Maatschappelijk Verslag 2008/2009 België
Inhoud 1. Woord Vooraf Joost Van Roost, president ExxonMobil Benelux 03 2. Wie zijn wij? Meer dan Esso-tankstations 04 3. Milieu Protect tomorrow. Today. 06 4. Veiligheid & Gezondheid Nobody gets hurt. 10 5. Human Resources Collegiaal en flexibel 12 6. Sponsoring en donaties Betrokken bij de samenleving 14
Wie van bedrijven (terecht) verlangt dat zij de samenleving dienen, moet beseffen dat dit zonder voldoende financieel resultaat niet mogelijk is. Het omgekeerde is ook waar. Zakelijk succes veronderstelt dat alle bedrijfsactiviteiten beantwoorden aan de hoogste eisen op het gebied van betrouwbaarheid, ethiek en integriteit. Joost Van Roost, president ExxonMobil Benelux Woord Vooraf Joost Van Roost, president ExxonMobil Benelux De overtuiging dat ondernemingen niet alleen verantwoording aan hun aandeelhouders moeten afleggen maar ook rekening moeten houden met de verwachtingen van de samenleving als geheel, heeft de laatste jaren een hoge vlucht genomen. Daar is dan ook veel voor te zeggen. De wereld waarin we leven, is in de afgelopen decennia veel complexer geworden. Oude scheidslijnen zijn verdwenen of vervaagd. Moderne communicatiemiddelen hebben van de wereld in veel opzichten een dorp gemaakt; de kleinste voorvallen worden in de verste hoeken geregistreerd. Dit dwingt bedrijven en andere organisaties meer dan vroeger voortdurend rekenschap af te leggen. Niet alleen over wat ze doen en hoeveel bedrijfsresultaat dat oplevert, maar ook over de impact van hun handelwijze op de gemeenschap waarin ze actief zijn. En over de vraag of ze voldoende rekening houden met de aspiraties en opvattingen die in die gemeenschap leven. Kenmerkend voor ExxonMobil's kijk op ondernemerschap is dat maatschappelijke verantwoordelijkheid niet losgezien kan worden van het economisch succes van de onderneming. Wie (terecht) van bedrijven verlangt dat zij de samenleving dienen, moet beseffen dat dit zonder voldoende financieel resultaat niet mogelijk is. Het omgekeerde is ook waar. Zakelijk succes veronderstelt dat alle bedrijfs activiteiten beantwoorden aan de hoogste eisen op het gebied van betrouwbaarheid, ethiek en integriteit. De olie- en petrochemische sector moeten altijd ver vooruit kijken. Beslissingen over de duizelingwekkende uitgaven die nodig zijn om de energievoorziening en grondstoffenproductie van overmorgen veilig te stellen, moeten vandaag al worden genomen. Voor ExxonMobil betekent dit dat beslissingen over investeringen per definitie verbonden zijn met een langetermijnvisie. Dit gegeven veronderstelt continuïteit in de omgeving waar gewerkt wordt. De spelregels lees wet- en regelgeving moeten voor een langere periode gelijk blijven. Het is in onze geglobaliseerde economie daarnaast absoluut noodzakelijk dat ondernemingen In een bepaald land niet met aanzienlijk andere regels en voorwaarden hebben te maken dan in andere. Maatschappelijk gewenste investeringen en maatregelen moeten ten slotte altijd ook op hun economische merites worden beoordeeld. Zoniet, dan zullen ze uiteindelijk verzanden in goede bedoelingen. Dit maatschappelijk verslag is de Belgische aanvulling op het Corporate Citizenship Report 2008 van Exxon Mobil Corporation. We besteden aandacht aan onze activiteiten in België en onze resultaten op het gebied van veiligheid, gezondheid en milieu. Daarnaast behandelen we het sociaal beleid binnen onze organisatie en belichten met concrete voorbeelden onze bijdragen aan sociale en culturele initiatieven in de samen leving. Met deze maatschappelijke verslagen willen we laten zien dat ExxonMobil haar economische en sociale verantwoordelijkheid uitermate serieus neemt. Maatschappelijk Verslag 2008/2009 België 3
Ik ben trots op wat hier staat. En ik niet alleen; alle teamleden beseffen dat ze hebben meegewerkt aan een uniek project. Bruno Jans, constructiemanager Cogen-project Wie zijn wij? Meer dan Esso-tankstations ExxonMobil is een van de de grootste particuliere oliemaatschappijen ter wereld. Ons bedrijf is wereldwijd actief in meer dan 200 landen. We houden ons bezig met de winning, verkoop en distributie van aardolie en aardgas. We verzorgen de raffinage en marketing van olieproducten. En we leveren grondstoffen voor de chemische industrie. In 2008 was onze wereldwijde omzet 443 miljard dollar. Als invloedrijke multinational zijn wij ons bewust van onze maatschappelijke verantwoordelijkheid. We willen ons economisch succes tot duurzaam succes maken. Zo hebben onze innovaties talloze obstakels uit de weg geruimd bij de olie- en gaswinning. Daardoor wordt energie effectiever, efficiënter en milieuvriendelijker opgewekt dan ooit tevoren. Dus meer rendement tegen minder uitstoot. Maar we doen nog veel meer. We investeren fors in het terugbrengen van CO 2 -uitstoot wereldwijd. We dragen bij aan economische groei in ontwikkelingslanden en hebben vanzelfsprekend respect voor mensenrechten. Op het gebied van veiligheid bereiken we concrete resultaten. Zo hebben we een jaarlijkse afname van 12% gerealiseerd in het aantal werkgerelateerde ongevallen en een afname van oliespills van maar liefst 60%. De manier waarop onze onderneming opereert vinden we minstens even belangrijk als het bedrijfsresultaat. Dat betekent dat we de veiligheid en gezondheid van al onze medewerkers, aannemers en klanten vooropstellen bij alles wat we doen. Milieuzorg staat bij onze fabrieken hoog in het vaandel. We hanteren strikte ethische normen bij het zakendoen (zie kader) en voeren een personeelsbeleid dat iedereen gelijke kansen biedt. Om onze prestaties te verbeteren werken we samen met overheden, bedrijven en maatschappelijke organisaties, vooral op het gebied van veiligheid, gezondheid en milieu. En ten slotte dragen we bij aan maatschappelijke initiatieven. 