Jongeren en alcohol Gemeente s-hertogenbosch Onderzoek & Statistiek Oktober 2013
2
Inhoudsopgave 1. Inleiding... 5 1.1 Achtergrond... 5 1.2 Jongerenpanel alcohol... 5 1.3 Leeswijzer... 5 2. Alcoholgebruik onder jongeren... 7 2.1 Hoeveel jongeren drinken alcohol?... 7 2.2 Hoe jong begint men met drinken?... 7 2.3 Welke alcoholische dranken drinken jongeren?... 8 2.4 Hoeveel drinken jongeren?... 9 2.5 Hoeveel jongeren drinken overmatig?... 10 2.6 Wat zijn de gezondheidsrisico s van alcohol voor jongeren?... 11 2.7 Waar drinken jongeren?... 12 2.8 Hoe komen jongeren aan alcohol?... 13 2.9 Wat vinden de ouders ervan?... 14 3. Regels over alcoholgebruik... 15 3.1 Schenktijden... 15 3.2 Happy hours... 17 3.3 Naleven leeftijdsgrenzen door gelegenheden... 18 3.4 Naleven leeftijdsgrenzen door jongeren... 19 3.5 De gewijzigde Drank- en Horecawet... 20 3.6 Terugdringen alcoholgebruik onder jongeren... 21 3
4
1. Inleiding 1.1 Achtergrond Regelmatig (te veel) alcohol drinken is schadelijk voor de gezondheid en leidt vaak tot problemen. Bijvoorbeeld agressie in het uitgaansleven en verkeersongelukken. Sinds 1 januari 2013 zijn jongeren onder de 16 jaar strafbaar als ze alcohol bij zich hebben. Door een wijziging van de wet is het vanaf 1 januari 2014 verboden om alcohol te verkopen aan jongeren onder de 18 jaar. Alle jongeren onder de 18 jaar zijn dan strafbaar als ze alcohol bij zich hebben. Bijvoorbeeld in het café, de sportkantine, het park en op straat 1. Met de wijziging van de Drank- en Horecawet (1 januari 2013) hebben gemeenten nieuwe instrumenten in handen om verder invulling te geven aan dit beleid. Het opstellen van regels kan eraan bijdragen dat alcoholgebruik en de daarmee gepaard gaande overlast binnen de perken blijven. Voordat de gemeente regels hierover opstelt, wil zij graag meer weten over het alcoholgebruik van jongeren in s-hertogenbosch, en hoe zij aankijken tegen regels om alcoholgebruik in te perken. 1.2 Jongerenpanel alcohol Sinds begin 2013 heeft de gemeente s-hertogenbosch een Jongerenpanel. Hierin zitten jongeren van 12-18 jaar oud. Dit is het eerste onderzoek waarbij vragen aan het Jongerenpanel zijn voorgelegd. Niet alleen de leden van het Jongerenpanel zijn benaderd, maar ook Digipanelleden van 18-24 jaar oud. In september 2013 ontvingen in totaal 454 jongeren (12-24 jaar) een digitale vragenlijst. Hiervan hebben 142 jongeren de vragenlijst ingevuld. Dit komt neer op een respons van 31%. Aan de jongeren zijn vragen voorgelegd over het gebruik van alcohol en hoe zij aankijken tegen regels ten aanzien van het drinken/schenken van alcohol, zoals toezicht, schenktijden en happy hours. 1.3 Leeswijzer In dit rapport wordt ingegaan op het alcoholgebruik onder jongeren (hoofdstuk 2) en regels over alcoholgebruik (hoofdstuk 3). In dit rapport worden voor verschillende groepen (bijvoorbeeld leeftijdsgroepen) uitspraken gedaan. Uitspraken worden alleen gedaan als een groep minimaal 25 respondenten bevat. Vanwege het lage aantal respondenten (per groep) zijn de resultaten indicatief in plaats van representatief. De resultaten van de verschillende groepen zijn onderworpen aan een chi-kwadraattoets. Een chi-kwadraattoets is een statistische toets om na te gaan of twee of meer groepen (populaties) van elkaar verschillen (p <0,05). Wanneer er sprake is van significante verschillen worden deze in de tekst beschreven. In het rapport wordt ook wel eens gesproken over jonge jongeren en jongvolwassenen. Hiermee worden respectievelijk de jongeren bedoeld in de leeftijd van 12-15 jaar en 16-24 jaar oud. 1 Bron: www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/alcohol 5
