Radiologie Festival Law & Order: Recht op Kwaliteit Niels Matheijssen Klinisch Fysicus Radiologie Coördinerend stralingsdeskundige Radiologie Fysica en Medische Technoliogie VUmc 12-maart-2015 1
Radiologie: Law en Recht op Kwaliteit Veiligheid / juist functioneren apparatuur Gebruik Technisch / Fysisch Wettelijke regels Stralingsorganisatie Nieuwe Besluit Stralingsbescherming (2014) Normen (veldnormen) Europees RP91 RP162 Nederland QC-Light WAD protocollen Diagnostische Referentie Niveaus (DRN s) 2
Nieuwe BS (Besluit Stralingsbescherming) Eigenlijk dezelfde inhoud als oude BS Toch wat belangrijke wijzigingen: Registratieplicht voor (algemeen) coördinerend stralingsdeskundigen Verduidelijking van verantwoordelijkheden bij de stralingsrisicoanalyse en acceptatie van bronnen Criteria aan opleidingen opnieuw vastgesteld Structuur onderliggende Ministeriële Regelingen veranderd. Vorming van Autoriteit Nucleaire Veiligheid en Stralingsbescherming (ANVS) Deze krijgt meer uitvoeringstaken. 3
Registratie deskundigen Verplichte registratie Coördinerend deskundigen Verantwoordelijkheden o.a. gerelateerd artikel 10 t/m 15 BS Minimaal niveau 3 stralingsdeskundigen Algemeen coördinerend deskundigen Verantwoordelijkheden o.a. gerelateerd artikel 12 BS Niveau 2 stralingsdeskundigen Vrijwillige registratie Voor stralingsdeskundigen die voldoen aan eisen Toezichthoudend deskundigen Taken o.a. beschreven in artikel 9 BS Kunnen zich niet laten registreren 4 T. Vermeulen (NVS maart 2012), Nota van Toelichting BS
Registratie van stralingsdeskundigen (2) Eisen registratie (algemeen) coördinerend deskundige: Diploma niveau (2 of) 3. Eisen herregistratie (algemeen) coördinerend deskundige: Diploma niveau (2 of) 3. Werkgeversverklaring: vijf jaar minimaal (500 of) 250 uur per jaar werkzaam binnen toepassingsgebied ioniserende straling In afgelopen vijf jaar (200 of) 120 punten kennisonderhoud binnen het toepassingsgebied van ioniserende straling. 5
Registratie van stralingsdeskundigen (3) Beheer vergunning ziekenhuis / instelling Coördinerend deskundige (algemeen): registratie verplicht Denk aan geregistreerde plaatsvervanger. Toezichthoudend deskundige: registratie niet mogelijk. Denk aan mandatering namens de ondernemer. Bij verantwoordelijkheid voor: risicoanalyse (straling) en acceptatietesten van bronnen Registratie van de verantwoordelijke verplicht Klinisch fysicus of stralingsdeskundige Is niet automatisch verantwoordelijk voor de vergunning Geregistreerd deskundige kan ingehuurd worden, (b.v. door kleine ondernemingen, per vraagstelling etc.) 6
Herregistratie (1) Kennisonderhoud geregistreerd stralingsdeskundigen: Activiteit Waardering Minimum te behalen punten per 5 jaar bij herregistratie Na- en bijscholing (met examen) 10 (15) punten per dag Niveau 3: 60 punten, Niveau 2: 70 punten Bijwonen symposia en congressen 5 punten per dag Niveau 3: 20 punten, Niveau 2: 60 punten (Poster)presentatie op symposium, 10 punten per lezing congressen, gastdocentschap Publicatie in vaktijdschrift 5 punten per publicatie Publicatie in gerefereerd tijdschrift 10 punten per publicatie Doceren aan erkend opleidingsinstituut 2 punten per lesuur of erkende nascholing Deelnemen aan (inter)nationale 10 punten per commissie per jaar commissies Lidmaatschap één of meerdere vakverenigingen 2 punten per jaar 7
