A ENETWERK ULTUUREDUATIE Marley M het eerste onvenant voor Kunst- en ultuureducatie Het zoemt in de Amsterdamse cultuureducatie. Hoe bereik ik scholen? En hoe zit het met dat Basispakket, drie uur cultuureducatie per week voor elke leerling in het basisonderwijs, leerlijnen en raamleerplannen per kunstdiscipline? En dan is er ook nog het programma ultuureducatie met Kwaliteit. Op 20 maart is er tijdens ultuureducatie in Amsterdam 2013 veel besproken over het Basispakket voor Kunst- en ultuureducatie. Met dit Basispakket wil de gemeente Amsterdam samen met de schoolbesturen stimuleren dat cultuureducatie een vaste plek heeft in het onderwijs. De gemeente en de schoolbesturen tekenden tijdens het plenaire programma gezamenlijk een convenant waarin dat werd vastgelegd. Amsterdam is de eerste stad in Nederland met een dergelijk convenant. Om dit nog eens rustig uit te leggen, hebben we samen met Marley, 11 jaar, een boekje en een film gemaakt over het Basispakket. Deze kun je bekijken op onze vernieuwde website. Wil je informatie over hoe scholen en cultuuraanbieders elkaar kunnen vinden? AliceMoves biedt een nieuw digitaal platform dat juist dat kan faciliteren. Bel of mail ons met je vragen over cultuureducatie en over het Basispakket, daar zijn we voor. Peggy Brandon Directeur Mocca Baarsjesweg 224 1058 AA Amsterdam Keizersgracht T 020-620 9567 info@mocca-amsterdam.nl T 020-620 www.mocca-amsterdam.nl www.cultuurkaartamsterdam.nl info@mocca-amsterdam.nl w MOA Over ultuureducatie voor culturele instellingen en kunstenaars Nieuwsbrief voor ulturele Instellingen Agenda 18 april: Informatieavond Master Kunsteducatie, AHK, 19:00-21:00 uur 27-28 mei: ongres podiumkunsten, De Nieuwe Kolk, Assen 6-7 juni: Provinciale bijeenkomst ultuur in de Spiegel 8 april: Internationale conferentie erfgoededucatie, De Doelen, Rotterdam Op 20 maart organiseerde Mocca voor de zevende keer ultuureducatie in Amsterdam. Van het plenair programma is een videoregistratie gemaakt. De sprekers zijn wethouder arolien Gehrels, hoogleraar Klinische Neuropsychologie Erik Scherder en Peggy Brandon, directeur van Mocca. Ga naar www.mocca-amsterdam.nl om de video te bekijken. 1
Structurele samenwerking tussen scholen en culturele instellingen Bij het Landelijk Kennisinstituut ultuureducatie en Amateurkunst (LKA, voorheen ultuurnetwerk) staat samenwerken al lang op de agenda. In 2009 kwam er een onderzoek met als resultaat de publicatie Zicht op samenwerking en cultuureducatie, geschreven door de projectleiders Josefiene Poll en Marlies Tal. Waarom is samenwerking nog steeds zo belangrijk? Ik sprak met Marlies Tal om antwoord te krijgen op deze vraag. Wat is samenwerken? Sommige mensen noemen iets al samenwerken als ze een product van iemand afnemen. Samenwerken is iets samen doen. Of het samengaan, fuseren van groepen. Bij samenwerken is sprake van een gemeenschappelijk doel dat mensen willen behalen. Dit doen ze door een gezamenlijke activiteit, dienst of product te creëren waarbij de partners ieder hun eigen expertise ter beschikking stellen. Wat was jullie motivatie om een stuk te schrijven over samenwerking en cultuureducatie? Samenwerking is een veel gehanteerd sleutelbegrip en een hot topic om over te schrijven. Wat is samenwerken precies? Marlies Tal en: Wanneer verloopt samenwerken op een goede manier? waren enkele vragen die mijn collega Josefiene Poll en ik ons stelden tijdens ons onderzoek. Samenwerken is voor instellingen vaak een voorwaarde om subsidie te krijgen. Het is voor hen daarom een belangrijk onderwerp om over geïnformeerd te worden. Sommige mensen noemen iets al samenwerken als ze een product van iemand afnemen Hebben jullie na het uitbrengen van jullie publicatie nog nieuwe inzichten verworven? Samenwerking heeft verschillende motieven. Instellingen of scholen kunnen gaan samenwerken om verschillende redenen: vanuit noodzaak, dwang of vanwege een kans. Naast deze redenen zijn er meerdere doelen te benoemen: organisaties kunnen samenwerken vanwege een