6
2. Alcoholgebruik onder jongeren Voor jongeren is (te veel) alcohol extra schadelijk. Na een weekend stevig drinken hebben jongeren ongeveer twee dagen nodig om te herstellen. Dit kan resulteren in minder goede prestaties op school of op het werk. Overmatig alcoholgebruik is zelfs schadelijk voor de ontwikkeling van de hersenen. De hersenen van jongeren ontwikkelen zich tot hun 24ste. Alcohol kan dat nadelig beïnvloeden. Verder blijkt dat mensen die jong beginnen met alcohol drinken, meer risico lopen op alcoholproblemen in hun latere leven 2. Uit het jongerenonderzoek 2013 (O&S) blijkt dat een kwart van de 14-15 jarigen in s-hertogenbosch wel eens alcohol drinkt. In de monitor van de GGD geeft een derde van de 14-15 jarigen aan in de afgelopen vier weken wel eens alcohol te hebben gedronken. Via het jongerenpanel is het alcoholgebruik onder jongeren verder onderzocht. 2.1 Hoeveel jongeren drinken alcohol? Aan de leden van het Jongerenpanel is gevraagd of men wel eens alcohol heeft gedronken 3. Ongeveer een kwart van de 12-13 jarigen heeft wel eens alcohol gedronken. Van de 14-15 jarigen heeft zestig procent wel eens alcohol gedronken. Drie kwart van de 16-17 jarigen en bijna alle 18-24 jarigen hebben wel eens alcohol gedronken. De meeste 12-13 jarigen hebben slechts een enkele keer alcohol gedronken (maximaal 4 keer in hun hele leven). Van de 12-15 jarigen hebben meer jongens dan meisjes wel eens alcohol gedronken. Afbeelding 1: Percentage jongeren dat wel eens alcohol heeft gedronken (n=142) 2.2 Hoe jong begint men met drinken? Bijna negentig procent van de 16-24 jarigen heeft wel eens alcohol gedronken. Zij waren bij hun eerste alcoholische drankje gemiddeld 15 jaar oud. Veertig procent van de 12-15 jarigen drinkt wel eens alcohol. De gemiddelde leeftijd waarop zij voor het eerst alcohol dronken is 13,6 jaar. Tabel 1: Percentage drinkers en gemiddelde leeftijd waarop men begint met drinken per leeftijdsgroep (n=142/80) % dat alcohol drinkt Gemiddelde leeftijd bij eerste drankje 12-15 jarigen 40% 13,6 16-24 jarigen 88% 15,0 2 Bron: www.politie.nl/onderwerpen/jongeren-en-alcohol.html 3 De discrepantie in de antwoorden tussen het jongerenonderzoek 2013 en het Jongerenpanel wordt voor een belangrijk deel veroorzaakt door de vraagstelling. In het jongerenonderzoek is gevraagd of men wel eens alcohol drinkt (met enige regelmaat), in het jongerenpanel is gevraagd of men wel eens alcohol heeft gedronken (ooit). 7
2.3 Welke alcoholische dranken drinken jongeren? Van de 12-15 jarigen drinkt ongeveer twintig procent wel eens bier, wijn of mixdrankjes. Ongeveer tien procent van de 12-15 jarigen drinkt wel eens shooters (kleine flesjes sterke drank zoals Feigling en Flügel), sterke drank (puur) en likeur. Van de 16-24 jarigen drinkt twee derde wel eens wijn. Ruim de helft van de 16-24 jarigen drinkt wel eens bier of zelfgemaakte mixdrankjes. Ongeveer een derde drinkt wel eens kant-en-klare mixdrankjes, likeur, sterke drank of shooters. De populairste drank bij jongens is bier en bij meisjes wijn. Vervolgens is bij beide mixdrankjes die zelf gemixt worden het populairst. Er zijn verder geen noemenswaardige verschillen tussen jongens en meisjes qua welke soorten dranken zij drinken. Afbeelding 2: Percentage jongeren dat ondertsaande dranken drinkt (n=142) 8
