Tussentijdse rapportage bastknobbelonderzoek 2007 in Alphen aan den Rijn 20 mei 2007

Maat: px

Weergave met pagina beginnen:

Download "Tussentijdse rapportage bastknobbelonderzoek 2007 in Alphen aan den Rijn 20 mei 2007"

Rosalia Karen Simons
6 jaren geleden
Aantal bezoeken:

1 Tussentijdse rapportage bastknobbelonderzoek 2007 in Alphen aan den Rijn 20 mei 2007 Praktijkonderzoek Plant & Omgeving B.V. Sector Bloembollen, Boomkwekerij en Fruit Mei 2007 PPO nr Praktijkonderzoek Plant& Omgeving B.V 1

2 Anatomisch onderzoek naar het ontstaan en de opbouw van bastknobbels in Aesculus, Fagus, Fraxinus, Platanus, Tilia en Picea. Dit onderzoek is uitgevoerd in opdracht van de gemeente Alphen aan den Rijn Projectleider: Ir A.J. van Kuik Praktijkonderzoek Plant & Omgeving B.V. Sector Bomen Adres : Prof. Van Slogterenweg 2 : Postbus AB Lisse Tel. : Fax : fons.vankuik@wur.nl Internet : Uitvoerder: Dr. A.A.M. van Lammeren Leerstoelgroep Plantencelbiologie Wageningen Universiteit en Research Centrum Arboretumlaan BD Wageningen andre.vanlammeren@wur.nl 2007 Wageningen, Praktijkonderzoek Plant & Omgeving B.V. Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of enige andere manier zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van Praktijkonderzoek Plant & Omgeving. Praktijkonderzoek Plant & Omgeving B.V. is niet aansprakelijk voor eventuele schadelijke gevolgen die kunnen ontstaan bij gebruik van gegevens uit deze uitgave. Praktijkonderzoek Plant& Omgeving B.V 2

3 Inhoudsopgave pagina 1 Inleiding en werkwijze Resultaten in Beeldverslag...4 Praktijkonderzoek Plant& Omgeving B.V 2

4 1 Inleiding en werkwijze In het jaar 2006 is door PPO-Lisse en de leerstoelgroep Plantencelbiologie van Wageningen Universiteit en Reserearch Centre (WUR) onderzoek verricht naar het verschijnsel bastknobbels op straatbomen in de gemeente Alphen aan den Rijn. In dat onderzoek zijn bastknobbels van Acer saccharinum, Fraxinus excelsior, en Gleditsia triacanthos gemonsterd en onderzocht. Het bleek dat Fraxinus en Gleditsia qua opbouw en oorsprong vergelijkbare bastknobbels vertoonden en dat de bastknobbels van Acer afwijkend waren. Aangezien meer boomsoorten dan de genoemde drie bastknobbels vertonen, zijn in het huidige onderzoek bastknobbels onderzocht van paardenkastanje, beuk, plataan, linde, zilverspar en wederom es. Naar blijkt zijn de knobbels van de zilverspar geheel afwijkend van de overige. Zij bevatten hars terwijl de overige een zelfde opbouw hebben als vastgesteld bij Fraxinus excelsior en Gleditsia triacanthos. Zij ontstaan in de buitenste laag van het floeem en worden door een vaatweefselvormend cambium gevormd dat naar binnen toe xyleem (hout) en naar buiten floeem (bast) afzet. In de meeste knobbels zijn groeiringen waar te nemen. De snelheid van groei en de snelheid waarmee bastknobbels verschijnen zijn onderwerpen die in het huidige onderzoek wel opgenomen zijn maar waarover nu nog niet gerapporteerd kan worden omdat de gegevens gedurende dit groeiseizoen verzameld worden. De werkwijze bij monstering, fixatie, snijden en fotografie is geheel volgens het protocol dat in 2006 is gevolgd. Op 14 maart 2007 zijn monsters uit de stam genomen met een holpijp met inwendige diameter van 2 cm. Ze zijn gefixeerd in een oplossing van 1% glutaaraldehyde, 2% formaldehyde in 0,1M fosfaatbuffer, ph 6,5. Coupes met een dikte van micrometer zijn met een microtoom vervaardigd en de coupes zijn met de lichtmicroscoop geanalyseerd en gefotografeerd. De resultaten zijn in volgorde Aesculus, Fagus, Fraxinus, Platanus, Tilia gepresenteerd waarbij in een fotoreportage eerst de bastknobbels morfologisch zijn weergegeven, daarna is een doorsnede van de bastknobbels vertoond en tenslotte zijn per soort enige lichtmicroscopische foto s opgenomen om te illustreren dat inderdaad in alle gevallen de knobbelopbouw vergelijkbaar is met wat in het vorige onderzoek is vastgesteld voor Fraxinus en Gleditsia. Uitzondering is Picea waarvan foto s aan het einde van het rapport zijn opgenomen en waarbij duidelijk is dat het gaat om ophoping van hars onder de oppervlakte van de stam. Bij verwonding treedt de hars direct naar buiten. Praktijkonderzoek Plant& Omgeving B.V 3