3ExxonMobil in België Veel mensen tanken regelmatig bij Esso. De 280 Esso-tankstations zijn een onderdeel van onze activiteiten in België, maar we doen nog veel meer. ExxonMobil is met een raffinaderij en drie chemische fabrieken ruim vertegenwoordigd in de provincie Antwerpen. In Virton, provincie Luxemburg, hebben we een fabriek voor verpakkingsfilm. In Sclessin (Luik) en Doornik staan brandstofdepots. Ons hoofdkantoor voor Europa, Afrika en het Midden-Oosten staat in Machelen (Brussel). Daar is ook het Technology Center gevestigd, een onderzoeks- en ontwikkelingslaboratorium van ExxonMobil Chemical. Het hoofdkantoor van ExxonMobil s Benelux-organisatie is vlak over de grens gehuisvest, in Breda. ExxonMobil levert in België (inclusief het kantoor in Breda) rechtstreeks werk aan ruim 3000 mensen. Indirect maken veel Belgische bedrijven gebruik van onze aanwezigheid. Denk bijvoorbeeld aan de leveranciers van onze Essoverkooppunten. Eerlijk zakendoen Een cultuur van integriteit en eerlijk zakendoen vormt de basis van ExxonMobil's succes. Dit betekent dat we ons houden aan de wet en de strikte regels die gelden binnen het bedrijf. Dit verwachten we ook van onze partners en leveranciers. En zelfs van de regeringen in landen waar we opereren. Als eerlijk zaken doen niet meer mogelijk is, trekken wij ons terug. Zimbabwe is daar een voorbeeld van. Onze medewerkers worden getraind in ethisch gedrag. Mogelijke belangenvermenging houden we scherp in de gaten. Bij overtreding van de regels gelden strenge sancties. Maar liever laten we het niet zover komen. We creëren dan ook een open klimaat waarin zaken die de verkeerde kant op dreigen te gaan, meteen worden gemeld. 4 exxonmobil.be
Geschiedenis De economische betekenis van Exxon- Mobil voor ons land gaat terug tot 1891. Toen sloten Amerikaanse, Nederlandse en Belgische zakenlieden in Rotterdam en Antwerpen een overeenkomst om hier petroleum op de markt te brengen van de door de beroemde John D. Rockefeller opgerichte Standard Oil Company. Antwerpen hield in de loop der jaren zijn spilfunctie voor de onderneming. De verkoop- en distributiemaatschappij van de beginjaren veranderde met de komst van een kleine raffinaderij ten zuiden van Antwerpen in de jaren dertig. Na de Tweede Wereldoorlog verrees een nieuwe, veel grotere raffinaderij en een brandstofdepot. De eerste chemische installaties kwamen erbij in 1956. De Meerhout Polymers Plant (MPP) startte in 1977. In 1979 werd vervolgens een polyethyleenfabriek op de linker Scheldeoever overgenomen: de Antwerp Polymers Plant (APP). Petrochemie Onze branche, de petrochemie, heeft in België een omzet van circa 54 miljard euro, zo n 20% van de totale omzet van de industrie. Er werken in ons land in totaal 94.000 mensen in deze sector. Daarnaast creëert de chemie zowat 150.000 indirecte jobs in andere bedrijfstakken. De uitgaven voor onderzoek en ontwikkeling vormen met ruim 2,3 miljard euro bijna de helft van de totale O&O-uitgaven van de Belgische privé-sector.* * Bron: Essenscia (cijfers 2007) 3ExxonMobil in de Provincie Antwerpen Onze productieactiviteiten in de Provincie Antwerpen vinden plaats op drie locaties. In de haven van Antwerpen staan de raffinaderij, met geïntegreerd de Antwerp Performance Intermediates Plant, en (op de linkeroever) de Antwerp Polymers Plant. In Meerhout staat een tweede polymers plant. ExxonMobil is daarnaast medeeigenaar van de oliepijpleiding RAPL (Rotterdam Antwerp PipeLine), die ruwe olie van Roterdam naar Antwerpen transporteert en van FAO (Fina Antwerp Olefins), dat onder andere ethyleen en propyleen produceert, de grondstoffen voor de productie van polymeren. De raffinaderij De ExxonMobil-raffinaderij in Antwerpen verwerkt 16 miljoen ton ruwe olie per jaar tot onder meer benzine, kerosine en grondstoffen voor de chemische industrie. Ons energieverbruik houden we daarbij efficiënt. Door het inzetten van warmtewisselaars en door goede isolatie blijft veel warmte in de fabriek. Uniek is de nieuwe warmtekrachtcentrale (Cogen). Deze installatie kan met haar capaciteit van 130 MW vrijwel geheel voorzien in de stroombehoefte van de raffinaderij en de twee polymers plants van ExxonMobil. De energie die we daarmee besparen, leidt tot een forse vermindering van de CO 2 -emissies. In het hoofdstuk over milieu gaan we hier verder op in. Antwerp Performance Intermediates Plant In Antwerpen staat ook onze Antwerp Performance Intermediates Plant (APIP). Dit is een van de grootste en modernste fabrieken ter wereld voor de productie van chemische vloeistoffen, waaronder solventen (oplosmiddelen). APIP is volledig geïntegreerd in de raffinaderij. De installaties hebben een gezamenlijke capaciteit van 700.000 ton vloeistoffen en 100.000 ton hogere olefinen. De producten worden onder meer gebruikt als oplosmiddel voor verf, landbouwchemicaliën en cosmetica. APP en MPP: polyethyleen De isolatielaag van hoogspanningskabels, plastic tassen, geluidsisolatie, schoenzolen: ze bevatten vaak polyethyleen van de ExxonMobil-fabrieken in Zwijndrecht (APP) en Meerhout (MPP). Het verschil tussen beide is de graad van specialisatie. MPP produceert met twee productielijnen grote volumes, terwijl