Hoofdstuk 4 Oost 265

Hoofdstuk 4 Oost 265

Spoorzone Nijmeen interale ebiedsopaven verkennin VROM en Het station vormt een belanrijk openbaar vervoersknooppunt in de reio. De huidie inrichtin van de stationsomevin doet een recht aan deze bijzondere positie. Het is kansrijk het station te ontwikkelen tot een optimale OV-knoop met de noodzakelijke faciliteiten. Daarbij eldt dat het eheel aan functionaliteit aan de westzijde en de oostzijde samenhanend dient te worden beschouwd ten einde de barrièrewerkin van het station te kunnen oplossen. Herontwikkelin van dit ebied met verschillende functies als wonen en werken is bovendien een kwalitatieve toevoein voor de stad. VROM en werken samen met ProRail en NS aan het stimuleren van de herontwikkelin van spoorzoneebieden. Spoorzone Nijmeen is één van de voorbeeldprojecten. Rijk en reio hebben de ezamenlijke ambitie om het stationsebied te ontwikkelen tot een multifunctioneel knooppunt met een aantrekkelijk woon- en werkklimaat. De verbindin tussen oost en west wordt verbeterd. Met ontwikkelin van architectonische kwaliteit en kwaliteit van de openbare ruimte wordt meer uitstralin eeven aan de westkant van het station. Om deze interale ebiedsontwikkelin oed uit te kunnen voeren, zullen inrepen in de infrastructuur in nauwe samenhan moeten worden uitevoerd met de vastoedontwikkelin, de opwaarderin van de openbare ruimte en architectonische kwaliteit. Doel van de verkennin is te onderzoeken welke infrastructurele en ruimtelijke oplossinen moelijk zijn om de ebiedsontwikkelin in de spoorzone van Nijmeen van de rond te krijen. Gedacht wordt aan het uitplaatsen van een aantal opstelsporen (emplacement) en de (her)ontwikkelin van de westelijke stationsentree. Spoorzone Zwolle interale ebiedsopaven verkennin VROM en Station Zwolle wordt een steeds belanrijker OV-knooppunt naar het Noorden van het land en de Randstad. Het station moet worden voorbereid op extra reiziersaantallen (bus, treinfietsen en auto s). Spoorzone Zwolle is eschikt om dit te faciliteren. Het is bovendien een zeer strateisch eleen centrumstedelijk ebied en stedelijk woonebied, waarvoor interale ebiedsontwikkelin nodi is. Het ebied vraat namelijk om een interale aanpak van de opaven van binnenstedelijke herontwikkelin, uitplaatsin van spoorfuncties, opheffin van de barrièrewerkin van het spoorebied en de verbeterin van de knooppuntfunctie van het stationsebied. Er zijn kansen om het openbaar vervoersknooppunt in de spoorzone te verbeteren en het bovendien te laten uitroeien tot een aantrekkelijk vestiinsebied voor wonen, werken en voorzieninen. Ook de openbare draerstructuur van pleinen, openbaar roen en routes kan worden verbeterd. Zwolle kijkt daarom vooruit en werkt samen met NS, Pro- Rail, Rijksebouwendienst, provincie Overijssel en andere partijen aan een interale visieontwikkelin voor de Spoorzone. Belanrijke opaven voor de planvormin zijn: 1) Nieuwe knooplocatie aan zuidzijde station waarbij alle modaliteiten op een optimale wijze worden verbonden, waaronder nieuwe locatie voor busterminal. 2) Aanle Hanzelijn, 4e perron en verbredin reizierstunnel. 3) Verplaatsen functies als opstelcapaciteit materieel, onderhoud materieel voorzieninen en laad- en losperrons. Onderzocht wordt of deze functies verplaatst kunnen worden t.b.v. stedelijke ontwikkelin. VROM en werken samen met ProRail en NS aan het stimuleren van de herontwikkelin van spoorzoneebieden. Spoorzone Zwolle is één van de voorbeeldprojecten. 266

A73 corridor Ewijk-Rijkevoort hoofdween verkennin Volens de analyses van de Nota Mobiliteit voldoet de A73 tussen de knooppunten Ewijk en Rijkevoort in 2020 niet aan de bereikbaarheidsdoelstellinen. Er worden verkeersafwikkelinsproblemen econstateerd waardoor de bereikbaarheid verslechtert. Vooral als in de komende jaren de flessenhals A50 Valbur-Ewijk verbreed is met een tweede bru over de Waal zal de verkeersproblematiek op de A73 sterk toenemen. Conform de afspraak uit het bestuurlijk overle MIT najaar 2006 starten de stadsreio Arnhem - Nijmeen tezamen met Verkeer en Waterstaat een ezamenlijke ebiedserichte Verkennin, welke etrokken zal worden door de reio en waarbij Rijkswaterstaat elijkwaardi participeert. Deze verkennin moet leiden tot een beter inzicht in de oorzaak en de omvan van de problematiek en in de noodzakelijke maatreelen, zowel bij als rond de A73 (zoals de aansluitin Nijmeen Lindenholt) als met de verschillende verkeersmodaliteiten. De verkennin wordt ezamenlijk inezet, omdat betrokken overheden zich realiseren dat allen kunnen en zullen moeten bijdraen aan de oplossin van deze problematiek. De kosten van de verkennin worden elijkelijk verdeeld over het rijk en de reio. Na afrondin van de verkennin kan besloten worden over de noodzaak van een, wellicht ezamenlijke, planstudie. Tijdens het bestuurlijk overle MIRT voorjaar 2009 is afesproken dat de verkennin wordt estart afhankelijk van capaciteit en prioriteit en zicht op dekkin. De prioriteit van de verkennin is mede afhankelijk van de ebiedsaenda Oost. De precieze invullin zal te zijner tijd met de Stadsreio worden uitewerkt. Gebiedserichte verkennin A1 zone, inclusief corridor Apeldoorn - Deventer - Azelo interale ebiedsopaven verkennin Het rijk en de reio zien ontwikkelkansen om in de A1-zone tussen Apeldoorn en de Duitse rens de bereikbaarheid te verbeteren, de ruimtelijke kwaliteit en duurzaamheid te versterken en economische ontwikkelpotenties te benutten. Gezamenlijke ambitie is om de A1- zone tot het visitekaartje van Oost-Nederland te maken. Rijk en reio hebben erkend dat de bereikbaarheidsproblematiek op de A1 tussen Apeldoorn en Azelo vanuit (inter)nationaal en reionaal perspectief van dusdani belan is dat deze nader moet worden onderzocht. De ontwikkelin van het assenkruis A1-zone en IJsselzone en de versterkin van het stedelijk netwerk Twente (waaronder ebiedsontwikkelin luchthaven Twente, Kennispark Twente en Centraal Station Twente/Hart van Zuid) zijn belanrijke onderdelen van de A1-zone. A1-capaciteitsuitbreidin is eïntereerd. In het voorjaar van 2010 kan nadere besluitvormin plaatsvinden als er bestuurlijke overeenstemmin is over een voorkeursalternatief en er zicht is op financiën. Voor wat betreft de A1-capaciteitsuitbreidin is de reio uitenodid om de verkennin van het traject Beekberen - Azelo af te ronden. De minister van heeft de reio evraad in de verkennin meer aandacht te even aan een analyse van het jaar waarin mobiliteitsknelpunten manifest worden. Op rond van eerdere studies is besloten benuttinsmaatreelen uit te voeren bij Beekberen. Voor de A1-zone is een ezamenlijke ebiedserichte verkennin estart. Rijk en reio hebben inestemd met een interaal proces voor de verkennin A1-zone waarin de verkennin 267

N35 Verkennin Zwolle - Wijthmen interale ebiedsopaven verkennin Op basis van aferonde Gebiedserichte verkennin reio Zwolle/A28 hebben rijk en reio afspraken emaakt over te nemen maatreelen binnen de emeente Zwolle (Zwolle-Zuid en Zwolle-Noord). In enoemde verkennin is econstateerd dat door de roei van het autoverkeer met name in de spits op het deel van de N35 Zwolle - Wijthmen veel vertrain ontstaat. Zowel rijk als reio erkennen dit knelpunt. Momenteel wordt een aanvullende verkennin voor dit deel van de N35 uitevoerd. Tijdens het bestuurlijk overle MIRT voorjaar 2009 is de provincie evraad de verkennin in 2009 af te ronden, waarbij conform de adviezen van de commissie Elverdin één voorkeursalternatief eselecteerd wordt, zodat de planstudie vervolens snel en efficiënt kan worden uitevoerd. Voor de uitvoerin is inmiddels E 52,1 mln beschikbaar. De provincie Overijssel heeft E 30 mln ereserveerd, E 16 mln uit het amendement Hofstra/van Hijum ((TK 30800A, nr. 43) en E 6,1 mln is door het rijk toeezed tijdens het bestuurlijk overle MIRT najaar 2008). 268