strategisch, tactisch of operationeel uitgangspunt. Is bij samenwerking het proces van belang of het resultaat? Het proces staat in dienst van een goed resultaat. Ik denk dat samenwerking pas echt nuttig is als deze meerwaarde heeft voor de participerende partijen. Met andere woorden: levert het meer kennis op en krijgen we meer gedaan als we samenwerken. Welke stappen kan een instelling of school ondernemen als samenwerking vastloopt? Het is belangrijk om op dat moment van het samenwerkingsproces terug te gaan naar de vraag Waarom werken we samen? Een samenwerking kan om allerlei redenen vastlopen. In sommige gevallen raakt het vertrouwen dat de samenwerkingspartners in elkaar hadden beschadigd. Terugkeren naar de waaromvraag is dan raadzaam om elkaar terug te vinden. Hiernaast is open communicatie erg belangrijk. Loraine Montroos 2
nummer 14 april 2013 BELEID BELIHT het Basispakket ultuureducatie zorgt ervoor dat amsterdamse EXPERTISENETWERK kinderen van het ULTUUREDUATIE basisonderwijs kennismaken met kunst- en cultuur. dick Bentvelzen, beleidsadviseur onderwijs en Jeugd bij stadsdeel amsterdam noord, legt uit welke meerwaarde dit biedt voor het onderwijs. Dick Bentvelzen door de invoering van het basispakket krijgen schoolkinderen in de toekomst één uur muziekeducatie, één uur beeldende vorming/erfgoededucatie en één uur vrije ruimte. Bentvelzen: de meerwaarde van het basispakket is dat de bezoeken aan de culturele instellingen niet meer op zichzelf staan, maar onderdeel uitmaken van het lesaanbod. ik denk dat dan de toegevoegde waarde van zo n bezoek ook groter is dan wanneer je gewoon leuk een middagje op excursie gaat. naast de verankering van cultuur in het onderwijscurriculum stimuleert het huidige cultuurbeleid ook de deskundigheidsbevordering van groepsleerkrachten met als doel ze beter in staat te stellen om cultuuronderwijs te geven. het huidige cultuurbeleid kan volgens Bentvelzen ook dienen als instrument voor scholen om te reflecteren op hun eigen beleid: het basispakket is een kans voor een school om het eigen cultuuronderwijs te verbeteren. het is geen kwestie van opleggen, maar een kans. als een school het basispakket implementeert, komen er veel middelen en deskundigheid vrij. daardoor wordt het voor een school bijna een onlogische keuze om niet voor het basispakket te kiezen. dit pakket werkt als een katalysator voor cultuuronderwijs. het is zeker niet de bedoeling dat invoering van het basispakket de zaakvakken gaat verdringen. Basispakket ultuureducatie in Amsterdam een van de belangrijkste gevolgen van het basispakket is dat de invulling van het onderwijs wordt neergelegd waar deze thuis hoort, namelijk op de school. in het basispakket is gekozen voor muziekeducatie, beeldende vorming/erfgoededucatie en vrije ruimte. Bentvelzen: er zijn natuurlijk ook scholen die erg leuke dingen doen op het gebied van muziektheater of media. dat moeten ze vooral blijven doen al is het maar om ervoor te zorgen dat de identiteit van de school overeind blijft. het is zeker niet de bedoeling dat scholen een soort eenheidsworst worden. het is eerder het omgekeerde: volg de disciplines die goed passen bij je school en doe dit vervolgens op een gestructureerde manier. Als kinderen dingen leuk vinden, leren ze veel meer Loraine Montroos Wat gedaan wordt binnen cultuureducatie, moet meer zijn dan alleen maar leuk. het leuk zijn van onderwijs is een voorwaarde om te komen tot goede leerresultaten. als kinderen dingen leuk vinden, dan leren ze veel meer dan wanneer ze dingen saai vinden. 3
