Populieren notitie Den Haag

Populieren notitie Den Haag Auteurs AJ van Kuik en BJ van der Sluis Wageningen UR Dit onderzoek is in opdracht van gemeente Den Haag uitgevoerd door Wageningen UR (University & Research centre). Wageningen UR is een samenwerkingsverband tussen Wageningen Universiteit en Stichting Dienst Landbouwkundig Onderzoek. Wageningen, augustus 2016 PPO/PRI-rapport 2016-05

Kuik, AJ van en BJ van der Sluis, 2016. Populieren notitie Den Haag Wageningen, the foundation Stichting Dienst Landbouwkundig Onderzoek. Research Institute Praktijkonderzoek Plant & Omgeving / Plant Research International, Wageningen UR (University & Research centre), PPO/PRI-rapport 2016-05. 22 blz.; 1 fig.; 17 tab. Trefwoorden: Populier, conditie, vervangingstermijn 2016 Wageningen, Stichting Dienst Landbouwkundig Onderzoek, Research Institute Praktijkonderzoek Plant & Omgeving/Plant Research International, Postbus 16, 6700 AA Wageningen; T 0317 48 07 00; http://www.wageningenur.nl/nl/expertises-dienstverlening/onderzoeksinstituten/praktijkonderzoekplant-omgeving.htm KvK: 09098104 te Arnhem VAT NL no. 8113.83.696.B07 Stichting Dienst Landbouwkundig Onderzoek (DLO). Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of enige andere manier zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van DLO. DLO is niet aansprakelijk voor eventuele schadelijke gevolgen die kunnen ontstaan bij gebruik van gegevens uit deze uitgave. PPO/PRI-rapport 2016-05 PPO/PRI-rapport 2016-05 3

Inhoud 1 Inleiding 7 2 Doel 8 3 Beoordeling gebruikte methodiek 9 3.1 Wetenschappelijke verantwoording 9 3.2 Praktijk verantwoording 9 4 Beoordeling BWN-methodiek 11 4.1 Conditie 12 4.2 Veiligheid 13 4.3 Beheerbaarheid 14 4.4 Kwaliteitsgetal 15 4.5 Overzicht verdeling beoordeling van variabelen 16 4.6 Vergelijking variabele veiligheid met kwaliteitsgetal 17 4.7 Vervangingstermijn 18 5 Conclusie 20 6 Aanbevelingen: 21 PPO/PRI-rapport 2016-05 5

6 PPO/PRI rapport 2016-05

1 Inleiding In opdracht van de gemeente Den Haag heeft Wageningen UR de boombeoordelings-systematiek beoordeeld die Bomenwacht Nederland heeft gebruikt als onderbouwing van het rapport: Kwaliteitsbeoordeling Populieren Gemeente Den Haag. Chronologische samenvatting van gebeurtenissen m.b.t. het beoordelen van de conditie van populieren, die vooraf gingen aan deze notitie: 1. Alle 7000 populieren in Den Haag, die als straatboom zijn geregistreerd, zijn gecontroleerd door ingenieursbureau COBRA boomadviseurs. Uit deze controle kwam naar voren dat 1500 bomen er slecht aan toe zijn. 2. De 1500 bomen zijn van 5 t/m 17 juni 2014 gecontroleerd door Bomenwacht Nederland (BWN), volgens hun beoordelingssystematiek. Uit dit onderzoek kwam naar voren dat 787 bomen binnen 2 jaar dienen te worden vervangen. 3. Deze bomen zijn vervolgens door de betreffende groenbeheerders uit de stadsdelen gecontroleerd en zij hebben vastgesteld dat dit inderdaad de populieren zijn die ook volgens hen voor vervanging in aanmerking komen. 4. Prohold Boomtechnisch Advies heeft een contra-expertise uitgevoerd bij 57 populieren langs 3 straten, deze bomen zijn in een apart document gerapporteerd en komen niet voor in de data van BWN van juni 2014. Dit betreft een beoordeling volgens de BWN beoordelingssystematiek. Deze beoordeling is niet meegenomen in dit verslag. 5. In mei 2016 is Wageningen UR gevraagd om een onafhankelijke analyse te maken van de toegepaste systematiek, die er uit bestaat, dat conditie, veiligheid en beheerbaarheid apart worden gewogen en later met elkaar worden vermenigvuldigd. Verder is gevraagd om eventuele aanbevelingen te doen voor een mogelijke verbetering van de BWNsystematiek 6. Op 7 juni 2016 is er inhoudelijk overleg geweest met Erik Koppelaar van BWN over de BWN-beoordelingssystematiek. 7. Op 20 juni 2016 is er gezamenlijk overleg geweest met BWN en gemeente Den Haag over deze notitie. In deze notitie wordt eerst ingegaan op de wetenschappelijke verantwoording van de gebruikte beoordelingssystematiek. Daarna wordt de praktische betekenis van de beoordelingssystematiek besproken. Vervolgens worden de uitkomsten van de verschillende variabelen, conditie, veiligheid en beheerbaarheid en de resultante kwaliteitsgetal vergeleken met elkaar. Dit kan gezien worden als een validatie van de gebruikte beoordelingssystematiek. Tot slot worden aanbevelingen gedaan voor mogelijke verbetering van de systematiek. PPO/PRI-rapport 2016-05 7

