RAPPORT VAN BEVINDINGEN ONDERZOEK NAAR DE KWALITEITSVERBETERING Daltonbasisschool Nettelhorst Plaats : Lochem BRIN nummer : 14MH C1 Onderzoeksnummer : 150805 Datum onderzoek : 2 april 2013 Datum vaststelling : 4 juni 2013
Pagina 2 van 13
INHOUDSOPGAVE 1 INLEIDING............................................ 5 2 BEVINDINGEN.......................................... 7 3 TOEZICHTARRANGEMENT................................. 13 Pagina 3 van 13
Pagina 4 van 13
1 INLEIDING De Inspectie van het Onderwijs heeft op 2 april 2013 een onderzoek naar de kwaliteitsverbetering uitgevoerd op Daltonbasisschool Nettelhorst. Daarbij is gekeken naar de kwaliteit van het onderwijs en naar naleving van wet- en regelgeving. De aanleiding voor dit onderzoek was het volgende. Tijdens het kwaliteitsonderzoek dat is uitgevoerd op 19 maart 2012 stelde de inspectie tekortkomingen vast in de opbrengsten en het onderwijsleerproces op Daltonbasisschool Nettelhorst. Deze zijn beschreven in het inspectierapport dat is vastgesteld op 25 april 2012. De kwaliteit van het onderwijs is toen als zwak beoordeeld en de inspectie heeft haar toezicht geïntensiveerd. Om na te gaan of, in hoeverre de eerder vastgestelde tekortkomingen zijn opgeheven en de kwaliteit van het onderwijs weer voldoende is, heeft de inspectie nu een onderzoek naar de kwaliteitsverbetering uitgevoerd. Conform de uitgangspunten van het programmatisch handhaven onderzoekt de inspectie tevens standaard of wordt voldaan aan bepaalde wettelijke voorschriften. Onderzoeksopzet Het onderzoek bestond uit de volgende activiteiten: een controle van de aanwezigheid van de schoolgids, het schoolplan en het zorgplan bij de inspectie, een toets op de aanwezigheid van informatie over enkele wettelijke verplichte onderdelen in de schoolgids, het schoolplan en het zorgplan, een controle op de onderwijstijd die de school heeft gepland, onderzoek en analyse van jaardocumenten en gegevens over de school die bij de inspectie aanwezig zijn, analyse van documenten die de school voorafgaand aan het schoolbezoek heeft toegestuurd, schoolbezoek, waarbij in een aantal groepen de onderwijspraktijk is geobserveerd door het bijwonen van lessen Nederlandse taal en rekenen en wiskunde in de groepen 1/2, 3/4, 5/6 en 7/8, gesprekken met de directie en de intern begeleider over de kwaliteit van de indicatoren, een gesprek met de leraren, een eindgesprek met de directie en een vertegenwoordiging van het bestuur, na afloop van het schoolbezoek. Pagina 5 van 13
Tijdens het onderzoek beoordeelde de inspectie indicatoren van de volgende aspecten: opbrengsten, leerstofaanbod, onderwijstijd, schoolklimaat, didactisch handelen, afstemming, begeleiding, zorg, kwaliteitszorg. Toezichtkader De inspectie heeft zich bij haar onderzoek onder andere gebaseerd op het Toezichtkader po/vo 2012 en de notitie Analyse en waarderingen van opbrengsten primair onderwijs. Beide documenten zijn te vinden op www.onderwijsinspectie.nl. Opbouw rapport In hoofdstuk 2 staan de bevindingen uit het onderzoek naar de onderwijskwaliteit en de wettelijke vereisten. Dit wordt gevolgd door een beschouwing waarin het oordeel van de inspectie wordt toegelicht en waar mogelijk de schoolontwikkeling in samenhang wordt beschreven. Hoofdstuk 3 geeft het toezichtarrangement weer. Pagina 6 van 13
2 BEVINDINGEN 2.1 Kwaliteits- en nalevingsprofiel In onderstaande tabellen vermeldt de inspectie welke indicatoren in dit onderzoek zijn betrokken en tot welke bevindingen het onderzoek heeft geleid. De nummering in de tabellen verwijst naar het volledige waarderingskader primair onderwijs 2012. Indicatoren die bij een kwaliteitsonderzoek de doorslag geven of een school (zeer) zwak is, de zogeheten normindicatoren, zijn gemarkeerd met een asterisk. Voor een overzicht van alle normindicatoren zie het Toezichtkader po/vo 2012 op www.onderwijsinspectie.nl. De bevindingen zijn weergegeven in de vorm van een score. De score geeft aan in welke mate de betreffende indicator gerealiseerd is. Legenda: 1. slecht 2. onvoldoende 3. voldoende 4. goed 5. niet te beoordelen (alleen bij opbrengsten) Daarnaast heeft de inspectie enkele controles uitgevoerd op wettelijke voorschriften. Of de school wel of niet voldoet aan deze wettelijke vereisten wordt tot uitdrukking gebracht met de score 'ja' of 'nee'. Opbrengsten 1 2 3 4 5 1.1* De resultaten van de leerlingen aan het eind van de basisschool liggen ten minste op het niveau dat op grond van de kenmerken van de leerlingenpopulatie mag worden verwacht. 