2.4 Hoeveel drinken jongeren? Zes procent van de 12-15 jarigen drinkt doordeweeks (van maandag tot en met donderdag) wel eens alcohol. Zij drinken op zo n doordeweekse dag één tot twee glazen alcohol. Van de 16-24 jarigen drinkt de helft wel eens doordeweeks. Vijf procent drinkt op meerdere doordeweekse dagen. Hiervan drinkt drie kwart één tot twee glazen alcohol op zo n doordeweekse dag. Bijna een kwart drinkt drie tot vijf glazen. Een enkeling drinkt meer op een doordeweekse dag. In het weekend (van vrijdag tot en met zondag) zijn er meer jongeren die drinken, en drinken ze gemiddeld meer dan op doordeweekse dagen. Bijna een kwart van de 12-15 jarigen drinkt wel eens in het weekend; 14% drinkt minimaal één dag in het weekend. Op zo n weekenddag drinkt een derde slechts één alcoholische consumptie; twee derde drinkt maximaal vier glazen alcohol. Een derde van de 12-15 jarigen drinkt vijf of meer glazen alcohol op één weekenddag. Van de 16-24 jarigen drinkt 85% wel eens in het weekend; meer dan de helft van de 16-24 jarigen drinkt minimaal één dag in het weekend. Op zo n weekenddag drinkt veertig procent vijf of meer glazen alcohol. Tabel 2: Percentage jongeren dat drinkt op doordeweekse en weekenddagen (n=142) Doordeweeks (maandag-donderdag) Weekend (vrijdag-zondag) < 1dag 1 dag 2 dagen 3 dagen 4 dagen < 1dag 1 dag 2 dagen 3 dagen 12-15 jarigen 3% 3% 1% 0% 0% 9% 5% 8% 1% 16-24 jarigen 33% 12% 3% 2% 0% 28% 33% 18% 5% 9
2.5 Hoeveel jongeren drinken overmatig? Het binge drinken (excessief alcoholgebruik) heeft grote nadelige gevolgen voor de gezondheid. Het veroorzaakt een forse beschadiging aan de hersenen en organen als maag, lever en alvleesklier. Steeds vaker gaat het excessief alcoholgebruik ook gepaard met ziekenhuisopname (landelijke ontwikkeling). Volgens de definitie van de GGD is binge drinken het drinken van 5 of meer drankjes bij een gelegenheid. Dertien procent van de 12-15 jarigen heeft in de afgelopen vier weken 5 glazen of meer gedronken bij één gelegenheid. Tien procent van de 12-15 jarigen heeft bij een tot vier gelegenheden vijf glazen alcohol of meer gedronken (max. één keer per week). Bij drie procent van de 12-15 jarigen was dit bij vijf tot acht gelegenheden (max. twee keer per week). Ruim de helft van de 16-24 jarigen (55%) heeft in de afgelopen vier weken 5 glazen of meer gedronken bij één gelegenheid. 43% van de 16-24 jarigen heeft bij een tot vier gelegenheden minimaal vijf alcoholische consumpties gedronken (max. één keer per week). Bij tien procent was dit bij vijf tot acht gelegenheden (max. twee keer per week) en bij twee procent vaker. Gemiddeld meer jongens dan meisjes hebben in de afgelopen vier weken bij een gelegenheid minimaal vijf glazen alcohol gedronken. Ook het aantal keer binge drinken in de afgelopen vier weken ligt bij jongens iets hoger. Tabel 3: Perc. jongeren dat in de afgelopen vier weken 5 of meer glazen alcohol heeft gedronken bij een gelegenheid (n=142) 0 keer 1-4 keer (max. één keer per week) 5-8 keer (max. twee keer per week) 9 keer of vaker (min. twee keer per week) 12-15 jarigen 87% 10% 3% 0% 16-24 jarigen 45% 43% 10% 2% 10
