betrekking tot de samenwerking tussen onderwijs en revalidatie en zorg te delen. Medewerkers van onderwijs, revalidatie en zorg luisteren mee om hiervan te leren. Ouder-denk-tank Wij vinden het belangrijk dat ouders betrokken zijn bij Lichtenbeek. Twee keer per jaar nodigen wij ouders uit om samen met de schoolleiding te spreken over belangrijke zaken die, in het kader van betrokkenheid en kwaliteit verbeterd kunnen worden. Ouderraad Lichtenbeek heeft een actieve ouderraad die praktische ondersteuning biedt bij feestelijke activiteiten. Verder organiseren zij o.a. een thema-avond en een ouder-doe-dag waar ouders elkaar ontmoeten. Op de jaarplanner, die u aan het begin van het schooljaar krijgt, staan de activiteiten en de leden van de ouderraad vermeld. Voor een aantal activiteiten is een actieve bijdrage van ouders zeer gewenst! 8
Medezeggenschapsraad In de medezeggenschapsraad zitten ouders die meedenken over schoolbeleid en adviseren bij ontwikkelingen, veranderingen en keuzes die de school maakt. Meer informatie over de medezeggenschapsraad en vergaderingen vindt u in de jaarkalender. De vergaderingen zijn openbaar. Overzicht oudercontacten in 2016-2017: Datum Onderwerp/activiteit Doel/actie Vrijdag 2-9-16 Maandag 5 september Week 37, (2 e schoolweek) Dinsdag 27 september Zaterdag 8 oktober Vrijdag 14 oktober Donderdag 20 oktober Vrijdag 11 november Donderdag 8 december Donderdag 22 december In januari Startgesprek met de klassenleiding van de nieuwe klas Ouders zijn samen met hun zoon/dochter van harte welkom op uitnodiging van de klas. Klassenleiding spreekt met ouders en leerling over wederzijdse verwachtingen m.b.t. doelen en communicatie 1 e schooldag; kennismaking Ouders zijn welkom tot 9.30 uur in de klas Startgesprek School s avonds open op - Dinsdag 13 september - Donderdag 15 september Algemene ouderavond Voorlichting aan ouders van schoolverlaters Ouder-doe-ochtend Het ontwikkelingsperspectiefplan (OPP) voor nieuwe leerlingen is klaar Ouder-denk-tank bijeenkomst Versieravond Sint Versieravond kerst Kerstviering Adviesgesprek voor schoolverlaters Ouders zijn samen met hun zoon/dochter welkom om met de klassenleiding te spreken over wederzijdse verwachtingen m.b.t. doelen, contact en communicatie. Ouders worden geïnformeerd over Digiduif, reilen en zeilen van Lichtenbeek en het programma van de leerroute/klas. Ouders van de leerlingen die dit schooljaar voor het laatst op Lichtenbeek zitten krijgen informatie over de procedure rondom schoolverlaten. Ouders verrichten samen klussen en activiteiten op school. Ouders nemen kennis van het OPP en sturen dit voor akkoord retour. Desgewenst geeft de klassenleiding toelichting Samen met ouders willen wij de kwaliteit van ons onderwijs bespreken en bekijken wat en hoe e.e.a. volgens ouders beter kan. Ouders zijn van harte welkom om samen de school aan te kleden en gezellig te maken voor het Sinterklaasfeest. Ouders zijn van harte welkom om samen de school te versieren voor het kerstfeest. Ouders zijn welkom om, aansluitend op lestijd de kerstviering op school bij te wonen. Klassenleiding bespreekt met ouders/leerling het schooladvies. 9
Donderdag 19 januari Ouderthema-avond Informatie, lezingen en workshops voor ouders (programma volgt nog). Vrijdag 27 januari Voortgangsrapportage Ouders worden geïnformeerd over de ontwikkeling en kunnen intekenen voor een gesprek met de klassenleiding. Week 7 Donderdag 16 februari Voortgangsgesprekken School s avonds open op - Dinsdag 14 februari - Donderdag 16 februari Ouder-denk-tank Ouders/leerling spreken met klassenleiding over de ontwikkeling, resultaten en voortgang. Samen met ouders willen wij de kwaliteit van ons onderwijs bespreken en bekijken wat en hoe e.e.a. volgens ouders beter kan. Dinsdag 14 maart Afsluiting project Natuurlijk. Ouders zijn welkom op school om te zien en te beleven wat de leerlingen hebben geleerd en gemaakt over Natuurlijk. Vrijdag 24 en 31 maart en 7 april Kinderworkshops Ouders met een bijzonder talent kunnen, in overleg met de vakleerkracht beeldend vormen, een workshop geven aan een groepje leerlingen! Vrijdag 21 april Voorjaarsmarkt en Koningsspelen Ouders zijn welkom op onze voorjaarsmarkt en de Koningsspelen Eind juni Week 26 Evaluatie OPP wordt gemaild aan ouders Voortgangsgesprek School s avonds open op - dinsdag 27 juni - donderdag 29 juni Ouders/leerling worden geïnformeerd over de ontwikkeling en voortgang van hun zoon/dochter. Ouders/leerling spreken met klassenleiding over de ontwikkeling en voortgang a.d.h.v. de doelen en resultaten van afgelopen schooljaar in relatie tot het OPP. Dinsdag 4 juli Uitwisseling leerlingen Zittende leerlingen gaan naar de klas van volgend schooljaar. Nieuwe leerlingen komen kennis maken in de klas met hun ouders Woensdag 5 juli Schoolverlatersmusical Alle schoolverlaters laten in een musical zien dat ze klaar zijn voor de volgende stap: vervolgonderwijs. Alleen voor ouders van schoolverlaters. Alle (andere) activiteiten, ook studiedagen en vakantieplanning, vindt u terug op de jaarkalender 2016-2017. 10