1.2 De resultaten van de leerlingen voor Nederlandse taal en voor rekenen en wiskunde tijdens de schoolperiode liggen ten minste op het niveau dat op grond van de kenmerken van de leerlingenpopulatie mag worden verwacht. 1.5 De sociale competenties van de leerlingen liggen op een niveau dat mag worden verwacht. Leerstofaanbod 1 2 3 4 2.1* Bij de aangeboden leerinhouden voor Nederlandse taal en rekenen en wiskunde betrekt de school alle kerndoelen als te bereiken doelstellingen. 2.2* De leerinhouden voor Nederlandse taal en voor rekenen en wiskunde worden aan voldoende leerlingen aangeboden tot en met het niveau van leerjaar 8. Pagina 7 van 13
Leerstofaanbod 1 2 3 4 2.3 De leerinhouden in de verschillende leerjaren sluiten op elkaar aan. 2.4* De school met een substantieel aantal leerlingen met een leerlinggewicht biedt bij Nederlandse taal leerinhouden aan die passen bij de onderwijsbehoeften van leerlingen met een taalachterstand. 2.5 De school heeft een specifiek aanbod om sociale competenties te ontwikkelen. 2.6 De school heeft een aanbod gericht op bevordering van actief burgerschap en sociale integratie met inbegrip van het overdragen van kennis over en kennismaking met de diversiteit in de samenleving. 2.6 De school heeft een aanbod gericht op bevordering van actief burgerschap en sociale integratie met inbegrip van het overdragen van kennis over en kennismaking met de diversiteit in de samenleving. Tijd 1 2 3 4 3.1 De leraren maken efficiënt gebruik van de geplande onderwijstijd. Schoolklimaat 1 2 3 4 4.2 De leerlingen voelen zich aantoonbaar veilig op school. 4.4 De school heeft inzicht in de veiligheidsbeleving van leerlingen en personeel en in de incidenten die zich op het gebied van sociale veiligheid op de school voordoen. 4.5 De school heeft een veiligheidsbeleid gericht op het voorkomen van incidenten in en om de school. 4.6 De school heeft een veiligheidsbeleid gericht op de afhandeling van incidenten in en om de school. 4.7 Het personeel van de school zorgt ervoor dat de leerlingen op een respectvolle manier met elkaar en anderen omgaan. Didactisch handelen 1 2 3 4 5.1* De leraren geven duidelijke uitleg van de leerstof. 5.2* De leraren realiseren een taakgerichte werksfeer. 5.3* De leerlingen zijn actief betrokken bij de onderwijsactiviteiten. Afstemming 1 2 3 4 6.1 De leraren stemmen de aangeboden leerinhouden af op verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen. Pagina 8 van 13
Afstemming 1 2 3 4 6.2 De leraren stemmen de instructie af op verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen. 6.3 De leraren stemmen de verwerkingsopdrachten af op verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen. 6.4 De leraren stemmen de onderwijstijd af op verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen. Begeleiding 1 2 3 4 7.1* De school gebruikt een samenhangend systeem van genormeerde instrumenten en procedures voor het volgen van de prestaties en de ontwikkeling van de leerlingen. 7.2 De leraren volgen en analyseren systematisch de voortgang in de ontwikkeling van de leerlingen. Zorg 1 2 3 4 8.1 De school signaleert vroegtijdig welke leerlingen zorg nodig hebben. 8.2 Op basis van een analyse van de verzamelde gegevens bepaalt de school de aard van de zorg voor de zorgleerlingen. 8.3* De school voert de zorg planmatig uit. 8.4 De school evalueert regelmatig de effecten van de zorg. Kwaliteitszorg 1 2 3 4 9.1 De school heeft inzicht in de onderwijsbehoeften van haar leerlingenpopulatie. 9.2 De school evalueert jaarlijks de resultaten van de leerlingen. 9.3 De school evalueert regelmatig het onderwijsleerproces. 9.4 De school werkt planmatig aan verbeteractiviteiten. 9.6 De school verantwoordt zich aan belanghebbenden over de gerealiseerde onderwijskwaliteit. 9.7 De school draagt zorg voor de kwaliteit van het onderwijs gericht op bevordering van actief burgerschap en sociale integratie, met inbegrip van het overdragen van kennis over en kennismaking met de diversiteit van de samenleving. 2.2 Beschouwing Algemeen beeld Pagina 9 van 13
