Raadsvoorstel Raadsvergadering Afdeling en opsteller 27 juni 2016 MO/A van Haren 06-15005392 a.vanharen@heerde.nl Commissie Samenleving Portefeuille 14 juni 2016 H.J. Berkhoff Programma 4 Samenleving Opnemen in Bestuursagenda Nee Agendapunt Onderwerp 9 Transformatie agenda huiselijk geweld en kindermishandeling. De raad besluit om: 1. In te stemmen met de Regionale Transformatieagenda Huiselijk Geweld en Kindermishandeling 2016-2019, met daarin als belangrijkste onderdelen: a. Iedereen is zich bewust van de schadelijke gevolgen van huiselijk geweld en kindermishandeling en voelt zich medeverantwoordelijk; b. Onder casusregie wordt huiselijk geweld en kindermishandeling zo snel mogelijk gestopt en wordt efficiënt en effectief samengewerkt met betrokkenen aan een duurzaam veilige thuissituatie. Inleiding De regionale nota De onmacht voorbij 2012-2015 bepaalde tot en met het jaar 2015 het beleid voor de keten van huiselijk geweld (incl. vrouwenopvang) voor de regio Noord- en Oost Veluwe. Deze regio bestaat uit de gemeenten Apeldoorn, Brummen, Epe, Elburg, Ermelo, Harderwijk, Hattem, Heerde, Lochem, Nunspeet, Oldebroek, Putten, Voorst en Zutphen. Voor de komende jaren is een nieuw regionaal beleidskader nodig. De bestuurders uit de regio hebben aangegeven de komende jaren te willen werken met een dynamisch document in constante samenspraak met gemeenten, uitvoerende organisaties en cliënten(vertegenwoordigers). Daarom is gekozen voor een Transformatieagenda. Huiselijk geweld en kindermishandeling komen helaas regelmatig voor in Nederland. Ook in onze regio. Onze regiogemeenten willen zich optimaal inspannen om huiselijk geweld en kindermishandeling waar mogelijk te stoppen. Zij willen inzetten op preventie om geweld te voorkomen en zich inspannen voor een sluitend hulpverleningsaanbod voor betrokkenen van huiselijk geweld. Heerde is één van de 14 gemeenten binnen de regio vrouwenopvang die deze visie, conform afspraak, dient vast te stellen. Beoogd effect Het college beoogt huiselijk geweld en kindermishandeling te voorkomen en als het zich voordoet zo snel mogelijk te stoppen en in samenspraak met betrokkenen te werken aan een duurzaam veilige thuissituatie. Hiervoor dient de samenleving bewust gemaakt te worden van de schadelijke gevolgen van huiselijk geweld en kindermishandeling en worden burgers opgeroepen zich 1 / 5
medeverantwoordelijk te voelen, door tijdig te signaleren en actie te ondernemen. Om dit te bereiken worden burgers en professionals voorgelicht over het signaleren en melden van huiselijk geweld. De instellingen Veilig Thuis en Moviera worden gesubsidieerd als uitvoerende organisaties voor respectievelijk het adviseren over en verwerken van meldingen en de opvang en begeleiding van vrouwen. Daarbij ligt de focus op 1 gezin, 1 plan, 1 regisseur en afschaling naar het lokale veld teneinde een sluitende aanpak te realiseren. Bevoegdheid / Juridisch kader De Wmo 2015, de Jeugdwet, de Wet Tijdelijk Huisverbod, de Wet Meldcode en de Huisvestingswet zijn relevante wettelijke kaders op het gebied van huiselijk geweld en kindermishandeling. In de Wmo 2015 is opgenomen dat elke burger recht heeft om vrij te zijn van het risico op geweld uit huiselijke kring. Er moet voor iedereen in de thuissituatie en als dat niet kan, elders een veilige plek zijn. De wet bevat tevens nadrukkelijk de opdracht om huiselijk geweld te voorkomen. Gemeenten hebben een grote rol in de