APP kleinere volumes verkoopt van producten die zijn aangepast aan de specifieke wensen van klanten. In de loop der jaren is de capaciteit van zowel APP als MPP dankzij investeringen en innovaties fors uitgebreid. MPP produceerde direct na de ingebruikname in de jaren zeventig 180.000 ton per jaar. In 2008 was de capaciteit gegroeid tot 520.000 ton. APP begon in 1968 met 50.000 ton en breidde zijn capaciteit in de loop der jaren uit tot de huidige 370.000 ton. De producten worden verkocht aan industriële klanten in Europa, maar ook daarbuiten. Rijden over olie Niet veel automobilisten beseffen dat ze niet alleen rijden op, maar ook over een olieproduct. We hebben het over het bindmiddel voor asfalt, bitumen Dit zwaarste bodemproduct van de raffinaderij is in de loop der jaren steeds verder verbeterd. Modern fluister asfalt is geluidsarm, gaat spoorvorming tegen, verbetert de waterafvoer en vermindert de slijtage van het wegdek. Bitumen wordt ook voor andere toepassingen gebruikt, zoals dakbedekking. Maatschappelijk Verslag 2008/2009 België 5
ExxonMobil investeert volop in energie-efficiëntie, natuurlijk omdat dit in het eigen economisch belang is maar ook onder druk van benchmarking-convenanten, emissiehandel, en dergelijke. Bram Claeys, Bond Beter Leefmilieu Milieu Protect tomorrow. Today. ExxonMobil vindt safety, health en environment (SHE) oftewel veiligheid, gezondheid en milieu essentieel voor de integriteit van de operationele activiteiten. Dat begrip, integriteit, vangt eigenlijk alles wat er op een fabriekscomplex gebeurt. Zonder uitmuntende SHE-prestaties kunnen we niet verwachten dat we het vertrouwen van het publiek winnen of dat we financieel succesvol zijn. 3Milieuzorg Voor ExxonMobil is milieubeleid in de eerste plaats milieuzorg. De raffinaderij en de chemische fabrieken hebben op dit gebied een bijzondere verantwoordelijkheid; hun werk heeft immers direct of indirect invloed op ons milieu. Bij de verbranding van olie en gas ontstaan zwaveldioxide, kooldioxide en stikstofoxiden. Lichte olieproducten (zoals benzine) verdampen als ze worden blootgesteld aan de lucht. Olieresten en zware metalen kunnen het oppervlaktewater en de bodem verontreinigen. In het productieproces en bij het onderhoud aan de installaties ontstaat afval. Ons Milieuzorgsysteem moet rekening houden met al die aspecten. Het Milieuzorgsysteem Bescherming van het leefmilieu is een vanzelfsprekend onderdeel van de bedrijfscultuur. Al bij het ontwerp van fabrieksinstallaties houden we rekening met milieu-eisen. We gaan zo zuinig mogelijk om met energie en beperken emissies tot een minimum. ExxonMobil doet vervolgens een beroep op de persoonlijke verantwoordelijkheid van het vol tallige personeel. Daartoe zijn milieuvoorschriften en -procedures opgesteld, die alle medewerkers dagelijks moeten toepassen. Er is verder regelmatig training on the job. Daarbij kijken we gezamenlijk hoe we de milieuprestaties nog verder kunnen verbeteren. Doet zich ondanks alle voorschriften, instructies en preventie tóch een milieu-incident voor, dan wordt dat direct gemeld bij de bedrijfsleiding. 3CO 2 -uitstoot Bij het verbranden van fossiele brandstoffen ontstaat het broeikasgas kooldioxide (CO 2 ). Er is nog veel wetenschappelijk onderzoek nodig naar klimaatveranderingsprocessen. Toch maakt de wereld zich terecht zorgen over de consequenties die CO 2 -uitstoot heeft voor het klimaat. Daarmee blijft deze emissie een punt van aandacht. VN-protocollen als die van Rio de Janeiro (1992) en Kyoto (1997) proberen de emissies van broeikasgassen terug te dringen. Het Kyoto- Protocol verplicht een aantal geïndustrialiseerde landen tot forse emissiebeperkingen vóór 2012. De wereldwijde doelstelling is -5,2% (vermindering van uitstoot te opzichte van 1990). Binnen de doelstellingen van Kyoto moeten België en Vlaanderen hun emissies met respectievelijk 7,5 en 5,2% terugbrengen. Volgens de laatste gegevens (2007) slagen zowel Belgie (-9.9%) als Vlaanderen (-7.2%) erin dit doel te bereiken. De emissies van de industrie zijn het sterkst gedaald, terwijl transport en huisverwarming meer uitstoten. ExxonMobil draagt bij met de investering in innovatieve oplossingen, zoals de COGEN. 3Energie Vrijwillige overeenkomsten De Vlaamse regering zet zich in voor energieefficiency. Daarom sloot zij een vrijwillige benchmarkingovereenkomst met de energieintensieve industrie. De sector streeft ernaar in dit verband om uiterlijk in 2012 te behoren tot de wereldtop qua energie-efficiëntie. Deze wereldtop of benchmark is de norm waarop de bedrijven voor wat betreft hun energie-efficiëntie worden vergeleken. De Vlaamse productievestigingen van ExxonMobil Raffinaderij Antwerpen, Antwerp Polymers Plant en Meerhout Polymers Plant tekenden dit convenant. Concrete maatregelen Onze fabrieken gebruiken onderling vergelijkbare methoden om zo zuinig mogelijk met energie om te springen. Ze zijn zo ontworpen dat ze slim gebruikmaken van de vele energiestromen. Warmtewisselaars voeren warmte die anders in de lucht zou verdwijnen, weer terug in het productieproces. En sinds maart 2009 6 exxonmobil.be