Herregistratie (2) Eisen aan toezichthoudend deskundige: voldoende bij- en / of nascholing Moet aantoonbaar zijn Er zijn geen criteria gesteld! 8
Duidelijkere verantwoordelijkheden Risico analyse (straling) Verantwoordelijk voor opstellen van risico analyse is (algemeen) coördinerend deskundige Risico analyse moet inhoudelijk voldoen aan eisen uit Regeling stralingsbescherming werknemers 2014 (Artikel 16 en Bijlage E). Acceptatietest stralingsbron Coördinerend deskundige adviseert over inhoud acceptatietest (lees: is verantwoordelijk voor) Uitgevoerd door deskundige, voor een nieuwe of gewijzigde bron deskundige: geregistreerd coördinerend of toezichthoudend Gevolgd door toestemming voor gebruik door de deskundige Uit: Registratie van stralingsdeskundigen, Advies NVKF Commissie Stralingshygiëne, maart 2014 9
Eisen aan de risico analyse Artikel 16. Inhoud risicoanalyse 1. De risicoanalyse bevat tenminste de volgende stappen: a. een identificatie van het risico; b. een berekening van het risico; en c. een evaluatie van het risico. 2. De risicoanalyse bevat een schriftelijke uitwerking van de in het eerste lid genoemde stappen, waarbij de in Bijlage E bij deze regeling opgenomen vragen achtereenvolgens beantwoord worden. 3. De uitwerking van de risicoanalyse wordt door de ondernemer in een schriftelijke rapportage vastgelegd. 10
BIJLAGE E, BEHOREND BIJ ARTIKEL 16, TWEEDE LID Stappen risicoanalyse 1.Risico-identificatie: Zijn alle bronnen van ioniserende straling en hun eigenschappen geïnventariseerd? Welke handelingen vinden plaats met deze bronnen? (Zo nodig deelhandelingen, blootstellingsrisico s specificeren) Waar vinden deze handelingen plaats? Welke maatregelen (technische en organisatorische) zijn genomen om de blootstelling te beperken? Welke blootstellingspaden zijn aan de orde? Hoeveel (deel)handelingen op jaarbasis en hoeveel/welke personen kunnen daarbij blootgesteld worden? Welke voorziene onbedoelde gebeurtenissen kunnen bijdragen aan de potentiële blootstelling? 2.Risico-berekening: Jaardosis voor betrokken personen op basis verantwoorde schatting van reguliere èn potentiële blootstelling? Hierbij dient inzicht gegeven te worden in: - het effect van persoonlijke beschermingsmiddelen 1, - de kans op voorkomen van de voorziene onbedoelde gebeurtenissen. 3.Risico-evaluatie: Wordt voldaan aan de wetgeving met betrekking tot: - Indeling van betrokken personen als werknemer, dan wel blootgestelde werknemer (categorie A of B) op basis van de berekende jaardosis1 - Indeling van ruimten in gecontroleerde zone of bewaakte zone, - Basisprincipe ALARA, - Dosislimieten, - Noodzaak tot het nemen van additionele maatregelen? 1 Bij indeling personen (BS artikelen 76 t/m 79) en ruimten (BS artikel 83) wordt afschermende werking van persoonlijke beschermingsmiddelen bij bepaling van jaardosis niet meegenomen. Bij evaluatie van blootstellingrisico s wordt effect van beschermingsmiddel wèl in kaart gebracht. 11
Medisch specialist De medisch specialist moet: beschikken over aantoonbare bevoegdheid en bekwaamheid voor het gebruik van risicovolle apparatuur (geldt ook zover relevant voor arts-assistenten die bedienen), onderhouden met adequate na- en bijscholing; de gebruiksinstructies en randvoorwaarden gebruiken die noodzakelijk zijn voor het kwalitatief, veilig en doelmatig gebruik van medische apparatuur (denk aan disposables, ICT, eisen aan ruimten, hygiëne en veiligheidsvoorschriften); erop toezien dat een gebruiker van medische apparatuur binnen zijn werkomgeving bevoegd en bekwaam is om dit specifieke apparaat te gebruiken. LEIDRAAD Verantwoordelijkheid medisch specialist bij aanschaf, ingebruikname en gebruik van medische apparatuur 12