2 Doel Het valideren van de door de gemeente Den Haag gebruikte methodiek ter onderbouwing van het populierenvervangingsplan. Verder, waar mogelijk, het geven van aanbevelingen om de methodiek te verbeteren. 8 PPO/PRI rapport 2016-05

3 Beoordeling gebruikte methodiek 3.1 Wetenschappelijke verantwoording De variabelen die worden gebruikt in de methodiek behoren tot het zogenaamde ordinale meetniveau. Bij een ordinaal meetniveau bestaat de variabele uit waarden waar wel verschil tussen zit, maar waar deze verschillen niet kwantificeerbaar zijn. Er zijn dus wel verschillende categorieën aan te duiden die in een rangorde kunnen worden weergegeven, maar met de verschillen kan je niet rekenen omdat de grootte van de verschillen tussen de categorieën niet vast staat. Tabel 1 Voorbeeld van een ordinale schaal voor de beoordeling van de conditie van bomen: Categorie Omschrijving 1 = Afgestorven De boom is (vrijwel) afgestorven. 2 = Slecht De boom vertoont afstervingsverschijnselen. 3 = Onvoldoende De boom vertoont een stagnerende groei. 4 = Voldoende De boom vertoont een redelijke groei. 5 = Goed De boom vertoont een goede groei. 6 = Uitstekend De boom vertoont een optimale groei. De rekenkundige consequenties van de ordinale meetniveaus zijn dat je kunt tellen, percentages berekenen en hoger/ lager kunt aangeven. Verder kun je ze gebruiken in een kwalitatief onderzoek. Het hier gebruikte kwaliteitsgetal past dus in de toegepaste methodiek van de ordinale meetniveau. Het vermenigvuldigen van de ordinale variabelen conditie (C), veiligheid (V) en beheerbaarheid (B) geeft als resultaat een nieuwe ordinale variabele, aangeduid als het kwaliteitsgetal (K). Het kwaliteitsgetal is gebruikt als hulpmiddel om een beslissing te kunnen nemen op boomniveau, op basis van vele gegevens. Het gewicht dat aan de 3 afzonderlijke variabelen wordt toegekend is gelijk aan elkaar. Er wordt gesproken over een formule, maar dat is niet meer dan een vermenigvuldiging. De toegepaste formule is empirisch tot stand gekomen en moet ook als zodanig worden toegepast. Je kunt hier geen statistiek op toe passen, maar dat hoeft ook niet gezien het doel van deze beoordelingsmethodiek. Het geeft echter wel een gefundeerde onderbouwing van een beslissing van al of niet kappen van een boom. Voor de praktijk voldoet dat. De formule C x V x B = K voldoet wetenschappelijk gezien voor de bewuste toepassing: het beoordelen van de kwaliteit van de populieren. NB. in de formule staan geen grootheden, die worden uitgedrukt in eenheden. 3.2 Praktijk verantwoording BWN heeft de kwaliteitsbeoordeling ontwikkeld om de actuele situatie van een boom weer te geven in een getal dat houvast biedt voor de te nemen beslissingen door de boomeigenaar/-beheerder. In de methodiek worden de variabelen conditie, veiligheid en beheerbaarheid vermenigvuldigd om een kwaliteitscijfer te verkrijgen. Het cijfer helpt de boombeheerder vervolgens om een beslissing te maken t.a.v. de bewuste boom. Belangrijk is dat de uitkomst van de BWN-methodiek, bv. het al of niet kappen van een bepaalde boom, overeenkomt met wat een deskundige boomverzorger bij die boom zou adviseren, zonder gebruik te maken van de formule van kwaliteitsbeoordeling. PPO/PRI-rapport 2016-05 9