COGEN Antwerpen vermindert CO 2 -uitstoot van België Hoe dringen we de CO 2 -uitstoot terug? Flinke winst is te boeken door warmtekrachtcentrales te bouwen, die dankzij hun hoge rendement naar verhouding veel minder brandstof verbruiken dan conventionele elektriciteitscentrales. ExxonMobil heeft wereldwijd inmiddels ruim 100 van deze centrales (co-generatie-eenheden of COGEN) gebouwd. Het nieuwste exemplaar staat in Antwerpen. De succesfactor van de COGEN: rendement. Warmte die vrijkomt bij de stroomopwekking wordt door een slimme koppeling onmiddellijk op twee manieren nuttig (her)gebruikt. Niet alleen voor het opwekken van stoom, maar ook voor het verhitten van aardolie. De koppeling van warmte en kracht betekent een efficiënter gebruik van energie en derhalve ook minder uitstoot van broeikasgassen. Hiermee boeken we op korte én middellange termijn de meeste winst bij het terugdringen van de CO 2 -uitstoot. betrekken de Vlaamse productiebedrijven hun electriciteitsvraag bijna volledig van de eigen COGEN in Antwerpen. In Meerhout wordt een nieuwe technologie toegepast, die tot een lager energieverbruik leidt en waarbij ook meer ethyleen wordt gerecupereerd. In Zwijndrecht is een productielijn aangepast met een aanzienlijke verbetering van de energie-efficiëntie tot gevolg. Energiezorgsysteem GEMS De basis voor verdere verbeteringen is het Global Energy Management System. GEMS is ons wereldwijde energiezorgsysteem. GEMS gaat uit van wereldwijd gestandaardiseerde werkmethoden, zowel voor het ontwerpen en bouwen van installaties als voor productie en onderhoud. We zijn continu bezig met het aanscherpen van GEMS. Schaalgrootte Het totale vermogen van de centrale bedraagt 130 Megawatt, wat overeenkomt met de elektriciteitsbehoefte van 300.000 huishoudens (bijna de stad Antwerpen). De COGEN produceert bijna genoeg elektriciteit voor het ganse verbruik van de raffinaderij en de polyethyleen fabrieken samen. De schaalgrootte is cruciaal om de nieuwste toepassingen van industriële warmtekrachtkoppeling mogelijk te maken. Economie en ecologie gaan zo hand in hand. 90.000 auto s De Belgische overheid wil in 2012 5% energie besparen door de bouw van hoogefficiënte warmtekrachtcentrales; de COGEN zet hiervoor een belangrijke stap. De installatie draagt bovendien substantieel bij aan de CO 2 -reductiedoelstellingen. De landelijke emissies nemen dankzij de hoge energie-efficiëntie jaarlijks met ongeveer 200.000 ton af, een vermindering die gelijk staat aan het permanent van de weg halen van 90.000 auto s! De COGEN Antwerpen is op 23 maart 2009 feestelijk in gebruik genomen. 3Beleid vormgeven Energiebesparing: nog zeer veel te winnen Prof. dr. ir. William D haeseleer is algemeen directeur van het Energie-Instituut van de Katholieke Universiteit Leuven. Hij vindt warmtekrachtkoppeling (COGEN) een zeer verstandige manier om met energie voorziening om te gaan. Volgens D haeseleer brengt de vraag naar nieuwe energie-oplossingen vele trends op gang. De weg naar resultaat is doorgaans taaier dan gedacht. Resultaten aan de kant van nieuwe energiebronnen blijven achter; echter op het gebied van energiebesparing is nog zó veel te winnen. In die zin zit ik op dezelfde golflengte als ExxonMobil. Eerst besparen op de energievraag binnen het proces. En vervolgens gaan optimaliseren qua energieproductie. Operations Integrity Management System Het Operations Integrity Management System (OIMS) is de ruggengraat van ons milieu- en veiligheidsbeleid. OIMS is helemaal ingeburgerd in de organisatie en krijgt steeds meer (concrete) vertakkingen. OIMS regelt de gestructureerde aanpak van alle aspecten van veiligheid/ gezondheid, milieuzorg en bedrijfszekerheid (productveiligheid). OIMS is één wereldwijd systeem, voor al onze raffinage en chemie. Zo vormt OIMS ook één mondiale taal, die we hanteren van Antwerpen tot Texas en Japan. De OIMS-structuur telt 11 hoofdstukken, met in totaal 21 systemen. Dat varieert van ontwerp van fabrieksinstallaties tot voorlichting aan omwonenden. Het is de verantwoordelijkheid van elke medewerker deze systemen te gebruiken en zich actief in te zetten voor de constante beoordeling en verbetering. Lloyd's, de instantie die wereldwijd ISO-kwaliteitszorgcertificaten verleent, beschouwt OIMS als ten minste gelijkwaardig aan het milieucertificaat ISO 14001. Maatschappelijk Verslag 2008/2009 België 7
Raffinaderij Antwerpen SO 2 -uitstoot De raffinaderij stookt steeds meer zwavelvrij gas. Daardoor wordt aanzienlijk minder zwaveldioxide uitgestoten. Het is de intentie dat uiteindelijk helemaal geen stookolie zal worden gebruikt. De emissiedaling zet dus de komende jaren verder door. Lozing naar de Schelde Het volume van het lozingswater is door de jaren heen steeds verder afgenomen, terwijl de kwaliteit is verbeterd. De hoeveelheid hebben we structureel verminderd doordat de raffinaderij een deel van het proceswater hergebruikt. Het lozingswater is biologisch gezuiverd. Het lukt ons om de efficiëntie van het reinigingsproces steeds verder op te voeren. Meerhout Polymers Plant VOS-emissiegrens De grondstof voor de polyethyleenproductie, ethyleen, is een vluchtige organische stof (VOS). Bij de vernieuwing van de vergunning legde de lokale overheid een strenge emissiegrens op. Door verbeteringen aan te brengen, onder meer gebufferde zuigerafdichtingen, en de toepassing van een nieuwe technologie in het productieproces blijven we beneden deze limiet. Geluid De voorspelde resultaten voor geluidsreductie zijn gehaald. Op dit punt doen we aan bronbestrijding; we vervangen bijvoorbeeld oude koelers door nieuwe (stillere) typen. Verder is er veel aandacht voor geluidswering. Zo plaatsten we aan de noordzijde van het terrein een geluidsscherm van 2250 m 2. Vernieuwde processturing In 2008 startten we het project Vernieuwde Processturing. Om klaar te zijn voor de toekomst