Financiële Zorgthermometer - 1 e kwartaal

Financiële Zorgthermometer - 1 e kwartaal 2014 - Utrecht, maart 2014

Agenda Managementsamenvatting Generieke resultaten Sectorresultaten: Verpleging, verzorging en thuiszorg (VVT) Gehandicaptenzorg (GHZ) Geestelijke gezondheidszorg (GGZ) Ziekenhuizen en revalidatiecentra (ZH/RC) Opzet Financiële Zorgthermometer 1

Financiële Zorgthermometer 1 e kwartaal 2014 Begin maart 2014 hebben circa 900 leden van de HEAD een uitnodiging ontvangen om deel te nemen aan de Financiële Zorgthermometer De Financiële Zorgthermometer bevat generieke vragen over de zorgsector en deelvragen per sector De doelstelling: inzicht in het financiële sentiment in de zorgsector en hoe zorginstellingen tegen de verschillende stakeholders en actuele thema's aankijken Aantal respondenten 168 van bewijsexemplaren wordt op prijs gesteld. HEAD & Finance Ideas 2

Key takeaways VVT GGZ Groei-index zorginstellingen naar nieuw dieptepunt 64% GGZ instellingen verwacht geen volledig goedkeurende accountantsverklaring 76% ziekenhuizen verwacht geen volledig goedkeurende accountantsverklaring 34% zorginstellingen verwacht een afwaardering voor de jaarrekening 2013 55% zorginstellingen ervaart houding accountant als kritischer dan voorgaand jaar Herstructurering AWBZ en scheiden wonen zorg belangrijkste thema s 10 verwacht een volledig goedkeurende accountantsverklaring 26% verwacht een afwaardering 46% ervaart de houding van de accountant als kritischer Overheveling begeleiding en persoonlijke verzorging belangrijkste thema 10 verwacht een volledig goedkeurende accountantsverklaring 54% verwacht een afwaardering 56% ervaart de houding van de accountant als kritischer GHZ Overheveling jeugdzorg belangrijkste thema 36% verwacht een volledig goedkeurende accountantsverklaring 52% verwacht een afwaardering 76% ervaart de houding van de accountant als kritischer 56% GGZ instellingen verwacht liquiditeitsproblemen door de vertraagde declaratiesoftware Onderhandelingen met verzekeraars en medisch specialisten belangrijkste thema s 24% verwacht een volledig goedkeurende accountantsverklaring 24% verwacht een afwaardering 64% ervaart de houding van de accountant als kritischer 67% ziekenhuizen en revalidatiecentra verwacht een resultaat tussen de en 2% ZH/RC 3

Vertrouwensindex Vertrouwen in financiële resultaat blijft laag * 100 60 50 40 45 33 30 30 200 Q2 2011 Q4 2011 Q2 2012 Q4 2012 Q2 2013 Q4 2013 Q1 2014 * Gebaseerd op de antwoorden van respondenten van alle uitgevoerde Financiële Zorgthermometers 4

Groei-index Reële omzetverwachting naar absoluut dieptepunt* 100 80 70 60 49 40 33 20 22 0 Q2 2011 Q4 2011 Q2 2012 Q4 2012 Q2 2013 Q4 2013 Q1 2014 * Gebaseerd op de antwoorden van respondenten van alle uitgevoerde Financiële Zorgthermometers 5

Financieringsindex: Financiering Verkrijgen van financiering blijft moeilijk* 100 60 50 40 36 38 30 33 200 Q2 2011 Q4 2011 Q2 2012 Q4 2012 Q2 2013 Q4 2013 Q1 2014 * Gebaseerd op de antwoorden van respondenten van alle uitgevoerde Financiële Zorgthermometers 6

Financieringsindex: Borging Verkrijgen van borging blijft moeilijk* 100 60 50 40 36 37 30 31 20 0 Q2 2011 Q4 2011 Q2 2012 Q4 2012 Q2 2013 Q4 2013 Q1 2014 * Gebaseerd op de antwoorden van respondenten van alle uitgevoerde Financiële Zorgthermometers 7