Centraal Station Twente / Hart van Zuid Henelo Overijssel interale ebiedsopaven planstudie VROM Omschrijvin 05 06 07 08 09 10 MIRT-fase Het project Henelo Hart van Zuid is een binnenstedelijk industrieterrein van 50 hectare eleen tussen het station Henelo en het Twentekanaal. Het beeld wordt op dit moment bepaald door rote oude fabriekscomplexen van onder andere Stork en Siemens. Daarnaast is de bereikbaarheid van het Centraal Station verre van optimaal, wat ook eldt voor de inrichtin van de openbare ruimte. Beschrijvin oplossin Voor het vestiinsklimaat in de reio is het belanrijk dat Netwerkstad Twente er in slaat rootstedelijke woon- en werkmilieus verder tot ontwikkelin te brenen. Om hoer opeleiden aan zich te binden, zal een samenhanend rootstedelijk aanbod van woninen en voorzieninen worden erealiseerd. Bij de stedelijke ontwikkelin lit de nadruk op hoowaardie openbaar vervoer verbindinen, versterkin van de onderscheidende profielen van de Twentse steden Almelo, Enschede en Henelo, stedelijke herstructurerin en duurzame ontwikkelin. De ontwikkelin van de stationsomevin én de transformatie van 50 hectare binnenstedelijk industrieterrein in Henelo is van root belan. Het ebied wordt etransformeerd tot een attractief en dynamisch nieuw stadsdeel. Het station Henelo ontwikkelt zich tot het centraal station van Twente met oede internationale verbindinen (Berlijn). Er wordt estreefd naar een zakencentrum (incl. WTC vestiin) van internationale betekenis en een reionaal voorzieninenniveau op het ebied van onderwijs, kunst en cultuur en conres- en hotelfaciliteiten. Het aat om het creëren van stedelijkheid, bereikbaarheid, functiemenin, behoud van industrieel erfoed en versterkin van de ruimtelijke kwaliteit door onder andere 1100 woninen, 80.000 m 2 BVO kantoren, 31.000 m 2 BVO voorzieninen en 28.800 m 2 BVO bedrijven toe te voeen. Besluitvormin rijksbijdrae: 2009 Start realisatie: na 2010 Opleverin fase 2: 2016 Opleverin fase 3: 2018 Taakstellende rijksbijdrae: no niet bepaald. In 2002 is het masterplan epresenteerd, waarin de visie, de ambitie en de uitanspunten zijn vasteled. Het eerste deel van het project heeft middelen vanuit het BIRK ekreen. De tweede fase van het project (na 2010) komt in aanmerkin voor een bijdrae uit het Nota Ruimtebudet. De derde fase bevindt zich no in de voorbereidin (planvormin). De plannin van het totale project loopt tot 2018. Marktbenaderin: Voor de planvormin en realisatie is het projectbureau Hart van Zuid opericht, waarin de emeente Henelo samen met marktpartijen participeert. Verantwoordelijk Gemeente Henelo. Toelichtin wijziinen 2010: het project is in april 2009 overeaan naar de planstudiefase. 270

IJsseldelta (Kampen) Overijssel interale ebiedsopaven planstudie VROM Omschrijvin 05 06 07 08 09 10 MIRT-fase Vanuit de invalshoeken ruimtelijke ordenin en duurzaamheid op lane termijn is de hoowatereul bij Kampen als alternatief voor zomerbedverdiepin benoemd in de PKB Ruimte voor de Rivier. Bein 2009 is ebleken dat het niet haalbaar is om de hoowatereul in plaats van zomerbedverdiepin uit te voeren. Om in 2015 aan het vereiste veiliheidsniveau te voldoen wordt in ieder eval de zomerbedverdiepin uitevoerd. Vanwee de ewenste interale ebiedsontwikkelin, synerievoordelen en de verwachte toename van rivierafvoeren wordt in het plan IJsseldelta vooresteld de hoowatereul ecombineerd met de zomerbedverdiepin uit te voeren. Deze ebiedsontwikkelin betreft onder andere woninbouw en infrastructuur. Hierbij is ekozen voor een interale aanpak van de opaven waarbij voor natuur en recreatie kansen worden ecreëerd en rekenin wordt ehouden met de ararische functie en het IJssellandschap. Er is oo voor duurzaamheid en ruimtelijke kwaliteit. Beschrijvin oplossin Kern van de interale ebiedsontwikkelin is dat ten zuidwesten van Kampen een bevaarbare hoowatereul wordt vooresteld in de vorm van een extra rivierarm in de IJsseldelta, in samenhan met de in de PKB openomen zomerbedverdiepin. De ebiedsontwikkelin voorziet in de aanle van een bijzondere waterrijke woonwijk van circa 1.100 woninen in en aan de hoowatereul met voorzieninen voor (water)recreatie, en in de aanle van circa 350 ha nieuwe voornamelijk natte natuur, waarvan een edeelte bijzondere deltanatuur. In het ebied wordt verder de Hanzelijn aaneled (zie desbetreffende projectblad) met een station en vindt aanpassin van de weeninfrastructuur plaats. In september 2009 vindt naar verwachtin besluitvormin plaats over de toekennin van middelen uit het Nota Ruimtebudet. Verwacht wordt dat de planstudie eind 2010 kan worden aferond. Voorestelde plannin van de uitvoerin: de aanle van de eul (o.m. dijken) en de uitdiepin van het zomerbed van de IJssel zijn voorzien voor 2013-2015. De woninbouw start rond 2015 en zal worden voltooid in de periode tot 2030. De natuurontwikkelin vind plaats vanaf 2013. Taakstellende rijksbijdrae: no niet bepaald. Verwacht wordt dat in september 2009 overeenstemmin tussen rijk en reio zal worden bereikt over het project, de faserin en de financierin. Toelichtin wijziinen 2010: het project is in juni 2009 overeaan van de verkenninsfase naar de planstudiefase. 271

IJsselspron (Zutphen) Gelderland interale ebiedsopaven planstudie VROM Omschrijvin 05 06 07 08 09 10 MIRT-fase In de PKB Ruimte voor de rivier zijn rond Zutphen twee dijkverleinen openomen en is voor de lane termijn een ebied ereserveerd voor een toekomstie hoowatereul. Deze maatreelen raken de ruimtelijke ontwikkelin van het ebied. Deze ontwikkelin betreft onder andere woninbouw en infrastructuur. Daarom is ekozen voor een interale aanpak van de opaven waarbij voor natuur kansen worden ecreëerd en rekenin wordt ehouden met de ararische functie en het IJssellandschap. De plannen beoen ruimte te even aan de ewenste ontwikkelinen en voor de lane én de korte termijn te voldoen aan waterveiliheid, duurzaamheid en ruimtelijke kwaliteit. Beschrijvin oplossin In het plan IJsselspron wordt vooresteld de twee dijkverleinen uit de PKB te realiseren in combinatie met een hoowatereul bij Zutphen in het winterbed van de IJssel. Deze extra eul wordt ontwikkeld in samenhan met de aanle van een woninbouwlocatie met verschillende woonmilieus op de westelijke oever (circa 3.000 woninen), waaronder landelijk wonen en wonen aan het water bij de extra eul. De aantakkin van de oude IJsselbru wordt verbeterd en door aanpak van infrastructuur met onder meer rondween wordt de bereikbaarheid van de betrokken kernen verbeterd. In het plan wordt verder onder andere een roene buffer als deel van de ecoloische verbindinszone Veluwe- Graafschap-Achterhoek ontwikkeld. Besluitvormin Nota Ruimte budet: 2009 Afrondin planstudie: eind 2010 Voorestelde plannin uitvoerin: Hoowatermaatreelen: 2013-2015 In 2013 wordt een start emaakt met de natuurontwikkelin. De infrastructurele werken starten in 2015 en de woninbouw wordt erealiseerd in de periode van 2016 tot 2030. Taakstellende rijksbijdrae: no niet bepaald. Verwacht wordt dat najaar 2009 overeenstemmin wordt bereikt tussen rijk en reio over de aanpak, faserin en financierin van het project. Dan kan ook een bijdrae uit het Nota Ruimtebudet worden vastesteld. Toelichtin wijziinen 2010: het project is in april 2009 overeaan van de verkenninsfase naar de planstudiefase. 272

