Emmy Meijne. Algemeen coördinerend stralingsdeskundige UMCG (ACS) Manager stralingsveiligheid

Transcriptie

1 Stralingstoepassingen in het UMCG Emmy Meijne Algemeen coördinerend stralingsdeskundige UMCG (ACS) Manager stralingsveiligheid presentatie nascholing RUG 2 maart 2017

2 Inhoud Kew-vergunningen UMCG (2) en SBE UMCG Toepassingen in het UMCG - Radiologie - Hartcatheterisatie -NGMB - Radiotherapie Protonentherapie

3 Complexvergunning UMCG Vergunning voor omvangrijke locaties in complexe situaties Voorwaarden o.a.: - Stralingsbeschermingsorganisatie - Voldoende deskundigheid - Beleid / voorschriften Voordeel: - Ruimer geformuleerd Bijv RE ipv iedere RA-stof apart genoemd 100 toestellen vergund ipv toestellen specifiek benoemd. - ACS kan zelf interne interne toestemmingen afgeven veel sneller bij wijzigingen

4 KEW vergunning GPTC Tweede (aparte) KEW-vergunning voor protonentherapie Aparte B.V.: PTCG B.V. Twee onderdelen: I) Protonenproductie PTCG & IBA II) Protonentherapie Afdeling radiotherapie Overeenkomst stralingshygiëne tussen PTCG B.V. & UMCG

5 UMCG vergunningen GPTC Complexvergunning

6 Stralingsbeschermingsorganisatie UMCG Raad van Bestuur Voorzitter SBE Algemeen Coördinerend Stralingsdeskundige (niv 2) Stralingsdeskundige staf (niv 3) Coördinerend deskundigen niv 3 - toestellen - open stoffen - radiotherapie -protonen SBE Afdelingshoofden Leidinggevenden Lokaal deskundigen (19) medewerkers

7 Medische toepassingen in UMCG Diagnostiek Toestellen Radioactieve stoffen Röntgenapparatuur Gesloten Bronnen Open radioactieve stof Patiëntenzorg Therapie Toestellen Radioactieve stoffen Lineaire Versneller Brachy Therapie Open radioactieve stof

8 Stralingstoepassingen met röntgentoestellen

9 Röntgenopname apparatuur Bucky toestel Mobiel röntgentoestel

10 Stralingsbelasting patiënt per verrichting Verwaarloosbaar: < 0.01 msv Opnamen van extremiteiten Tandheelkundige opnamen (intra orale opname, O.P.G.) Zeer laag: msv Opnamen van schedel of longen Laag: msv Opnamen van buik of wervelkolom Mammografie

11 CT scanners

12 CT goede beeldkwaliteit morfologische structuren 140mAs 55mAs 110mAs 130mAs

13 Bescherming personeel Bediening achter loodglas, overige wanden loodplaten, looddeur lage stralingsbelasting personeel

14 Doorlicht apparatuur (interventies hoge stralingsbelasting) Mobiele C-boog Biplane C-boog

15 Stralingsbelasting patiënt per verrichting CT en doorlichting Middelmatig: msv CT onderzoek van het hoofd Contrast onderzoek van de slokdarm Hoog: 2 10 msv CT onderzoek van de wervelkolom Contrast onderzoek van maag of colon Angiografie Zeer hoog: > 10 msv CT onderzoek van buik of thorax Interventies (behandeling): embolisatie, dotteren

16 Voorbeelden interventies bij Hartcatheterisatie

17 Percutane Coronaire Interventies (begin procedure)

18 PCI (ballon inflatie)

19 PCI (resultaat na interventie) Standaard procedure DAP waarde ca. 80 Gy.cm 2

20 Stralingsbelasting Personeel is in kamer aanwezig Relatief hoge stralingsbelasting voor cardiologen en interventieradiologen

21 Beschermings- & controlemiddelen Beschermende kleding personeel loodschort loodkraag Persoonsdosimeter voor dosiscontrole