werden het procesbesturingssysteem en procesbeveiligingssysteem vernieuwd. Ook de controlekamer is gemoderniseerd. Verder slaagden we erin om de bedrijfszekerheid van onze installaties verder te verhogen. Meerhout Polymers Plant en Antwerp Polymers Plant Overleg met omwonenden MPP organiseert jaarlijks een informatiebijeenkomst met de buurt en de lokale overheden, waar de belangrijkste milieuthema s besproken worden. APP werkt samen met andere chemische fabrieken in de omgeving van Zwijndrecht om de relatie met de omwonenden te onderhouden. Driemaal geven zij een gezamenlijk magazine uit: Open genaamd. Na publicatie van het blad organiseert een van de bedrijven bij toerbeurt een receptie waar inwoners van de Burcht en Zwijndrecht welkom zijn. Responsible Care Responsible Care (RC) staat voor de toezegging van de chemische industrie om haar prestaties inzake gezondheid, veiligheid en milieubewustzijn continu te verbeteren. Exxon- Mobil Chemical ondertekende het nationale manifest in alle landen waar het actief is. Ondertekenaars bevestigen dat het leveren van betere prestaties op het gebied van veiligheid, gezondheid en milieuzorg integraal deel uitmaakt van de algemene bedrijfsvoering. Ze beloven bovendien alle medewerkers en aannemers hiervan bewust te maken. Onze chemische fabrieken zijn aangesloten bij het wereldwijde RC-programma. Daarnaast nemen zij ook deel aan de Belgische versie hiervan. Die staat onder beheer van Essenscia, de koepelfederatie van de chemie en life sciences. Dit programma verplicht de deelnemers (waaronder dus APP en MPP) op verantwoorde wijze chemische producten te vervaardigen. Dat wil zeggen met inachtneming van strenge normen op het gebied van veiligheid, gezondheid en milieuzorg. 3Resultaten Waar leiden onze inspanningen toe? Luchtkwaliteit Onze productieprocessen gaan gepaard met de uitstoot van stoffen die de luchtkwaliteit kunnen beïnvloeden. De belangrijkste hiervan zijn zwaveldioxide (SO 2 ), stikstofoxiden (NOx) en koolwaterstoffen. Zwaveldioxide en stikstofoxiden dragen bij tot verzuring van atmosfeer en bodem; koolwaterstoffen en stikstofoxiden leiden tot smogvorming. De laatste jaren is de uitstoot van deze schadelijke stoffen drastisch verminderd. Bijvoorbeeld door maatregelen als: speciale afdichtingen of inwendige drijvende daken bij opslagtanks; dampterugwinning bij de belading van lichters of trucks en speciale meetprogramma's voor het opsporen en verhelpen van lekkages. Bij de bouw van nieuwe installaties kiezen we voor apparatuur met weinig tot geen emissies. De raffinagesector dient zich in Europa aan te passen aan nieuwe EU-milieuregels. Om die reden zijn de fornuizen op de raffinaderij uitgerust met lage NOx-branders. De bouw van de COGEN heeft indirect ook een gunstige invloed op de luchtkwaliteit. Door het hoge vermogen produceert de installatie veel restwarmte. Door hergebruik van restwarmte bespaart de raffinaderij op haar fornuiscapaciteit. Een direct gevolg is dat de emissies van zwaveldioxide dalen, want de brandstof van de centrale (aard- 8 exxonmobil.be
CO 2 uitstoot raffinaderij Antwerpen CO 2 uitstoot raffinaderij Antwerpen APP MPP 190 3000 185 180 2500 175 2000 170 165 1500 160 1000 155 150 500 145 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 0 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 gas) is zwavelvrij. Hetzelfde geldt dankzij de efficiëntere verbranding voor de uitstoot van stikstofoxiden. Geluid Sommige installaties op de raffinaderij en de APP/MPP produceren relatief veel geluid. Dankzij strenge voorzorgsmaatregelen, en het gebruik van geluidsarme installaties bij nieuwe projecten ondervinden onze medewerkers hier geen hinder van. Doordat zowel de raffinaderij als de APP betrekkelijk ver van de bewoonde wereld liggen, geldt hetzelfde voor de omwonenden. De fabriek in Meerhout ligt echter dicht bij de gelijknamige plaats. Als aanvulling op de bestaande geluidsdempende maatregelen heeft ExxonMobil een geluidswerende muur gebouwd voor de omwonenden die geluidshinder ondervonden. De muur was gereed in 2007. Water De raffinaderij en APP/MPP beschikken over geavanceerde afvalwaterreinigingssystemen. Al het afvalwater wordt grondig behandeld in zuiveringsinstallaties, die uit verschillende toegespitste onderdelen bestaan. Onze fabrieken proberen de waterverontreiniging zo veel mogelijk te beperken aan de bron. Tevens wordt het gezuiverde afvalwater hergebruikt in het proces. Daardoor wordt aanzienlijk bespaard op de inname van water. Afval ExxonMobil gebruikt een op maat gemaakt afvalzorgsysteem. Ons systeem is erop gericht de hoeveelheid afval te beperken, verschillende soorten afval te scheiden en hergebruik zo veel mogelijk te bevorderen. In periodes waarin de afvalproductie hoger is dan normaal, zoals bij onderhoudsstops en nieuwbouwprojecten, maken we aanvullende afvalplannen. Bij de verwerking van afvalstromen volgen we altijd de actuele regels. Maatschappelijk Verslag 2008/2009 België 9