Om dit te toetsen heeft Wageningen UR alle basisgegevens doorgerekend en is een separate analyse gemaakt van de beoordelingen op veiligheid, conditie en beheerbaarheid. Vervolgens zijn de uitkomsten vergeleken met die van de BWN-methode. 10 PPO/PRI rapport 2016-05

4 Beoordeling BWN-methodiek De basisgegevens op individueel boomniveau zijn gebruikt voor de analyses met behulp van Excel draaitabellen. Tabel 2 Totaal aantal bomen in de bron data. Aantal bomen soort kwal_cat (All) (All) Aantal van boomnr_analyse 1535 In de bron data zijn 1535 bomen opgenomen. Echter, niet alle bomen bleken aanwezig en één boom was een wilg. Tabel 3 Totaal aantal populieren. Aantal bomen, excl. 'niet aanwezig' en 'niet te beoordelen soort kwal_cat Aantal van boomnr_analyse 1359 Uiteindelijk bleven er 1359 populieren over, die zijn gebruikt voor de analyse. PPO/PRI-rapport 2016-05 11

4.1 Conditie De volgende indexbeschrijving is door BWN gebruikt. Tabel 4. Indexbeschrijving voor het bepalen van de conditie van bomen Conditie (C) 0 = Afgestorven De boom is (vrijwel) afgestorven. 2 = Slecht De boom vertoont afstervingsverschijnselen. 4 = Onvoldoende De boom vertoont een stagnerende groei. 6 = Voldoende De boom vertoont een redelijke groei. 8 = Goed De boom vertoont een goede groei. 10 = Uitstekend De boom vertoont een optimale groei. De beoordeling van de populieren op het aspect conditie was als volgt: Tabel 5. Verdeling van aantal bomen naar conditie-klassen (Multiple soort Items) (Multiple kwal_cat Items) afgestorven? slecht? onvoldoende? voldoende? goed? uitstekend Categorieën* 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Grand Total Aantal van conditie 3 0 11 7 140 15 688 394 101 0 0 1359 * Niet alle categorieën zijn in woorden omschreven, vandaar dat er soms een? staat als categorie klasse. Uit bovenstaande tabel is o.a. te zien dat 3 bomen in categorie 0 (afgestorven) vallen. Verder zijn in totaal 3+11+7+140+15= 176 bomen minder dan voldoende beoordeeld. Dat betekent dat 1183 populieren op het aspect conditie voldoende of beter scoorden. 12 PPO/PRI rapport 2016-05