Stakeholdersindex: Invloed (huis)bank Invloed van de (huis)bank licht gedaald * 100 80 70 63 60 57 61 50 400 Q2 2011 Q4 2011 Q2 2012 Q4 2012 Q2 2013 Q4 2013 Q1 2014 * Gebaseerd op de antwoorden van respondenten van alle uitgevoerde Financiële Zorgthermometers 8

Stakeholdersindex: Invloed verzekeraars Invloed van verzekeraars blijft hoog* 100 90 80 76 70 68 73 60 50 400 Q2 2011 Q4 2011 Q2 2012 Q4 2012 Q2 2013 Q4 2013 Q1 2014 * Gebaseerd op de antwoorden van respondenten van alle uitgevoerde Financiële Zorgthermometers 9

Investeringsindex Verwachting investeringen stabiel* 100 90 80 70 60 63 50 47 40 46 30 200 Q2 2011 Q4 2011 Q2 2012 Q4 2012 Q2 2013 Q4 2013 Q1 2014 * Gebaseerd op de antwoorden van respondenten van alle uitgevoerde Financiële Zorgthermometers 10

Index kredietopslag Kredietopslag naar verwachting hoger * 100 60 50 40 42 39 30 33 33 200 Q2 2011 Q4 2011 Q2 2012 Q4 2012 Q2 2013 Q4 2013 Q1 2014 * Gebaseerd op de antwoorden van respondenten van alle uitgevoerde Financiële Zorgthermometers 11

Index administratieve lasten Administratieve lasten stijgen sterk* 100 60 50 40 30 32 33 20 25 100 Q2 2011 Q4 2011 Q2 2012 Q3 2013 Q2 2013 Q4 2013 Q1 2014 * Gebaseerd op de antwoorden van respondenten van alle uitgevoerde Financiële Zorgthermometers 12

Belangrijkste thema s VVT de komende 12 maanden Herstructurering AWBZ en scheiden wonen zorg belangrijkste thema s binnen VVT-sector* herstructurering AWBZ scheiden wonen zorg onderhandelingen zorgkantoren/zorgverzekeraars overheveling begeleiding en persoonlijke verzorging naar WMO bezuinigen/taakstelling zorgstrategie financiële continuïteit overheveling extramurale verpleging naar ZVW risicomanagement financiering investeringen interne beheersing investeringsbeslissingen overheveling revalidatiezorg naar ZVW administratieve lasten overig verzuim EPD werving gekwalificeerd personeel normatieve huisvestingscomponent (NHC) AW319 duurzaamheid kwaliteit impairment fiscale zaken 5% 4% 4% 4% 3% 3% 3% 1% 1% 1% 1 1 9% 8% 16% 16% 15% 14% 34% 33% 3 38% 38% * Gebaseerd op de antwoorden van 79 respondenten 13

Belangrijkste thema s GHZ de komende 12 maanden Overheveling begeleiding en persoonlijke verzorging belangrijkste thema binnen GHZ sector* overheveling begeleiding en persoonlijke verzorging naar WMO bezuinigen/taakstelling herstructurering AWBZ overheveling jeugdzorg naar WMO administratieve lasten financiële continuïteit interne beheersing vervoerskosten zorgstrategie EPD onderhandelingen zorgkantoren/zorgverzekeraars scheiden wonen zorg overig verzuim kwaliteit financiering investeringen investeringsbeslissingen overheveling extramurale verpleging naar ZVW risicomanagement duurzaamheid fiscale zaken impairment werving gekwalificeerd personeel overheveling revalidatiezorg naar ZVW normatieve huisvestingscomponent (NHC) AW319 13% 13% 1 7% 7% 7% 7% 7% 3% 3% 3% 3% 3% 3% 33% 43% 6 73% * Gebaseerd op de antwoorden van 30 respondenten 14

Belangrijkste thema s GGZ de komende 12 maanden Overheveling jeugdzorg belangrijkste thema binnen GGZ-sector* overheveling jeugdzorg naar WMO bezuinigen/taakstelling financiële continuïteit onderhandelingen met zorgkantoren/verzekeraars beddenreductie overig (generalistische) basis GGZ ontwikkeling zorgvraag interne beheersing overheveling langdurige GGZ naar ZVW financiering impairment administratieve lasten berekenen kostprijzen investeringsbeslissingen overheveling dagbesteding naar WMO werving gekwalificeerd personeel eigen bijdrage duurzaamheid fiscale zaken kwaliteit governance EPD 4% 4% 4% 8% 8% 8% 2 16% 16% 16% 16% 12% 12% 4 36% 32% 48% * Gebaseerd op de antwoorden van 25 respondenten 15