Röntgen buiten Radiologie (b.v. OK) Bevoegd: Medisch specialist: diploma (meestal 4M) Bediening: voldoende instructie (aantoonbaar) Bekwaam: Medisch specialist: (aantoonbaar) voldoende kennis van medische apparatuur om verantwoord mee te kunnen werken: Gebruik apparatuur ALARA voor patiënt en voor werknemers Bediening: voldoende instructie (aantoonbaar) 13
Huidige stand van zaken - links (1) Geïntegreerde versie BS: http://wetten.overheid.nl/bwbr0012702/geldigheidsdatum_01-01-2014 (je kunt de geldigheidsdatum in de link aanpassen) Uitvoeringsregeling stralingsbescherming EZ: https://zoek.officielebekendmakingen.nl/stcrt-2013-32478.html Regeling stralingsbescherming werknemers 2014: https://zoek.officielebekendmakingen.nl/stcrt-2013-33239.pdf Alle wetgeving vallend onder de KEW op 1-1-2014: http://wetten.overheid.nl/uitgebreid_zoeken_op/regeling_type_wetten+rijksw etten+amvb+rijkskb+ministeries_overige/tekstveld_alle_velden/datum_1-1- 2014/familie_kernenergiewet/ 14
Huidige stand van zaken - links (2) Alle wetgeving vallend onder de KEW op huidige datum: http://wetten.overheid.nl/uitgebreid_zoeken_op/regeling_type_wetten+rijksw etten+amvb+rijkskb+ministeries_overige/tekstveld_alle_velden/familie_kern energiewet/ Aankondiging Euratom BSS: http://www.consilium.europa.eu/uedocs/cms_data/docs/pressdata/en/trans/ 139914.pdf De Europese basisnormen: http://register.consilium.europa.eu/doc/srv?l=nl&t=pdf&gc=true&sc=false &f=st%2013675%202013%20init&r=http%3a%2f%2fregister.consilium. europa.eu%2fpd%2fnl%2f13%2fst13%2fst13675.nl13.pdf 15
Europese regelgeving EC betreffende stralingsbescherming: Euratom Huidige versie, 96/29/EURATOM, is onder revisie Stralingsbescherming patiënten: was 84/466/EURATOM nu Medical Exposure Directive (EC 1997a) Beschrijft maatregelen betreffende blootstellingen, waaronder: Acceptatie testen nieuwe apparatuur Vaststellen acceptatie criteria voor veiligheid en betrouwbaarheid gedurende de looptijd Kwaliteitsprogramma s Rapport RP162 betreft het tweede punt, en is een update van RP91 16
RP91 Inleiding: algemene eisen benoemd Er kunnen aanvullende criteria en specifieke voorwaarden zijn in verband met de geringe lichaamsomvang van pediatrische patiënten Afdoende afscherming tegen straling voor het personeel. Diafragma s van pediatrische apparatuur moeten aangepast kunnen worden aan kleinere afmetingen In de praktijk moet erop worden toegezien dat blootstelling van kinderen altijd klinisch gerechtvaardigd is en dat het blootstellingsniveau in elk geval afzonderlijk wordt geoptimaliseerd (CEG, 1996a). 17
RP91 Röntgentoestellen voor algemeen gebruik (1) Nauwkeurigheid buisspanning Kalibratie (< 10%), variatie (< 10%), precisie (< 5% van gemiddelde) Totale filtratie Minimaal 2,5 mm Al Opnametijd < 10% (bij opnametijd > 100 msec). Stralingsopbrengst Grootte: > 25 μgy/mas op 1 m afstand bij 80 kv en 2,5 mm Al. Consistentie Variatie (over ma en over mas) Uitlijning Röntgen-licht Veld, centrering, orthogonaliteit 18
