Managementsamenvatting. Routekaart UMC s

Transcriptie

1 Managementsamenvatting Routekaart UMC s

2 Colofon Opdrachtgever: Agentschap NL Projectleider: TNO Procesbegeleiding: KplusV organisatieadvies Branche-organisatie: NFU

3 1. Aanleiding en ambitie De Nederlandse Federatie van Universitair Medische Centra (NFU) en de Universitair Medische Centra (UMC s) in Nederland hebben de derde meerjarenafspraak voor energie-efficiency ondertekend. Met de ondertekening van dit convenant committeert de sector zich aan de afspraak zich in te spannen om tussen 2005 en % energie-efficiency te realiseren binnen de inrichting en in de keten. Hiervoor heeft de sector een routekaart opgesteld. De routekaart is een product van de sector. Aan dit product hebben een groot aantal mensen een waardevolle bijdrage geleverd vanuit verschillende posities en afdelingen, zowel binnen de sector als daarbuiten. 2. Aanpak Figuur A geeft visueel het routekaartproces weer. Wensbeelden voor UMC: Gezond gebouw Duurzaam netwerk Grondstoffen en energie in balans 2030 Relevante ontwikkelingen: Maatschappelijk Sectorspecifiek Maatregelen 2023 Innovatierichtingen Innovatief ontwerp en inrichting Klimaat op maat Optimale warmte-koudebenutting Het nieuwe patiëntencontact Het nieuwe werken en leren Clustering en coördinatie functies Optimale grondstofkringloop Energieuitwisseling met omgeving Organisatorische inbedding Figuur A: Het routekaartproces

4 In het kader van energie-efficiency is er door drie werkgroepen gekeken naar kansen binnen de eigen organisatie, kansen op het gebied van samenwerking met andere UMC s en kansen voor UMC s in de omgeving (waaronder bijvoorbeeld universiteiten). Wensbeelden en innovatierichtingen De resultaten uit de werkgroepbijeenkomsten zijn vertaald naar drie wensbeelden voor de sector. In de wensbeelden is de mogelijke impact van veelbelovende innovaties voor de toekomst beeldend beschreven. Vanuit deze wensbeelden zijn door de werkgroepen de volgende innovatierichtingen benoemd: 1. Innovatief ontwerp en inrichting 2. Klimaat op maat 3. Optimale warmte-koude benutting 4. Het nieuwe patiëntcontact 5. Het nieuwe werken en leren 6. Clustering en coördinatie van energie-intensieve functies 7. Gesloten grondstofkringlopen 8. Duurzame energie-uitwisseling met de omgeving 3. Procesinnovaties Naast de meer technologische innovaties uit de wensbeelden vergt het verduurzamen van de medische zorg, de medische opleidingen en het medisch onderzoek ook bewustwording en verankering. Dit geldt zowel binnen UMC s als in de verschillende (netwerk) organisaties en organisatieonderdelen en bij betrokken spelers (beslissers, beleidsmakers, zorgverzekeraars, gebruikers, inkopers, etc.). Met andere woorden: er zijn procesinnovaties nodig die de technologische innovaties tot stand moeten brengen, moeten ondersteunen en borgen. 4. Maatregelen De negen innovatierichtingen zijn door de werkgroepen uitgewerkt in concrete maatregelen die zijn uitgezet in een globale planning. Dit betreft maatregelen die binnen afzienbare tijd kunnen worden geïmplementeerd als ruwe schetsen waarvan we op basis van de huidige kennis verwachten dat deze in de toekomst substantieel zullen bijdagen aan het realiseren van de ambitie. Per maatregel is aangegeven welke kennisbehoefte er is en welke partijen er bij de uitwerking worden betrokken. Dit vormt de route die de sector voornemens is te bewandelen. Een overzicht van de maatregelen treft u hiernaast aan.