Wij willen dat iedere medewerker zich in eerste instantie voor zijn eigen veiligheid verantwoordlijkheid voelt. Maar ook voor de veiligheid van collega s. Marc Eeckelaert, veiligheidsmanager Veiligheid & gezondheid Nobody gets hurt. De veiligheidsvisie van ExxonMobil is glashelder. Elk ongeval kan voorkomen worden. Accepteer je kleine incidenten, dan kan een groot ongeluk niet uitblijven. Dat betekent dus het uitbannen van zelfs het kleinste incident. Een forse ambitie Maar door de jarenlang volgehouden inspanningen zijn we heel dicht bij dit doel gekomen. ExxonMobil is voorloper op het gebied van veiligheid. Mondiaal liep het aantal werkgerelateerde ongevallen in 2008 terug met 12%. Dit is het resultaat van een doordacht beleid en werkende programma s, ook in België. Voor veiligheidsrisico s geldt dat ze óf moeten worden weggenomen óf beheerst. Dat is de basis waarop we voortbouwen. Het vervolg: voor alle locaties hebben we veiligheidsprogramma s opgezet die juist op de menselijke factor van het werk zijn gericht. 3Veilig gedrag Begon het veiligheidsbeleid jaren geleden met het verbeteren van de uitrusting en systemen, het accent ligt nu vooral op gedrag. De mens is de spreekwoordelijke zwakste schakel. Zaak is om veiligheid helemaal te integreren in de werktaken, in gedrag. Elke medewerker is ervan doordrongen dat veiligheid een essentieel en logisch onderdeel is van zijn werk. Net zoals kwaliteit. Het gebruik van persoonlijke beschermingsmiddelen is natuurlijk verplicht, evenals het strikt navolgen van werkprocedures. Het gedrag van mensen beïnvloeden; mensen aanspreken op hoe ze dingen doen of juist niet doen. Dat is niet altijd eenvoudig. Belangrijk is dat de aandacht nooit verslapt. Stap voor stap bouwen we de veiligheid daarom uit. Management en supervisie hebben daarbij een voorbeeldfunctie. Ook economisch gezien loont veiligheid. Veilig werken veronderstelt immers dat gepland wordt gewerkt. Door taken eerst goed te doorgronden en de juiste voorbereidingen te treffen, hoeven we tijdens het werk niet te improviseren. Kwaliteit en veiligheid gaan zo volledig hand in hand. 3Aanpak Om het veiligheidsbewustzijn te verhogen passen we nu beproefde tools toe. Een voorbeeld hiervan is de verplichte Laatste-Minuut-Risico- Analyse, vlak voordat aan een taak wordt begonnen. Zo n LMRA houdt in dat medewerkers en aannemerspersoneel verplicht stil staan bij de eventuele risico s en bij de voorwaarden voor een goede en veilige aanpak. Pas daarna start de uitvoering. Ook uit dingen die bijna fout liepen kunnen we leren. We vragen medewerkers om bijna-ongelukken ( near misses ) op het gebied van veiligheid, gezondheid, welzijn en milieu nauwgezet te rapporteren. Op die manier vergroten we de kans dat we daadwerkelijke ongelukken kunnen voorkomen. 3Externe veiligheid Onze fabrieken zitten vol energie en brandbare stoffen. Bij het ontwerp van de installaties is hier natuurlijk rekening mee gehouden. Bovendien verzekeren deskundige bediening en vakkundig onderhoud de veiligheid van onze fabrieken. Ondanks alle voorzorgsmaatregelen hebben we samen met de regionale overheid plannen uitgewerkt om eventuele calamiteiten snel en effectief te kunnen bestrijden. Periodiek oefent het personeel met politie en brandweer. Hierbij bootsen we de reële situatie zo goed mogelijk na. Uit de veiligheidsrapporten die onze bedrijfsonderdelen Pandemie De dreiging van een wereldwijde epidemie of pandemie is met de uitbraak van Influenza A (H1N1) niet denkbeeldig gebleken. Een eventuele griepexplosie kan ook België treffen. Wat gebeurt er als een deel van onze maatschappij stil komt te liggen? ExxonMobil stelt zich tot doel de energie- en brandstofvoorziening in een dergelijke noodsituatie op peil te houden. Samen met andere partijen hebben we ons dan ook op diverse scenario's voorbereid. 10 exxonmobil.be
TRIR 2005-2008 (Benelux) p Medewerkers p Aannemers p Medewerkers + Aannemers 1,2 1 0,8 0,6 0,4 0,2 0 2005 2006 2007 2008 verplicht opstellen, blijkt dat de risico s voor de omgeving voldoende worden beheerst. 3Keurmerk voor aannemers Niet alleen de eigen werknemers, maar ook aannemers die bij ExxonMobil over de vloer komen houden zich aan onze veiligheidsvoorschriften. We slagen erin om deze grote en gevarieerde groep externen te laten aanhaken bij ons beleid. Om dit proces te bevorderen vragen we van aannemers die binnen het bedrijf komen werken dat zij over een geldig VCAcertificaat beschikken. Dit certificaat toont aan dat de aannemer minimaal over een veiligheidsbeheerssysteem beschikt. 3Gezondheid De lat ligt hoog, als het gaat om veiligheid en gezondheid. Het gezondheidsbeleid van ExxonMobil richt zich vooral op de preventie van beroepsziekten. In onze sector is de blootstelling aan te hoge concentraties schadelijke stoffen een reëel gevaar. Verder hebben gehoorbescherming en de ergonomie van de werkomgeving de hoogste prioriteit. Gespecialiseerde medewerkers artsen, arbeidshygiënisten en verpleegkundigen werken samen om dergelijke gezondheidsrisico s in te dammen. Al onze medewerkers krijgen periodiek een oproep om zich (vrijwillig) medisch te laten onderzoeken. Daarbij ligt de nadruk op gezondheidsaspecten die met hun specifieke taken en verantwoordelijkheden te maken hebben. 