Inhoud Woord vooraf... 3 Inleiding: situering van de problematiek en wettelijke bepalingen... 11 1. De vereniging... 17 1.1 Autonome groepering die onderscheiden wordt van haar leden. 17 1.2 Vereniging met rechtspersoonlijkheid... 17 1.3 Vereniging zonder rechtspersoonlijkheid... 17 1.4 Onverdeeldheid niet langer aanvaard... 18 1.5 Vzw... 18 1.6 Handelsvennootschap (nv, bvba, cvba,...)... 19 1.7 Eigen benaming vereist... 19 1.8 Samenwerkingsovereenkomst voor zelfstandige groeperingen zonder rechtspersoonlijkheid... 22 1.9 Aangifte bij de btw-administratie... 23 1.10 Beheerder van zelfstandige groeperingen zonder rechtspersoonlijkheid... 24 1.11 Eigen boekhouding... 24 1.12 Adres... 25 1.13 De vereniging moet niet in België gevestigd zijn... 25 2. De leden... 27 2.1 Hoedanigheid... 27 2.2 Natuurlijke personen, rechtspersonen, groeperingen zonder rechtspersoonlijkheid, publiekrechtelijke instellingen, enz... 27 2.3 Rechtsvorm van de leden is van geen belang... 27 2.4 Leden moeten niet noodzakelijk de hoedanigheid van btw-belastingplichtige hebben... 28 2.5 Activiteit: vrijgesteld (art. 44 W.BTW) of niet btw-plichtig... 28 2.6 Geregelde werkzaamheid (bijv. passieve holding, overheidslichaam,...)... 29 2.7 Overwegend deel van de activiteiten (50 %-regel)... 29 2.8 Berekend per lid... 29 5
De kostendelende vereniging restyled 2.9 Op basis van vrijgestelde omzet... 30 2.10 Sanctie: enkel prestaties aan lid belast... 31 2.11 Minstens twee leden... 32 2.12 Duurzame samenwerking... 32 2.13 Vennoot zijn geen vereiste... 33 3. Diensten onder de vrijstelling... 35 3.1 Enkel diensten verricht door groepering aan leden... 35 3.2 Diensten die direct nodig zijn voor vrijgestelde handelingen of handelingen buiten werkingssfeer... 35 3.3 Geen privégebruik... 38 3.4 Geen concurrentieverstoring... 38 3.5 Verdeelsleutel bij gemengd gebruik... 38 3.6 Diversificatie diensten mogelijk qua aard en omvang (HvJ Stichting Centraal Begeleidingsorgaan voor de Intercollegiale Toetsing)... 39 3.7 Geen levering van goederen... 40 3.8 Dienst per dienst beschouwen... 40 3.9 Aan niet-leden: sowieso belast... 41 3.10 Geen vrijstelling voor diensten door leden problematiek van inbreng... 41 3.11 Gemeenschappelijk maken van personeel (en bijhorende kosten) t.a.v. kostendelende verenigingen met of zonder rechtspersoonlijkheid?... 42 3.11.1 De groepering mag personeel aanwerven... 42 3.11.2 De groepering mag geen personeel aanwerven (groeperingen zonder rechtspersoonlijkheid)... 42 3.12 Speelt de vrijstelling eveneens voor loutere doorrekeningen van kosten?... 44 4. Andere activiteiten van de vereniging... 45 4.1 Sectorisatie mogelijk... 45 4.2 Afgezonderde sectoren mogelijk... 47 4.3 Regeling kleine ondernemingen mogelijk... 48 6
5. De vergoeding... 49 5.1 Vergoeding leden... 49 5.2 Enkel terugbetaling van aandeel in gedane (gezamenlijke) uitgaven... 49 5.3 Verdeelsleutel... 50 5.4 Voorschotten (bijv. lidgelden ) mogelijk mits afrekening in plus/ min... 50 5.5 Vergoeding niet-leden... 50 5.6 Om concurrentieverstoring te voorkomen kan niet worden aanvaard dat de diensten verricht voor niet-leden onder andere voorwaarden worden verricht dan diegene voor leden, met het oog op het systematisch maken van winst... 51 6. Niet-concurrentieverstoring... 53 6.1 Voorkoming van concurrentieverstoring... 53 6.2 Indiening van een aangifte van aanvang, van wijziging of stopzetting van activiteit door iedere groepering die zich op de vrijstelling van artikel 44, 2bis, van het Btw-Wetboek wil kunnen beroepen... 54 6.3 Klacht mogelijk... 55 7. Administratieve formaliteiten... 57 7.1 Aanmelding c.q. aanvraag btw-nummer: meldingsplicht... 57 7.2 Gedetailleerde kostenallocatie (te bezorgen aan leden)... 60 7.3 Boekhouding die toelaat na te gaan of voldaan is aan de vrijstellingsvoorwaarden... 61 7.4 Berekeningsblad omzet leden (% vrijstelling)... 61 7.5 Factureringsverplichting... 61 8. Recht op aftrek... 63 8.1 In hoofde van de leden... 63 8.2 Enkel aftrek voor werkelijk belaste prestaties... 64 8.3 Geen aftrek voor btw begrepen in of geheven van vrijgestelde prestaties... 65 8.4 In hoofde van de kostendelende vereniging... 65 8.5 Factuur... 65 7
De kostendelende vereniging restyled 8.6 Algemeen verhoudingsgetal of werkelijk gebruik... 66 8.7 Historische aftrek?... 67 9. Berekening van de drempel voor de vrijstellingsregeling voor kleine ondernemingen: toepassing... 71 10. Vergelijking btw-eenheid, oude en nieuwe regeling kostendelende vereniging... 73 10.1 Basisprincipes btw-eenheid zijn relatief eenvoudig... 73 10.2 Wettelijke maatregelen her en der verspreid... 74 10.3 Eenheid biedt enkele (financiële) voordelen... 74 10.4 Verbondenheidsvereisten waaraan moet zijn voldaan om een btw-eenheid te kunnen oprichten... 75 10.5 Vorming en toetreding tot de eenheid... 77 10.6 Herziening bij toetreding... 78 10.7 Onmiddellijk voordeel voor gebouwen die binnen de groep werden verhuurd... 79 10.8 Voor goederentransacties biedt de eenheid meestal weinig voordelen... 80 10.9 Recht op aftrek... 81 10.10 Nog enkele praktische aandachtspunten... 81 10.11 Combinatie van btw-eenheid en vrijstelling zelfstandige groeperingen?... 84 10.12 Vergelijkende tabellen... 85 11. Toepassingen: kostendelende vereniging oprichten of niet?... 87 11.1 Wasserijdiensten ten behoeve van ziekenhuizen of rusthuizen... 87 11.2 Diensten van een sociaal secretariaat ten behoeve van non-profitinstellingen... 87 11.3 Bewakingsdiensten ten behoeve van een vrijgestelde culturele instelling... 87 11.4 De kostendelende vereniging bij advocaten... 90 11.5 De kostendelende vereniging bij onderwijsinstellingen... 95 11.6 De kostendelende vereniging ten behoeve van de verzekeringssector... 96 11.7 De kostendelende vereniging ten behoeve van zorginstellingen. 97 8
11.8 De kostendelende vereniging en het vervoer van zieken en gewonden... 97 11.9 De kostendelende vereniging en de terbeschikkingstelling van personeel... 99 11.10 De kostendelende vereniging bij medische en paramedische beroepen... 100 9