2.6 Wat zijn de gezondheidsrisico s van alcohol voor jongeren? Voor jongeren is (te veel) alcohol extra schadelijk. De overheid wijst daarom jongeren en hun ouders op de risico s van alcohol. Onder andere door campagnes en voorlichting. Alcohol is, vooral bij jongeren, schadelijk voor de gezondheid: Alcohol drinken is schadelijk voor de ontwikkeling van de hersenen en andere organen die in de groei zijn. Alcohol drinken op jonge leeftijd kan leiden tot problemen met alcoholgebruik op latere leeftijd (verslaving). Jongeren lopen sneller het risico een alcoholvergiftiging te krijgen. Daarom is het voor jongeren onder de 18 jaar beter om helemaal geen alcohol te drinken. Daarnaast speelt alcohol een grote rol bij agressie, geweld en ongelukken in het verkeer 4. Aan de jongeren is gevraagd of volgens hen het drinken van alcohol slecht is voor de gezondheid. Ongeveer zeventig procent is het hier (helemaal) mee eens; een kwart antwoord neutraal en vijf procent is het met de stelling oneens. Jongeren denken hier over het algemeen ongeveer hetzelfde over. Er worden nauwelijks tot geen verschillen gevonden als de antwoorden worden uitgesplitst naar leeftijd, geslacht en alcoholgebruik. Afbeelding 3: Het drinken van alcohol is slecht voor je gezondheid (n=138) 4 Bron: www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/alcohol/jongeren-en-alcohol 11
2.7 Waar drinken jongeren? Van de jongeren die wel eens alcohol drinken, drinken de meeste wel eens alcohol (bij iemand) thuis. Acht op de tien drinkende 12-15 jarigen drinkt wel eens alcohol (bij iemand) thuis; 17% drinkt ook wel eens alleen alcohol thuis. Veertig procent drinkt wel eens alcohol in een horecagelegenheid, en dan met name in discotheken en cafés. Eveneens bijna veertig procent van de 12-15 jarigen drinkt alcohol op schoolfeesten. Zeven procent van de drinkende 12-15 jarigen drinkt alcohol in een sportkantine of vereniging. Negen op de tien drinkende 16-24 jarigen drinkt wel eens alcohol (bij iemand) thuis; 19% drinkt ook wel eens alleen alcohol thuis. Ook drinken bijna alle 16-24 jarigen in horecagelegenheden, zoals een restaurant, café of discotheek. Dertig procent drinkt wel eens alcohol op een schoolfeest en acht procent in de sportkantine of vereniging. Een enkeling drinkt wel eens alcohol in een keet, hok of schuur. Verder geeft een enkeling aan ook wel eens alcohol te drinken op bruiloften en festivals. Afbeelding 4: Percentage drinkende jongeren dat op de volgende locaties wel eens alcohol drinkt (n=83) 12
2.8 Hoe komen jongeren aan alcohol? De jonge jongeren en jongvolwassenen die wel eens drinken, komen op verschillende manieren aan de alcohol die ze drinken. Bijna vier op de tien drinkende 12-15 jarigen koopt zelf wel eens alcohol (37%); een derde koopt dit in de supermarkt en eveneens een derde koopt dit in een horecagelegenheid. Een kleiner deel koopt het bij een slijterij (14%). Eén op de tien drinkende 12-15 jarigen geeft aan dat anderen wel eens alcohol voor hun kopen en dat zij het vervolgens terugbetalen. Ruim acht op de tien drinkende 12-15 jarigen krijgt alcohol van bekenden (83%). Ze krijgen dit dan van vrienden (47%), ouders/verzorgers (43%) of andere familieleden (10%). Negen op de tien drinkende 16-24 jarigen koopt zelf wel eens alcohol (92%). Zij kopen dit in horecagelegenheden (85%), supermarkten (77%) en slijterijen (51%). Twee derde van de 16-24 jarigen krijgt wel eens alcohol van bekenden (66%). Ze krijgen dit van vrienden (45%), ouders/verzorgers (40%) of andere familieleden (21%). Verder geeft een aantal jongeren aan dat drank klaar staat op feesten die ze bezoeken. Afbeelding 5: Hoe komen drinkende jongeren aan de alcohol die zij drinken? (n=83) 13