De inspectie is van oordeel dat de kwaliteit van het onderwijs op basisschool Nettelhorst nog niet van voldoende kwaliteit is en dat de school het aangepast toezichtsarrangement behoudt. In het afgelopen jaar is op Daltonschool Nettelhorst in Lochem hard gewerkt om de onderwijskwaliteit weer op een voldoende niveau te krijgen. Dat is zichtbaar in de wijze waarop de leraren zijn geschoold en daarmee samenhangende afspraken uitvoeren die het lesgeven betreffen. Er zijn maatregelen getroffen om de onderwijstijd efficiënter te besteden en in de personele bezetting zijn wijzigingen geweest. Tegelijkertijd is echter ook zichtbaar dat het team nog niet is toegekomen aan een aantal onderdelen die samenhangen met het analyseren van gegevens waarmee de afstemming op de verschillen tussen de leerlingen vorm moet krijgen. Uit de gegevens die de school heeft over haar leerlingen, is zichtbaar dat deze verschillen evident zijn, met name waar het de onderwijsbehoeften betreft. Het beeld van de tussentijdse opbrengsten is bovendien nog niet van voldoende kwaliteit en de eindopbrengsten liggen dit jaar, evenals vorig jaar, onder de ondergrens die de inspectie hanteert. Daar komt bij dat de prognose voor de eindopbrengsten van het volgende schooljaar, op grond van de actuele leerresultaten van de huidige groep 7, niet gunstig is. Ook daarin is zichtbaar dat verdere ontwikkeling van de ingezette verbeteringen noodzakelijk is om te komen tot een voldoende kwaliteit. Hieronder volgt een toelichting op het oordeel. Toelichting Opbrengsten In dit aspect is één indicator als voldoende beoordeeld, één indicator is dat niet en één indicator is niet beoordeeld. In de afgelopen twee schooljaren (2012 en 2013) lagen de leerresultaten onder de ondergrens, in 2011 was het resultaat van de eindtoets van voldoende kwaliteit. Daarmee zijn de eindopbrengsten op basis van drie schooljaren weliswaar als voldoende beoordeeld maar zij vertonen tevens een neerwaartse en dus risicovolle trend (indicator 1.1). Op kleine scholen betrekt de inspectie in het oordeel over de tussentijdse opbrengsten de zeven meest recente groepsresultaten van technisch lezen in groep 3 en 4, begrijpend lezen in groep 5 en 6 en rekenen-wiskunde in groep 4, 5 en 6. De resultaten van technisch lezen in groep 3 en 4 en die van rekenenwiskunde in groep 4 liggen boven de ondergrens. De overige resultaten liggen daaronder. Aangezien dat het merendeel is, is indicator 1.2 van onvoldoende kwaliteit. Pagina 10 van 13
De school gebruikt een instrument om haar leerlingen te volgen in de ontwikkeling van de sociale competenties. De inspectie geeft geen oordeel over de resultaten ervan omdat het instrument niet is genormeerd (indicator 1.5) Leerinhouden, onderwijstijd en schoolklimaat Alle indicatoren in deze aspecten dragen in voldoende mate bij aan de kwaliteit van het onderwijs. Er is in het team nadrukkelijk aandacht geweest om ervoor te zorgen dat de leerinhouden en de te besteden onderwijstijd voldoen aan de criteria die daarvoor gelden. Zo is er een gedifferentieerd aanbod in de school voor de versterking van de sociale vaardigheden en is de onderwijstijd een onderwerp van verbetering geweest in het team. De school begint op tijd en de lessen krijgen efficiënt vorm, zonder dat er tijd weglekt. Het schoolklimaat is eveneens op orde. De school heeft niet alleen een duidelijk beleid op de voorwaarden om te komen tot een veilige speel- en leeromgeving voor de leerlingen, ook is gezien dat de leraren en de leerlingen op een respectvolle wijze omgaan met elkaar. Didactisch handelen en afstemming Het merendeel van de