Evalueren doet begeren In Evalueren doet begeren publiceren we steeds een project dat geëvalueerd en uitvoerig toegelicht is door een leerkracht. Op de Mocca-website staan evaluaties van jullie projecten, ingevuld door scholen. Zo kun je zelf teruglezen hoe een school je project of je instelling beoordeelt. Het is ook handig om je te laten evalueren, want andere scholen zien dan hoe een project en de samenwerking met jou is bevallen bij een van hun collega s. Als je een goede evaluatie te pakken hebt, betekent dit dat je extra interessant bent voor een andere school. Een interne cultuurcoördinator zei: Ik zag een goede evaluatie bij een project op jullie website. Deze evaluatie was ingevuld door een school die ik ken, met hetzelfde type onderwijs en vergelijkbare kinderpopulatie. Omdat zij deze instelling goed vinden, ga ik het project afnemen. Zorg dus dat je zo veel mogelijk wordt geëvalueerd. Omschrijving project: Foefoe is een bontgekleurd wezentje dat in een koffer woont. Foefoe verzamelt kleuren uit de natuur in glazen potjes. Rode blaadjes, bruin boomschors, roze schelpen, beige wol. Op een dag zijn de kleuren verdwenen. Alles is wit, ook Foefoe. Waar zijn de kleuren? Wie of wat heeft de kleuren meegenomen? Waarom? Hoe krijgt Foefoe de kleuren weer terug? We beginnen elke les met een half uur yoga. De kinderen ontdekken hun fysieke mogelijkheden in een sfeer van rust en veiligheid. Kinderen hebben ruimte voor eigen inbreng en fantasie. www.studiobibiwonder.nl Dit keer is de beurt aan: Wie: Studio Bibi Wonder Welk project: Foefoe s Verhaal Evaluaties kunnen alleen door scholen worden ingevuld via een speciale, be sloten link. Als de school waarmee je werkt de link naar het evaluatieformulier niet meer heeft, kun je ze verwijzen naar deze link op de Mocca-website: www.mocca-amsterdam.nl/evaluatie/ aanvragen, of stuur een e-mail naar info@mocca-amsterdam.nl met de informatie van de school. 4
Mocca Nieuwsflitsen AliceMoves: nieuw digitaal platform voor match cultuuraanbieders en onderwijs AliceMoves is de nieuwe cultuurcommunity voor onderwijs dam, sluit zich aan bij AliceMoves. Het zoeken en matchen en cultuur. Doel is samen te werken aan beter cultuuronderwijs. tussen scholen en cultuuraanbieders zal vanaf dit voorjaar Door middel van een profiel als school of cultuur- verlopen via AliceMoves Amsterdam. De 600 Amsterdam- aanbieder ontstaat de beste match; door tips en feedback se aanbieders en de 290 scholen voor basis- en voortgezet verbetert AliceMoves de kwaliteit van cultuureducatie. onderwijs worden uitgenodigd een profiel aan te maken. Mocca, het expertisenetwerk cultuureducatie in Amster- Bezoek de website: www.alicemoves.nl Overgangsregeling voor Kunstkijkuren in Amsterdam Dit jaar blijven de groepen 7 en 8 van alle basisscholen voor de Kunstkijkuren is een initiatief van de gemeenteraad in Amsterdam de kans krijgen om vijf keer kosteloos een van Amsterdam en wordt financieel ondersteund door het educatief programma te volgen bij het Amsterdam Museum, Amsterdams Fonds voor de Kunst (AFK). Aanvankelijk wilde het Rijksmuseum, het Van Gogh Museum, het Tropenmuseum en het Stedelijk Museum. Deze overgangsregeling de gemeente de langlopende Kunstkijkuren stopzetten. www.mocca-amsterdam.nl ultuurnetwerk en Kunstfactor vanaf nu LKA Het Landelijk Kennisinstituut ultuureducatie en Amateurkunst (LKA) is op 1 januari 2013 ontstaan uit een samenvoeging van ultuurnetwerk Nederland (landelijk expertisecentrum cultuureducatie) en Kunstfactor (sectorinstituut amateurkunst). Het LKA ambieert een wezenlijke bijdrage te leveren aan de culturele levensloop van kinderen, jongeren en volwassenen en streeft ernaar dat zo veel mogelijk mensen een leven lang deelnemen aan kunst en cultuur. www.lkca.nl Minister wil ckv en cultuurkaart behouden Minister van ultuur Jet Bussemaker gaat zich hard maken om linksom of rechtsom culturele en kunstzinnige vorming in het basis- en voortgezet onderwijs de plek te geven die het verdient. Ook gaat ze op zoek naar geld om de ultuurkaart langer te laten bestaan dan tot augustus 2013. Daarnaast komt er een convenant met de G9-steden over een doorgaande leerlijn cultuureducatie. Over deze zaken ontvangt de Tweede Kamer in het voorjaar een brief. Dat zei de minister tijdens het Kamerdebat over de cultuurbegroting. Het TIN na 2012 Als gevolg van de bezuinigingen op cultuur is Theater Instituut Nederland (TIN ) per januari 2013 opgeheven. De Stichting TIN blijft actief als publicist van de digitale theaterencyclopedie, de online portrettengalerij www.eenlevenlangtheater.nl, de TIN Theatervacaturebank en het prikbord. De collectie van het TIN wordt vanaf dit jaar in beheer genomen door de Bijzondere ollecties van de Universiteit van Amsterdam. Ook andere activiteiten van het TIN worden overgenomen door verschillende instellingen. Voor de website theatereducatie.nl zoekt TIN geschikte overnamepartners. 5