Nijmeen omarmt de Waal (Waalfront) Gelderland interale ebiedsopaven realisatie VROM Omschrijvin 05 06 07 08 09 10 MIRT-fase: : In dit ebied speelt een interale ebiedsopave, waarbij rijk en reio bij betrokken zijn. Vanuit de wateropave wordt een dijkverlein bij Lent voorzien (, basismaatreel uit de PKB Ruimte voor de Rivier, zie desbetreffende projectblad). Daarnaast staat Nijmeen voor een woninbouwopave en een herstructurerinsopave, waarbij de milieudruk moet verminderen en bedrijven meer ruimte voor ontwikkelin moeten krijen en tevens beter ontsloten moeten worden (Waalfront (VROM) en tweede stadsbru (), zie projectblad Nijmeen 2 e stadsbru). Bij elkaar stelt dit Nijmeen voor een ruimtelijke opave die interaal aanepakt moet worden zodat een oede stedenbouwkundie samenhan ontstaat. Waal. De capaciteitsverruimin van de Waal vindt plaats teenover de historische binnenstad. Daarbij onderaat het rivierenlandschap een transformatie. Ook wordt de bestaande Waalkade opnieuw onder de loep enomen wordt door verschillende partijen ewerkt aan natuurontwikkelin (LNV) in de uiterwaarden aan beide zijden van de rivier. Aan de zuidzijde aat de planvormin een volend stadium in met de uitvoerin van het plan Waalfront. De stadsbru zal in de toekomst een functionele, maar zeker ook symbolische verbindin zijn tussen de verschillende stadsdelen. De stadsbru is niet alleen bepalend voor de intern stedelijke en reionale hoofdstructuur maar ontlast ook het rijksweennet (A50, A73 en A15, zie desbetreffende projectbladen). Toelichtin wijziinen 2009: het project Waalfront is overeaan van verkenninsfase naar de planstudiefase. 2010: in december 2008 is de taakstellende rijksbijdrae voor het project bepaald, waarmee het project is overeaan naar de realisatiefase. Beschrijvin oplossin De hoowaterproblematiek noopt tot meer ruimte voor de rivier, de bereikbaarheid vraat om de aanle van een nieuwe stadsbru en de rivier vormt het middelpunt van de toekomstie stedelijke opave. Onderdeel van de stedelijke opave is de herstructurerin van het westelijk deel van Nijmeen met moelijkheden voor een nieuw waterfront, het zoenaamde Waalfront (Nota Ruimtebudet project). Aan deze zuidzijde van de Waal is transformatie en herstructurerin voorzien van een circa 25 ha root bedrijventerrein tot een ebied met 2.600 woninen en 30.000 m2 schone bedrijviheid. Aan de noordzijde van de Waal worden in het kader van de Vinexopave 12.000 woninen erealiseerd met een centrumebied op de noordelijke oever van de Start realisatie: 2009 Voltooiin van het totale plan is voorzien rond 2021. Taakstellende rijksbijdrae: E 25 mln uit het Nota Ruimtebudet. 273

Inrichtin IJsselmondin Overijssel waterbeheren realisatie ( 0) Omschrijvin 05 06 07 08 09 10 Oplossin Tijdschema Het areaal aan natuurebied in Nederland aat achteruit. Verlies van waarden als natuur, schoonheid van het landschap, ruimte en rust zort voor de verstorin van ecoloische processen. Bovendien is versnipperin van natuur een aandachtspunt. Beschrijvin oplossin Een meer natuurlijke en dynamische delta van de IJssel zal evormd worden in het oostelijk deel van het Ketelmeer. Het zal een overansebied worden tussen de rivier en het IJsselmeersysteem. Een derelijk overansebied is rijk aan biotopen en heeft daardoor een hoe biodiversiteit. Aaneled wordt een rootschali natuurebied (770 ha.) van rietmoerassen en zand- en slikplaten. In 1997 is in dit kader een eerste eiland aaneled met rond vrijkomend uit de bouw van de Ramspolkerin en uit het slibdepot IJsseloo. In juni 2002 is estart met het rootste deel van het natuurebied, wat in 2006 is opeleverd. De rond hiervoor was afkomsti uit een nieuwe stroomeul voor de IJssel, uit de Vreuderijkerwaard (NURG-project) en uit de vaareul door het Ketelmeer. Het project wordt uitebreid met de inrichtin van het Roebotveld (60 ha.) tot bloemrijk rasland. Aanle hiervan duurt tot 2010 om voldoende tijd te hebben voor de afzet van de vrijkomende schone rond. Start realisatie: 1997 Opleverin: 2006: IJsselmondin 2010: Roebotveld Taakstellend budet: E 10 mln (incl. BLD-bijdrae E 1 mln). Toezeinen: de dynamische rivierdelta IJsselmondin eeft invullin aan de ecoloische hoofdstructuur. Het project maakt deel uit van de samenwerkinsafspraak ICES Veiliheid en Natte natuur tussen de ministeries van en LNV (maart 2000). Toelichtin wijziinen 2008: de inrichtin van het Roebotveld wordt in 2010 aferond in verband met werkzaamheden door Staatsbosbeheer. 274

Renovatie stuwen in Lek Gelderland waterbeheren beheer en onderhoud Omschrijvin 05 06 07 08 09 10 Tijdschema Het project Renovatie Sluis- en Stuwcomplexen Neder-Rijn en Lek omvat drie complexen, te weten: sluis Haestein, sluis Ameronen en sluis Driel. De op deze complexen aanwezie installaties, constructies en voorzieninen voldoen op meerdere punten niet aan de estelde eisen zoals technische, milieu- en veiliheidsnormen en zijn niet met eenvoudie maatreelen / vast onderhoud op het vereiste niveau te krijen. Diverse onderdelen zijn inmiddels zo verouderd dat het risico van uitval er root is eworden. Als evol van verouderin zijn componenten niet meer in de handel verkrijbaar en kan falen van componenten op die manier leiden tot veelvuldie en/of landurie uitval van het complex met hoe reparatiekosten en de bijbehorende maatschappelijke effecten. Niet uitvoeren van dit project leidt tot o.a. uitval van de stuwfunctie en/of uitval van de sluisfunctie met alle evolen van dien. Hierbij kan men denken aan een sterke afname van de bevaarbaarheid van de IJssel, aan het niet meer kunnen bevaren van delen van de Neder - Rijn en Lek en aan een tekort aan zoet water in Noord - Nederland. In extreme situaties is het zelfs denkbaar dat overstrominen ontstaan, wanneer de stuw niet kan worden etrokken Beschrijvin oplossin Het uitvoeren van een rote renovatie van de sluizen en stuwen. Deze renovatie betreft zowel een mechanische als een elektro- /besturinstechnische renovatie. De constructie (het casco) wordt eveneens erenoveerd. Start uitvoerin: na 2010 Opleverin: uiterlijk 2016 Taakstellend budet: E 75 mln (incl. BLD-bijdrae E 10 mln). Toelichtin wijziinen 2006: vanwee de complexiteit van het project is de uitvoerin vertraad met een half jaar en zijn de kosten esteen. 2008: uit nadere inspecties blijkt dat de onderhoudssituatie slechter is dan eerder was ineschat. Het budet is daarom aanepast. Het verzoek van marktpartijen tot verlenin aanbestedinsprocedure is inewillid. Uitvoerin start hierdoor in 2008. 2010: de aanbestedin van de renovatie van de stuwen is in 2008 afebroken. De aanbiedinen waren aanzienlijk hoer dan het beschikbare budet. Ook de hierna evolde onderhandelinsprocedure heeft een aanvaardbare aanbiedinen opeleverd. Aanpak van de noodzakelijke renovatie wordt in 2009 opnieuw opestart. Uitvoerinsperiode en ramin zijn afhankelijk van de no te kiezen aanpak. Noodzakelijk onderhoud om veiliheid van scheepvaart en omwonende in de tussentijd te kunnen blijven aranderen, wordt wel uitevoerd. 275

