1 Verslag van de 39 ste vergadering van de DOSTAG ESTEC, 28-29 april 2004 Nederlandse Delegatie: N.J.J. Bunnik, A. Selig Algemeen: DOSTAG voorzitter rapporteert uit PB-EO-99 meeting dat 240 Meuro beschikbaar is in restant slice-2 van EOEP voor implementatie nieuwe Explorer missies. Dit is amper budget voor 2 Earth Explorer Opportunity Missions (fasen B/C/D/E). Er wordt naar gestreefd nog een fase B Core Explorer te kunnen financieren. Executieve geeft off-the-record uitleg over wisseling van directors ESTEC en EO. Het argument dat Executieve noemt is: ESA DG Dordain wil een passend team voor de implementatie van Agenda 2007. Dit zou betekenen dat dan 4 directorates een Franse directeur zouden hebben. Daarop is besloten de huidige directeur EO, Achache, wordt vervangen door de Duitser Liebig. NL delegatie verzoekt om, indien mogelijk, DOSTAG te informeren over het verwachte ESAC advies aan ESA m.b.t. de selectie uit de zes kandidaat EO Explorers,aansluitend op de bij ESRIN op 18-19 april jl. gehouden User Consultation Meeting. Executieve antwoordt dat ESA het voorstel aan de PB-EO op basis van het ESAC advies nog niet heeft afgerond Zodra het voorstel is vastgesteld wordt het ESAC advies bekend gemaakt. EOEP Development and Exploitation Activities ESA/PB-EO (2004)30 Op voorstel van de NL delegatie komt de indeling van deze QSR overeen met de indeling van het Werkplan 2004 met de bijbehorende budgetlijnen. Hoofdstuk 2: Earth Watch Definition Activities In dit QSR worden de voorbereidende activiteiten voor de vijf voor GMES voorgestelde sentinels vermeld. NL delegatie vraagt, mede als support aan UK delegatie, hoe presentatie ESA GMES plannen op 4 mei te rijmen is metde pas in de zomer 2005 afgeronde CAPACITY studie (lead KNMI en RAL). Executieve antwoordt dat op 4 mei vooral technische (dus niet wetenschappelijke) aspecten gepresenteerd worden voor het geval dat bepaalde thema/missies geselecteerd worden. Het is niet de bedoeling van ESA nu prioriteit binnen de sentinels 1 t/m 5. te geven. D delegatie reageert hier negatief op: GMES is een user driven programma en is het oneens dat ESA technische studies start zonder volledige user support. D delegatie eist dat dit in PB- EO besproken wordt. De B delegatie ondersteunt dit. Noot NL delegatie: onderstaande is met name van belang voor NL initiatief troposfeer missie voor klimaat en luchtkwaliteit. [N.B. In binnengekomen e-mail 27 april van Brian Kerridge (RAL-UK) aan SRON wordt gewezen op brief van Kelder (KNMI) en Kerridge (RAL) aan PB-EO delegatie m.b.t. meeting op 4 mei. Op deze PB-EO meeting zal ESA haar GMES plannen presenteren. Dit terwijl de door ESA geïnitieerde GSP studie CAPACITY (o.l.v. KNMI) volgens ESA plan pas zomer 2005 voltooid is. De CAPACITY studie heeft tot doel om een volledig beeld te geven van de requirments and concepts for operational atmospheric composition/chemistry monitoring missions, dus bij uitstek geschikt als input voor de monitoring of atmospheric composition elementen van het voorgestelde GMES-ruimtesegment!
