BIOLOGIE VMBO TL/GL VAKINFORMATIE STAATSEXAMEN 2018 V17.05.1
De vakinformatie in dit document is vastgesteld door het College voor Toetsen en Examens (CvTE). Het CvTE is verantwoordelijk voor de afname van de staatsexamens voortgezet onderwijs en draagt zorg voor de kwaliteit en het niveau van de examens. De Dienst Uitvoering Onderwijs (DUO) is belast met de praktische uitvoering en organisatie van de staatsexamens. Met vragen over deze vakinformatie kunt u contact opnemen met de afdeling Examendiensten van DUO: (050) 599 89 33 of staatsexamens@duo.nl. 2 van 14
Inhoud 1 Kernpunten 5 2 Centraal examen 5 3 College-examen 5 4 Schema examenstof 7 Bijlage 1 Beschrijving examenstof 8 Bijlage 2 Hulpmiddelen 10 Bijlage 3 Tips 12 3 van 14
top 1 Kernpunten Het examen bestaat uit een centraal examen en een college-examen. De kandidaat moet zelf een woordenboek meenemen. Tips voor dit examen staan in een bijlage. De berekening van het eindcijfer staat in een overzicht. 2 Centraal examen Het centraal examen bestaat uit een schriftelijk examen. Het heeft betrekking op de exameneenheden: BI/K/3, 4, 6, 9, 11, 12, 13 en BI/V/1, 2 en 4 (zie: Schema examenstof en Beschrijving examenstof). Overzicht centraal examen wat hulpmiddelen tijdsduur cijfer Zie: Schema examenstof en Beschrijving examenstof woordenboek 120 minuten A 3 College-examen mondeling college-examen Het college-examen bestaat uit een mondeling examen van 25 minuten. Het heeft betrekking op alle exameneenheden (zie: Schema examenstof en Beschrijving examenstof). Bij het mondeling examen worden ten minste drie onderwerpen, ter keuze van de examinator, uit de examenstof geëxamineerd waarvoor aparte deelcijfers worden gegeven. Het cijfer voor het college-examen is het gemiddelde van de aparte deelcijfers, afgerond op 1 decimaal. 5 van 14
Overzicht berekening eindcijfer wat wegingsfactor cijfer (afgerond op één decimaal) eindcijfer (afgerond op een geheel getal) centraal examen college-examen gemiddelde van deelcijfers afgerond op één decimaal 1 A 1 B cijfer A + B gedeeld door 2, afgerond op een geheel getal terug naar top 6 van 14
4 Schema examenstof Biologie TL/GL centraal collegeexamen examen BI/K/1 Loopbaanoriëntatie en begeleiding (LOB) X* BI/K/2 Basisvaardigheden X BI/K/3 Leervaardigheden in het vak biologie X X BI/K/4 Cellen staan aan de basis X X BI/K/5 Schimmels en bacteriën: nuttig en soms schadelijk X BI/K/6 Planten en dieren en hun samenhang: de eigen omgeving X X verkend BI/K/7 Mensen beïnvloeden hun omgeving X BI/K/8 Houding, beweging en conditie X BI/K/9 Het lichaam in stand houden: voeding en genotmiddelen, X X energie, transport en uitscheiding BI/K/10 Bescherming X BI/K/11 Reageren op prikkels X X BI/K/12 Van generatie op generatie X X BI/K/13 Erfelijkheid en evolutie X X BI/V/1 Bescherming en antistoffen X X BI/V/2 Gedrag bij mens en dier X X BI/V/3 Verwerven, verwerken en verstrekken van informatie X BI/V/4 Vaardigheden in samenhang X X * Domein BI/K/1 Loopbaanoriëntatie en begeleiding wordt alleen geëxamineerd in combinatie met het profielwerkstuk (zie de vakinformatie Profielwerkstuk op de duo site). In bijlage 1 van deze vakinformatie staat een beschrijving van de examenstof. Bij het bestuderen van de examenstof is het raadzaam gebruik te maken van een lesmethode of examenkatern. terug naar top 7 van 14
Bijlage 1 Beschrijving examenstof De beschrijving van de programmaonderdelen: - BI/K3: Leervaardigheden in het vak biologie, - BI/K4: Cellen staan aan de basis, - BI/K6: Planten en dieren en hun samenhang: de eigen omgeving verkend, - BI/K9: Het lichaam in stand houden: voeding en genotmiddelen, energie, transport en uitscheiding, - BI/K11: Reageren op prikkels, - BI/K12: Van generatie op generatie, - BI/K13: Erfelijkheid en evolutie, - BI/V1: Bescherming en antistoffen, - BI/V2: Gedrag bij mens en dier, - BI/V4: Vaardigheden in samenhang is te vinden op: www.examenblad.nl kies jaarring 2018 vmbo tl/gl biologie syllabus 2018 biologie, Specificatie van de globale eindtermen voor het CE. In deze bijlage staat de beschrijving van de programmaonderdelen: - BI/K/5 : Schimmels en bacteriën: nuttig en soms schadelijk, - BI/K/7 : Mensen beïnvloeden hun omgeving, - BI/K/8 : Houding, beweging en conditie, - BI/K/10: Bescherming, - BI/V/3 : Verwerven, verwerken en verstrekken van informatie. Domein BI/K/1 Loopbaanoriëntatie en begeleiding wordt alleen geëxamineerd in combinatie met het profielwerkstuk (zie ook vakinformatie Profielwerkstuk). Beschrijving examenonderdelen BI/K/5, BI/K/7, BI/K/8, BI/K/10, BI/V/3 BI/K/5 Schimmels en bacteriën: nuttig en soms schadelijk U kunt 1 beschrijven dat schimmels en bacteriën reducent en/of ziekteverwekker kunnen zijn, hoe ze verspreid kunnen worden, hoe ze voorkomen en bestreden kunnen worden en welke rol schimmels en bacteriën kunnen spelen bij biotechnologie; 2 toelichten hoe voedselbederf onder invloed van schimmels en bacteriën kan worden tegengegaan door de mens; 3 voorbeelden van klassieke en moderne vormen van biotechnologie beschrijven, waarmee voedingsstoffen en medicijnen worden verkregen en bewerkt. BI/K/7 Mensen beïnvloeden hun omgeving U kunt 1 toelichten dat de mens voor voedsel, water, zuurstof, grondstoffen, energie en recreatie van ecosystemen afhankelijk is; 2 de relatie toelichten tussen een grotere voedselproductie en bodembewerking, voeding, gewasbescherming en veredeling waaronder genetische modificatie; 8 van 14