A12 Ede - Grijsoord Gelderland hoofdween planstudie (1) Omschrijvin 05 06 07 08 09 10 Alemeen Oplossin Tijdschema Op deze verbindin doen zich verkeersafwikkelinsproblemen voor waardoor de bereikbaarheid verslechtert. Beschrijvin oplossin Voor de huidie autosnelwe 2x2 rijstroken zijn diverse alternatieven onderzocht. In de standpunten A12 Veenendaal-Ede en A12 Ede-Duitse Grens, is in 2002 ekozen voor een uitbreidin met spits of plusstrook (het benuttinsalternatief). Uit aanvullende verkeersonderzoeken is ebleken dat voor een edeelte van de trajecten A12 Veenendaal-Ede en A12 Ede-Duitse rens, namelijk het edeelte A12 Ede-Grijsoord, de in 2002 ekozen alternatieven het econstateerde knelpunt onvoldoende oplossen. De standpunten zijn in juli 2009 voor het edeelte A12 Ede-Grijsoord partieel herzien, waarbij ekozen is voor een permanente verbredin met één rijstrook in beide richtinen (2x3). Tracébesluit: 2010 Start realisatie: 2012 Opleverin: 2013 De financierin van Ede-Grijsoord is mede inberepen in de bestuursovereenkomst Doortrekkin A15 (ON 2742). Voor de projecten A12/A15 Bereikbaarheid reio Arnhem- Nijmeen (inclusief verbreden A12 Duiven- Ouddijk) en A12 Ede-Grijsoord, is samen E 779 mln beschikbaar. Hiervan is E 126 mln (incl. E 21 mln BLD-bijdrae) voor Ede-Grijsoord. Tijdens bestuurlijk overle (2005) is econstateerd dat doortrekkin van de A15 een oplossin kan zijn voor het knelpunt op de A12 (Maanderbroek-Waterber) en voor de problematiek op het onderliend weennet. Daarnaast is econstateerd dat het knelpunt Ede-Grijsoord moet worden aanepakt. In de bestuursovereenkomst Doortrekkin A15 en verbredin A12 Ede-Grijsoord (2006) zijn nadere afspraken emaakt (zie projectblad A12/A15 Bereikbaarheid reio Arnhem- Nijmeen). Na start van de planstudie A12/ A15 en de planstudie A12 Ede-Grijsoord is er een reden op het traject A12 Grijsoord-Duitse rens een planstudie voort te zetten, met uitzonderin van Waterber-Velperbroek. Toelichtin wijziinen 2007: knelpunten op de A12 worden bezien in relatie met de (moelijke) doortrekkin A15 (Ressen) naar de A12 (Zevenaar). 2008: op 16 februari 2007 is het Standpunt Ede-Duitse rens (benuttinsalternatief) herzien voor het edeelte Waterber-Velperbroek. De keuze valt voor een sobere verbredin van 2x2 naar 2x3 als toekomstvaste oplossin binnen het benuttinsproramma ZSM I. 2009: het deel Waterber-Velperbroek is openomen op het projectblad ZSM 2. Het project is als evol van onderzoek naar luchtkwaliteit vertraad. 2010: op 13 juli 2009 zijn de Standpunten Veenendaal-Ede en Ede-Duitse rens (benuttinsalternatief) herzien voor het edeelte Ede-Grijsoord. Daarbij is ekozen voor een permanente verbredin van 2x2 naar 2x3 rijstroken. Marktbenaderin In 2009/2010 wordt een PPC uitevoerd. 276

A12/A15 Bereikbaarheid reio Arnhem - Nijmeen Gelderland hoofdween planstudie (1) Omschrijvin 05 06 07 08 09 10 MIRT-fase Oplossin De roei van het autoverkeer belemmert op termijn een oede verkeersafwikkelin. Beschrijvin oplossin In de reio Arnhem - Nijmeen worden bereikbaarheidsproblemen econstateerd. De provincie Gelderland, Stadsreio Arnhem Nijmeen en het ministerie van zijn daartoe een planstudie estart. De scope van de studie omvat tenminste: de doortrekkin van rijkswe 15 als autosnelwe, 2x2 rijstroken tussen knooppunt Ressen en de A12, inclusief een volwaardie aantakkin op de A12 met weefvakken tussen Duiven en Zevenaar, met een capaciteitsuitbreidin van de A12 tussen Zevenaar en Ouddijk met tenminste een verbredin naar 2x3 rijstroken en een capaciteitsuitbreidin in de vorm van een spitsstrook tussen knooppunt Valbur en Ressen op de noordbaan van de A15. In de startnotitie Betere bereikbaarheid door een robuust weennetwerk in de reio Arnhem - Nijmeen zijn twee oplossinen toeevoed: opwaarderin van bestaande infrastructuur A50/A12/A15/A325-N325 in combinatie met OV-maatreelen binnen het bestaande netwerk (het reiocombi(structuur)alternatief) en doortrekkin van de A15 tussen Ressen en de A12 Zevenaar-oost lans de Betuweroute (het bundelinsalternatief). Tracébesluit: 2011 Start realisatie: 2012 (volens bestuursovereenkomst) Opleverin: 2015 (volens bestuursovereenkomst) Voor dit project stelt het rijk E 378 mln beschikbaar en de reio E 112,5 mln (prijspeil 2006); het restant (E 262,5 mln, prijspeil 2006) dient door een vorm van beprijzin te worden opebracht (bedraen zijn incl. BTW). De planstudiekosten zullen voor 50% door het rijk en voor 50% door de reio worden bekostid. In het bestuurlijk overle MIT van 2006 zijn afspraken vasteled in een bestuursovereenkomst (rijk, provincie, reio) over de te starten planstudie A12/A15 Bereikbaarheid reio Arnhem - Nijmeen en Verbredin A12 Ede - Grijsoord. In de planstudie wordt rekenin ehouden met de effecten van beprijzin (met name tol). In het bestuurlijk overle MIRT voorjaar 2009 is econstateerd dat de startnotitie op verzoek van de reio is uitebreid en dat het nodi is om meer alternatieven te onderzoeken. De voorbereidin van het bestuurlijke voorkeursalternatief beint direct als voldoende beslisinformatie beschikbaar komt. De herziene plannin wordt najaar 2009 vastesteld. Marktbenaderin In het najaar van 2009 wordt een PPC uitevoerd. Toelichtin wijziinen 2008: het project is overeaan van de verkenninsfase naar de planstudiefase. 2009: op 14 mei 2008 is de startnotitie ter visie eled. In deze startnotitie zijn naar aanleidin van inspraak nieuwe stijl twee extra oplossinen openomen. 277

A50 Ewijk - Valbur Gelderland hoofdween planstudie (1) Omschrijvin 05 06 07 08 09 10 Oplossin Tijdschema Politiek/bestuurlijk De roei van het autoverkeer belemmert op termijn een oede verkeersafwikkelin. Beschrijvin oplossin Op rond van het in oktober 2005 vastestelde standpunt op de trajectnota A50 Ewijk - Grijsoord is besloten om het traject in twee delen uit te werken. Het edeelte Ewijk tot en met Valbur wordt verbreed naar 2 x 4 rijstroken (inclusief een nieuwe Waalbru en aanpassin van de knooppunten Ewijk - Valbur). Vanaf Valbur tot Grijsoord wordt de A50 verbreed naar 2 x 3 rijstroken als onderdeel van het benuttinsproramma ZSM 2, zie hier voor het desbetreffende projectblad. Tracébesluit: 2009 Start realisatie: 2011 Opleverin: 2014 Taakstellend budet: Ewijk - Valbur E 317 mln (incl. BLD-bijdrae E 54 mln). Toezein: tijdens bestuurlijk overle in november 2003 is afesproken om het budet te reserveren voor de uitvoerin van het zuidelijk edeelte Ewijk - Valbur. Convenanten: convenant tussen het rijk en Nijmeen over een extra bru over de Waal. Marktbenaderin In 2006 is een PPC uitevoerd. De uitkomst hiervan af onvoldoende meerwaarde aan voor een DBFM-contract. Daarom is ekozen voor een DB-contract. Filetop 50 Dit project levert een bijdrae aan het oplossen van de knelpunten 9 en 33 uit de Filetop 50. Toelichtin wijziinen 2005: tijdens bestuurlijk overle (november 2003) is afesproken om het budet te reserveren voor de uitvoerin van het zuidelijk edeelte Ewijk - Valbur. Het edeelte ten noorden van het knooppunt Valbur maakt onderdeel uit van ZSM 2. 2006: na reionale afstemmin heeft de provincie Gelderland besloten het provinciale project doortrekkin A73 te staken. Hierdoor vervallen de oplossinen die op het A50 edeelte Ewijk - Valbur voorzien in een samenhan met de doortrekkin A73. Het daarover in 1998 esloten convenant verliest daarmee zijn betekenis. De projectkosten zijn aanepast vanwee inpassin van de BLD-bijdrae (E 54 mln) en verwachte aanbestedinsresultaten (E -2 mln). 2007: in oktober 2005 is het standpunt vastesteld waarbij het deel Valbur - Grijsoord is onderebracht in ZSM 2. Door de landelijke problematiek luchtkwaliteit zijn de mijlpalen tracébesluit en procedures met 1 jaar vertraad, opleverin Ewijk - Valbur blijft onewijzid. Opleverin Valbur - Grijsoord is versneld. 2009: het project is als evol van onderzoek naar luchtkwaliteit vertraad. 278