3Stand van zaken In de industrie is ExxonMobil een van de toppresteerders op gezond beleid. Ongevallen met verlet incidenten waardoor een medewerker meer dan 24 uur moet verzuimen komen binnen het bedrijf nog zelden voor. Dat is een enorme vooruitgang in vergelijking met de goede oude tijd. Ooit was immers de redenering: de petrochemie is gevaarlijk en bedrijfsongevallen zijn kwalijk maar ook onvermijdelijk. Om resultaten op vlak van persoonlijke veiligheid te meten, kijken we naar het totaal aantal -volgens OSHA(*)- rapporteerbare ongevallen per 200.000 manuren. Dit resulteert in de zogenaamde Total Recordable Injury Rate of TRIR. De TRIR ligt inmiddels al jaren tussen 0 en 1. Sommige bedrijfsonderdelen zijn er zelfs in geslaagd een ongevallenfrequentie van nul te verwezenlijken. Dit bewijst: onze ambities zijn meer dan een wensdroom. (*: OSHA = Occupational Safety & Health Association) 3Operations Integrity Management System (OIMS) Ons eigen Operations Integrity Management System gaat óók over veiligheid en gezondheid. OIMS draait al verschillende jaren en is geleidelijk aan steeds meer uitgekristalliseerd. We bereiden medewerkers bijvoorbeeld voor op een ongeval met bepaalde chemische stoffen. Kernvragen daarbij: Wat gebeurt er in de praktijk? Welke procedures volg je? Het trainingsprogramma maakt alle stappen inzichtelijk. Ook externen (aannemers en deskundigen van buiten) haken aan bij ons beleid. Het gevolg is dat we ongevallen en gezondheidsschade daadwerkelijk weten te beperken. Veiligheid en gedrag Gedragsgebaseerde veiligheidsprogramma's zoals Alert op de Raffinaderij Antwerpen bestaan al sinds 2001. In 2008 hebben we de nadruk nog meer gelegd op het elkaar aanspreken op veiligheid. Het veiligheidsprogramma werd daarom omgedoopt tot Alert Optreden. In 2008 hebben we eveneens het incidentbehandelings-systeem verbeterd. Een eenvoudiger meldingsformulier en een efficiëntere meldingsprocedure verminderde de gemiddelde behandelingstijd van een melding van vijf weken naar ongeveer één week. We maken nu ook een wekelijkse Safety Flash. Dat bericht bevat korte beschrijvingen van de incidenten en de daaruit volgende aanbevelingen, ingeleid door een boodschap van ons Management. De chemische fabrieken werken met een veiligheidsprogramma dat zich ook specifiek op het gedrag van medewerkers richt: het Safety Excellence Program (SEP). Maatschappelijk Verslag 2008/2009 België 11
ExxonMobil's bedrijfscultuur is recht door zee en bedrijfsgericht. De functie is van secundair belang, want je kunt alle kanten op. Annelien Plessers, handelsingenieur Human Resources Collegiaal en flexibel ExxonMobil verwacht veel van zijn medewerkers. Daar staat ook veel tegenover. Onze werkomgeving is inspirerend en uitdagend. Als we onze mensen vragen waarom ze graag voor ons werken, komt steevast het sterke teamgevoel naar voren. Uitdagingen gaan we samen aan; we zijn collegiaal en flexibel. Wie bovengemiddeld presteert, belonen we extra. Uiteraard houden we ons aan strikte ethische normen (zie kader op pag.4). Medewerkers die zich het slachtoffer voelen van discriminatie of intimidatie, in welke vorm dan ook, kunnen een beroep doen op vertrouwenspersonen. ExxonMobil maakt ook echt werk van diversiteitsbeleid, waarbij we leren van onze wereldwijde best practices. Onze fabrieken hebben vooral technisch hoog geschoold personeel nodig, maar het is niet eenvoudig om ze te vinden. Scholieren en studenten laten de exacte vakken vaak links liggen. ExxonMobil zoekt daarom actief contact met studenten in hun laatste jaar en biedt, naast een boeiende carrière en werkzekerheid, een attractief pakket aan arbeidsvoorwaarden. Daarnaast maken we deel uit van netwerken die de bekendheid met de industrie bij het grote publiek willen vergroten. Voor het opzetten van de COGEN (zie pag. 7.) en een hogedrukontzwavelingseenheid in Antwerpen (in bedrijf vanaf 2010) werd extra personeel aangetrokken. Na de oplevering van deze installaties zetten we deze mensen in om het natuurlijk verloop onder onze medewerkers op te vangen. 3Alle kanten op In de werving benadrukken we de open bedrijfscultuur en de matrix-structuur van het bedrijf. Hierin ga je als specialist snel zelfstandig bij verschillende afdelingen aan de slag. Je kunt bij ExxonMobil alle kanten op, is het geluid dat we terughoren van onze professionals. We Recessie: ExxonMobil blijft werven De wereldwijde economie is sinds de zomer van 2007 sterk in beweging. Binnen de olie- en petrochemische sector wordt dit ook gevoeld in bijvoorbeeld de prijzen voor olie en raffinage. Maar ExxonMobil investeert op de lange termijn om de wereld te blijven voorzien van hoogwaardige brand- en grondstoffen. De bouw van nieuwe onderdelen is bijvoorbeeld een jarenlang proces. Raffinaderijen en chemische fabrieken zijn bovendien continubedrijven, die bemand moeten worden door hoog gekwalificeerde mensen. Een deel van de huidige medewerkers gaat de komende jaren met pensioen. ExxonMobil blijft zich dan ook inspannen om technisch talent te werven. 12 exxonmobil.be
Wereldwijd werkten op 31 december 2008 79.900 mensen bij ExxonMobil. Bijna 4% hiervan, ruim 3000 medewerkers, was in dienst bij de Belgische takken van ons concern, waarvan 1.250 in de Regio Antwerpen. besteden dan ook veel aandacht aan opleiding en training. Zo volgen ingenieurs en andere academici een speciaal ontwikkelingsprogramma, krijgen jonge onderhoudsspecialisten trainingen, waarna zij zelfstandig complexe onderhoudsklussen uitvoeren en samenwerken met aannemerspersoneel. Veel medewerkers roteren tussen afdelingen (job rotation) om hun veelzijdigheid te stimuleren. Het bedrijf biedt hun volop mogelijkheden zich zowel nationaal als internationaal te ontplooien. Medewerkers wisselen geregeld van functie. Binnen organisatie-onderdelen of ertussen. We steken ook veel tijd in het begeleiden van mensen met wie het tijdelijk wat minder gaat. Onze integrale sociaal-medische aanpak werft vruchten af: het ziekteverzuim bevindt zich al jaren op een laag niveau. 3Slim werken De eigen medewerkers zijn van onmisbare waarde voor ExxonMobil. De onderneming is dan ook trots op de grote loyaliteit van de medewerkers, wat blijkt uit ons laag personeelsverloop. Binnen de onderneming streven we ernaar om slimmer te werken: we willen de tijd en het potentieel van onze medewerkers optimaal benutten door ons werk efficiënt te plannen en uit te voeren. Dit slim werken doet een beroep op de creativiteit, inzet en vindingrijkheid van onze medewerkers. Hulpverlening Alle medewerkers van ExxonMobil en hun gezinsleden kunnen bij emotionele of psychologische problemen privé of op het werk gratis een beroep doen op een speciaal programma. Onafhankelijke consulenten voeren dit Employee Health Advisory Program (EHAP) uit. Medewerkers kunnen gebruikmaken van het EHAP zonder zich zorgen te hoeven maken over loopbaan of carrièremogelijkheden. Maatschappelijk Verslag 2008/2009 België 13
