Kerkplein 2 T (0343) 56 5836 Postbus 200 F (0343) 41 57 60 3940 AE Doorn E info@heuvelrug.nl Jaarverslag Leerplicht Schooljaar 2012 2013 verslag 2012-2013 Afdeling Afdeling Maatschappelijke Ontwikkeling Auteur Latifa Bekema
Inhoudsopgave Inhoudsopgave... 0 1 Inleiding... 1 2 Statistische gegevens 2012-2013... 2 2.1 Cijfers leerplichtigen/bovenleerplichtigen... 2 2.2 Cijfers RMC en voortijdig schoolverlaters... 4 3 Analyse cijfers en ontwikkelingen 2012-2013... 6 3.1 Analyse cijfers leerplichtigen ( 5-16 jaar)... 6 3.2 Analyse cijfers kwalificatieplichtigen en vsv ers (17 t/m 22 jaar)... 6 3.3 Analyse cijfers werkcoachproject... 6 3.4 Cijfers in relatie tot kadernota Jeugd in Tel... 7 4 Ontwikkelingen schooljaar 2013-2014... 9 4.1 Landelijke ontwikkelingen... 9 4.2 Gemeentelijke en regionale ontwikkelingen... 10 Bijlage A... 11 Jaarverslag leerplicht gemeente Utrechtse Heuvelrug schooljaar 2012 2013 0
1 Inleiding In dit verslag leerplicht 2012-2013 leest u op welke wijze de gemeente Utrechtse Heuvelrug uitvoering geeft aan haar taak toe te zien op de Leerplichtwet 1969 en de RMC-wet (Regionale Meld- en Coördinatiefunctie voortijdig schoolverlaten). Ieder kind heeft recht op optimale kansen om zich te ontwikkelen en op te groeien tot een evenwichtige volwassene die in staat is mee te doen in de samenleving. De gemeente heeft een aantal wettelijke taken en bevoegdheden om toe te zien op de naleving van de leerplicht. De Leerplichtwet 1969 en de RMC-wet bieden het kader voor de bewaking en bescherming van het recht op onderwijs. Als doelstelling geldt het behalen van een startkwalificatie voor de arbeidsmarkt, dat wil zeggen een diploma op minimaal niveau 2 van het middelbaar beroepsonderwijs. Het huidige leerplichtbeleid is veel meer dan vaststellen welke kinderen en jongeren leerplichtig zijn, het controleren of zij daadwerkelijk naar school gaan en het geven van een waarschuwing of boete wanneer dit niet het geval is. Bij de uitvoering van de leerplichttaak wordt toegewerkt naar een sluitende aanpak, waarin verschillende organisaties, betrokken bij de zorg rond leerlingen, in samenhang met elkaar samenwerken. Scholen voor het voortgezet onderwijs en MBO-instellingen melden hun in- en uitschrijvingen en verzuimgegevens bij één digitaal loket, dat vervolgens de juiste gemeente op de hoogte brengt. Hierdoor komen alle meldingen op dezelfde wijze binnen bij de gemeenten en wordt het werkproces vergemakkelijkt. De uitvoering van de leerplichttaak is niet uitsluitend een controlerende taak, maar juist een preventieve en zorgmaatschappelijke taak. In dit netwerk zijn naast scholen en gemeente het Centrum voor Jeugd en Gezin en de trajectbegeleider van het RMC belangrijke partners. De opzet van dit jaarverslag is anders dan het voorgaande jaarverslag, het verslag is meer cijfermatig en gekoppeld aan de kadernota Jeugd in Tel. Naast deze inleiding geeft hoofdstuk 2 een cijfermatig samenvatting aan van schooljaar 2012-2013, hoofdstuk 3 Analyse van de cijfermatige samenvatting, hoofdstuk 4 ontwikkelingen schooljaar 2013-2014. En in bijlage A een samenvatting van alle begrippen. Jaarverslag leerplicht gemeente Utrechtse Heuvelrug schooljaar 2012 2013 1