N18 Varsseveld - Enschede Gelderland, Overijssel hoofdween planstudie (1) Omschrijvin 05 06 07 08 09 10 Alemeen MIRT-fase Politiek/bestuurlijk De verkeersonveiliheid op het ehele tracé en de leefbaarheid in de kernen, met name in Eiberen en Usselo. De resultaten van de Mobiliteitsaanpak zullen hierbij worden betrokken. Beschrijvin oplossin In de planstudie wordt onderzocht wat de effecten zijn van eheel of edeeltelijke omlein(en) van de N18. Tracébesluit: 2011 Start realisatie: 2012 Opleverin: 2016 Gezamenlijke financierin door rijk en reio. Het rijk heeft E 167 mln toeezed (incl. BLDbijdrae E 7 mln). De reio heeft E 132 mln toeezed. Toezeinen: 1. op verzoek van de reio is een nieuwe procedure estart van de N18. De reio zal een substantieel deel bijdraen aan zowel de planstudie als de uitvoerin; 2. tijdens bestuurlijk overle MIT eind 2005 heeft de minister van toeezed extra E 73 mln bij te draen aan de N18. De totale rijksbijdrae komt hiermee op E 128 mln; 3. de minister van heeft in 2007 de Tweede Kamer emeld E 16 mln euro te reserveren voor de N18 uit het Amendement (30800 A, nr.43) van E 50 mln; 4. naar aanleidin van het bestuurlijk overle MIRT voorjaar 2008 heeft de reio extra dekkin evonden voor E 15 mln, de minister heeft via de motie Van Geel extra dekkin evonden voor E 18 mln. Marktbenaderin In 2007 is een PPC uitevoerd, maar er is no een besluit enomen over de contractvorm. Toelichtin wijziinen 2005: het project is nieuw in de planstudiefase conform afspraak bestuurlijk overle (november 2003). 2006: de Startnotitie is in 2005 opeleverd. De projectkosten zijn aanepast vanwee inpassin van de BLD-bijdrae (E 4 mln). 2007: de financiën zijn aanepast door toezein van extra rijksbijdrae van E 73 mln. 2008: de financiën zijn aanepast door toezein van extra E 16 mln uit het Amendement (TK30800A, nr. 43). 2009: als evol van de discussie tussen het rijk en reionale overheden over kenmerken reionale stroomwe en maximumsnelheid is dit project vertraad. Tijdens het bestuurlijk overle MIRT voorjaar 2008 zijn extra financiële toezeinen edaan en is afesproken dat de trajectnota ter visie zal worden eled (derde kwartaal 2008). 2010: naar aanleidin van het advies van de Commissie MER is in 2009 een aanvullend MER emaakt alvorens het Standpunt kan worden inenomen. 279

A2 Everdinen - Deil en Zaltbommel - Empel Gelderland hoofdween realisatie ( 0) Omschrijvin 05 06 07 08 09 10 Alemeen MIRT-fase Oplossin Nu en in de toekomst zort de roei van het autoverkeer voor rote problemen met de verkeersafwikkelin op deze verbindin. Beschrijvin oplossin In de huidie situatie is er sprake van een autosnelwe met 2 x 2 rijstroken over een lente van circa 26 km. De huidie autosnelwe wordt verbreed van 2 x 2 naar 2 x 3 rijstroken. Op het edeelte Everdinen - Deil wordt een ruimtereserverin voor 2 x 4 rijstroken emaakt. In het standpunt A2 Oudenrijn - Deil (november 2003) is aanvullend ekozen voor een sobere verbredin naar 2 x 4 rijstroken zonder vluchtstroken aan de middenbermzijde. In november 2008 is het tracébesluit hiervoor door de ministers van en VROM vastesteld. Tracébesluit: 2000 (2 x 3), 2008 (2 x 4) Start realisatie: 2004 Opleverin: 2010 (2 x 3), 2011 (2 x 4) Convenanten: voor de omlein van de N831 is in december 1998 in een convenant een bijdrae van de provincie Gelderland (E 2,0 mln) en de emeente Hedel (E 0,4 mln) afesproken. In het standpunt A2 Oudenrijn - Deil is bepaald, dat de verbredin van de A2, Everdinen-Deil naar 2 x 4 rijstroken elijktijdi met dit project wordt erealiseerd. Marktbenaderin Voor de realisatie van de verbredin zijn Desin- en Construct-contracten (D&C-contracten) opesteld. Filetop 50 Dit project levert een bijdrae aan het oplossen van de knelpunten 1, 13, 17, en 30 uit de Filetop 50. Toelichtin wijziinen 2005: het project is overeaan van de planstudiefase naar de realisatiefase. 2006: in het standpunt A2, Oudenrijn - Deil is bepaald dat de verbredin zal plaatsvinden volens de variant 2 x 4 rijstroken, derhalve een ruimtereserverin meer voor 4 x 2 bij de kunstwerken. De projectkosten zijn aanepast vanwee inpassin van de BLD-bijdrae (E 68 mln) en aanbestedinsresultaten (E -2 mln). 2010: conform standpunt van de minister van in 2003 is project Everdinen - Deil (2 x 4) samenevoed met het project voor uitbreidin tot 2 x 3 rijstroken. Het project A2 Everdinen - Deil (2 x 4) is overeaan naar de realisatiefase en toeevoed aan dit projectblad. Hiermee is tevens E 50 mln overeheveld van A2 Everdinen - Deil naar dit project. Taakstellend budet: E 519 mln (incl. BLD-bijdrae E 79 mln). Bijdrae van derden: E 2,4 mln (provincie en emeente). 280

N34 Omleidin Ommen Overijssel hoofdween realisatie ( 0) Omschrijvin 05 06 07 08 09 10 MIRT-fase De N34 vormt een structuurprobleem. Daarnaast is een kruisin in Ommen overbelast. Dit leidt tot bereikbaarheids- en verkeersveiliheidsproblemen. Beschrijvin oplossin In studie waren meerdere alternatieven, waaronder omleidin, verbredin en ondertunnelin van de N34. Medio 2001 is een Standpunt betreffende het te kiezen alternatief inenomen. De voorkeur aat uit naar een noordelijke liin van de lane omleidin. Toezeinen: er is met betrekkin tot de projecten N34 Omleidin Ommen en N35 Zwolle - Almelo een packae-deal emaakt. Toelichtin wijziinen 2006: de projectkosten zijn aanepast vanwee inpassin van de BLD-bijdrae (E 26 mln) en omdat het project RW 35 Wierden - Almelo (E 94 mln; incl. BLD bijdrae van E 11 mln) is overeaan van de planstudiefase naar de realisatiefase. 2007: in maart 2006 is het tracébesluit vastesteld. Uit het ecombineerde budet N34/ N35 is E 18 mln overeheveld naar dit project en uit ZSM-2 E 14 mln (afkomsti van A28 Zwolle - Meppel). Tracébesluit: 2006 Start realisatie: 2008 Opleverin: 2011 2009: het project is overeaan van de planstudiefase naar de realisatiefase. Taakstellend budet: E 48 mln (inclusief bijdrae reio van maximaal E 14,2 mln en BLDbijdrae E 6 mln). 281

N35 Zwolle - Almelo (traverse Nijverdal) Overijssel hoofdween realisatie ( 0) Omschrijvin 05 06 07 08 09 10 MIRT-fase Politiek/bestuurlijk De huidie N35 voert door de bebouwde kom van Nijverdal. Dit leidt tot leefbaarheids-, bereikbaarheids- en verkeersveiliheidsproblemen. Beschrijvin oplossin De enkelbaans we door Nijverdal wordt vervanen door een nieuwe we met escheiden rijstroken, inclusief een tunnel voor we en spoor (lane variant). Inpassin Er is een tunnel voorzien in verband met de situatie in Nijverdal, waar de huidie verbindin door het stadscentrum loopt. Tracébesluit: 1995 Start realisatie: 2006 Opleverin: 2013 Taakstellend budet: E 243 mln (inclusief BLD-bijdrae E 23 mln en reserverinen rijk en reio). Bijdrae van derden: E 12 mln (bijdrae van de reio voor het Combiplan) voor Nijverdal. Naast enoemd taakstellend budet is extra budet toeezed ten behoeve van verplaatsin station Nijverdal (E 8,5 mln reio, E 4 mln rijk). Toezeinen: op initiatief van de reio is voor N35 een analyse van moelijke PPS-constructies uitevoerd. Conclusie is dat wordt estreefd naar een Desin & Construct contract. Provincie en rijk hebben afesproken ieder E 13 mln te reserveren voor tunnelveiliheid en een dak op de spoortunnel. Toelichtin wijziinen 2006: provincie en rijk hebben afesproken ieder voor E 13 mln te reserveren voor tunnelveiliheid en een dak op de spoortunnel. De projectkosten zijn aanepast vanwee inpassin van de BLD-bijdrae (E 26 mln) en omdat het project RW35 Wierden - Almelo (E 94 mln; incl. BLD-bijdrae van E 11 mln) is overeaan van de planstudiefase naar de realisatiefase. 2007: het project is overeaan van de planstudiefase naar de realisatiefase. De N35 Zwolle - Almelo (Nijverdal) en N35 Wierden - Almelo zijn als zelfstandie realisatieprojecten openomen. Budet is aanepast door toevoein reserverin rijk (E 13 mln) en overboekin (E 18 mln) naar N34 Ommen. 2008: de projectkosten zijn verhood door reserverin provincie (E 13 mln) en bijdrae van provincie aan de extra kosten van brede tunnel (E 2 mln) en E 16 mln uit amendement TK 30800A, nr. 43 voor maatreelen op traject Nijverdal - Zwolle. 2009: er is overeenstemmin bereikt over de zn. lane variant en de verplaatsin van het station. Het taakstellend budet wordt in de 1 e suppletore wet aanepast. 282