2 Bedenk dat in het Earth Watch/ GMES long-term programme plan 2004-2013 (Council note ESA/C(2004)30) 2 van de 5 sentinel kernthema s van ESA/GMES atmosfeer compositie (GEO en LEO) betreffen.] UK-delegatie vraagt hoe ESA presentatie van GMES plannen te rijmen valt met CAPACITY studie planning. Executive kent studie niet specifiek, maar (NL- off-line met UK delegatie) resultaten CAPACITY studie worden meegenomen in de twee atmosfeer compositie sentinels. Hoofdstuk 3: Instrument pre-development NL delegatie vraagt naar status gradiometrie in studie Enabling observing techniques for future solid Earth and climate missions nu er al een ITT voor Laser Doppler Interferometrie (satellite to satellite tracking) is uitgegeven (noot: in antwoord op ITT speelt NL belangrijke potentiële subcontractor rol). Executieve antwoordt dat gradiometrie niet overtuigd heeft t.o.v. Laser Doppler Interferometrie voor toepassing in toekomstige Solid Earth missies. NL delegatie vraagt naar samenhang UV/VIS/NIR detector ontwikkelingen voor post-msg (atmosfeer compositie instrument), APEX/SPECTRA (NIR) en sensorprogramma s van o.a. SOFRADIR en IMEC. Executieve antwoordt dat de Active Pixel Sensor (APS) technologie voor SPECTRA anders is dan voor post-msg. Post-MSG studie laat zien dat met huidige technologie (welke technologie dit nu is kon Executieve niet vertellen) niet kan worden voldaan aan de radiometrische eisen (zowel UV/VIS als NIR) voor post-msg en dat verdere ontwikkeling van APS sensors nodig is. Eerste concept-ontwerp laat een instrument zien van 350 kg wat te veel is. Discussie met gebruikers gaat door. IMEC heeft een algemeen APS ontwikkelprogramma en richt zich op toepassing in o.a. SPECTRA Startrackers, etc. M.b.t. tot MARSCHALS (Airborne simulator van het MASTER submm stratosfeer instrument) vraagt NL delegatie of MARSCHALS ook gaat vliegen en zo ja of cross validatie met cryogeen submm/fir ballon instrument TELIS (D, NL, GB) overwogen is. Executieve verwacht dat MARSCHALS gaat vliegen mede omdat ontwikkeling van receiver breadboard van MASTER (UK) volgens schema verloopt. TELIS was niet bekend bij EOEP studie manager. Hoofdstuk 4: Market Development Door VEGA en Booz Allen Hamilton (BAH) is Survey of European and Canadian EO Service Industry uitgevoerd. Bij ESA was hiervoor nog weinig informatie beschikbaar. ESA wilde een bottom-up service sector survey en een rapportage over de feiten. Er zal een ca. 250 pagina s dik eindrapport worden uitgebracht. Dit rapport zal geen aanbevelingen bevatten. ESA wil aanbevelingen in direct overleg met de sector formuleren. De belangrijkste bevindingen worden aan DOSTAG gepresenteerd. Vanwege de NL participatie in deze sector, hier enkele kenmerkende observaties uit deze presentatie. Belangrijkste producten en services zijn: doorverkoop van EO data en beelden; standaard off-the-shelf geo-informatie oplossingen; customized producten gebaseerd op EO interpretatie; integrated solutions, dwz. inclusief hardware zoals b.v. GPS ontvangers. Bevindingen ten aanzien van de sector: Deelnemers/bedrijfjes zijn klein en kwetsbaar, en worden gedreven door expert kennis die zij proberen te commercialiseren; De industrie is gefragmenteerd en relatief inefficiënt;