2 Statistische gegevens 2012-2013 2.1 Cijfers leerplichtigen/bovenleerplichtigen De gemeente Utrechtse Heuvelrug kende in het verslagjaar 10.661 leerplichtigen. In onderstaande tabel is dit aantal nader gespecificeerd naar het aantal volledig leerplichtigen (5 tot en met 16 jarigen), het aantal kwalificatieplichtigen (17 jarigen) en de bovenleerplichtigen (18 tot en met 22- jarigen). Tabel 1: Aantal leerplichtigen/bovenleerplichtigen Schooljaar Leerplichtig (5 t/m 16 jarigen) Kwalificatieplichtig (17 jarigen) Bovenleerplichtig/RMC (18 t/m 22 jarigen) Totaal 2010-2011 7771 564 2598 10.933 2011-2012 7561 638 2732 10.931 2012-2013 7338 645 2678 10.661 Tabel 2: Aantal dossiers leerplicht Soort dossier 2012-2013 Zorg 56 Extra verlof 13 Vrijstellingsprocedure 22 Verzuim 160 Advies 21 Bemiddeling 18 Algemeen 3 Totaal 293 Toelichting: vanaf schooljaar 2012-2013 zijn deze dossier uitgewerkt naar soort. Tabel 3: Aantal verzuimmeldingen leerplichtigen en kwalificatieplichtigen Soort verzuim 2010-2011 2011-2012 2012-2013 Absoluut verzuim 4 5 6 Relatief verzuim waaronder: - Luxe verzuim - Signaal verzuim 36 112 46 348 48 332 Totaal 152 399 386 Jaarverslag leerplicht gemeente Utrechtse Heuvelrug schooljaar 2012 2013 2
Tabel 4: Herkomst verzuimmeldingen School/soort 2012-2013 PO 37 VO 135 MBO 69 VSO 5 RMC VO 15 RMC MBO 119 Totaal 380 Toelichting: vanaf schooljaar 2012-2013 zijn deze verzuimmeldingen uitgewerkt naar herkomst. Tabel 5: Aantal proces-verbalen Soort Proces-verbaal 2010-2011 2011-2012 2012-2013 Verkort proces verbaal (bureau Halt) 5 Absoluut verzuim 0 Relatief verzuim 5 13 5 Luxe verzuim 8 9 13 Totaal 13 22 23 Tabel 6: Aantal vrijstelling/verlof dossiers Vrijstellingendossiers 2010-2011 2011-2012 2012-2013 Vervangende leerplicht 14- en 15 jarigen art. 3a 2 3 2 en 3b Vrijstelling van inschrijving art. 5 18 17 26 Vrijstelling geregeld schoolbezoek gewichtige 5 3 4 omstandigheden art. 11g en f voor meer dan 10 dagen Vrijstelling wegens het volgen van ander onderwijs 8 2 2 (artikel 15) Gedoogd 5 Totaal 33 25 39 Jaarverslag leerplicht gemeente Utrechtse Heuvelrug schooljaar 2012 2013 3
2.2 Cijfers RMC en voortijdig schoolverlaters Tabel 7: Aantal verzuim 18+ en vsv ers Aantal voortijdige schoolverlaters 2010-2011 2011-2012 2012-2013 Nieuw VSV 39 55 26 Waarvan werk bekend 102 25 12 Waarvan in begeleiding 44 30 5 Waarvan terug naar school 2 18 7 Waarvan hulpverleningstraject 10 3 1 Waarvan onbekend 31 12 0 Totaal 228 143 51 Tabel 8: Aantal verzuimmeldingen gemeld door scholen 18-18+ 2011-2012 2012-2013 2011-2012 2012-2013 Utrechtse Heuvelrug 88 80 105 118 Tabel 9: Soort verzuim Utrechtse Heuvelrug Soort verzuim 18-18+ Relatief 76 107 Absoluut 0 0 Luxe 0 0 Advies 8 6 Anders 0 5 VSV-ers 0 5 Tabel 10: Reden uitval Utrechtse Heuvelrug Reden uitval 18-18+ Motivatie 41 62 Verkeerde keuze 12 7 Ziekte 5 10 Privé problemen 22 37 Legitiem afwezig 0 1 Anders 0 0 Tabel 11: Hulpverlening Utrechtse Heuvelrug Hulpverlening 18-18+ Bureau Jeugdzorg 3 2 Jeugdreclassering 3 5 Schoolmaatschappelijk 11 18 werk Zorg Advies Team 1 3 Combinatie 2 3 GGZ 16 10 Jaarverslag leerplicht gemeente Utrechtse Heuvelrug schooljaar 2012 2013 4