Arnhem Centraal (t.b.v. Nieuw Sleutelproject) Gelderland spoorween personen realisatie ( 0) en VROM Omschrijvin 05 06 07 08 09 10 Alemeen MIRT-fase Tijdschema Het belanrijkste knelpunt op station Arnhem Centraal is eleen in de te beperkte capaciteit van de OV-terminal. De perrontunnel onder de sporen is te smal, de stationshal is te klein, voorts is er een tekort aan fietsenstallinen. Deze problematiek en de verwachte reiziersroei, mede door de aanlandin van de Hoe Snelheidstrein naar Frankfurt am Main, maakt het noodzakelijk dat het station en de omevin worden aanepast. De omevin kenmerkt zich door verouderde ebouwen en een verontreinid bedrijventerrein. Dit project is door het rijk aanewezen als NSP. Naast het station zelf behoort ook de stedelijke stationsomevin tot het project. Beschrijvin oplossin Om aan de beschreven problemen het hoofd te bieden, zal een nieuwe, ruimere stationshal worden ebouwd, zodat de loopstromen niet laner eblokkeerd worden door wachtende mensen. Voorts zal de perrontunnel onder de sporen worden verbreed en verlend. Het aanepaste station zal tenminste voldoen aan de eisen, zoals esteld in de Nota Basisstations. De aansluitin van het station op de stad wordt verbeterd. Nieuwe, hoowaardie woon- en werkfuncties worden in bestaand stedelijk ebied toeevoed. Projectbesluit: 2006 Start realisatie: 2006 Opleverin OV terminal: fase 1 (2011), fase 2 (pm) Start ontwikkelin stationsebied: 2011 Opleverin ebied: 2018 OV-Terminal Taakstellende bijdrae : E 83 mln en taakstellende bijdrae VROM: E 24,9 mln. Politiek / Bestuurlijk 2004: intentieovereenkomst tussen het rijk en de emeente Arnhem over de samenwerkin bij het opstellen van een interaal Masterplan Centraal Arnhem inclusief schetsontwerp station. 2005: uitvoerinsovereenkomst tussen de emeente Arnhem, VROM en over de voorwaarden waaronder de NSP-subsidie en MIT-subsidie worden verstrekt. De MIT-bijdrae is vasteled op E 24,3 mln. 2007: raamovereenkomst tussen NS,, VROM, ProRail en NSP-emeenten Arnhem, Breda, Den Haa, Rotterdam en Utrecht, met afspraken over de (financiële) bijdrae van de NS en de uitvoerin. Marktbenaderin Marktpartijen zijn betrokken bij de vastoedexploitatie van het ebied en de OV-Terminal. Toelichtin wijziinen 2005: project naar realisatiefase. 2007: vertrain van projectbesluit en realisatie door herijkin Functioneel Proramma van Eisen voor perrontunnel en sporen. Budet met E 4,9 mln verhood door overboekin van project Arnhem, vierde perron. 2008: perrontunnel project Arnhem vierde perron toeevoed aan Arnhem Centraal. Budet voor perrontunnel E 35,7 mln (excl. tijdelijke voorzieninen) toeevoed. Taakstellende bijdrae is incl. BTW. 2009: business case bij NSP Arnhem toont tekort op busdeel OV terminal. Arnhem, Stadsreio Arnhem-Nijmeen en Gelderland draen daarom extra bij. Voor evenredie verdelin van tekort is rijk akkoord met verlain bijdrae Arnhem in treinendeel en compensatie met hoere bijdrae van het rijk daarin. Start realisatie OV Terminal uitesteld vanwee mislukte aanbestedin. 2010: besloten is tot efaseerde realisatie OV terminal. Fase 1: afbouw perrontunnel, bouw onderrondse fietsenstallin op twee niveaus en realisatie transferedeelte van hal OV terminal. Uitvoerin fase 1 start zomer 2009. Perrontunnel en fietsenstallin nemen ezamenlijk bein 2011 de functie van het tijdelijk station over. Het tijdelijke station wordt bein 2011 esloopt. Fase 2: afbouw OV terminal; plannin is no niet bekend. 283

Sporen in Arnhem Gelderland spoorween personen realisatie ( 0) Omschrijvin 05 06 07 08 09 10 Alemeen Tijdschema De bestaande railinfrastructuur in Arnhem is niet toereikend om het huidie en het in de toekomst te verwachten aantal reiziers en treinen zoals epronosticeerd in de Nota Mobiliteit adequaat te kunnen verwerken. De problemen doen zich met name voor op het ebied van perroncapaciteit, beperkte transfervoorzieninen; ontsluitin van de perrons; beperkte moelijkheden om treinen van/naar Utrecht en Nijmeen elijktijdi te kunnen laten binnenkomen en te laten vertrekken en beperkte rijsnelheid aan de west- en oostzijde van het emplacement. Beschrijvin oplossin Het project Sporen in Arnhem heeft als doelstellin het verbeteren van de afwikkelin van het treinverkeer en het uitbreiden van de infrastructuur en perroncapaciteit om het aantal reiziers en treinen op basis van de Nota Mobiliteit met een doorkijk naar 2020 te kunnen verwerken. Er wordt voor wat betreft de spoorinfrastructuur het volende erealiseerd: uitbreidin van het station met een 4 e perron, aanle van 2 nieuwe perronsporen en vervanin van de traverse; aanle van een vrije kruisin aan de westzijde, zodat kruisend treinverkeer op de baanvakken naar Nijmeen en Utrecht conflictvrij wordt afewikkeld; aanpassin van het emplacement aan de westzijde en de oostzijde; aanpassin van het opstelemplacement Arnhem Ber aan bovenstaande aanpassinen aan het emplacement. Tracébesluit: mei 2009 Start realisatie: 2007 Opleverin: 2012 Taakstellend budet: E 248 mln. Toelichtin wijziinen 2008: de projecten Arnhem, vierde perron (excl. perrontunnel) en Arnhem - West, vrije kruisin zijn samenevoed tot project Sporen in Arnhem. De perrontunnel is toeevoed aan project Arnhem Centraal (ten behoeve van NSP). Het voorontwerp uit 2003 van beide projecten voldoet niet meer aan de huidie eisen. Projectbesluit wordt herzien. Verkorte tracéwetprocedure is estart. Taakstellend budet is inclusief BTW. 2009: ontwerp Tracébesluit uitebracht en van 20 mei tot 3 juli 2008 ter inzae eled. Volende stap is vaststellen Tracébesluit, naar verwachtin najaar 2008. Indienststellin door optimalisatie van uitvoerin moelijk 1 jaar eerder, in 2011. 2010: tracébesluit vastesteld in mei 2009. Sporenlay-out is naar aanleidin van de zienswijzen op het Ontwerp-Tracébesluit aanepast. Er is meer tijd enomen voor inpassin van de infrastructuur en maatreelen teen het effect van het spoorebruik. Tracébesluit is van 26 mei tot 7 juli 2009 ter inzae eled. Project Sporen in Arnhem, incl. de bijkomende maatreelen waaronder het vervanen van de perronkappen en de extra te nemen maatreelen, kent een verschil waarvan een deel wordt edekt uit de middelen voor beheer van ProRail (o.a. voor eluidmaatreelen en vervaninsinvesterinen). Voor het restant is het taakstellend budet verhood met E 10,4 mln. 284