3 de belangrijkste oorzaken en effecten noemen van de aantasting van natuur en milieu door overbevolking, door bepaalde soorten afval, door het gebruik van bestrijdingsmiddelen, door verkeer en door energiegebruik, mede met gebruikmaking van scheikundige benamingen; 4 uitleggen waarom de mens belang heeft bij een duurzame relatie tussen mens en milieu. Daarbij dienen de voor- en nadelen van duurzaam handelen benoemd te kunnen worden; 5 het belang beschrijven van een nationale en mondiale aanpak van bescherming van het milieu. BI/K/8 Houding, beweging en conditie U kunt 1 delen die van belang zijn voor stevigheid en beweging noemen, in afbeeldingen aanwijzen en in situaties waarin dit relevant is functie(s) en werking beschrijven, inclusief een aantal microscopische en macroscopische details; 2 beschrijven wat er gebeurt bij bepaalde vormen van overbelasting van het bewegingsapparaat tijdens het werk en bij sport en hoe deze overbelasting zoveel mogelijk vermeden kan worden. BI/K10 Bescherming U kunt 1 de rol beschrijven van de hoornlaag bij de bescherming tegen infecties, uitdroging en beschadigingen en de rol van pigment bij de bescherming tegen ultraviolette straling; 2 het belang beschrijven van inenting en toediening antibiotica; 3 voorbeelden van bloedziekten en infectieziekten die via bloed verspreid worden, noemen, de gevolgen van de ziekten voor het lichaam beschrijven en uitleggen hoe besmetting te voorkomen is met name bij aids, leukemie, hepatitis en tuberculose; 4 de meest voorkomende seksueel overdraagbare aandoeningen en hun verschijningsvormen noemen en toelichten hoe de overdracht van deze aandoeningen is te voorkomen, met name voor aids, syfilis, chlamydia, gonorroe en candida. BI/V/3 Verwerven, verwerken en verstrekken van informatie U kunt zelfstandig informatie verwerven, verwerken en verstrekken in het kader van het profielwerkstuk. Zie vakinformatie GL/TL profielwerkstuk op de duo website. Een uitgebreide beschrijving van de examenstof staat op: - examenblad.nl, biologie TL, syllabus 2018 exacte vakken terug naar top 9 van 14
Bijlage 2 Hulpmiddelen Toegestaan De hulpmiddelen van het basispakket zijn toegestaan bij alle examens. Zij zijn niet alle nodig: Basispakket Het standaard basispakket bevat: - schrijfmateriaal - tekenpotlood - blauw en rood kleurpotlood - liniaal met millimeterverdeling - passer - geodriehoek - naast of in plaats van de geodriehoek: een windroos - roosterpapier in cm2 - vlakgum - rekenmachine Ook is het toegestaan om hulpmiddelen mee te brengen die geen relatie hebben met de exameneisen maar wel functioneel kunnen zijn, zoals: markeerstift, puntenslijper, leesliniaal (loep). Woordenboek Nederlands-Nederlands (eendelig) óf Nederlands-thuistaal van de kandidaat (eendelig) Een digitaal woordenboek is niet toegestaan. Uitgebreide informatie over hulpmiddelen voor de centrale examens en hulpmiddelen voor kandidaten met een beperking staat in de Regeling toegestane hulpmiddelen. Kies: examenblad.nl, 2018, vmbo, onderwerpen, hulpmiddelen terug naar top 10 van 14
Bijlage 3 Tips Centraal examen antwoord bij open vragen heel precies op de gestelde vragen. U moet de vraag eerst goed lezen en niet te kort of te vaag antwoorden; oefen in het lezen van de opgaven; het gebeurt soms dat vragen onjuist worden beantwoord omdat de vraag niet goed gelezen is; geef bij de antwoorden een toelichting als daarom wordt gevraagd; bij de meeste vragen worden alleen punten toegekend als er een juiste toelichting is gegeven; controleer bij schriftelijke examens of u alle opgaven gemaakt hebt, voordat u uw werk inlevert. Oefenen: Examenbundels of oude examens zijn geschikt om ervaring op te doen. Oude centrale examens zijn te vinden op onder andere examenblad.nl (stel linksboven een bepaald jaar in en vind onder tl-gl en biologie de examendocumenten van dat jaar). Mondeling college-examen vergeet niet uw eigen woordenboek mee te brengen. Kijk, ter voorbereiding op de mondelinge college-examens, de informatiefilm mondeling staatsexamen op de website www.duo.nl, onder Hoe het staatsexamen VO werkt bij de staatsexamens vwo-havo-vmbo. terug naar top 11 van 14
12 van 14
14 van 14