4.2 Veiligheid De volgende indexbeschrijving voor de veiligheid is door BWN gebruikt. Tabel 6. Indexbeschrijving voor het bepalen van de veiligheid van bomen Veiligheid (V) 0 = Onhoudbaar 2 = Slecht 4 = Onvoldoende 5 = Matig 6 = Voldoende 8 = Goed 10 = Uitstekend Zeer ernstig veiligheidsrisico voor de omgeving. De boom is niet te handhaven. Ernstig veiligheidsrisico voor de omgeving. De boom is niet of nauwelijks te handhaven. Veiligheidsrisico voor de omgeving. Om de boom te kunnen handhaven, zijn maatregelen noodzakelijk. Er is een afwijking geconstateerd die in de toekomst kan leiden tot een veiligheidsrisico. Jaarlijkse inspectie is noodzakelijk. Er is geen veiligheidsrisico gesignaleerd. De mechanische kwaliteit is als voldoende beoordeeld. Er is geen veiligheidsrisico gesignaleerd. De mechanische kwaliteit is als goed beoordeeld. Er is geen veiligheidsrisico gesignaleerd. De mechanische kwaliteit is als uitstekend beoordeeld. De beoordeling van de populieren op aspect veiligheid was als volgt: Tabel 7. Verdeling van aantal bomen naar veiligheids-klassen soort kwal_cat Categorieën* 0 2 4 5 6 7 8 Grand Total Aantal van veiligheid 3 99 870 22 361 2 2 1359 * Niet alle categorieën zijn in woorden omschreven. Uit bovenstaande tabel is o.a. te zien dat 3 bomen in categorie 0 (onhoudbaar) vallen. Verder zijn in totaal 3+99+870+22= 994 bomen minder dan voldoende beoordeeld. Dat betekent dat 365 populieren op het aspect veiligheid voldoende of beter scoorden. PPO/PRI-rapport 2016-05 13

4.3 Beheerbaarheid De volgende indexbeschrijving voor beheerbaarheid is door BWN gebruikt. Tabel 8. Indexbeschrijving voor het bepalen van de beheerbaarheid van bomen Beheerbaarheid (B) 0 = Onhoudbaar Duurzaam beheer is niet meer aan de orde. 2 = Slecht Duurzaam beheer is (vrijwel) uitgesloten. 4 = Onvoldoende Duurzaam beheer is soms nog mogelijk via (ingrijpende) maatregelen. 6 = Voldoende Duurzaam beheer is mogelijk. 8 = Goed Duurzaam beheer is goed mogelijk. 10 = Uitstekend Duurzaam beheer is zeer goed mogelijk. De beoordeling van de populieren op aspect beheerbaarheid was als volgt: Tabel 9. Verdeling van aantal bomen naar beheerbaarheid-klassen soort kwal_cat Grand 0 2 3 4 5 6 7 Categorieën* Total Aantal van beheerbaarheid 3 769 14 313 10 247 3 1359 * Niet alle categorieën zijn benoemd. Uit bovenstaande tabel is o.a. te zien dat 3 bomen in categorie 0 (onhoudbaar) vallen. Verder zijn in totaal 3+769+14+313+10= 1109 bomen minder dan voldoende beoordeeld. Dat betekent dat 250 populieren op het aspect beheerbaarheid voldoende of beter scoorden. 14 PPO/PRI rapport 2016-05

4.4 Kwaliteitsgetal De volgende indexbeschrijving voor kwaliteitsgetal is door BWN gebruikt. Tabel 10. Verdeling van aantal bomen naar kwaliteitsgetal. Kwaliteitsgetal (CxVxB) / Kwaliteitscategorie 0-50 1 Slecht Rood * De boom functioneert niet. 51-200 2 Matig Oranje De boom functioneert niet naar behoren. 201-1000 3 Voldoende Groen De boom functioneert naar behoren. De beoordeling van de populieren op aspect kwaliteitsgetal was als volgt: Tabel 11. Verdeling van aantal bomen naar kwaliteitsgetal-klassen soort kwal_cat Categorieën* 1 2 3 Grand Total Aantal van CxVxB 569 651 139 1359 * kwaliteitscategorieën zijn weergegeven met de getallen 1,2 en 3. Uit bovenstaande tabel is o.a. te zien dat 569 bomen in categorie 1 vallen. 651 populieren vallen in categorie 2. Deze bomen functioneren niet meer of niet naar behoren. De rest van de bomen (categorie 3) 139 stuks wordt als voldoende beoordeeld. PPO/PRI-rapport 2016-05 15