Tabel 12: Middelen (Acties) Utrechtse Heuvelrug Middelen 18-18+ Waarschuwingsbrief 16 31 Gesprek 14 28 Afsprakenbrief 7 n.v.t. Halt 2 n.v.t. Proces-verbaal 2 n.v.t. Doorverwijzing 1 16 Jongerenloket Geen actie gewenst 25 26 Nieuwe melding 6 4 Advies 4 10 Tabel 13: Resultaat n.a.v. verzuimmeldingen vanuit school Utrechtse Heuvelrug Resultaat 18-18+ Terug op school 74 85 Uitval 3 13 Werk 0 8 Vrijstelling/gedoogbeschikking 2 n.v.t Verhuisd 1 0 Geen reactie school 0 11 Wil geen bemiddeling 0 1 Thuisopleiding 0 0 Tabel 14: Aantal jongeren aan het werkcoachproject November 2011 t/m november 2012 ( 6 maanden) Betaald werk 18 8 Betaald werk met ondersteuning 2 3 Onbetaald werk (stage) 2 1 Deelname georganiseerde 3 2 activiteiten (terug naar school) Sociale contacten buitenshuis - 2 Geïsoleerd - - December 2012 t/m juni 2013 ( 3 maanden) Jaarverslag leerplicht gemeente Utrechtse Heuvelrug schooljaar 2012 2013 5
3 Analyse cijfers en ontwikkelingen 2012-2013 3.1 Analyse cijfers leerplichtigen ( 5-16 jaar) Meldingen signaal verzuim zijn dit verslag jaar, vergeleken met het schooljaar 2011-2012 iets gedaald. Dit kan te maken hebben met het dalend aantal leerplichtigen/kwalificatieplichtigen in onze gemeente. Gemeentebreed verwachten we een afname van tussen de 20% en 25% tot 2021. Deze percentages zijn gebaseerd op de leerlingenprognose van oktober 2013 die gebaseerd zijn op de demografische gegevens van onze gemeente. Voor het eerste jaar constateren we een afname van het aantal meldingen. Luxe verzuim is met 2 meldingen gestegen dit schooljaar. Het introduceren van de verzuimkaart heeft ertoe geleid dat scholen inzichtelijk hebben wanneer ze moeten melden. Deze actieve aanpak van leerplichtambtenaren heeft geleid tot een lichte stijging van het aantal verzuimmeldingen, maar minder dan de voorgaande periode. De verzoeken voor vrijstellingen zijn dit schooljaar gestegen van 25 naar 39. Het aantal leerlingen dat vanwege lichamelijke of psychische beperkingen (artikel 5) wordt vrijgesteld van de inschrijvingsplicht blijft het grootst. 3.2 Analyse cijfers kwalificatieplichtigen en vsv ers (17 t/m 22 jaar) De cijfers zijn gebaseerd op gegevens uit het gemeentelijke Onderwijs Informatie Systeem. De landelijke cijfers vanuit de Dienst Uitvoering Onderwijs (DUO) wijken hiervan af, omdat een aantal jongeren in de door DUO gehanteerde meetsystematiek onterecht wordt geteld als voortijdig schoolverlater. Het gaat hier bijvoorbeeld om jongeren die zijn overgestapt naar niet-bekostigd onderwijs dan wel een opleiding zijn gaan volgen bij defensie of politie. Door het rijk is voor schooljaar 2012-2013 de ambitie op 82 nieuwe vsv ers vastgesteld. Het aantal vsv ers is gedaald ten opzichte van het vorige schooljaar. Met 26 vsv ers heeft onze gemeente de doelstelling ruim behaald. 3.3 Analyse cijfers werkcoachproject Het werkcoachproject is vanwege de succesvolle resultaten in 2013 verlengd. Voor het project is het beschikbare budget lager dan voorheen, wat gevolgen heeft voor de uitvoering. Met de werkcoach maken we nadere afspraken over bijstelling van het project. Overigens blijkt uit het laatste jaarverslag van de werkcoach dat jongeren die al eerder in een traject zijn begeleid, in een aantal gevallen zelfredzaam zijn geworden en hun eigen weg naar werk vinden. Jaarverslag leerplicht gemeente Utrechtse Heuvelrug schooljaar 2012 2013 6
