Duurzaamheid & energiebesparing KISS-bijeenkomst, 7 juli 2011 Joram Nauta
1 Onderwerpen Een heldere en concrete ambitie over duurzaamheid Energiebesparing en de zorgsector Hoe stroomt de energie bij u?
2 Wat is duurzaam? Duurzame ontwikkeling is ontwikkeling die aansluit op de behoeften van het heden zonder het vermogen van toekomstige generaties om in hun eigen behoeften te voorzien in gevaar te brengen. Commissie-Brundtland 1987 NHS Carbon Indicator
3 Waarom is duurzaamheid en energiebesparing onvermijdelijk Zorgorganisaties hebben een maatschappelijke rol en werken met publieke middelen (maatschappelijke en politieke druk) Effectief gebruik van deze middelen is noodzakelijk voor de continuïteit (veranderende bekostiging) Energiekosten blijven stijgen door toenemende schaarste op de wereldmarkt en toenemende vraag (efficiëntie)
4 Duurzaamheid is concreet Het verstandig omgaan met schaarse middelen: Energie Materialen Dit resulteert uiteindelijk in: Lagere kosten Groen imago Motiverende omgeving voor cliënt en medewerker (de gehele organisatie draagt bij)
5 Wat is uw ambitieniveau? Basis Voldoen aan de wettelijke verplichtingen Orde op zaken stellen Weten wat de stand van zaken is en dat niet verspild wordt Kansen benutten Net een stap verder dan de rest, koploper Vernieuwen Bijzondere resultaten bereiken met beproefde technieken Experimenteren Nieuwe technieken die de beste resultaten kunnen behalen, hier voor het eerst
6 Maak een ambitie SMART Een ambitie moet leiden tot handelingsperspectief: Dus: Wij voeren alle energiebesparende maatregelen door met een terugverdientijd van minder dan 7 jaar. En niet: Het bereiken van een duurzame succesvolle organisatie is het resultaat van een bewuste strategie waar alle medewerkers aan meewerken. Duurzaam ondernemen met aandacht voor de sociale en ecologische aspecten is voor ons geen dode letter.
7 Peak Oil World oil production (EIA Monthly) for crude oil + NGL. The median forecast is calculated from 14 models that are predicting a peak before 2020 (Bakhtiari, Smith, Staniford, Loglets, Shock model, GBM, ASPO-[70,58,45], Robelius Low/High, HSM). 95% of the predictions sees a production peak between 2008 and 2010 at 77.5-85.0 mbpd
8 Energiegebruik Nederland
9 Ontwikkeling energietarieven in een algemeen ziekenhuis Gekoppeld aan de olie- en Steenkoolprijs (2008 = 1,5 x 2005!) Direct gekoppeld aan de olieprijs (2008 = 3 x 2005!)
10 Energiebesparing in de zorgsector (TNO-advies, 2009) Doelstelling Gefundeerd inschatten wat het energiebesparingspotentieel in de zorgsector is Op basis van bij de organisaties bekende gegevens: Bebouwde oppervlaktes (monitoring) Energiegebruiken (Agentschap NL) Energiejaarrapportages Expert opinion
11 Energiegebruik en energiekosten (2008) Gas Elektriciteit Primair CO 2 -emissie Energiekosten Cluster [*1000 m 3 /j] [MWh/j] [PJ/j] [kton/j] [M /j] Ziekenhuizen 237.600 741.600 15,2 842 163 Verpleeghuizen 213.000 518.300 12,3 672 130 Verzorgingshuizen 210.000 511.000 12,1 662 128 GHZ/GGZ/jeugdzorg 240.000 584.000 13,8 757 146 Totaal 900.600 2.354.900 53,3 2.932 567
12 Verdeling energiegebruik (elektra) Verdeling elektriciteitsgebruik zorgsector (NL) 100 90 20 12 12 15 Elektriciteidsgebruik [%] 80 70 60 50 40 30 20 10 41 39 19 19 20 69 69 65 0 Ziekenhuizen Verpleeghuizen Verzorgingshuizen GHZ/GGZ/jeugdzorg Verlichting [%] Installatie/klimatisering [%] Niet gebouw gebonden [%]