3 Relatief grote groei in omzet en winst, maar geconcentreerd bij een paar belangrijke spelers, m.n. in Frankrijk; De belangrijkste financieringsbron m.b.t. omzet is de publieke sector. Veel delegaties hadden over deze presentatie vragen. NL delegatie vraagt naar opdrachten en (2) impact op financieel revenu van data continuïteit/kwaliteit. (1) verhouding financieel revenu van EU en ESA Executieve/VEGA/BAH antwoordt op (1) dat correlatie exercitie niet gedaan is, maar omdat alle data zoals funding sources bij onderzochte bedrijven beschikbaar zijn, deze analyse gedaan kan worden; en (2) belangrijkste oorzaak niet data delivery/kwaliteit is maar gebrek aan kritische massa van bedrijven om die producten te leveren die de klant wil. Op verzoek van delegaties kunnen correlatie analyses uitgevoerd worden. De studie bevestigt dat de totale inkomsten van de value adding bedrijven (140 bedrijven met ca. 1400 werknemers) in 2002 zijn gegroeid naar 250-310 M. Voor het jaar 2000 zijn de inkomsten geraamd op 180-220 M. De Nederlandse bedrijven hebben hierin slechts een aandeel van 2% ten opzichte van bijv. Noorwegen met 5%, België met 5%, Duitsland 8% en Frankijk met 44%. ESA wil dit onderzoek om de twee jaar herhalen. Bij navraag bij VEGA en BAH buiten de vergadering is bevestigd dat de Nederlandse bedrijven hoogwaardige producten aanbieden, maar dat de totale omvang van de sector in Nederland en daardoor de realiseren omzet als geheel nog klein is. Hoofdstuk 5 EO Ground Segment NL delegatie vraagt (1) om meer details in de corresponderende info notitie (doc-42) en (2) relatie Oxygen/ Service Infrastructure met andere programma s zoals GSTP. Executieve antwoordt (1) dat vanwege recente presentatie nu niet meer info gegeven is, en (2) dat GSTP al Service infrastructure van Oxygen ondersteunt. Hoofdstuk 8 Data User Element De information note (2004)42 bevat ditmaal een beschrijving van de bereikte resultaten van afgesloten DUP2 en DUE projecten waarom de NL tijdens de voorgaande DOSTAG had gevraagd. Voor het DUE werkplan 2005 overweegt ESA de volgende nieuwe ideeën voor ITTs op te nemen: Global Ocean Colour Monitoring (mits gesteund door de International Ocean Colour Group), Monitoring of areas with Industrial Risk. Op herhaald verzoek van de NL delegatie zal ESA Agricultural Monitoring tb.v. de EU ook opnemen op voorwaarde dat prototyping innovatief meerwaarde biedt ten opzichte van de thans operationele methodiek (MARS, uitgevoerd door Alterra in opdracht van de EC). Hoofdstuk 9 Continuity of Missions: ERS ESA meldt de revival van de windscatterometer data aquisitie. ECMWF verwerkt de NRT gegevens weer operationeel in de verwachtingsmodellen. Het KNMI gebruikt de ECMWF producten voor de middentermijnverwachtingen. Met NASA is overengekomen dat op McMurdo (Antarctica) LBR data zullen worden opgenomen voor monitoring van het ozongat m.b.v. GOME op ERS-2. De NL delegatie heeft verzocht om een presentatie van de resultaten van het TIGER project in Afrika tijdens een toekomstge DOSTAG vergadering. GMES Service Element ESA/PB-EO (2004)39 Recent zijn twee nieuwe GMES Service Element (GSE) projecten van start gegaan: RESPOND: Information Services for Humanitarian and Development Aid
4 PROMOTE: Atmospheric Constituent Monitoring Services (KNMI is de hoofdaannemer) Nu er 12 GMES Service Element projecten in de consolidatiefase in uitvoering zijn vraagt de NL delegatie langs welke weg projecten geselecteerd zullen worden voor een vervolgfase. Door de Executieve is geantwoord dat de Implementing Rules hierin voorzien. Selectie zal in ieder geval in samenwerking met de EC worden voorbereid. ENVISAT ESA/PB-EO (2004)36 NL delegatie vraagt naar status van validatie data set m.b.t. validatie workshop in mei. Executieve antwoordt dat niet alles perfect is maar dat er data van voldoende kwaliteit zijn om een geslaagde workshop te houden. But we have to await the results of the workshop... B delegatie merkt op dat er nog steeds veel klachten vanuit