RP91 Röntgentoestellen voor algemeen gebruik (2) Collimatie Focusgrootte Geen absolute maat Wel dat tijdens gehele levensduur deze regelmatig wordt bepaald teneinde te kunnen beoordelen of de buis nog bruikbaar is. Rooster Belichtingsautomaat Over-exposie: < 600 mas Opnametijd: < 6 sec. Voorwaarden OD Lekstraling < 1 mgy/uur op 1 meter van focus bij maximale belasting 19
RP91 Ontwikkelen films, eigenschappen beelddragers, condities beoordelen opnamen Versterkingsschermen en cassettes Verontreinigingen, lichtdichtheid, film-scherm contact, relatieve gevoeligheid film-scherm combinatie Ontwikkelproces Filmbasis en sluier, gevoeligheidsindex, contrastindex Donkere kamer Lichtlekken, verlichting Condities beoordelen Lichtkast Omgevingslicht: < 50 lux (op 1 meter van lichtkast) 20
RP91 Aanvullende eisen (1) Röntgendoorlichting Dosistempo: < 0,8 μgy/s op intreescherm (speciale toepassing < 1,0 μgy/s) < 100 mgy/min intreedosis huid patiënt Resolutie, contrastdrempel, timer Cinematografie: < 0,20 μgy/beeld Röntgen-beeldveld overeenkomst (afwijkend t.o.v. algemene eisen: factor 1,15) Planigrafie CT Beeldruis, CT-getal, CTDI, coupedikte, resolutie bij hoog en bij laag contrast 21
Aanvullende eisen (2) RP91 Tandheelkundige radiografie Filtratie: > 1,5 mm Al tot 70 kv, 2,5 mm Al boven 70 kv Bundel: eind applicator diameter < 60 mm Stralingsopbrengst: 30-80 μgy/mas (op 1 m, 50-70 kv) Mammografie Röntgen-beeldvlak Thoraxzijde: röntgen < 5 mm buiten beeldvlak Lateraal: röntgen moet tot aan rand beeldvlak 22
Aanvullende eisen (3) RP91 Radiotherapie (naar WHO 1988, NCS 1995, ICRU 1986) Mechanische, geometrische en bundeleigenschappen Nauwkeurigheid lichtveld met actieniveaus Planningssysteem Nucleaire geneeskunde (naar IPSM report 65, 1992) Gammacamera Uniformiteit, gevoeligheid, COR Meerkopscamera Gevoeligheid, geometrie Isotoopkalibrator Lineariteit, reproduceerbaarheid, nauwkeurigheid 23
Waarom RP162? RP91 zal huidige systemen die algemeen als niet voldoende beoordeeld worden niet altijd (objectief) afkeuren Geen criteria beschikbaar voor nieuwere systemen en moderne technieken Display, hardcopy apparatuur DR, CR DEXA OPG, CBCT Wens voor harde criteria in plaats van baseline ± 10% 24
RP162 Aanleiding en financiering: EC Contract No. ENER/10/NUCL/SI2.581655 Opzet: een projectleiding, bijdragen uit verschillende landen Reviewers: personen, organisaties, industrie Medical Exposure Directive stipulates that criteria of acceptability for radiological, nuclear medicine and radiotherapy equipment shall be adopted by Member States 25
RP162: doelstellingen Update bestaande criteria Update en uitbreiding criteria voor nieuw type apparatuur: CR, DR, MSCT, DEXA, PET, gecombineerde modaliteiten, lineaire versnellers met multileaf collimatoren Aangeven betere methoden om criteria te testen Verificatie dat criteria in alle lidstaten haalbaar zijn Advies betreffende implementatie (inclusief situaties waar geen criteria voorzien zijn) Advies betreffende speciale situaties: screening, pediatrische onderzoeken, hoge dosis onderzoeken Ondersteuning van gefundeerde methoden vanuit MDD, industrie, standaarden en vakverenigingen 26