2.9 Wat vinden de ouders ervan? Aan jongeren die wel eens alcohol drinken is gevraagd wat hun ouders (of verzorgers) daarvan vinden. Van de drinkende 12-15 jarigen geeft 43% aan dat hun ouders het goed vinden dat zij alcohol drinken. Daarentegen geeft 27% van de 12-15 jarigen aan dat hun ouders het afraadt om alcohol te drinken en bij 13% verbieden ouders het drinken van alcohol. Bij zeven procent weten ouders het niet dat ze alcohol drinken en bij eveneens zeven procent zeggen ouders er niets van. Ouders van jong volwassenen vinden het vaker goed dat hun kind alcohol drinkt; drie kwart van de drinkende 16-24 jarigen geeft aan dat hun ouders het goed vinden dat zij alcohol drinken. Bijna een vijfde van de ouders zegt er niets van (17%). Bij een klein deel van de 16-24 jarigen vinden ouders dat ze minder alcohol zouden moeten drinken (6%) of raden ouders het drinken van alcohol af (4%). Afbeelding 6: Oordeel ouders/verzorgers over het drinken van alcohol (van de drinkende jongeren) (n=83) 14
3. Regels over alcoholgebruik Veel gemeenten hebben een integraal alcoholbeleid vaak in regionaal verband waarin de aanpak van alcoholgerelateerde problemen prioriteit heeft. Met de wijziging van de Drank- en Horecawet (1 januari 2013) hebben gemeenten nieuwe instrumenten in handen om verder invulling te geven aan dit beleid. Gemeenten krijgen ook de mogelijkheid om bij verordening regels op te stellen over happy hours en buitensporige prijsacties in supermarkten. En gemeenten kunnen toegangsleeftijden koppelen aan sluitingstijden van verkooppunten van horecagelegenheden. Al deze maatregelen zijn bedoeld om ervoor te zorgen dat alcoholgebruik en de daarmee gepaard gaande overlast binnen de perken blijven. Daarnaast heeft de burgemeester een nieuw instrument in handen om alcoholverkoop aan jongeren onder de 16 jaar tegen te gaan. De burgemeester heeft namelijk de bevoegdheid om de drankafdeling in supermarkten en andere detailhandelaren tijdelijk te sluiten als zij binnen één jaar drie keer worden betrapt op het verkopen van alcohol aan jongeren onder de wettelijke leeftijdsgrens. Ook jongeren zelf krijgen meer verantwoordelijkheid voor hun alcoholgebruik. Jongeren onder de 16 jaar die alcohol bij zich hebben, kunnen sinds 1 januari 2013 een boete krijgen 5. 3.1 Schenktijden De gemeente s-hertogenbosch mag regels maken voor het schenken van alcohol. De gemeente mag vastleggen vanaf hoe laat bij sportverenigingen, buurthuizen, jeugd- en jongerencentra en onderwijsinstellingen alcohol mag worden geschonken. Aan de jongeren is voor een vijftal gelegenheden gevraagd of het volgens hen mogelijk moet zijn om daar alcohol te schenken en zo ja, vanaf hoe laat dit mogelijk moet zijn. Vrijwel alle jongeren vinden dat in horecagelegenheden alcohol mag worden geschonken (96%). Twaalf procent vindt dat s ochtends (voor 12.00 uur) al alcohol mag worden geschonken. Bijna een kwart vindt dat in horecagelegenheden alleen s avonds (na 18.00 uur) alcohol mag worden geschonken. Ongeveer drie kwart van de jongeren vindt dat in sportkantines of buurthuizen alcohol mag worden geschonken. Circa zes procent vindt dat hier s ochtends al alcohol mag worden geschonken. Ruim een derde vindt dat alleen s avonds alcohol mag worden geschonken in sportkantines of buurthuizen. Twee derde