indicatoren in deze aspecten is van voldoende kwaliteit, al is ook gezien dat er doorontwikkeling nodig is. Op de dag van het onderzoek heeft de inspectie tijdens de lesbezoeken in de klassen waargenomen dat de wijze waarop de uitleg van de leraren vorm krijgt, van voldoende kwaliteit is. De leraren werken vanuit een (beproefd) instructiemodel, waarin zij in het afgelopen jaar scholing hebben gevolgd. In het klassenmanagement zijn verbeteringen doorgevoerd, waardoor er in de klassen meer rust en orde is tijdens de lessen dan ten tijde van het vorige onderzoek het geval was. Dat is in het werkklimaat zichtbaar omdat er sprake is van een goede taakgerichtheid van de leerlingen. Binnen het instructiemodel dat de leraren hanteren is de afstemming op de verschillen als een noodzakelijk verbeterpunt vastgesteld. In de lessen is de afstemming van de onderwijstijd, de afstemming van de onderwijsinhouden en de verwerking ervan waargenomen. Met name de takenkaart van de leerlingen is hierin functioneel geworden. Waar het echter gaat om de differentiatie van de instructie, is in onvoldoende mate gezien dat die werd toegepast in de lessen, waarvoor een goed zicht nodig is op de onderwijsbehoeften van de leerlingen. Deze indicator vertoont dan ook inhoudelijke samenhang met indicator 7.2. Begeleiding en zorg Vier indicatoren zijn in deze aspecten van het onderwijs van voldoende kwaliteit. Twee zijn dat niet. Pagina 11 van 13
De leraren hebben afspraken gemaakt om de zorg planmatiger te gaan uitvoeren in de groepen. Deze afspaken worden ook nageleefd. De inspectie heeft dan ook vastgesteld dat de normindicator die vorig jaar van onvoldoende kwaliteit was, nu als voldoende wordt beoordeeld. De opmerking uit het rapport van destijds is echter nog steeds van toepassing, namelijk dat het onderliggende probleem van de zorg en begeleiding veelal niet concreet in beeld is binnen de handelingsplanning. Dat hangt rechtstreeks samen met het gegeven dat het analyseren van gegevens om tegemoet te komen aan de onderwijsbehoeften van de leerlingen niet in voldoende mate wordt gedaan. Het betreft hier zowel het groepsniveau, waar de afstemming op de verschillen tussen de leerlingen aan de orde is als het niveau van de specifieke zorgleerlingen in de handelingsplanning. Vandaar dat indicator 7.2 en 8.2 in onvoldoende mate bijdragen aan de kwaliteit van het onderwijs. Kwaliteitszorg Evenals tijdens het onderzoek vorig jaar, is de uitvoering van de kwaliteitszorg in voldoende mate cyclisch, integraal en systematisch en dragen alle indicatoren in voldoende mate bij aan de kwaliteit van het onderwijs. Waar in het vorig onderzoek nog sprake was van een kritische kanttekening, stelt de inspectie nu vast dat de school zich heeft versterkt in de reflectie op het eigen handelen. De leerresultaten zijn prominenter in beeld gekomen als een factor van belang om te werken aan de kwaliteit van het onderwijs. Binnen de scholing die het team volgde zijn de onderwijsvaardigheden en het werken in combinatieklassen een voortdurend punt van aandacht. Het team heeft aanpassingen gedaan in het klassenmanagement, waardoor het onderwijs in de combinatieklassen adequaat vorm kan krijgen. Directie en bestuur herkennen het beeld en zetten, samen met de leraren van de school, in op een verdere consolidering en borging van de al gezette stappen in de kwaliteitsverbetering. Pagina 12 van 13
3 TOEZICHTARRANGEMENT Kwaliteit De kwaliteit van het onderwijs vertoont nog steeds belangrijke tekortkomingen en is opnieuw als zwak beoordeeld. De inspectie verlengt het traject van geïntensiveerd toezicht nog met maximaal één jaar. Met het bestuur is afgesproken dat de onderwijskwaliteit in maart 2014 weer van voldoende niveau is. De inspectie voert in het eerste kwartaal van 2014 een afsluitend onderzoek naar de kwaliteitsverbetering (okv) uit om na te gaan of de tekortkomingen zijn opgeheven. Naleving De inspectie concludeert tevens dat er geen tekortkomingen zijn in de naleving van de wettelijke voorschriften die zijn gecontroleerd. Pagina 13 van 13