22 Nucleair geneeskunde (en Laboratoriumgeneeskunde)

23 Nucleaire geneeskunde Diagnostiek en therapie door in brengen van radioactieve stoffen (bewuste inwendige besmetting) Radioactieve stof wordt gebonden (gelabeld) aan een stof die een rol in metabolisme speelt Emissie ipv transmissie zoals bij radiodiagnostiek Patiënt is bron SPECT Single Foton Emission Computed Tomography PET - Positron Emission Tomography

24 Waar komen de SPECT radionucliden vandaan? deels HFR Transport naar UMCG in Mo-Tc-koe

25 NUCLEAR MEDICINE IMAGES Beeldvorming door de verspreiding van radiofarmaca in het lichaam. Te meten met een gamma-camera. Nuclear imaging kijkt naar functionele (vs. anatomische) eigenschappen.

26 BOT SCAN opname van Tc-99m MDP reflecteert botmetabolisme normaal pathologisch

27 PET Positron Emission Tomography

28 PET nucliden zeer kortlevend vervallen zeer snel Geproduceerd met cyclotron in het UMCG MC-17 Dual extraction

29 Positron Emitters (PET nucliden): Productie en verval 4 He 11 B proton 14 N target 11 C PET nuclide e +

30 ANNIHILATION positron kev 511 kev 1

31 MULTIMODALITY IMAGING PET CT

32 Concept of PET Coincidence detectie Gegevensanalyse Tomografisch beeld

33 Afhankelijk van de verbinding verschillende eigenschappen zichtbaar Glucose metabolism Amino acid transporter [ 18 F]FDG [ 11 C]MET DNA synthesis [ 18 F]FLT

34 Proces stappen: Productie radioactiviteit Labelling van tracer Zuivering & Synthese Kwaliteitscontrole Voorzieningen (o.a): Hot cells (6 cm Pb) Loodblokken (deels) automatisering afstandtools Gesloten systemen Onderdruk Productie PET-tracers

35 Afscherming GMP-laboratorium Afscherming nieuwe hot-cells: 7,5 cm lood ipv 6 cm GMP : geen open afvoer naar waste-tanken toegestaan Werken met gesloten modules 35

36 Automatische systhese modules

37 Afscherming & afstandgereedschap Robot Loodscherm Loden spuit houder Loodsteen muur Tang / pincet

38 Radiotherapie Inwendige radiotherapie Brachytherapie Uitwendige radiotherapie - fotonen -protonen

39 Brachytherapie toestel (Ir-192) Afschermend apparaat; after loading systeem

40 Radiotherapie met fotonen Lineaire versneller Verschillende bundelrichtingen

41 Bestraling gezonde weefsel onvermijdelijk

42 Beperking schadelijke effecten - Treatment planning - Fractionering ca. 30 fracties van 2 Gy

43 Nieuwe vorm van radiotherapie: protonentherapie

44 Waarom protonen? bundeleigenschappen Dieptedosis profiel van fotonen en protonen Schulz-Ertner D et al., J. Clin Oncol. 2007

45 Vergelijking dosisverdeling protonen ten opzichte van fotonen Dosis protonen < dosis fotonen tumor Homogene dosis in doelgebied (++) Dosis protonen < dosis fotonen ( ++ ) Dosis protonen > dosis fotonen Sheet courtesy H. Meertens

46 Hoofd-halstumoren Vergelijking dosisverdeling tussen de 2 technieken Van de Water et al. Int. J. Radiat. Oncol Biol. Phys. 2010

47 Sparen van speekselklieren - Minder bijwerkingen - Betere kwaliteit van leven

48 Radiologische ruimtes in GPTC

49 Protonenproductie (cyclotronbunker) Cyclotron vergelijkbaar maar veel groter dan PET cyclotron Bundellijn met magneten uit het cycloton

50 Protonenbehandeling in behandelruimte 2 röntgenbuizen Conebeam CT Protonengantry

51 Protonengantry achterzijde 8m dia

52 Enkele veiligheidsvoorzieningen

53 Voortgang bouw protonencentrum GPTC December 2014 Juli 2015 December 2015 Januari 2017

54 Gebouw bijna klaar 1 ste patiënt eind 2017 begin 2018

55 Bedankt voor jullie aandacht Vragen?