gebruikers binnenkomen over ENVISAT databeschikbaarheid. Er is een ESA website om klachten te deponeren. B delegatie vraagt om inzage inventarisatie van deze klachten. Executieve zegt dit toe. SCIA L1b data processor off-line meeting H. Laur (ESA ENVISAT programme manager), N. Bunnik/ A. Selig (NL DOSTAG delegates) en J. Carpay (SCIA programme manager NIVR). Omdat deze meeting resultaat is van eerdere NL vragen op DOSTAG wordt verslag hier gegeven. Meeting is bijeengeroepen op instigatie van Laur n.a.v. van schriftelijke negatieve reactie van DLR/ESA op verzoek NIVR om source code van prototype data processor beschikbaar te stellen t.b.v. testen van in NL ontwikkelde verbeterde processing algoritmes. NL legt uit dat key-data probleem los staat van probleem dat testen van verbeterde/aangepaste processing algoritmes met prototype processor bij DLR veel te lang duurt. ESA/DLR blijven er unaniem bij dat de prototype source code niet beschikbaar wordt gesteld. Zij zijn bang voor meerdere processing algoritmes van verschillende partijen. NL delegatie vermeldt dat SRON product coördinator voor level-1 is en er dus geen sprake kan zijn van meerdere versies binnen de wetenschappelijke gemeenschap. De Nederlandse partijen hebben opnieuw duidelijk gemaakt dat bedoeling was om source code alleen te gebruiken voor het testen van verbeterde/aangepaste algoritmes alvorens deze aan DLR te leveren. ESA ziet in dat een werkbare oplossing nu urgent nodig is. Optie (voorstel NL) is om de in NL aangepaste algoritmes binnen een met ESA/DLR afgesproken tijdschema door DLR in prototype te implementeren en te runnen, zodat NL wetenschappers de correctheid van de algoritmes kunnen verifiëren/valideren. Dit geldt met hoogste urgentie voor de validatie data set. Afgesproken is dat een working procedure gedefinieerd zal worden tussen ESA/DLR en NIVR om op efficiënte wijze verbeterde/aangepaste algoritmes te implementeren en runnen. Bovengenoemde optie zal daartoe op 5 mei in SCIA management meeting besproken worden. GOCE ESA/PB-EO(2004)32 Na herhaalde tests van nieuw ontworpen stops om massa transfer van de accelerometer sensorhead naar stops te voorkomen, bleek sensorhead materiaal barsten te vertonen. Dit is waarschijnlijk gevolg van vermoeidheid t.g.v. overtesten. Een nieuwe sensorhead van onveranderd ontwerp maar wel met de verschillende
5 delen minder hard aan elkaar geschroefd heeft nieuwe duurproef goed doorstaan. NL delegatie complimenteert GOCE team met dit resultaat. ITT voor de implementatie van de Calibration & Monitoring Facility (CMF) komt in week van 3 mei uit. Kick-off voor de High Level processing Facility (HPF dit is de level 1->2 processing) heeft 2 februari plaatsgevonden. Op de 2 e internationale GOCE User Workshop (8-10 maart bij ESRIN) is vanuit de oceanografie gebruikers grote interesse voor GOCE getoond. Om optimaal gebruik te kunnen maken van de door GOCE verkregen verbeterde geoide vragen deze gebruikers om continuering van altimetrie metingen. METOP-1 ESA/PB-EO(2004)38 NL delegatie vraagt of ijsprobleem IASI eerder was opgevallen en waar het vandaan komt. Executieve meldt dat ijsprobleem tijdens instrument-level test was waargenomen. Op workshop hierover bij ESTEC waren NL SCIA specialisten aanwezig. Laatste DOSTAG Nico Bunnik DOSTAG voorzitter geeft opsomming van de lange reeks verdiensten van Nico op het gebied van EO in het algemeen en DOSTAG (en DOSTAG voorlopers RS-AG en EOPAG) in het bijzonder en bedankt Nico hartelijk voor zijn grote inzet. Nico bedankt de andere DOSTAG leden en ook de Executieve voor de jarenlange vruchtbare samenwerking.