Rembrandthuis brengt vier eeuwen Amsterdam in beeld Voor het eerst in bijna vijftig jaar is de collectie prenten van Amsterdam van het Koninklijk Oudheidkundig Genootschap weer te bewonderen. Ter gelegenheid van het 400-jarig jubileum van de Amsterdamse grachten organiseert Museum Het Rembrandthuis een expositie met de tekeningen die de hoofdstad van de zeventiende tot en met de twintigste eeuw in beeld brengen. Mocca Nieuwsflitsen Verslag Dag Keizersgracht van 440 de 1016 ultuureducatie GD Amsterdam Vlaanderen Honderden mensen bezochten op 29 januari de 4e Vlaamse Dag van de ultuureducatie. Het thema was Meesterschap en engagement. De dag begon met Gilgamesh (door Jane Davis) en werd afgesloten met de osmogolem (door Koen Vanmechelen). Daartussenin zaten 20 inspirerende sessies met onder anderen Arnaud Raskin, Leo Bormans en Dirk Sturtewagen. Enkele lezingen uit deze dag vol enthousiasme, dromen en boeiende mensen werden in video- en storify-verslagen gegoten. http://dce2013.tumblr.com Model voor beoordeling creativiteit op school reativiteit wordt gezien als een belangrijke uitkomst van onderwijs. Maar wat houdt creativiteit in? De Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (OESO) heeft een paper uitgebracht dat een theoretische basis biedt om creativiteit te definiëren en te beoordelen. Een model dat verschillende aspecten van creativiteit in beeld brengt, is door leraren en leerlingen op twaalf scholen in Engeland getoetst. Het model wordt gevormd door vijf creatieve instellingen van leerlingen: nieuwsgierigheid, vasthoudendheid, verbeeldingskracht, samenwerking en discipline. Het paper biedt praktische aanbevelingen om creativiteit bij leerlingen op school te ontwikkelen. www.oecd-ilibrary.org Maatschappelijke stages na 2014/15 Op het gebied van leren en de maatschappij levert de maatschappelijke stage veel op, zo blijkt uit diverse onderzoeken. Ook in de praktijk zien we veel goede voorbeelden. Het zal dan ook geen verrassing zijn dat veel scholen ondanks het wegvallen van de subsidie en de wettelijke verplichting na 2014/15 doorgaan met maatschappelijke stages. www.maatschappelijkestage.nl Nieuwe online tentoonstelling van de Anne Frank Stichting Met een nieuwe online tentoonstelling is de Anne Frank Stichting een samenwerking aangegaan met het Google ultural Institute. Dit instituut presenteert, samen met vooraanstaande musea en archieven, een collectie verhalen over belangrijke gebeurtenissen uit de twintigste eeuw. Er staan 42 exhibits, waaronder de Anne Frank exhibit, online. www.google.com/culturalinstitute 6
LIMA nieuw platform voor mediakunst Experts van het Nederlands Instituut voor Mediakunst (NIMk, opgeheven per 1 januari 2013) zetten zich in voor duurzame toegankelijkheid van oude en nieuwe mediakunstwerken. Hiervoor hebben zij de stichting LIMA (Living Media Art) opgericht. In de komende jaren wil LIMA zich profileren als hét internationale dienstenplatform voor de mediakunst. Met de actieve (online) distributie van de eigen collectie, de oprichting van een shared service structuur voor de opslag en conservering van mediakunst en een duurzaamheidslab voor makers, producenten en musea over de hele wereld werkt LIMA aan de duurzame toegankelijkheid van mediakunst. www.li-ma.nl Mocca Nieuwsflitsen Kunsteducatie mensen met een beperking: Outside IN! Op donderdag 11 en vrijdag 12 juli organiseert de master Kunsteducatie van de Amsterdamse Hogeschool voor de Kunsten de nascholingscursus Outside IN! over kunsteducatie aan mensen met een beperking. Deze keer in samenwerking met Festival 5D, Vrijplaats van de