Goederenroute Elst - Deventer - Twente (NaNOV) Gelderland spoorween oederen realisatie ( 0) Omschrijvin 05 06 07 08 09 10 MIRT-fase Door de toename van het oederenvervoer over bestaand spoor (Elst - Arnhem - Deventer - Twente) ontstaan leefbaarheids- en veiliheidsproblemen. Beschrijvin oplossin Er wordt ewerkt aan een divers pakket van hinderbeperkende maatreelen, waaronder het vervanen van overween door tunnels en het versnellen van de sanerin van eluidhinder. Toezeinen: brief van de minister aan de Tweede Kamer (d.d. 11 april 2000, TK 22 589, nr. 157) over de evolen van het besluit een nieuwe Noordoostelijke verbindin (NOV) aan te leen en het besluit tot uitvoerin NaNOV-maatreelen. Toelichtin wijziinen 2008: het taakstellend budet is inclusief BTW. 2010: het proramma is overeaan naar de realisatiefase. Start realisatie: 2009 Opleverin: 2015 Taakstellend budet: E 151 mln. 285

Nijmeen, 2 e stadsbru Gelderland reionale / lokale infrastructuur realisatie ( 0) Omschrijvin 05 06 07 08 09 10 Alemeen MIRT-fase Tijdschema Op termijn is een verrotin van de capaciteit voor het Waal overschrijdende verkeer noodzakelijk onder andere door de bouw van de Vinex-locatie Waalspron, en de noodzakelijke rootschalie renovatie van de bestaande Waalbru. Ten behoeve van de verbredin van de Waal in verband met hoowaterstanden zijn afspraken emaakt over de bebouwin in de Waalspron en is een bijdrae van E 90 mln voor de aanle van een tweede bru aan Nijmeen toeekend. Toelichtin wijziinen 2006: benamin en scope van het project zijn veranderd. Voorheen was dit Nijmeen, doortrekkin A73. 2008: het project is overeaan van de planstudiefase naar de realisatiefase. Beschrijvin oplossin In studie is de aanle van een 2 e stadsbru in Nijmeen, waarmee tevens de Vinex-locatie Waalspron een directe verbindin met het centrum en de zuidkant van Nijmeen wordt eboden. Start realisatie: 2010 Opleverin: uiterste datum is 1 november 2013 Marktbenaderin Voor de realisatie is door de emeente op basis van Desin-Construct-Maintain (DCM) een op concurrentie erichte dialoo met vier eselecteerde deelnemers aaneaan. Uiterlijk voor de emeenteraadsverkiezinen van maart 2010 wordt het DCM-contract eund. Verantwoordelijk Stadsreio Arnhem - Nijmeen. Als taakstellende bijdrae, op basis van de meest kosteneffectieve variant, is voor dit project in 2007 door de minister van een bijdrae van E 71 mln toeezed. Projectkosten worden eraamd tussen de E 280 en E 310 mln. In het kader van de afspraken over de verbredin van de Waal is eerder aan Nijmeen al een bijdrae van E 90 mln toeekend voor een tweede bru over de Waal. De emeente Nijmeen aat de aanbestedin middels de concurrentieerichte dialoo uitvoeren. 286

Bovenloop - IJssel (IJsselkop tot Zutphen) Gelderland hoofdvaarween planstudie (1) Omschrijvin 05 06 07 08 09 10 Tijdschema Het traject IJsselkop tot Zutphen is moeilijk bevaarbaar voor de beoode klasse Vascheepvaart en bemoeilijkt de toean tot het Twentekanaal, dat ook eschikt wordt emaakt voor deze klasse schepen. Beschrijvin oplossin In de studie wordt met name ekeken naar de moelijkheden om de vaarbreedte van de bochten in dit traject van de IJssel aan te passen, waardoor klasse Va-schepen het traject IJsselkop - Zutphen veilier en efficiënter kunnen bevaren. Taakstellend budet: E 43 mln (incl. BLD-bijdrae E 7 mln). Toelichtin wijziinen 2006: de projectkosten zijn aanepast vanwee inpassin van de BLD-bijdrae (E 7 mln). 2009: met de onderhoudsimpuls zullen voor 2010 de diepteknelpunten worden opelost. Door capaciteitsproblemen bij en marktpartijen, treedt wel vertrain op in de planstudie naar de verbredin van het vaarweprofiel in de bochten. Projectbesluit: 2011 Start realisatie: 2012 Opleverin: 2014 287

Capaciteitsuitbreidin liplaatsen IJssel Gelderland, Overijssel hoofdvaarween planstudie (1) Omschrijvin 05 06 07 08 09 10 MIRT-fase Op basis van de bein 2009 opeleverde verkennin is ebleken dat er sprake is van een zeer beperkt aantal liplaatsen tussen Lobith en Kampen dat eschikt is voor klasse IV/Vschepen. Het ebrek aan liplaatsen voor rotere schepen op de IJssel bemoeilijkt een loistieke plannin in verband met de verplichte rusttijden en zort bovendien voor extra pieken bij het passeren van de sluis bij Eefde. Het rootste knelpunt doet zich voor op de Boven- IJssel tussen Arnhem en Zutphen. Projectbesluit: 2012 Start realisatie: na 2013 Taakstellend budet: E 36 mln (incl. BLD-bijdrae E 7 mln) Toelichtin wijziinen 2010: het project is overeaan van de verkenninsfase naar de planstudiefase. Beschrijvin oplossin Het tekort aan liplaatsen zal efaseerd worden aanepakt. Voor de korte termijn wordt inezet op het als quick win realiseren van enkele liplaatsen m.n. op de Boven-IJssel. Daarnaast wordt in een planstudie de moelijke realisatie van een overnachtinshaven in de omevin van Rheden/Dieren onderzocht (locatie Valewaard), alsmede andere oplossinen op de rest van de IJssel. 288

Toekomstvisie Waal Gelderland hoofdvaarween planstudie (1) Omschrijvin 05 06 07 08 09 10 Oplossin Tijdschema De problemen op de Waal hebben te maken met beperkinen in de afmetinen van de vaareul. Maatevend zijn de beschikbare breedte en diepte bij lae rivierafvoeren. Het vastestelde referentieniveau daarbij is de internationaal Overeenekomen Lae Rivierafvoer (OLR). Op een aantal locaties (in de bochten) voldoet het huidie dwarsprofiel van de Waal niet aan deze norm. Tevens bestaat er een tekort aan veilie overnachtinsplaatsen. Beschrijvin oplossin Door het uitvoeren van baerwerk in combinatie met maatreelen die de vaardiepte op de lane termijn in stand houden, wordt de ehele Waal verbreed tot 170 m bij een minimale diepte van 2,8 m bij Overeenekomen Lae Rivierafvoer (OLR). Nieuwe overnachtinshavens worden aaneled bij Lobith en Weurt en bekeken wordt of de overnachtinshaven bij Haaften moet worden aanepast. Taakstellend budet: E 187 mln (incl. BLDbijdrae E 37 mln). Toelichtin wijziinen 2006: de projectkosten zijn aanepast vanwee inpassin van de BLD-bijdrae (E 29 mln), verwachte aanbestedinsresultaten en projectaanpassin (E -5 mln). 2007: de projectkosten zijn aanepast vanwee aanbestedinsresultaten (E -2 mln). 2009: als evol van de natuurreelevin en capaciteitsproblemen bij en marktpartijen treedt aanzienlijke vertrain op bij de studies naar en de uitvoerin van de overnachtinshavens. Afrondin van de besluitvormin over noodzaak tot verbredin van de vaareul tot 170 m (bij OLR). 2010: de voorbereidinen voor de overnachtinshavens worden voortezet. Start realisatie: 2006 Opleverin: 2016 289