13 Verdeling energiegebruik (gas) Verdeling gasgebruik zorgsector (NL) 100 90 80 7 17 1 5 5 5 Gasgebruik [%] 70 60 50 40 30 76 94 95 95 20 10 0 Ziekenhuizen Verpleeghuizen Verzorgingshuizen GHZ/GGZ/jeugdzorg Verw arming [%] Warmtapw ater [%] Stoom [%]
14 Penetratiegraad maatregelen
15 Besparingspotentieel Primair CO 2 emissie Energiekosten Cluster Ziekenhuizen Verpleeghuizen Verzorgingshuizen GHZ/GGZ/jeugdzorg [PJ/j] [%] [kton/j] [%] [M /j] [%] 1,88 12,4% 82 9,7% 15,83 9,7% 3,18 25,9% 166 24,7% 32,09 24,7% 3,15 26,1% 164 24,8% 31,81 24,8% 3,57 25,9% 186 24,6% 35,99 24,6% Totaal 11,78 22,1% 598 20,4% 115,72 20,4%
16 Waarom wordt dit potentieel niet verzilverd Zeer beperkte aandacht voor energie op bestuurlijk niveau, de organisaties hebben andere issues op de agenda staan Geen incentives vanuit (huidige) financieringsregels Onduidelijkheid over de uitwerking en effecten van het nieuwe financiële bestel Bestuurlijke tijdshorizon Contracten/outsourcing (installatieonderhoud) Split incentives (kosten en baten liggen bij andere partijen) Actie: Technologiecluster V&V sector (Actiz) regio rijnmond ziekenhuizen (DCMR)
17 Hoe stroomt de energie bij u? Doel: op zo eenvoudig mogelijke wijze de energiestromen gestructureerd in kaart brengen Uitgangspunten: Onderlinge vergelijking is mogelijk (uniformiteit) Gaat in eerste instantie om de grote lijnen (20-80 regel) Zo min mogelijk metingen
18
19 Structuur data-verzameling energiestromen Externe energieleverantie Warmte Aardgas Elektra Gebouw-gebonden energiestromen Ruimteverwarming Warmtapwater Koeling (Ruimte)verwarming Warmtapwater Stoombevochtiging Elektriciteit Ruimteverwarming Warmtapwater Koeling Ventilatie Verlichting Nagelvaste apparatuur (ICT, MRI, CT, Röntgen, autoclaven, etc.) Gebruiks-gebonden energiestromen n.v.t. (Koude) Koeling n.v.t. Laboratoria apparatuur Grootkeuken apparatuur Kantoorapparatuur (PC, kopieermachines, koffieautomaten, opladers, etc.) Medische apparatuur Grootkeuken apparatuur
20 Verfijning Maak voor de energiestromen een verdeling naar gebouwfuncties: Gebouwfunctie Poli s Kantoor Laboratoria Beddenhuis Operatieafdeling, IC en SEH Grootkeuken Overige Gebouw-gebonden energiestromen Ruimteverwarming Warmtapwater Koeling Ventilatie Stoombevochtiging Verlichting Nagelvaste apparatuur (ICT, MRI, CT, Röntgen, autoclaven, etc.) Gebruiks- gebonden energiestromen Grootkeuken apparatuur Laboratoria apparatuur Kantoorapparatuur (PC, kopieermachines, koffieautomaten, opladers, etc.) Medische apparatuur
21 Inschatten energiestromen Een eerste schatting is beter dan niets: 20% van de apparatuur is verantwoordelijk voor 80% van het gebruik Gebruik waar mogelijk het principe van energie = vermogen x tijd (opgenomen vermogen x bedrijfstijd geeft een goede indicatie)
22 Gebruik Energie (kantooromgeving ZH) ~33% energiegebruik buiten bedrijfstijd ~10%-25% structurele besparing is mogelijk dmv slim schakelen Data dmv Plugwise; kantoor Huisvesting Erasmus MC (zomer 2010)
23 Grote verbruikers Energiekosten: circa 45 50 k per jaar Een kopzorg? > Duurzaam inkopen
24 Voor meer informatie: E. joram.nauta@tno.nl T. 088 8662 936