van de jongeren vindt dat in jongerencentra alcohol mag worden geschonken (66%). Vier op de tien jongeren vindt dat het s avonds mogelijk moet zijn om alcohol te schenken in jongerencentra (43%). Bijna een kwart van de jongeren vindt dat dit ook overdag moet kunnen (23%). Minder dan een derde van de jongeren vindt dat alcohol mag worden geschonken in onderwijsinstellingen (31%). Volgens 18% van de jongeren mag er alleen s avonds alcohol worden geschonken in onderwijsinstellingen; 13% vindt dat dit ook overdag mag. De jonge jongeren en jongvolwassenen denken ongeveer hetzelfde over de schenktijden per gelegenheid. 5 Bron: Weg met de Happy Hours Nieuwe taak voor gemeenten in nieuwe Drank- en Horecawet. Secondant, oktober 2012 (CCV) 15
Afbeelding 7: Perc. jongeren vindt dat onderstaande gelegenheden niet/wel alcohol mogen schenken en vanaf hoe laat (n=138) 16
3.2 Happy hours Er zijn horecagelegenheden die stunten met de prijzen van alcohol (happy hours). Hierdoor gaan veel jongeren in korte tijd meer drinken. Dit kan slecht zijn voor de gezondheid, maar leidt soms ook tot meer overlast en baldadigheid van jongeren. Gemeenten krijgen de mogelijkheid om bij verordening regels op te stellen over happy hours. In s-hertogenbosch zijn vooralsnog geen regels hiervoor opgesteld. Vier procent van de 12-15 jarigen en twintig procent van de 16-24 jarigen bezoeken wel eens happy hours. Het is echter onbekend of zij deze bezoeken in s-hertogenbosch of in andere gemeenten, zoals in omliggende studentensteden. Volgens drie kwart van de jongeren trekken happy hours veel jongeren aan door de lage prijzen van alcohol. Ongeveer veertig procent van de jongeren vindt dat happy hours leiden tot overlast van (dronken) jongeren. Daarentegen vindt twintig procent van de jongeren dat happy hours niet tot meer overlast van jongeren leiden. Bijna de helft van de jongeren vindt niet dat de gemeente happy hours moet verbieden (47%). Bijna een vijfde van de jongeren vindt dat de gemeente dit wel moet doen (17%). De stellingen over happy hours zijn door de jonge jongeren en jongvolwassenen ongeveer hetzelfde beantwoord. Afbeelding 8: Percentage jongeren dat het met de volgende stellingen eens of oneens is (n=135) 17
3.3 Naleven leeftijdsgrenzen door gelegenheden Zwak alcoholische dranken, zoals bier en wijn, mag alleen worden verkocht of geschonken aan jongeren boven de 16 jaar. Sterke drank mag alleen verkocht/geschonken worden aan jongeren boven de 18 jaar. Verkopers moeten daarom de leeftijd van jongeren controleren. Aan de jongeren zijn vragen voorgelegd over de toezicht op het naleven van leeftijdsgrenzen voor het kopen van alcohol bij verschillende gelegenheden. Wanneer jongeren de genoemde gelegenheden nooit bezoeken, konden ze aangeven dat de vraag niet op hen van toepassing is. Deze jongeren worden buiten beschouwing gelaten. De resultaten betreffen de antwoorden van jongeren die de gelegenheden wel eens bezoeken. In vergelijking met 12-15 jarigen ervaren meer 16-24 jarigen onvoldoende toezicht op het naleven van leeftijdsgrenzen op het kopen van alcohol bij de verschillende gelegenheden. Dit geldt voor alle gelegenheden, behalve voor supermarkten. De meerderheid van de jongeren vindt dat er voldoende toezicht is op het naleven van de leeftijdsgrenzen voor het kopen van alcohol in slijterijen (73%), supermarkten (67%) en onderwijsinstellingen (61%). Dit zijn volgens de jongeren de