zintuigen, dat plaatsvindt op zaterdag 13 en zondag 14 juli. Outside IN! is bedoeld voor professionals uit alle disciplines van de kunsteducatie en gericht op het stimuleren van artistieke en creatieve vermogens van mensen met een beperking. Door de samenwerking met Festival 5D (de cursus Amsterdam Keizersgracht Museum 440 1016 Grachten GD Amsterdam Verhalen-gids uit Vanaf maart is de gids Grachten Verhalen beschikbaar in het Amsterdam Museum, Het Bijbels Museum, Museum Geelvinck Hinlopen Huis en Museum Ons Lieve Heer op Solder. Je leest er over de hoogte- en dieptepunten uit het leven van de hoofdrolspelers. Van een gedwongen verhuizing op de Wallen, een adellijk huwelijk in de romhouthuizen en de viervoeters van de Willets tot aan de oprichting van Dolle Mina Grachten Verhalen vertelt hoe het écht was. www.amsterdammuseum.nl/grachten-verhalen vindt gedeeltelijk plaats op het festivalterrein) komen de cursisten direct in contact met de visie van het festival, en met makers en spelers die de laatste hand leggen aan hun voorstellingen. Inclusie is een uitgangspunt van Festival 5D. Ook in de cursus zullen de betekenis en consequenties van inclusie centrale thema s zijn. De cursusleiding is in handen van Aaltje van Zweden en arolien Hermans. Meer informatie over het programma: www.ahk.nl/opleidingen/summer-schools/outside-in 7
Fonds voor ultuurparticipatie en Prins Bernhard ultuurfonds investeren samen in cultuureducatie voor het vmbo Door een unieke publiek-private samenwerking krijgt het vmbo een krachtige culturele impuls. Het ultuurfonds en het Fonds voor ultuurparticipatie komen met een speciale subsidieregeling, ultuureducatie voor het vmbo. Hiermee willen de fondsen de culturele ontwikkeling van vmbo-leerlingen stimuleren en de kwaliteit van de cultuureducatie verder verbeteren. Beide organisaties leveren een jaarlijkse bijdrage van 300.000 euro, er wordt verspreid over vier jaar in totaal 2,4 miljoen euro geïnvesteerd. Aanvragen kunnen tot 15 april 2013 worden ingediend. De richtlijnen en aanvraagprocedure zijn te vinden op de website www.cultuurparticipatie.nl. AFK-regeling Professionele kunst en regeling ultuurparticipatie De nieuwe regelingen van het AFK staan op de website. In de beleidsperiode 2013-2016 hanteert het fonds voor het ondersteunen van projecten en programma s de regeling Professionele Kunst voor het maken en presenteren van kunsten. De regeling ultuurparticipatie dient voor het betrekken van Amsterdammers bij kunst en cultuur. Voor de regeling Professionele Kunst is jaarlijks een budget van 5.575.000 euro ultuureducatie Euro s Accountmanagers ultuur Fleur de Kort T: 06 50734414 E: fdekort@mocca-amsterdam.nl Martijn Pool T: 06 46056424 E: mpool@mocca-amsterdam.nl beschikbaar, en voor de regeling ultuurparticipatie jaarlijks 1.250.000 euro. Voor meer informatie kunt u mailen naar: ctjin@afk.nl. AFK Amsterdamse cultuurlening Na het succes van het crowdfundingplatform voordekunst en het matchingsfonds introduceert het AFK, samen met ultuur-ondernemen en Triodosbank, de Amsterdamse ultuurlening. Voor de uitvoering van de lening stelt het fonds in totaal 500.000 euro beschikbaar. In Amsterdam gevestigde kunstenaars en instellingen kunnen zo investeren in hun beroepspraktijk. Vanaf maart 2013 staat er meer informatie over de Amsterdamse ultuurlening op de websites van beide organisaties. Vanaf april 2013 kan een lening worden afgesloten. Voor meer informatie kun je mailen naar: ctjin@afk.nl. Projecten programmaregeling Digitale innovatie in musea bekend Op 1 december 2012 sloot de programmaregeling Digitale innovatie in musea. In de projecten ontwikkelen musea nieuwe producten, waarbij innovatieve technologieën worden gebruikt om kunst en cultuur te beleven. Om samenwerking en kennisdeling tussen de musea te stimuleren, wordt op 8 maart een seminar georganiseerd. Vanwege het succes van deze eerste regeling biedt het fonds in juni nogmaals musea de kans om een aanvraag in te dienen. Meer informatie op de website www.snsreaalfonds.nl. 8