4.5 Overzicht verdeling beoordeling van variabelen De resultaten voor de verschillende variabelen en het resulterende kwaliteitsgetal zijn samengevat in onderstaande tabel. Er is daarbij een percentuele verdeling gemaakt tussen de beoordeling voldoende en onvoldoende. De uitkomsten zijn ook weergegeven in onderstaande figuur. Tabel 12. Verdeling van de percentages voldoende/ onvoldoende voor de verschillende variabelen. percentage voldoende onvoldoende conditie 13% 87% veiligheid 27% 73% beheerbaarheid 18% 82% kwaliteitsgetal 10% 90% Figuur 1. Verdeling van de percentages voldoende/ onvoldoende voor de verschillende variabelen. In tabel 12 en figuur 1 is te zien dat de verhouding voldoende/ onvoldoende van de resultante kwaliteitsgetal (90%) het meest overeenkomt met de verdeling bij de variabele conditie (87%) en het minst met de variabele veiligheid (73%). 16 PPO/PRI rapport 2016-05

4.6 Vergelijking variabele veiligheid met kwaliteitsgetal In onderstaande toetsing is gekozen om de factor veiligheid als belangrijkste factor mee te nemen. Gekeken wordt in hoeverre de uitkomsten van de formule overeenkomen met de uitkomsten die enkel worden bepaald door de variabele veiligheid. In de analyse is gekeken hoe de verdeling is van de verschillende categorieën veiligheid over de 3 kwaliteitsgetallen. Tabel 13. Verdeling van de bomen naar kwaliteitsgetal (C x V x B) waarbij gefilterd is op veiligheid soort Aantal van boomnr_analyse Kwaliteitscategorieën* 1 2 3 Veiligheidsklassen (slecht) (matig) (voldoende) Grand Total 0 3 3 2 99 99 4 461 409 870 5 2 20 22 6 4 222 135 361 7 2 2 8 2 2 Grand Total 569 651 139 1359 * kwaliteitscategorieën zijn weergegeven met de getallen 1,2 en 3. In bovenstaande tabel 13 is te zien dat: Alle bomen die een veiligheidsscore van 4 (onvoldoende) scoorden, waren verdeeld over de kwaliteitsgetallen 1 en 2, de meeste populieren functioneren niet en iets minder functioneren niet naar behoren. Het verschil tussen de indeling bij kwaliteitsgetal 1 en 2 werd veroorzaakt door het conditie- en/of beheerbaarheidscijfer. Van alle bomen die een voldoende voor veiligheid scoorden (klasse 6 en hoger: 365 bomen) vallen 139 bomen in categorie 3 De boom functioneert naar behoren. Dit is 38%. Dat betekent dat 62% van alle bomen die voor veiligheid voldoende scoorden vallen in de categorie 1 De boom functioneert niet (4 bomen) en categorie 2 de boom functioneert niet naar behoren (222 bomen). Deze 226 bomen worden dus vanuit de beoordelingssystematiek door middel van een kwaliteitsgetal lager beoordeeld dan wanneer de bomen alléén op veiligheid zouden zijn beoordeeld. PPO/PRI-rapport 2016-05 17