drie plekken waar de toezicht op de leeftijdsgrenzen voor het kopen van alcohol het beste worden nageleefd. Echter, niet alle jongeren zijn het hiermee eens. Een klein deel van de jongeren vindt de naleving van de leeftijdsgrenzen onvoldoende in supermarkten (16%), slijterijen (7%) en onderwijsinstellingen (9%). Jongeren vinden dat er met name in horecagelegenheden te weinig toezicht is op het naleven van de leeftijdsgrenzen voor de verkoop van alcohol (37%). Hierbij zijn grote verschillen naar leeftijd. Ongeveer een kwart van de 12-15 jarigen vindt dat er onvoldoende toezicht is hierop (23%), terwijl ruim de helft van de 16-24 jarigen vindt dat er onvoldoende toezicht is op het naleven van de leeftijdsgrenzen bij de verkoop van alcohol in horecagelegenheden (54%). Ongeveer een vijfde van de jongeren vindt dat er onvoldoende toezicht is op het naleven van de leeftijdsgrenzen voor het kopen van alcohol in jongerencentra (18%), buurthuizen (22%) en sportkantines (23%). Afbeelding 9: Er is voldoende toezicht op het naleveren van leeftijdsgrenzen voor het kopen van alcohol... 18
3.4 Naleven leeftijdsgrenzen door jongeren Jongeren jonger dan 16 jaar zijn strafbaar als zij in het bezit zijn van alcohol. Tussen de 16 en 18 jaar mag een jongere geen sterke drank in bezit hebben. De gemeente kan aan jongeren die de regels overtreden een straf opleggen. Aan de jongeren is gevraagd welke straf zij redelijk vinden om op te leggen aan jongeren die deze regels overtreden. Wanneer jongeren de regels overtreden met betrekking tot alcoholbezit, vindt 43% van de 12-15 jarigen dat er zowel een boete mag worden gegeven én dat de ouders mogen worden ingelicht over de overtreding. Bijna een derde vindt het voldoende als alleen de ouders worden ingelicht over de overtreding. Veertien procent van de 12-15 jarigen vindt het voldoende als de jongeren een waarschuwing krijgt. Negen procent vindt dat jongeren geen straf verdienen als zij de regels overtreden met betrekking tot alcoholbezit. Jongvolwassenen vinden vaker dan jonge jongeren dat personen die de regels overtreden gestraft mogen worden. Van de 16-24 jarigen vindt bijna drie kwart dat jongeren die de regels overtreden zowel een boete mogen krijgen én dat de ouders mogen worden ingelicht over de overtreding. Negen procent vindt het voldoende als alleen de ouders worden ingelicht en zeven procent vindt het voldoende als de jongeren alleen een boete krijgen voor de overtreding. Eveneens zeven procent van de 16-24 jarigen vindt het voldoende als de jongeren hiervoor een waarschuwing krijgen. Vier procent vindt dat jongeren die de regels overtreden geen straf verdienen. Afbeelding 10: Welke straf vindt jij redelijk voor jongeren die de regels mbt alcoholbezit overtreden? (n=134) 19
3.5 De gewijzigde Drank- en Horecawet De Drank- en Horecawet is aangepast. De gewijzigde wet treedt op 1 januari 2014 in werking. De belangrijkste wijzigingen zijn: Aan jongeren onder de 18 jaar mag geen alcohol worden verkocht. Jongeren onder de 18 jaar zijn strafbaar als ze alcohol bij zich hebben. Zowel op straat als op andere plekken toegankelijk voor het publiek. Bijvoorbeeld in een kroeg, winkelcentrum, stationshal of park. De wet maakt geen onderscheid meer tussen zwak alcoholische drank en sterke drank. Het maakt dus niet uit of wat voor soort alcohol minderjarigen bij zich hebben. Ze zijn in beide gevallen strafbaar. De burgemeester kan de