Belangrijkste thema s ZH/RC de komende 12 maanden Onderhandelingen met verzekeraars en medisch specialisten belangrijkste thema s binnen ZH/RC-sector* onderhandelingen met verzekeraars medisch specialisten concentratie en spreiding zorgverlening bezuinigen/taakstelling interne beheersing overig prestatiebekostiging DOT financiële continuïteit financiering investeringen EPD kwaliteit investeringsbeslissingen administratieve lasten financiering onderhanden werk impairment duurzaamheid werving gekwalificeerd personeel fiscale zaken governance 12% 12% 9% 9% 6% 6% 3% 18% 18% 27% 27% 27% 24% 24% 39% 36% * Gebaseerd op de antwoorden van 33 respondenten 16

Verwachting ontwikkeling financiële resultaat 61% geeft aan dat het financiële resultaat de komende 12 maanden zal dalen* daalt sterk 11% daalt 5 blijft ongeveer gelijk 35% stijgt 4% stijgt sterk * Gebaseerd op de antwoorden van 168 respondenten 18

Verwachting ontwikkeling reële omzet 62% verwacht dat de reële omzet (exclusief inflatie) daalt* daalt sterk 7% daalt 55% blijft ongeveer gelijk 32% stijgt 6% stijgt sterk 1% * Gebaseerd op de antwoorden van 168 respondenten 19

Verwachting ontwikkeling investeringen 37% verwacht een daling in de investeringen de komende 12 maanden* daalt sterk 4% daalt 33% blijft ongeveer gelijk 39% stijgt 2 stijgt sterk 4% * Gebaseerd op de antwoorden van 168 respondenten 20

Verwachting ten aanzien van verkrijgen financiering 58% verwacht dat het verkrijgen van financiering moeilijker wordt de komende 12 maanden* wordt veel gemakkelijker wordt gemakkelijker 1% blijft ongeveer gelijk 41% wordt moeilijker 47% wordt veel moeilijker 11% * Gebaseerd op de antwoorden van 168 respondenten 21

Verwachting ten aanzien van verkrijgen borging 61% verwacht dat het verkrijgen van borging moeilijker wordt de komende 12 maanden* wordt veel gemakkelijker wordt gemakkelijker 1% blijft ongeveer gelijk 39% wordt moeilijker 44% wordt veel moeilijker 17% * Gebaseerd op de antwoorden van 168 respondenten 22

Verwachting ontwikkeling kredietopslag 64% verwacht dat de kredietopslag hoger wordt de komende 12 maanden* wordt veel lager wordt lager 3% blijft ongeveer gelijk 33% wordt hoger 57% wordt veel hoger 7% * Gebaseerd op de antwoorden van 168 respondenten 23

Verwachting invloed (huis)bank 42% verwacht een stijging van de invloed van de (huis)bank de komende 12 maanden* daalt sterk daalt 4% blijft ongeveer gelijk 55% stijgt 35% stijgt sterk 7% * Gebaseerd op de antwoorden van 168 respondenten 24

Verwachting invloed zorgkantoren/verzekeraars 83% verwacht een stijging van de invloed van zorgkantoren/verzekeraars de komende 12 maanden* daalt sterk daalt 2% blijft ongeveer gelijk 16% stijgt 73% stijgt sterk 1 * Gebaseerd op de antwoorden van 168 respondenten 25

Verwachting ontwikkeling administratieve last 81% verwacht een stijging van de administratieve last de komende 12 maanden* daalt sterk daalt blijft ongeveer gelijk 19% stijgt 61% stijgt sterk 2 * Gebaseerd op de antwoorden van 168 respondenten 26

Verwachting afwaardering 34% verwacht een afwaardering op de materiële vaste activa voor de jaarrekening 2013 * dit is nog niet duidelijk 11% geen afwaardering 54% ja, - 2% van de omzet 23% ja, 2% - 5% van de omzet 11% ja, > 5% van de omzet 1% * Gebaseerd op de antwoorden van 167 respondenten 27