aanpak van geweld in huiselijke kring. De doelgroep, zowel vrouwen als mannen, minderjarigen en ouderen, moeten door gemeenten worden beschermd en ondersteund. In de Transformatieagenda Huiselijk Geweld en Kindermishandeling 2016-2019 wordt dit nader uitgewerkt. Eerdere besluitvorming en kaders De Transformatieagenda is opgesteld op basis van de evaluatie van het beleidskader De onmacht voorbij 2012-2015, die op 23 februari 2015 door het college is vastgesteld als concept versie. En voor inspraak is vrij gegeven. Argumenten Twee doelen staan binnen het beleidskader huiselijk geweld en kindermishandeling de komende jaren centraal: 1) Iedereen is zich bewust van de schadelijke gevolgen van huiselijk geweld en kindermishandeling en voelt zich medeverantwoordelijk, waardoor tijdig wordt gesignaleerd en actie wordt ondernomen. Het resultaat is dat de duur van het geweld wordt verkort wat bijdraagt aan het duurzaam stoppen van geweld; 2) Onder casusregie wordt huiselijk geweld en kindermishandeling zo snel mogelijk gestopt en wordt efficiënt en effectief samengewerkt met betrokkenen aan een duurzaam veilige thuissituatie. Er wordt gewerkt vanuit een eenduidige visie die als volgt verwoord is: Iedereen heeft recht op een veilig thuis; De signalering en aanpak van huiselijk geweld en kindermishandeling is een verantwoordelijkheid voor de hele samenleving; Voor iedereen die met huiselijk geweld en kindermishandeling te maken heeft of krijgt (slachtoffers, plegers en omstanders) is een sluitend ondersteuningsaanbod voorhanden, passend bij zijn of haar situatie. Het voorkomen en doen stoppen van onveiligheid staat voorop; De ondersteuning aan slachtoffers, plegers en omstanders van huiselijk geweld of kindermishandeling is zichtbaar en laagdrempelig; De ondersteuning staat in het teken van het versterken van de eigen kracht, zelfredzaamheid en participatie van alle betrokkenen; Veilig Thuis en het lokale veld werken optimaal samen. Voor betrokkenen en zijn/haar gezinssysteem wordt zoveel mogelijk gewerkt volgens 1 gezin, 1 plan, 1 regisseur; De ambitie om optimale ondersteuning voor betrokkenen van (potentieel) huiselijk geweld en kindermishandeling te realiseren vraagt om werkenderwijs ontwikkelen en waar nodig bijstellen. We leren en verbeteren in gezamenlijkheid. 2 / 5
In samenspraak met organisaties en cliëntenvertegenwoordigers zijn vervolgens in aansluiting op de doelen en de visie deelresultaten, indicatoren, verantwoordelijken en betrokkenen benoemd. De verschillende actiepunten zijn verdeeld over de komende jaren. Kanttekeningen De volgende kanttekeningen gelden voor de regio met Apeldoorn als centrum Gemeente: de decentralisatie-uitkering kan in de komende jaren lager uitvallen, omdat het Rijk nog middelen kan uitnemen ten behoeve van voorzieningen die niet regionaal, maar landelijk worden gefinancierd. Verder wordt volop gewerkt aan het project Veilig Thuis. Het uitgangspunt is dat die taak ten minste budgettair neutraal wordt uitgevoerd, maar de organisatie is nog volop in ontwikkeling. Ook moet Moviera, in overeenstemming met de afspraken met de centrumgemeenten Apeldoorn, Arnhem, Ede en Nijmegen, de komende jaren de omslag maken naar een integrale kostprijs per traject. Geld Apeldoorn ontvangt als centrumgemeente de Decentralisatie-uitkering Vrouwenopvang. Deze wordt in zijn geheel ingezet voor de regionale taken op het gebied van Huiselijk Geweld en Kindermishandeling. De