RP162: criteria Table 1-1 Two Categories of Criteria for Acceptability Category Qualitative Criteria Features Qualitative prohibitions of some equipment types or features (e.g. direct fluoroscopy is not allowed by the MED) Quantitative Criteria also known as Suspension Levels Based on quantitative indices, which must be met (e.g. leakage radiation from X-Ray tube housing must be less than the prescribed value). The quantitative limit is generally described as a Suspension Level 27
RP162: voor wie? Eigenaren en eindgebruikers van de (medische) apparatuur Wetgevers en daarmee verbonden controlerende instanties 28
RP162: definities en acties Table 1-2 Definitions and Actions associated with Satisfactory Performance, Remedial and Suspension Levels State Satisfactory Performance Remedial Level Contravened Definition and / or Action Operation of the equipment with all performance and safety criteria within the holder s prescribed values. Poor performance sufficiently close to satisfactory performance that it will not reduce the clinical effectiveness or equipment safety, but requiring remedial action to restore satisfactory performance as soon as the service availability permits it. Remedial levels are set by the holder or his agent, e.g. an MPE, and take account of the clinical use of the equipment. Suspension Level Contravened Failure to comply with one or more suspension levels. This requires immediate suspension of the equipment from clinical use and investigation of the cause of the unsatisfactory performance. Remedial action to restore satisfactory performance may be possible. Alternatively, following a documented risk assessment, prepared by the MPE and the practitioner, the suspended equipment may be considered for use in limited circumstances. The holder and the operators must be advised in writing of the suspension and the related limitation(s) in use.8 If neither of these actions is possible, the equipment must be suspended from use. 29
RP162: Definities Term Acceptance Test Commissioning Criteria of Acceptability including Suspension Levels Purpose To ensure compliance of new equipment with its specification on installation. This generally involves the supplier, the MPE and users. Commissioning is generally done after acceptance and before the first use of the equipment on a patient. It includes wider issues than acceptance testing, e.g. clinical protocols. It will usually involve the radiological practitioner, MPE, technologists and the supplier s application specialist. Applied throughout the life of the equipment to ensure acceptable standards of performance and safety. 30
RP162: Suspension Levels Type A Definition Based on an international standard or a formal international or national regulation B Based on formal recommendations by scientific, medical or professional organizations C Based on material published in well established peer reviewed scientific or medical journals D Based on the advice of the Medical Physics Expert when none of the above is available. Possible sources for consideration are the equipment manufacturer s specification or values of critical parameters obtained at the acceptance testing of the equipment. 31
Suspension Levels in Diagnostic Radiology 347 suspension levels, over > 30 type modaliteiten 32