Houding accountant 55% ervaart de houding van de accountant als kritischer ten opzichte van voorgaand jaar * veel minder kritisch minder kritisch gelijk 44% kritischer 41% veel kritischer 14% * Gebaseerd op de antwoorden van 167 respondenten 28

Verkrijgen goedkeurende accountantsverklaring 25% verwacht geen volledig goedkeurende accountantsverklaring* ja 75% ja, maar met beperkingen 21% nee 4% * Gebaseerd op de antwoorden van 167 respondenten 29

Timing goedkeurende verklaring 97% verwacht een goedkeurende accountantsverklaring vóór 1 juni 2014* voor 1 april 14% na 1 april, maar voor 1 mei 39% na 1 mei, maar voor 1 juni 44% na 1 juni 3% * Gebaseerd op de antwoorden van 160 respondenten 30

Verdeling per sector Verdeling per sector in financiële zorgthermometer* 2 verpleging,verzorging en thuiszorg (VVT) 47% gehandicaptenzorg (GHZ) 15% geestelijke gezondheidszorg (GGZ) ziekenhuis of revalidatiecentrum (ZH/RC) 18% * Gebaseerd op de antwoorden van 168 respondenten 31

Verdeling omzet VVT in Financiële Zorgthermometer Omzet VVT instelling van respondenten * 21% 37% 42% minder dan 25 miljoen tussen 25 en 75 miljoen meer dan 75 miljoen * Gebaseerd op de antwoorden van 79 respondenten 33

Verwachting afwaardering VVT sector 26% VVT instellingen verwacht een afwaardering op de materiële vaste activa voor de jaarrekening 2013 * dit is nog niet duidelijk 13% geen afwaardering 61% ja, - 2% van de omzet 19% ja, 2% - 5% van de omzet 6% ja, > 5% van de omzet 1% * Gebaseerd op de antwoorden van 79 respondenten 34

Houding accountant VVT sector 46% VVT instellingen ervaart de houding van de accountant als kritischer ten opzichte van voorgaand jaar * veel minder kritisch minder kritisch gelijk 54% kritischer 38% veel kritischer 8% * Gebaseerd op de antwoorden van 79 respondenten 35

Accountantsverklaring VVT sector 10 VVT instellingen verwacht een volledig goedkeurende accountantsverklaring * ja 10 ja, maar met beperkingen nee * Gebaseerd op de antwoorden van 79 respondenten 36

Timing goedkeurende verklaring VVT sector 10 VVT instellingen verwacht een goedkeurende accountantsverklaring vóór 1 juni 2014 * voor 1 april 19% na 1 april, maar voor 1 mei 45% na 1 mei, maar voor 1 juni 36% na 1 juni * Gebaseerd op de antwoorden van 78 respondenten 37

Onduidelijkheden jaarrekening VVT sector Voor 18% VVT instellingen is het onduidelijk op welke manier de Wet normering topinkomens in de jaarrekening 2013 moet worden opgenomen * ja, dit is bepaald 56% ja, echter dit is nog onzeker 1 ja, echter dit jaar geen kritische controle nee, (nog) geen contact gehad 8% niet van toepassing 2 weet ik (nog) niet 6% * Gebaseerd op de antwoorden van 79 respondenten 38

Onduidelijkheden jaarrekening VVT sector Voor 41% VVT instellingen is het onduidelijk op welke manier het hernieuwde controleprotocol nacalculatie AWBZ in de jaarrekening 2013 moet worden opgenomen * ja, dit is bepaald 48% ja, echter dit is nog onzeker 25% ja, echter dit jaar geen kritische controle 4% nee, (nog) geen contact gehad 16% niet van toepassing weet ik (nog) niet 1% 5% * Gebaseerd op de antwoorden van 79 respondenten 39

Onduidelijkheden jaarrekening VVT sector Voor 29% VVT instellingen is het onduidelijk op welke manier het onderhanden werk geriatrische revalidatiezorg in de jaarrekening 2013 moet worden opgenomen * ja, dit is bepaald ja, echter dit is nog onzeker 16% 2 ja, echter dit jaar geen kritische controle nee, (nog) geen contact gehad 9% niet van toepassing 51% weet ik (nog) niet 4% * Gebaseerd op de antwoorden van 79 respondenten 40