Onderwijs is dé hefboom om integratie te bevorderen. El Hassan Aourage, Tutoraatproject Antwerpen. Sponsoring en donaties Betrokken bij de samenleving Een succesvolle onderneming toont juist in deze tijd haar betrokkenheid door maatschappelijke doelen te steunen. Wereldwijd schenkt ExxonMobil meer dan tweehonderd miljoen dollar aan goede doelen, waaronder gezondheidsprojecten in Afrika, onderwijsinitiatieven voor meisjes en opleidingen in exacte vakken. We versterken graag het maatschappelijk bewustzijn van onze mensen en stimuleren als ExxonMobil Benelux dan ook medewerkers die vrijwilligerswerk doen bij een sociale of culturele organisatie. Activiteiten van deze organisaties kunnen financiële steun krijgen via ons vrijwilligersfonds. Daarnaast hebben we in de afgelopen periode bijgedragen aan verschillende sociale en culturele projecten in België. 3Welke maatschappelijke doelen? Het Provinciaal Veiligheids Instituut in Antwerpen houdt met onze steun regelmatig exposities over veiligheid, een onderwerp dat wij als bedrijf erg belangrijk vinden. In 2008 is gestart met een campagne over de gevaren bij vallen. Ook het Havencentrum in Lillo ontving een bijdrage van ExxonMobil. Hiermee werd een nieuwe console met een PC gemaakt, waarop bezoekers van het havencentrum een energy game kunnen spelen. ExxonMobil ondersteunt in Antwerpen het Provinciaal Instituut voor Brandweer- en Ambulanciersopleiding (PIBA). Van onze financiële bijdrage heeft het instituut een oefenopstelling aangeschaft waarin het uitvoeren van reddingsoperaties in gesloten ruimtes nagebootst kan worden. Omdat we kansen willen bieden aan iedereen en omdat we ons diversiteitsbeleid concreet willen maken, ondersteunen we van harte het tutoraatproject van de Koning Boudewijnstichting. Allochtone en kansarme scholieren krijgen in het kader hiervan bijles van studenten. Doel is om leerachterstanden weg te werken en de instroom naar het hoger onderwijs te verhogen. Het project verloopt succesvol en de schoolprestaties van de leerlingen verbeteren door de begeleiding. Al 35 jaar is ExxonMobil sponsor van het United Fund for Belgium (UFB), een fonds waaraan zo n 200 ondernemingen in België doneren waaronder veel internationale concerns. Het UFB verdeelt het ingezamelde geld onder diverse goede doelen. In aanmerking komen nauwelijks of niet-gesubsidieerde organisaties met concrete projecten, zoals renovatie van gebouwen, de aanschaf van een minibusje of aanleg van een verwarmingsinstallatie. Voor medewerkers van de raffinaderij in Antwerpen is een incentiveprogramma gestart om Onvergetelijke vakantie Al zes jaar begeleidt André Martens in zijn vrije tijd vakantiereizen voor chronisch zieken en gehandicapten. Deze vakanties moeten voor de gasten zo betaalbaar mogelijk blijven, maar het budget is krap. Van de bijdrage uit het vrijwilligersfonds kunnen we net wat extra s doen, om de gasten een onvergetelijke tijd te bezorgen vertelt André. Het is zeer dankbaar werk en een mooi tegenwicht voor mijn dagelijkse activiteiten bij ExxonMobil's ICT-af delingen in Breda en Brussel. Vooral het diepe menselijke contact geeft mij veel voldoening. weggegooide oordoppen in te zamelen. Voor elke volle bak met stoppen doneerde Exxon- Mobil 100 euro aan een organisatie voor meervoudig gehandicapten met een gehoorstoornis. Van het ingezamelde geld heeft de organisatie een driewielfiets kunnen aanschaffen om de mobiliteit van de huisbewoners te vergroten. Via het HOPE*A-project van onze medewerkers is ook een bijdrage gegeven aan een organisatie voor dak- en thuislozen in Antwerpen. Tijdens de kerstdagen hebben 140 daklozen een verzorgingspakket gekregen. 14 exxonmobil.be
Ons sponsorbeleid Sponsoring en donaties hebben tot doel de reputatie van ExxonMobil als verantwoord lid van de gemeenschap te versterken. We stellen daarom een aantal voorwaarden, voordat we een organisatie financieel steunen. De aanvrager moet van onbesproken gedrag zijn en een verantwoord financieel beleid voeren. ExxonMobil wil niet in verband gebracht worden met politieke of godsdienstige stromingen. En instanties met winstoogmerk krijgen geen financiële steun. Thema's waar ExxonMobil zich primair mee wil verbinden zijn: veiligheid, gezondheid, milieu, onderwijs en vrijwilligerswerk. De donaties komen bij voorkeur ten goede aan de regio waar ExxonMobil belangrijke vestigingen heeft. Maatschappelijk Verslag 2008/2009 België 15
Maatschappelij k Verslag 2008/2009 België Het Maatschappelijk Verslag 2008/2009 is een uitgave van ExxonMobil Teksten Textuur Tilburg Samenstelling en redactie Benelux Public Affairs Produktie & realisatie GPB, Leiderdorp 2009: v.u. ExxonMobil Petroleum & Chemical BVBA Polderdijkweg 3B 2030 Antwerpen www.exxonmobil.be Dit maatschappelijk verslag is gedrukt op 100% FSC-papier