besteding van de middelen is in onderstaande tabel in meerjarenperspectief weergegeven. Regionaal Meerjarenperspectief Huiselijk Geweld en Kindermishandeling Omschrijving Raming Raming Raming Raming 2016 2017 2018 2019 Ambtelijke capaciteit 49.802 50.436 50.850 51.249 Subsidie Moviera 1.474.000 1.543.656 1.600.000 1.616.000 Veilig Thuis 942.548 836.974 853.713 862.250 Activiteiten kosten 192.000 123.220 163.246 164.879 Daderkamer 15.241 15.393 15.393 15.547 MD-project 10.000 40.000 100.000 101.000 Opvangen voor- en nadelen in lasten en baten 114.815-41.105-66.642 67.308 2.568.776 2.568.574 2.849.844 2.878.233 In het meerjarenperspectief is een post opgenomen om voor- en nadelen in de budgetten op te vangen. Die fluctuaties worden veroorzaakt door een aantal ontwikkelingen, zoals: Wijziging van de decentralisatie-uitkering in een objectief verdeelmodel. Pas in 2018 stijgt die uitkering significant; Het invoeren van een integrale trajectprijs bij Moviera. Hierop rust een inverdientaakstelling; Extra kosten voor de invoering van Veilig Thuis in 2016; De laatste tranches van de taakstelling uit de Apeldoornse Meerjarenprogrammabegroting 2014-2017. 1 1 De Apeldoornse gemeenteraad heeft in 2013 besloten tot een kleine bezuiniging op het budget voor Vrouwenopvang. Dit is verwerkt in de subsidie aan Moviera. De middelen die Apeldoorn ontvangt vanuit de Decentralisatie-uitkering Vrouwenopvang worden in de periode 2016-2019 in zijn geheel ingezet voor de regio. 3 / 5
Voor de regio wordt in 2016 en 2017 een klein nadeel verwacht omdat deze ontwikkelingen niet synchroon lopen. Deze nadelen worden echter nagenoeg opgevangen door een overschot in 2015, waarmee de financiële regionale middelen binnen de regio voor vrouwenopvang beschikbaar blijven. Met ingang van 2018 is sprake van een financieel evenwichtige situatie met een klein positief saldo. Communicatie Deze Transformatieagenda is tot stand gekomen in samenwerking met de cliëntenvertegenwoordigers, de uitvoerende organisaties en ambtenaren en bestuurders uit de regio. De Transformatieagenda Huiselijk geweld en kindermishandeling is van 29 februari 2016 tot 24 maart 2016 voor inspraak vrijgegeven. In de inspraaknota is aangegeven hoe de reacties zijn verwerkt. De aantal colleges van gemeenten in deze regio hebben een advies ontvangen van hun Wmo-raad, w.o. Wmo-adviesraad Apeldoorn. In de inspraaknota zijn deze adviezen ook verwerkt. Met een regionale werkgroep bestaande uit professionals, leden van de Wmo-adviesraad Apeldoorn en Epe en ambtelijke afvaardiging van gemeenten is een aantal keer gesproken over de Transformatieagenda. Zij kunnen zich vinden in dit stuk. Uit de inspraakreacties blijkt een positief kritische houding. De 2 belangrijkste zaken uit de inspraak zijn: preventie: partners doen een oproep om vooral preventie niet uit het oog te verliezen, omdat daarmee vroegtijdig risico s worden opgespoord en situaties genormaliseerd. Preventie is zowel op de lokale paragrafen en lokale inzet van gemeenten als deze regionale Transformatieagenda van toepassing. Op dit onderdeel is het eerste centrale doel in de Transformatieagenda uitgebreid (pagina 8). concretisering van de communicatieparagraaf: er zijn verschillende opmerkingen gemaakt en vragen gesteld over de wijze waarop gewerkt wordt aan voorlichting, deskundigheidsbevordering van burgers, vrijwilligers en professionals. De communicatieparagraaf is hierop