RP162: sections 2, 3, 4 Radiologie, nucleaire geneeskunde en radiotherapie criteria beschreven in secties 2, 3, en 4 van RP162 Gebruikers van de technische secties van RP162 worden geacht bekend te zijn met de introductie en kennis te hebben van de specifieke apparatuur en de daarbij behorende testmethoden Algemeen radiologie: niet acceptabel (kwalitatief, en indien toepasbaar) geen bundelcollimatie rooster niet verwijderbaar bij pediatrisch gebruik geen indicatie stralingsgebruik geen AEC (automatische belichtingsregeling) 33
RP162: Mammografie Onacceptabel (kwalitatief) geen AEC niet-digitale apparatuur zonder grid Focus Image Distance < 60 cm Field of View < 18 x 24 cm 2 (uitgezonderd stereotactische apparatuur) geen voetpedaal bediende gemotoriseerde compressie plaat inclusief uitlezing compressie dikte en kracht 34
RP162: voorbeelden 35
RP162: voorbeelden 36
RP162: Nucleaire Geneeskunde 3.2. ACTIVITY METERS 3.3. WELL COUNTERS AND PROBES 3.4. GAMMA CAMERA SYSTEMS 3.4.2. Planar Gamma Camera 3.4.3. Whole Body Imaging System 3.4.4. SPECT Systems 3.4.5. Gamma Cameras used for Coincidence Imaging 3.5. POSITRON EMISSION TOMOGRAPHY 3.6. COMBINED MODALITY SYSTEMS 37
RP162: Radiotherapie 4. RADIOTHERAPY 4.2. LINEAR ACCELERATORS 4.3. SIMULATORS 4.4. CT SIMULATORS 4.5. COBALT-60 UNITS 4.6. KILOVOLTAGE UNITS 4.7. BRACHYTHERAPY 4.8. TREATMENT PLANNING SYSTEMS 4.9. DOSIMETRY EQUIPMENT 38
RP162: Aandachtspunten Snel ontwikkelende technieken b.v. PET-MRI Informatica PACS, EVA Netwerken Speciale netwerken Virusprotectie Kwaliteitsprogramma s 39
RP162: Conclusies Uitgebreid overzicht criteria kwalitatieve en kwantitatieve waarden uitgebreide range apparatuur afgeleid uit internationale standaarden, nationale veldnormen en wetenschappelijke literatuur Wijde toepassing (in Europa) helpt standaard medische apparatuur hoog te houden weren sub-standaard apparatuur Medical Physics Expert (MPE) vaststellen en monitoren criteria vaststellen criteria indien geen beschikbaar 40
RP162: Mijn conclusies Wens harde criteria: maar ten dele behaald Veel betere verwijzingen naar algemene standaarden en veldnormen 41
Inleiding Presentatie WAD protocollen op NVKF congres Woudschoten 31 maart 2012 Scope RD (later NG) Praktisch opschrijven hoe je een meting doet EN WAAROM Protocollen toegankelijk op NVKF site 42
Inleiding (2) Per protocol: verschillende meetmethoden mogen naast elkaar bestaan Deelgroepen: Angiografie Bucky CT Echo Mammografie MRI Software 43
Algemene toelichting op WAD protocollen Excel sheets Stand van de techniek van dit moment Niet uitputtend / volledig overzicht van testen Per test wordt de relevantie en de wijze van uitvoering beschreven Informatie aanleveren die de klinisch fysicus in staat stelt om een verantwoord locatie-specifiek testprogramma op te stellen KF beslist zelf wat te meten en wordt daarbij ondersteund (MBB er / laborant) 44
Voorbeeld 45
Parameter test Doelstelling, Categorie (van de test): S: specificatie leverancier. N: norm U: uitgangswaarde voor een constantheidstest G: gebruiker informatief O: overig Frequentie: Aanvangsfrequentie Aanpasbaar / minimum 46
Parameters Röntgen Buisspanning Homogeniteit en artefacten Contrast-detail analyse MTF Ruisevaluatie van de detector AEC vergelijking AEC cellen Dosimetrie Belichtingsautomaat Halfwaardedikte 47
Parameters Röntgen Licht Röntgen Lekstraling Beveiliging op over-exposie Homogeniteit en artefacten Ghosting Controle energieresponse kvp nauwkeurigheid en reproduceerbaarheid Bundel kwantiteit: output lineariteit mgy/mas Dosis oppervlakte product (DAP/KAP) 48