4.7 Vervangingstermijn Op basis van de kwaliteitsbeoordeling is door BWN per boom een vervangingstermijn bepaald. In onderstaande tabel worden de bomen met een vervangingstermijn van minder dan 2 jaar uitgesplitst over de verschillende veiligheidsklassen. Tabel 14. Uitsplitsing van bomen met een vervangingstermijn van minder dan 2 jaar over de verschillende veiligheidsklassen vervangingstermijn < 2 soort kwal_cat conditie beheerbaarheid Aantal van boomnr_analyse Kwaliteit Categorieën Veiligheidsklassen 1 2 Grand Total 0 3 3 2 99 99 4 460 180 640 5 2 5 7 6 4 19 23 Grand Total 568 204 772 Te zien is dat 30 bomen in de veiligheidscategorieën 5 en 6 vallen, die dus matig en voldoende scoorden, toch binnen 2 jaar vervangen moeten worden. De bomen zijn op de variabelen conditie en/ of beheerbaarheid zo laag beoordeeld dat de bomen een laag kwaliteitscijfer kregen. 18 PPO/PRI rapport 2016-05

In onderstaande tabel worden de bomen met een vervangingstermijn van meer dan 2 en minder dan 5 jaar uitgesplitst over de verschillende veiligheidsklassen. Tabel 15. Uitsplitsing van bomen met een vervangingstermijn van meer dan 2 jaar en minder dan 5 jaar over de verschillende veiligheidsklassen vervangingstermijn 2-5 soort kwal_cat conditie beheerbaarheid Aantal van boomnr_analyse Categoriën Row Labels 1 2 3 Grand Total 4 1 119 120 5 15 15 6 193 2 195 Grand Total 1 327 2 330 Te zien is dat 120 bomen die in de veiligheidscategorie 4 onvoldoende vallen niet binnen 2 jaar vervangen hoeven te worden. In onderstaande tabel wordt de vervangingstermijn meer dan 5 jaar uitgesplitst over de verschillende veiligheidsklassen. Tabel 16. Uitsplitsing van bomen met een vervangingstermijn van meer dan 5 jaar over de verschillende veiligheidsklassen vervangingstermijn > 5 soort kwal_cat conditie beheerbaarheid Aantal van boomnr_analyse Categorien Row Labels 2 3 Grand Total 4 110 110 6 10 133 143 7 2 2 8 2 2 Grand Total 120 137 257 Te zien is dat 110 bomen die in de veiligheidscategorie 4 onvoldoende vallen pas na 5 jaar vervangen hoeven te worden. PPO/PRI-rapport 2016-05 19

5 Conclusie Uit de analyse blijkt dat wanneer de boombeoordeling louter op veiligheid zou gebeuren er een andere uitkomst zou zijn dan wat er volgens de BWN-systematiek uitkomt. Zoals eerder vermeld is de beoordeling kwalitatief van aard en niet kwantitatief. Er kan dus geen statistiek op worden toegepast. Er kan dus niets over betrouwbaarheid worden bepaald. Een echte validatie is daarom niet mogelijk. Belangrijk is met wat voor doel een opdrachtgever bomen wil laten onderzoeken. Als men de veiligheid als prioriteit hanteert, dan is het raadzaam om de variabele veiligheid prioritair te stellen bij het bepalen van een vervangingstermijn. Andere variabelen zoals beheerbaarheid en conditie volgen daar op. De andere variabelen, zijn wel van belang. Omdat ze nuance bieden ten opzichte van bijvoorbeeld een reguliere boomveiligheidscontrole. Technisch kan het zijn dat een boom door snoei optisch geen gebreken meer heeft, maar doorbuigende takken en eerdere takbreuk is wel een signaal dat de boom afgeeft. Een afweging in de volgorde veiligheid, beheerbaarheid en conditie vormt dan een getrapt beslismodel. 20 PPO/PRI rapport 2016-05