uitgebreid en geconcretiseerd (pagina 11). Een deel van de inspraakreacties heeft betrekking op de activiteiten die staan opgenomen in de Uitvoeringsagenda (bijlage 1 bij de Transformatieagenda). In de inspraaknota is bij deze reacties aangegeven hoe deze reacties betrokken worden bij de uitwerking en implementatie van deze activiteiten. Door middel van de monitor sociaal domein en de veiligheidsbrief wordt u jaarlijks geïnformeerd over de cijfers en aanpak van huiselijk geweld. Uitvoering Indien de Transformatieagenda Huiselijk Geweld en Kindermishandeling 2016-2019 door de 14 betrokken colleges en raden is vastgesteld, wordt conform de daarin verwoorde visie, doelen en uitgangspunten en Uitvoeringsagenda (bijlage 2) gewerkt aan de aanpak van huiselijk geweld en kindermishandeling voor de regio Noord- en Oost Veluwe tot en met 2019. Advies commissie(s) De commissie adviseert behandeling als A-onderwerp. Tijdens de commissie is een vraag gesteld over de betekenis van het MD-project en de kostenstijging. De beantwoording is hieronder opgenomen. 4 / 5
Met het multidisciplinaire project (MD project) dat opgenomen staat in de begroting op pagina 3 van het Raadsvoorstel wordt de multidisciplinaire aanpak (MDA ++) bedoeld. In november 2015 is er door de wethouders van de centrum gemeenten Vrouwenopvang Huiselijk Geweld (VO HG) ingestemd met MDA ++. Vervolgens is de ontwikkeling van de MDA++ in de regio opgenomen als ambitie in de Transformatieagenda en in de uitvoeringsagenda. De kosten stijgen omdat het project uitgaat van multidisciplinariteit en er wordt de komende jaren toegewerkt naar een gedragen MDA ++ met de kennis en ervaring van specialisten op dit gebied. Het komende jaar wordt er een inventarisatie gemaakt van de regio en doelen gesteld die passen in de aanpak. Vervolgens in de loop naar 2019 zullen er expertises ingekocht/ van werk vrij gemaakt moeten worden om de aanpak in de regio te dragen en uit te voeren. Volgend jaar wordt er een pilot gestart, vervolgens de juiste multidisciplinariteit samen gesteld. De opbouw van het geheel maakt dat de kosten stijgen. Het is een grove inschatting maar er zal rekening gehouden moeten worden met de kosten van het gebruik van de juiste expertise. Met deze aanpak wordt het belang van een effectieve multidisciplinaire aanpak voor slachtoffers (acute en structurele) van ernstige en complexe vormen van huiselijk geweld, kindermishandeling en seksueel geweld onderschreven. Per casus wordt het MDA++team samengesteld met professionals uit verschillende instanties. Met een vast contactpersoon voor het hele gezin die uitlegt wat er gebeurt, de hulp organiseert en op elkaar afstemt. Hierbij wordt uitgegaan van 1 gezin, 1 plan, 1 regisseur en ligt er de nadruk op dat gezinsleden vanaf het eerste moment meepraten over de aanpak. MDA++ behelst ook dat een slachtoffer van acuut ernstig (seksueel) geweld medisch en forensisch onderzoek, zorg en hulp op één plek krijgt en een vaste contactpersoon. De kosten raming geldt voor Apeldoorn als centrum gemeente. Heerde, 24 mei 2016 Het college van Heerde drs. W.R.J.M. Pijnenburg-Adriaenssen, burgemeester B. van Zuthem, gemeentesecretaris Bijlagen: 1. Raadsbesluit 2. Transformatieagenda Huiselijk Geweld en Kindermishandeling 2016-2019 a. Evaluatie De Onmacht Voorbij 2012-2015 b. Jaarcijfers Veilig Thuis regionaal c. Jaarcijfers Veilig Thuis cumulatief 3. Inspraaknota Ter inzage: Collegebesluit 5 / 5