Verdeling omzet GHZ in Financiële Zorgthermometer Omzet GHZ instelling van respondenten* 3 minder dan 25 miljoen 5 tussen 25 en 75 miljoen 2 meer dan 75 miljoen * Gebaseerd op de antwoorden van 30 respondenten 42

Verwachting afwaardering GHZ sector 54% GHZ instellingen verwacht een afwaardering op de materiële vaste activa voor de jaarrekening 2013 * dit is nog niet duidelijk 7% geen afwaardering 4 ja, - 2% van de omzet 37% ja, 2% - 5% van de omzet 17% ja, > 5% van de omzet * Gebaseerd op de antwoorden van 30 respondenten 43

Houding accountant GHZ sector 56% GHZ instellingen ervaart de houding van de accountant als kritischer ten opzichte van voorgaand jaar * veel minder kritisch minder kritisch gelijk 43% kritischer 43% veel kritischer 13% * Gebaseerd op de antwoorden van 30 respondenten 44

Accountantsverklaring GHZ sector 10 GHZ instellingen verwacht een volledig goedkeurende accountantsverklaring * ja 10 ja, maar met beperkingen nee * Gebaseerd op de antwoorden van 30 respondenten 45

Timing goedkeurende verklaring GHZ sector 10 GHZ instellingen verwacht een goedkeurende accountantsverklaring vóór 1 juni 2014 * voor 1 april 13% na 1 april, maar voor 1 mei 47% na 1 mei, maar voor 1 juni 4 na 1 juni * Gebaseerd op de antwoorden van 30 respondenten 46

Onduidelijkheden jaarrekening GHZ sector Voor 37% GHZ instellingen is het onduidelijk op welke manier de Wet normering topinkomens in de jaarrekening 2013 moet worden opgenomen * ja, dit is bepaald 4 ja, echter dit is nog onzeker 27% ja, echter dit jaar geen kritische controle nee, (nog) geen contact gehad niet van toepassing weet ik (nog) niet 7% 1 1 7% * Gebaseerd op de antwoorden van 30 respondenten 47

Onduidelijkheden jaarrekening GHZ sector Voor 4 GHZ instellingen is het onduidelijk op welke manier het hernieuwde controleprotocol nacalculatie AWBZ in de jaarrekening 2013 moet worden opgenomen * ja, dit is bepaald 43% ja, echter dit is nog onzeker 27% ja, echter dit jaar geen kritische controle 7% nee, (nog) geen contact gehad 13% niet van toepassing weet ik (nog) niet 1 * Gebaseerd op de antwoorden van 30 respondenten 48

Verdeling omzet GGZ in Financiële Zorgthermometer Omzet GGZ instelling van respondenten* 48% 2 32% minder dan 25 miljoen tussen 25 en 75 miljoen meer dan 75 miljoen * Gebaseerd op de antwoorden van 25 respondenten 50

Verwachting afwaardering GGZ sector 52% GGZ instellingen verwacht een afwaardering op de materiële vaste activa voor de jaarrekening 2013 * dit is nog niet duidelijk 12% geen afwaardering 36% ja, - 2% van de omzet 28% ja, 2% - 5% van de omzet 24% ja, > 5% van de omzet * Gebaseerd op de antwoorden van 25 respondenten 51

Houding accountant GGZ sector 76% GGZ instellingen ervaart de houding van de accountant als kritischer ten opzichte van voorgaand jaar * veel minder kritisch minder kritisch gelijk 24% kritischer 52% veel kritischer 24% * Gebaseerd op de antwoorden van 25 respondenten 52

Accountantsverklaring GGZ sector 64% GGZ instellingen verwacht geen volledig goedkeurende accountantsverklaring * ja 36% ja, maar met beperkingen 6 nee 4% De meerderheid van de respondenten geeft aan dat het uitblijven van een volledig goedkeurende accountantsverklaring wordt veroorzaakt door de onzekerheden rondom de omzetverantwoording 2013. * Gebaseerd op de antwoorden van 25 respondenten 53