6 Aanbevelingen: 1. Wanneer er een index wordt gemaakt met een schaalverdeling van bijvoorbeeld 0 t/m 10 dan wordt aanbevolen om alle indexcijfers te omschrijven. Als indexcijfers niet specifiek kunnen worden benoemd, dan is er dus geen onderscheidende waarde en kunnen de cijfers worden weggelaten. Het gevolg is dat de schaalverdeling kleiner wordt, bv 0 t/m 5. Dit voorkomt discussie over wat nu wel of niet als voldoende wordt gezien voor een bepaalde variabele. Als voorbeeld wordt onderstaande schaalverdeling voor de variabele veiligheid aanbevolen: Tabel 17. Voorbeeld van een index waarbij alle indexcijfers een omschrijving hebben. Veiligheid (V) = 0 Onhoudbaar 1 = Slecht = 2 Onvoldoend e 3 = Matig = 4 Voldoende 5 = Goed = 6 Uitstekend Omschrijving Zeer ernstig veiligheidsrisico voor de omgeving. De boom is niet te handhaven. Ernstig veiligheidsrisico voor de omgeving. De boom is niet of nauwelijks te handhaven. Veiligheidsrisico voor de omgeving. Om de boom te kunnen handhaven, zijn maatregelen noodzakelijk. Er is een afwijking geconstateerd die in de toekomst kan leiden tot een veiligheidsrisico. Jaarlijkse inspectie is noodzakelijk. Er is geen veiligheidsrisico gesignaleerd. De mechanische kwaliteit is als voldoende beoordeeld. Er is geen veiligheidsrisico gesignaleerd. De mechanische kwaliteit is als goed beoordeeld. Er is geen veiligheidsrisico gesignaleerd. De mechanische kwaliteit is als uitstekend beoordeeld. 2. Uit de meegeleverde stukken is niet duidelijk waarop de kwaliteitscategorieën zijn gebaseerd. Wel is aangegeven dat de indeling afhankelijk is van de uitkomsten, als het getal 0-50 is dan is de kwaliteit van de boom slecht. Niet duidelijk is waarom de grens bij bv 50 is getrokken. Het zou kunnen dat het empirisch is bepaald. Aanbevolen wordt om transparant te zijn over de werkwijze van de systematiek. Dit voorkomt discussies over de gebruikte methodiek. 3. Aanbevolen wordt om de beoordelingssystematiek te laten afhangen van wat de opdrachtgever wil. Wat is de hoofdreden dat de bomen worden beoordeeld? Als de beoordeling op veiligheid prioriteit heeft, dan is een getrapt beslismodel het meest toereikend, daarop volgen beheerbaarheid en conditie. De uitwerking van zo n getrapt beslismodel wordt aanbevolen. In de kwaliteitsbeoordeling worden de geadviseerde maatregelen en de vervangingstermijn in een keer behandeld. Dat zou bij het getrapte beslismodel verder uitgewerkt moeten worden. Eerst de beoordelingscijfers, daaruit volgen dan de te nemen maatregelen. In een tweede fase (dus na het uitvoeren van de maatregelen) kan vervolgens een vervangingstermijn worden geschat. Aanbevolen wordt om het getrapte beslismodel verder uit te werken tot een voor de praktijk werkbaar model. PPO/PRI-rapport 2016-05 21

Correspondentie adres voor dit rapport: Postbus 16 6700 AA Wageningen T 0317 48 07 00 www.wageningenur.nl Bij Wageningen UR proberen plantonderzoekers de eigenschappen van planten te benutten om problemen op het gebied van voedsel, grondstoffen en energie op te lossen. Zo worden onze kennis van planten en onze moderne voorzieningen ingezet om de kwaliteit van leven in het algemeen en de innovatiekracht van onze opdrachtgevers in het bijzonder te vergroten. PPO/PRI-rapport 2016-05 De missie van Wageningen UR (University & Research centre) is To explore the potential of nature to improve the quality of life. Binnen Wageningen UR bundelen 9 gespecialiseerde onderzoeksinstituten van stichting DLO en Wageningen University hun krachten om bij te dragen aan de oplossing van belangrijke vragen in het domein van gezonde voeding en leefomgeving. Met ongeveer 30 vestigingen, 6.500 medewerkers en 10.000 studenten behoort Wageningen UR wereldwijd tot de aansprekende kennisinstellingen binnen haar domein. De integrale benadering van de vraagstukken en de samenwerking tussen verschillende disciplines vormen het hart van de unieke Wageningen aanpak.