MRI Monitoren Ultrageluidsapparatuur Software Overige RD 49
Risico inventarisatie en evaluatie Voorbeeld: interventie procedures op angiokamer en op CT 50
Opzet Methode Uitvoering Tijdsbesteding Inhoudelijk beschrijving op hoofdlijnen 51
Angiokamer: CT: Status 2001 kamer 15 (en 14): De ruime onderzoekskamer is uitgevoerd met 2 mm loodequivalent. Gezien de werkzaamheden met dit apparaat binnen de ruimte zullen de normen ten aanzien van de stralingsbelasting in de aanliggende ruimtes niet overschreden worden. kamer 23 (2001): alleen afscherming gecontroleerd kamer 22 (2005): afscherming en persoonsdosimetrie interventies zelf niet meegenomen geen onderbouwing classificatie A-, B- of C-werker 52
Methode (1) Leidraad risicoanalyse stralingstoepassingen S. Bader, RIVM, 2010 Leidraad Fine-Kinney Stappenplan / Flowchart Achtergronden Voorbeelden met uitwerking Geen direct toepasbare modellen medische praktijk ziekenhuizen (radiologie, cardiologie) 53
Methode (2a) Nederlandse Commissie voor Stralingsdosimetrie: Platform Stralingsbescherming in het ziekenhuis Risico analyse radiologische werkzaamheden in ziekenhuizen Downloads voor RIAS Nucleaire Geneeskunde en Radiologie» Disclaimer: Geen van deze downloads is voor officieel gebruik. Er wordt verwacht dat de gebruiker kennis van zaken heeft en dat deze kennis wordt toegepast bij het gebruiken van het spreadsheet en de verkregen resultaten.» Aanbevelingen risicoanalyse en evaluatie voor radiologische verrichtingen in ziekenhuizen» Excel spreadsheet (beschermd): http://www.stralingsdosimetrie.nl/assets/files/rias/ 2011_RAS-RAD_v2.0_dd_06-12-2012.xls 54
Inhoud Excel spreadsheet NCS: Methode (2b) Blootstelling voor Laborant en Medisch Specialist Regulier en Voorzien onbedoeld blootstelling (Fine-Kinney methodiek) Indeling specifieke werkzaamheden Laborant: Bediening, Assisteren, Omloop specifieke locaties: Buckytoestellen, CT, Mobiele opnamesystemen, Mobiele doorlichtsystemen, Kaakopnameapparatuur, Cardiologie, Interventie, Doorlichting beperkt aantal verrichtingen: Kaakopnameapparatuur: OPG en CBCT Mobiele doorlichtsystemen: Extr./Korte Doorl, Bekken/Buik, EVAR CT: Diagnostisch Lichaam, Diagnostisch Hoofd, Interventie Cardiologie: CAG, PCI, ICD/Pacemaker 55
Een eigen Excel sheet: Methode (3) Berekeningen naar geaccepteerd model: BIR/IPEM working party, ed. Sutton en Williams (5/1998 2/2000) The Design of Diagnostic Medical Facilities where Ionising Radiation is used (A Code of Practice issued by the Radiological Protection Institute of Ireland), June 2009 Specifiek afschermingsberekening kamer stralingsbelasting werknemers ooglensdosis potentiële risico s 56
Uitvoering (1) Gespecialiseerd radiodiagnostisch laborant angiografie Toezichthoudend stralingsdeskundige angio Gespecialiseerd radiodiagnostisch laborant CT scan Toezichthoudend stralingsdeskundige CT Klinisch fysicus radiologie Coördinerend deskundige radiologie 57
Uitvoering (2) Interviews met toezichthoudend deskundigen Inhoud: de interventie procedures Aanwezig personeel Positie personeel tijdens procedure Belasting: tijd (eventueel deeltijd aanwezigheid) gebruikte dosis (protocol opzoeken bij div. patiënten) aantallen onderzoeken Beschermingsmiddelen Incidentele blootstellingen 58