Timing goedkeurende verklaring GGZ sector 10 GGZ instellingen verwacht een goedkeurende accountantsverklaring vóór 1 juni 2014 * voor 1 april 13% na 1 april, maar voor 1 mei 38% na 1 mei, maar voor 1 juni 5 na 1 juni * Gebaseerd op de antwoorden van 24 respondenten 54

Problematiek declaratiesoftware GGZ sector 56% GGZ instellingen verwacht liquiditeitsproblemen door de vertraagde declaratiesoftware en de daaraan gekoppelde verhoogde bevoorschotting * wij ontvangen voldoende bevoorschotting 24% wij ontvangen geen extra bevoorschotting 2 we ontvangen niet voldoende bevoorschotting 36% weet ik (nog) niet 2 * Gebaseerd op de antwoorden van 25 respondenten 55

Verdeling omzet ZH/RC in Financiële Zorgthermometer Omzet ziekenhuizen/revalidatiecentra van respondenten* 43% 24% 33% minder dan 75 miljoen tussen 75 en 150 miljoen meer dan 150 miljoen * Gebaseerd op de antwoorden van 33 respondenten 57

Verwachting afwaardering ZH/RC 24% ziekenhuizen/revalidatiecentra verwacht een afwaardering op de materiële vaste activa voor de jaarrekening 2013 * dit is nog niet duidelijk 12% geen afwaardering 64% ja, - 2% van de omzet 15% ja, 2% - 5% van de omzet 9% ja, > 5% van de omzet * Gebaseerd op de antwoorden van 33 respondenten 58

Houding accountant ZH/RC 64% ziekenhuizen/revalidatiecentra ervaart de houding van de accountant als kritischer ten opzichte van voorgaand jaar * veel minder kritisch minder kritisch gelijk 36% kritischer 39% veel kritischer 24% * Gebaseerd op de antwoorden van 33 respondenten 59

Accountantsverklaring ZH/RC 76% ziekenhuizen/revalidatiecentra verwacht geen volledig goedkeurende accountantsverklaring * ja 24% ja, maar met beperkingen 61% nee 15% De meerderheid van de respondenten geeft aan dat het uitblijven van een volledig goedkeurende accountantsverklaring wordt veroorzaakt door de onzekerheden rondom de omzetverantwoording 2013. * Gebaseerd op de antwoorden van 33 respondenten 60

Timing goedkeurende verklaring ZH/RC 14% ziekenhuizen/revalidatiecentra verwacht een goedkeurende accountantsverklaring na 1 juni 2014 * voor 1 april 4% na 1 april, maar voor 1 mei 18% na 1 mei, maar voor 1 juni 64% na 1 juni 14% * Gebaseerd op de antwoorden van 28 respondenten 61

Verwacht resultaat ZH/RC Tweederde ziekenhuizen en revalidatiecentra verwacht een resultaat tussen de en 2%* negatief resultaat 9% tussen en 2% 67% tussen 2% en 4% 18% groter dan 4% 6% * Gebaseerd op de antwoorden van 33 respondenten 62

Gevolgen uitblijven goedkeurende accountantsverklaring ZH/RC Het uitblijven van een goedkeurende accountantsverklaring heeft bij ziekenhuizen/revalidatiecentra met name effect op de financiering* aanpassing bestaande leningvoorwaarden en/of rentecondities door banken 6 minder makkelijk verkrijgen van borging en/of financiering 8 moeizamere contractonderhandelingen met verzekeraars 2 geen weet ik (nog) niet 2 * Gebaseerd op de antwoorden van 5 respondenten 63

Feiten Financiële Zorgthermometer Periodiek doen HEAD en Finance Ideas een kort onderzoek onder de HEAD leden (circa 900) naar de ontwikkelingen op financieel gebied in de zorgsector De doelstelling: inzicht in het financiële sentiment in de zorgsector en hoe zorginstellingen tegen de verschillende stakeholders en actuele thema's aankijken Aantal respondenten 168 De klankbordgroep bestaat uit: Riny Arts (GGZ) Gerard van Berlo (ZH/RC) Henk Bolhuis & Ankie de Laat (VVT) Ad Romme (GHZ) 65