Twentekanalen, verruimin (fase 2) en capaciteitsuitbreidin sluis Eefde Overijssel hoofdvaarween planstudie (1) Omschrijvin 05 06 07 08 09 10 Alemeen Oplossin Tijdschema Onbereikbaarheid van Twente voor klasse Vaschepen en de te lane wachttijden bij sluis Eefde. Beschrijvin oplossin In studie is verruimin van met name het kanaal edeelte sluis Delden tot havens Enschede en het Zijkanaal naar Almelo om het eschikt te maken voor scheepvaartklasse Va. Waar moelijk worden oevers natuurvriendelijk inericht en afmeereleenheden buiten de dooraande route esitueerd ten behoeve van een vlotte en veilie vaart. Tevens wordt bezien of de oevers onder een aantal bruen moeten worden vervanen en of de huidie depots lans de Twentekanalen herinericht moeten worden. Daarnaast worden in de studie de moelijkheden bezien om de capaciteit van sluis Eefde te verroten. Project besluit: 2011 Start realisatie: 2012 Opleverin: 2016 In de planstudie wordt bezien of de reio door koppelinen met reionale ruimtelijke ontwikkelinen kan bijdraen aan het project. Marktbenaderin Het project wordt door middel van een Desin- en Construct-contract (D&C-contract) uitevoerd. Bezien wordt of een no verderaande marktwerkin moelijk is. Toelichtin wijziinen 2005: met het oo op synerie- en kostenvoordelen met andere projecten is besloten tot enie wijziinen in de inhoud en plannin van dit project in samenhan met het project Twentekanalen, verruimin + zijkanalen. 2006: de projectkosten zijn aanepast vanwee inpassin van de BLD-bijdrae (E 5 mln). 2008: de verkennin sluis Eefde is in juli 2007 overeaan naar de planstudiefase en is vanwee de samenhan eïntereerd in de planstudie Twentekanalen, verruimin fase 2. De scope en het budet zijn daaraan aanepast. 2010: door onder meer extra onderzoeken en capaciteitsproblemen is vertrain ontstaan in de planstudiefase. Dit heeft een evolen voor de voorziene opleverin van het project. Taakstellend budet: E 120 mln (incl. BLD-bijdrae E 19 mln). 290

Vaarwe Meppel - Ramspol (keersluis Zwartsluis) Overijssel hoofdvaarween planstudie (1) Omschrijvin 05 06 07 08 09 10 Tijdschema Op de klasse Va vaarwe Meppel-Ramspol is de keersluis bij Zwartsluis emiddeld 16 daen per jaar esloten vanwee hoe/lae waterstanden, waardoor er op die daen een scheepvaart moelijk is. Dit leidt tot oponthoud en/of overslakosten. Beschrijvin oplossin Vervanin van de bestaande keersluis door een schutsluis eschikt voor scheepvaartklasse Va, die voldoet aan de wet op de waterkerin en inclusief vervanin van de bru in de N331. Projectbesluit: 2008 Start realisatie: 2011 Opleverin: 2014 Taakstellend budet: E 47 mln (incl. BLDbijdrae E 5 mln en incl. bijdrae derden E 5 mln). Met amendement Anker/Van Hijum (31474 A nr.9) heeft de Tweede Kamer in juli 2008 E 10 mln beschikbaar esteld voor de reionale voorkeursvariant, uitaande van een reionale bijdrae voor de meerkosten. In de bestuursovereenkomst die op 13 november 2008 is ondertekend door de staatssecretaris van, de provincies Overijssel en Drenthe en de emeenten Meppel en Zwartewaterland is vasteled dat de decentrale overheden ezamenlijk E 5 mln beschikbaar stellen. Het totale beschikbare bedra voor de realisatie van de reionale voorkeursvariant komt daarmee op E 47 mln. Toelichtin wijziinen 2006: de projectkosten zijn aanepast vanwee inpassin van de BLD-bijdrae (E 7 mln) en verwachte aanbestedinsresultaten (e -1 mln). 2009: de plannin is vertraad door noodzakelijk aanvullend onderzoek en te maken afspraken met de reio over de te kiezen oplossin en de reionale financiële bijdrae daaraan. 2010: in 2009 is het besluit enomen tot voorbereidin van de uitvoerin van het project overeenkomsti de reionale voorkeursvariant. Door de opelopen vertrain is de start realisatie voorzien in 2011 en opleverin in 2014. 291

Twentekanalen, verruimin (fase 1) Overijssel hoofdvaarween realisatie ( 0) Omschrijvin 05 06 07 08 09 10 Tijdschema De vaarroute naar Twente vormt een knelpunt voor een veilie, vlotte en efficiënte verkeersafwikkelin van en naar het oosten van het land. Daarnaast ontstaat er wateroverlast in Almelo tijdens maatevende afvoeren. Beschrijvin oplossin Het bevaarbaar maken van de vaarwe voor klasse Va schepen door verruimin (diepte en breedte) van het natte profiel. Afmeereleenheden worden buiten de dooraande route esitueerd ten behoeve van een vlotte en veilie vaart. Waar moelijk worden oevers natuurvriendelijk inericht. Het verbeteren van de afwaterin van het stroomebied door verruimin van het profiel tussen sluis Eefde en de mondin van de Bolksbeek. Start realisatie: 2001 Opleverin: 2010 Marktbenaderin Het baeren van het edeelte Eefde - Diepenheimse bru is eïntereerd in het Desinen Construct-contract (D&C-contract) voor het realiseren van de rijkswe 35 Wierden - Almelo, westzijde. In het D&C-contract Goor - sluis Delden is de aardenbaan van rijkswe 35 Wierden - Almelo ten oosten van het Zijkanaal erealiseerd. Toelichtin wijziinen 2005: de werkzaamheden van dit project zijn bein 2004 ekoppeld aan het project N35 Wierden-Almelo. Door deze koppelin kan werk met werk worden emaakt. Het materiaal uit het kanaal wordt ebruikt voor het welichaam. 2006: de projectkosten zijn aanepast vanwee inpassin van de BLD-bijdrae (E 9 mln) en aanbestedinsresultaten (E -2 mln). 2007: opleverin is vertraad als evol van aanpassin baercontract. 2009: opleverin is versneld door voorspoedie uitvoerin. 2010: in verband met arbitrae rond uitvoerinscontract en aanetroffen explosief in laatste werkzaamheden, is de opleverin vertraad. Taakstellend budet: E 66 mln (incl. BLD-bijdrae E 7 mln). Bijdrae van derden: E 0,55 mln. 292

Apeldoorn Kanaalzone Gelderland interale ebiedsopaven realisatie EZ Omschrijvin 05 06 07 08 09 10 Alemeen MIRT-fase Het project betreft herstructurerin van de Kanaalzone: een lanerekt, monofunctioneel bedrijvenebied van noord naar zuid, dat als een soort barrière het stedelijk (woon)ebied in tweeën deelt. Het aat om een planebied van ruim 100 ha waar onder andere 3.500 woninen erealiseerd aan worden en 265.000 m 2 bruto vloeroppervlakte voor andere functies. Het belan van binnenstedelijke herstructurerin is root. Apeldoorn kent relatief weini moelijkheden om aan stadsuitbreidin te doen. De opave van 3.500 woninen vermindert de druk op het omliende ebied. In het westen van Apeldoorn is de bebouwinsrens door de aanweziheid van de Veluwe bereikt. Beschrijvin oplossin In juli 2007 werd het project Kanaalzone eselecteerd als één van de 23 moelijk door het rijk te ondersteunen Nota Ruimtebudet (NRb) projecten. EZ werd daarbij aanewezen als rijkstrekker. Het projectebied betreft het noordelijke deel van de Kanaalzone dat 62,4 ha root is en waar 2.500 woninen en 66.500 m 2 bruto vloeroppervlakte voor andere functies zijn voorzien. Hier staat dus vooral de woonfunctie en de transformatie die daarvoor nodi is centraal. Toevoein van 2.500 woninen aan het noordelijke deel van de binnenstedelijke Kanaalzone past binnen de verstedelijkinsopave van de Reio Stedendriehoek zoals overeenekomen met VROM en met de provincie Gelderland. Realiserin daarvan draat sterk bij aan de ruimtelijke kwaliteit binnen de stad, levert een bijdrae aan de enerieneutrale duurzaamheidsambities van de stad, vermindert de druk op het omliende waardevolle Veluwe-ebied en bespaart de bebouwin van open ruimte. Belanrijkste eerste mijlpaal is de uitplaatsin van een chemisch-farmaceutisch productiebedrijf dat root fysiek ruimtebesla en belemmerinen vanwee bestaande milieucontouren oplevert. Ook van belan is de aanle van een roen binnenstedelijk ebied De Groene Knoop (2,7 ha), een belanrijke schakel in de roen-blauwe structuur die als basis is ekozen voor de ruimtelijke ontwikkelin van de stad. Start realisatie: 2009-2010 (prorammatische aanpak) Opleverin: 2014/(2020); einddatum fase 2/(einddatum fase 3) Taakstellende rijksbijdrae: E 11 mln uit het Nota Ruimtebudet. Marktbenaderin Marktpartijen zijn betrokken, onder meer bij de vastoedexploitatie van de te realiseren 2.500 woninen. Verantwoordelijk De emeente Apeldoorn is voor de rondexploitatie verantwoordelijk, marktpartijen voor de vastoedexploitatie. Toelichtin wijziinen: 2008: het project is nieuw openomen in het MIRT. 2009: het project is overeaan van verkenninsfase naar planstudiefase. 2010: in oktober 2008 is de taakstellende rijksbijdrae vastesteld, waarmee het project is overeaan naar de realisatiefase. 293