Uitvoering (3) Spreadsheets maken: (NCS en eigen) Data verzamelen Tekeningen Berekeningen Classificaties Terugkoppeling naar gespecialiseerd laboranten Rapportage Opstellen en indienen aanpassingsverzoeken van de betreffende interne vergunningen 59
Resultaten (1): Angiokamer (NCS) 60
Resultaten (3): Angiokamer (eigen) 61
Resultaten (4): Angiokamer (eigen) 62
Resultaten (5) Angiokamer CT blootgestelde medewerkers in de kamer: A-werker ooglensdosis: onder limiet potentiële blootstellingen: inzichtelijk, geen maatregelen nodig blootgestelde medewerkers in de kamer: interventieradiologen: A-werker doktersassistenten: B-werker CT-laboranten: C-werker Anesthesie medewerkers: classificatie als niet blootgesteld ooglensdosis: onder limiet potentiële blootstellingen: inzichtelijk, geen maatregelen nodig 63
Conclusie Modellen RI&E voor stralingshygiëne zijn en/of komen beschikbaar vanuit vakverenigingen Beschikbaar voor Nucleaire Geneeskunde Radiologie Radiotherapie Opgesteld door een deskundige Verantwoordelijk stralingsdeskundige moet accorderen (BS 2014) 64
Achtergrond Diagnostische Referentie Niveaus DRN is geen dosislimiet DRN is niet toepasbaar op individuele patiënten DRN = niveau voor blootstelling van de standaardpatiënt (77 kg, 174 cm) Streefwaarde = niveau haalbaar met moderne apparatuur 65
Achtergrond Diagnostische Referentie Niveaus DRN :hoe maak je die???? 66
CT pulmonale angiografie Siemens Sensation 64 Data van 20 patiënten DRN fase 1: CTA-Thorax CTDIvol Siemens Sensation 64 12 10 y = 001,539,161e 000,014,635x R² = 000,658,088 8 CTDIvol (mgy) CTDIvol (mgy) 6 4 4,708 DRN haalbaar VUmc exponentiële fit 2 0 40 50 60 70 80 90 100 110 massa (kg) 67
Data van 25 patiënten CT-abdomen DRN fase 1: CT-Abdomen CTDIvol 18 16 y = 003,866,367e 000,012,467x R² = 000,526,333 14 CTDIvol (mgy) 12 10 8 6 10,022 CTDIvol (mgy) DRN haalbaar VUmc exponentiële fit 4 2 0 40 50 60 70 80 90 100 110 120 massa (kg) 68
X-thorax Kamer 37, data van 23 patiënten Kamer 38, data van 21 patiënten DRN fase 1: X-Thorax PA Kamer 37 0,14 0,12 y = 000,010,035e 000,020,762x R² = 000,610,877 0,1 DAP (Gy cm2) DAP (Gy cm2) 0,08 0,06 0,04 0,049 DRN haalbaar VUmc exponentiële fit 0,02 0 40 50 60 70 80 90 100 110 massa (kg) 69
X-abdomen Kamer 12, data van 14 patiënten Kamer 13, data van 9 patiënten Kamer 38, data van 20 patiënten DRN fase 1: X-Abdomen AP Kamer 38 y = 000,026,441e 000,036,394x R² = 000,869,839 4 3,5 3 DAP (Gy cm2) 2,5 2 1,5 1 0,5,426 DAP (Gy cm2) DRN haalbaar VUmc exponentiële fit 0 40 50 60 70 80 90 100 110 120 130 140 massa (kg) 70
Kinderradiologie: CT-hoofd Kamer 22, 142 patiënten DRN kinderradiologie CT traumabrein CTDIvol kamer 22 VUmc 060 050 040 CTDIvol 030 020 CTDIvol DRN streefwaarde 010 000 000 002 004 006 008 010 012 014 leeftijd (jaar) 71
Kinderradiologie: X-thorax Kamer 12, data van 39 patiënten DRN kinderradiologie X-Thorax Bucky kamer 12 VUmc 006 005 004 DAP (ugy.m2) 003 002 DAP DRN streefwaarde 001 000 000 001 002 003 004 005 006 007 leeftijd (jaar) 72
Kinderradiologie: X-abdomen Kamer 13, data van 18 patiënten DRN kinderradiologie X-Abdomen Bucky kamer 13 VUmc 030 025 020 DAP (ugy.m2) 015 010 DAP DRN streefwaarde 005 000 000 001 002 003 004 005 006 leeftijd (jaar) 73
Resultaten volwassenen: Conclusie CTA thorax, X-thorax, X-abdomen onder streefwaarde CT-abdomen tussen streefwaarde en DRN in Resultaten kinderen: CT hoofd en x-abdomen rond streefwaarde X-thorax onder streefwaarde 74
75