alcoholverkoop in de detailhandel tijdelijk verbieden. Bijvoorbeeld als is vastgesteld dat de leeftijdsgrenzen binnen een periode van 12 maanden 3 keer zijn overtreden. De gemeenten houden toezicht op de naleving van de Drank- en Horecawet. Nu is de Nederlandse Voedsel en Waren Autoriteit (NVWA) hiervoor verantwoordelijk 6. Aan de jongeren is gevraagd wat zij ervan vinden dat de minimale leeftijd waarop men alcohol mag kopen wordt verhoogd. Hoe ouder men is, hoe vaker men het met de stelling eens is; 29% van de 12-15 jarigen, 52% van de 16-17 jarigen en 71% van de 18-24 jarigen vindt het goed dat de minimale leeftijd waarop alcohol mag worden verkocht wordt verhoogd van 16 naar 18 jaar. Daarentegen is 52% van de 12-15 jarigen, 30% van de 16-17 jarigen en 12% van de 18-24 jarigen het er niet mee eens dat de minimale leeftijd voor het kopen van alcohol wordt verhoogd. Afbeelding 11: Het is goed dat de minimale leeftijd waarop je alcohol mag kopen wordt verhoogd van 16 naar 18 jaar (n=134) 6 Bron: www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/alcohol/alcohol-in-de-wet 20
3.6 Terugdringen alcoholgebruik onder jongeren Aan jongeren is gevraagd hoe volgens hen kan worden bereikt dat jongeren minder gaan drinken. Volgens 12-15 jarigen kan het terugdringen van alcoholgebruik onder jongeren worden bereikt door het beboeten van de horecaondernemer bij verkoop van alcohol aan jongeren jonger dan 16 (of 18 jaar bij sterke drank) (56%), het beboeten van jongeren jonger dan 16 jaar bij het kopen van alcohol (of 18 jaar bij sterke drank) (44%), het verhogen van de prijzen van alcohol (39%) en het invoeren van een minimale leeftijd voor het bezoeken van horecagelegenheden (38%). Volgens twintig procent draagt een verbod op happy hours bij aan het terugdringen van alcoholgebruik, en volgens acht procent het veranderen van de sluitingstijden van horeca. Volgens 16-24 jarigen kan het terugdringen van alcoholgebruik onder jongeren het beste worden bereikt door het invoeren van een minimale leeftijd voor het bezoeken van horecagelegenheden (60%) en het beboeten bij (ver)koop van alcohol onder de minimale leeftijdsgrens aan jongeren (60%) en horecaondernemers (47%). Verder kan het terugdringen van alcoholgebruik onder jongeren volgens 16-24 jarigen worden bereikt door het verhogen van de prijzen van alcohol (25%), een verbod op happy hours (18%) en het veranderen van de sluitingstijden van horeca (7%). Verder denken enkele jongeren dat het terugdringen van alcoholgebruik kan worden bereikt door meer voorlichting te geven aan jongeren/ouders (10x) en het afschaffen/verlagen van de minimale leeftijdsgrenzen, zodat de impuls wordt verlaagd om dingen te doen die niet mogen (7x). Verder denken enkele jongeren dat meer toezicht/legitimatieplicht (3x), of het verbieden van alcoholgebruik (2x) bijdraagt aan het terugdringen van alcoholgebruik onder jongeren. Andere ideeën die worden aangedragen zijn het invoeren van alcoholvrije cafés (voor met name jongeren, maar ook voor ouderen ), zodat men leert/kan uitgaan zonder het drinken van alcohol. En dat in supermarkten alleen zwak alcoholische drank mag worden verkocht (max. 2/3%). In slijterijen kunnen de zwaardere alcoholische dranken worden verkocht en een minimale leeftijdsgrens worden ingevoerd van 21 jaar. Afbeelding 12: Hoe kan volgens jou worden bereikt dat jongeren minder drinken? (maximaal drie antwoorden) (n=134) 21