5 2 Resultaten in Beeldverslag Voor Aesculus, paardenkastanje wordt verwezen naar de Figuren 1-5. Voor Fagus, beuk, is slechts één figuur opgenomen (Fig. 6). Omdat van de beuk nog geen monster is genomen zijn ook geen anatomische details beschikbaar en analyse moet nog gebeuren. Voor Fraxinus, es zie de figuren Er is wederom vastgesteld dat in het centrum van de knobbel necrotisch weefsel voorkomt en ook zijn er weer steencellen gevonden. Voor Platanus, plataan zie Fig Voor Tilia, linde zie Fig Voor Picea, zilverspar zie Fig. 26. Van Fagus, beuk is een monster van het rode hout genomen. Er bleek slechts weinig zwakroodgekleurd houtweefsel te verkrijgen. Daarop is een eerste analyse uitgevoerd (Fig ). De roodkleuring bevindt zich niet of in heel geringe mate in de houtstralen (mergstralen) maar voornamelijk in het weefsel tussen de houtstralen en wel voornamelijk in de celwanden. Cytoplasma van levende parenchymcellen en het lumen van het vaatweefsel is ongekleurd. Een extra monstering van sterker gekleurd weefsel is nodig om meer informatie te kunnen krijgen. Praktijkonderzoek Plant& Omgeving B.V 4

6 Aesculus hippocastanum - paardenkastanje Fig. 1. Aesculus hippocastanum, paardenkastanje op Doornenburg met bastknobbels op stam - P Fig. 2. Kastanje, oude bastknobbel dwars - P Praktijkonderzoek Plant& Omgeving B.V 5

7 Fig. 3. Paardenkastanje, overzicht xyleem en floeem in bastknobbel LM-0191 Fig. 4. Paardenkastanje, detail xyleem in bastknobbel LM0184 Praktijkonderzoek Plant& Omgeving B.V 6

8 Fig. 5. Paardenkastanje, detail xyleem in bastknobbel LM-0187 Praktijkonderzoek Plant& Omgeving B.V 7

9 Fagus sylvatica, beuk geen knobbels gemonsterd en geanalyseerd Fig. 6. Fagus sylvatica (groene beuk), locatie Kunstuitleen met bastknobbels, niet gemonsterd - P Praktijkonderzoek Plant& Omgeving B.V 8

2m hoogte gemonsterd - P3140945 Fig. 8+9.

10 Fraxinus excelsior, es Fig. 7. Fraxinus excelsior, es Engelenburg 30 op 2m hoogte gemonsterd - P Fig Fraxinus excelsior, jonge bastknobbel - P Fraxinus excelsior, oude bastknobbel - P Praktijkonderzoek Plant& Omgeving B.V 9

11 Fig. 10. Es, overzicht jonge bastknobbel - LM-0230 Fig. 11. Es, overzicht centrum jonge bastknobbel LM-0134 Praktijkonderzoek Plant& Omgeving B.V 10

12 Fig. 12. Es, detail centrum jonge bastknobbel met necrose en steencel in het centrum LM-0240 Fig. 13. Es, detail centrum jonge bastknobbel met necrose en steencel in het centrum LM-0254 Praktijkonderzoek Plant& Omgeving B.V 11

Visserpark met bastknobbel, gemonsterd - P3140966 Fig.

13 Platanus acerifolia, plataan Fig. 14. Platanus acerifolia, plataan op Burg. Visserpark met bastknobbel, gemonsterd - P Fig. 15. Plataan, bastknobbel dwars - P Praktijkonderzoek Plant& Omgeving B.V 12

14 Fig. 16. Plataan met dwars-gesneden bastknobbel met lichte houtstralen en donkere banden met houtvaten. De pijl wijst naar het vaatweefselvormend cambium DC x Fig. 17. Plataan, Overzicht bastknobbel met prominente stralen en zones met houtvaten LM-0204 Praktijkonderzoek Plant& Omgeving B.V 13

15 Fig. 18. Plataan, detail xyleemcellen in bastknobbel LM-0210 Fig. 19. Plataan, overgang van xyleem naar floeem in bastknobbel - lm-0214 Praktijkonderzoek Plant& Omgeving B.V 14

16 Fig. 20. Plataan, detail verbruind centrum van bastknobbel - lm-0222 Praktijkonderzoek Plant& Omgeving B.V 15

17 Tilia sp., linde Fig. 21. Tilia sp., linde op Emmalaan met bastknobbels bij bladlitteken - P Linde, bastknobbel dwars - DC x - Fig. 22. Linde, net aangesneden bastknobbel - P Praktijkonderzoek Plant& Omgeving B.V 16

18 Fig. 23. Linde, detail inhoud bastknobbel - LM0150 Fig. 24. Linde, detail xyleem in bastknobbel - LM0157 Praktijkonderzoek Plant& Omgeving B.V 17

19 Fig. 25. Linde, detail zijkant bastknobbel LM0147 Praktijkonderzoek Plant& Omgeving B.V 18

20 Picea abies blauwspar bastknobbel met harsvulling Fig. 26. Abies, zilverspar met harsknobbels - P Praktijkonderzoek Plant& Omgeving B.V 19

21 Fagus sylvatica, beuk eerste aanzet analyse rode houtverkleuring Fig. 27. Fagus sylvatica, beuk bij Kunstverdieping met monsterpunt rood hout - P Fig Beuk, locatie Kunstuitleen met roodkleuring in xyleem DC-0070, DC-0071 DC-0074, DC-0076 Praktijkonderzoek Plant& Omgeving B.V 20

Vergelijkbare documenten

Tussentijdse rapportage bastknobbelonderzoek 2007 in Alphen aan den Rijn 13 juli 2007

Tussentijdse rapportage bastknobbelonderzoek 2007 in Alphen aan den Rijn 13 juli 2007 Praktijkonderzoek Plant & Omgeving B.V. Sector Bloembollen, Boomkwekerij en Fruit Juli 2007 PPO nr. 32 340 427 00 1