5 Innovatief ontwerp en inrichting M1 M2 M3 M4 M5 Energiegebruik op apparaatniveau Installatiearm gebouwontwerp Innovaties in gebouwgebonden installaties Materiaalhergebruik bij nieuwbouw Optimaal benutten van daglicht Klimaat op maat M6 Schakelbaar vraaggestuurd ventileren M7 Duurzame luchtbevochtiging Optimale warmte- en koudebenutting M8 M9 Energie-efficiënt koelen en verwarmen bij nieuwbouw Energie-efficiënt koelen en verwarmen bij bestaande bouw Optimale grondstofkringloop M13 M14a M14b M15 Schone (afval)waterkringloop Afval monostromen met waarde Bioplastics voor energieopwekking Performance based consumeren Organisatorische inbedding M20 Herinrichten sturings- en beslismodellen M21 Doorvoeren van no-regret opties M22 Organiseren van routekaartteams M23 Monitoren van resultaten Duurzame energie-uitwisseling met de omgeving M16 M17 M18 M19 Vergroenen van elektriciteitsgebruik Toepassen WKO en WP Toepassen van geothermie Vergroenen van aardgasgebruik Het nieuwe patiëntencontact M10a Patiëntenzorg op afstand M10b Elektronisch patiënten dossier 2.0 Het nieuwe werken en leren M11a Regionale academies met medische opleidingen voor zorgketen M11b Digitale werk- en leeromgeving Clustering en coördinatie van energie-intensieve functies M12a Energiearme dataopslag M12b Regionale biobanken M12c Energiearme sterilisatieprocessen M12d Landelijke coördinatie energieintensieve functies UMC als gezond gebouw UMC in grondstoffen en energie in balans UMC als duurzaam netwerk Procesinnovatie Figuur B: Researchagenda UMC s

6 5. Impact van de maatregelen De voorgestelde maatregelen zijn door een onafhankelijk onderzoeksbureau doorgerekend. Om de impact van de maatregelen te kwantificeren is er gewerkt met aannames. Uit het onderzoek blijkt dat wanneer alle maatregelen worden geïmplementeerd er een efficiencyverbetering van TJ per jaar kan worden gerealiseerd. Hiermee zou de doelstelling van 50% energie-efficientie in de keten worden gerealiseerd. Het primaire energieverbruik (het verbruik van brandstoffen o.a. voor warmte, elektra e.d.) van de hele sector bedroeg in 2011 circa TJ. Ten opzichte van de huidige CO 2 -emissies van ton per jaar betekent de volledige implementatie een afname van in totaal 62%. Werkgroepen Energiebesparing [TJ/jaar] Efficiency verbetering CO 2 -emissie reductie [ton/jaar] Samen bedenken zelf uitvoeren % Samen bedenken, samen uitvoeren % Met derden bedenken, samen uitvoeren % Totaal % Figuur C: Bijdrage van de wensbeelden indien alle maatregelen binnen het betreffende wensbeelden worden geïmplementeerd. Via het wensbeeld van de werkgroep samen bedenken en zelf uitvoeren kan 74% van de beoogde efficiency verbetering worden gerealiseerd en via het wensbeeld van samen bedenken en samen uitvoeren 16%. Het wensbeeld samen met derden bedenken en samen uitvoeren bedraagt maximaal 11%. De grootste bijdrage aan de efficiencyverbetering wordt geleverd door de innovatiegebieden Duurzame energie-uitwisseling met de omgeving, Het nieuwe patiëntencontact en Innovatief ontwerp en inrichting, waarbinnen met name de maatregelen Vergroening elektriciteitsgebruik, Het nieuwe patiëntcontact en Ontwerpen van comfortabele gebouwen met een minimum aan installatietechniek een belangrijke bijdrage leveren. 6. Implementatie Om binnen de sector gezamenlijk de sprong naar 50% energie-efficiëntie te kunnen maken is in eerste instantie bewustwording, betrokkenheid en organisatorische inbedding en samenwerking nodig. Gedacht wordt aan het formeren van één of meer (routekaart)teams, bijvoorbeeld per innovatierichting, met daarbinnen een trekker die als aanjager fungeert. Welk deel van de innovatierichtingen per UMC of juist collectief opgepakt wordt is onderwerp van NFU / UMC besluitvorming. De NFU organiseert op 30 januari 2013 een minisymposium waarin de routekaart wordt overhandigd aan het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties. De overhandiging van de routekaart vormt het startsignaal voor de verdere uitwerking en implementatie van de in de routekaart voorgestelde maatregelen.

7

8