3.4 Cijfers in relatie tot kadernota Jeugd in Tel Het leerplichtbeleid is onderdeel van het integrale jeugdbeleid, dat is vastgelegd in de Kadernota Jeugd: Jeugd in Tel. De twee hoofddoelen uit de nota zijn Jongeren redden zich op hun 23e jaar zelfstandig in de maatschappij en Jongeren groeien op in een geborgen, veilige, inspirerende omgeving die aantrekkelijk is om in te wonen en te blijven wonen. De gemeente formuleert zelfstandigheid als de belangrijkste doelstelling voor het jeugdbeleid. Uiteindelijk is het doel dat jongeren zich zelfstandig kunnen redden in de maatschappij, ieder naar eigen vermogen. Het beleid is erop gericht om jongeren te ondersteunen in de weg naar sociale, emotionele en economische zelfstandigheid. Dat vertaalt zich voor de invulling van de leerplichttaak bijvoorbeeld in een accent op preventie en zorg. In deze nota zijn prestatie indicatoren opgenomen, deze worden hieronder weergegeven met de behaalde resultaten in het schooljaar 2012-2013. Wat willen we bereiken? In 2016 is het aantal voortijdig schooluitvallers verminderd naar 82. Effect indicatoren Percentage voortijdig schoolverlaters (voortijdig schoolverlaters zijn jongeren tot 23 jaar zonder startkwalificatie. In de berekening wordt uitgegaan van alle 17 t/m 22 jarigen. In schooljaar 2012/2013 waren dat er 3.323, waarvan 26 zonder startkwalificatie. Referentie - of nulwaarde 2011-2012 2012-2013 Streefwaarde 2014 1,6% 0,8% 1,5% Wat gaan we daarvoor doen? (prestatie-indicatoren): 1. Vanaf 2013 actiever benaderen van vsv ers om terug te geleiden naar school; 2. Vanaf 2013 versterken van het maatschappelijk netwerk rondom scholen; 3. In 2016 verminderen van het aantal verzuimmeldingen met ¼ t.o.v. schooljaar 2011-2012. 1. Het actiever benaderen van vsv ers om terug te geleiden naar school Percentage leerlingen met een leerplichtdossier (uitgegaan wordt van alle leerplichtigen, kwalificatieplichtigen en bovenleerplichtigen t/m 23 jaar). In het schooljaar 2012-2013 waren dat er 10.661, waarvan 293 dossiers. Percentage meldingen dat leidt tot handhavingstrajecten leerplicht (van alle leerplichtigen, kwalificatieplichtigen en bovenleerplichtigen t/m 23 jr. zijn er 22 PV opgemaakt). In het schooljaar 2012-2013 zijn er 23 PV opgemaakt. Percentage voortijdig schoolverlaters dat naar school is teruggeleid (van alle 17 t/m 22 jarigen zijn 7 leerlingen door het RMC en 6 door de werkcoach teruggeleid naar school) In het schooljaar 2012-2013 zijn 13 teruggeleid naar school 2011-2012 2012-2013 Streefwaarde 2014 4,4% 2,78% 4,4% 0,20% 0,22% 0,20% 0,62% 0,21% 0,20% Jaarverslag leerplicht gemeente Utrechtse Heuvelrug schooljaar 2012 2013 7
2. Vanaf 2013 versterken van het maatschappelijk netwerk rondom scholen; Naast de dorpsgerichte opzet van de LEA (lokale educatieve Agenda)worden deze overleggen ingebed in de werkwijze van het dorpsgericht werken. Onze aanname is dat het verbreden van de netwerken rondom scholen leidt tot minder schooluitval, maar dit kunnen wij nog niet meetbaar maken. 3. In 2016 verminderen van het aantal verzuimmeldingen met ¼ t.o.v. schooljaar 2011-2012. In het schooljaar 2012-2013 zijn er 386 zaken in behandeling genomen, een daling ten opzichte van de 399 zaken in 2011-2012. Er is een dalende trend zichtbaar, maar wij zitten nog niet op de streefwaarde. Jaarverslag leerplicht gemeente Utrechtse Heuvelrug schooljaar 2012 2013 8
4 Ontwikkelingen schooljaar 2013-2014 4.1 Landelijke ontwikkelingen Passend onderwijs Vanaf 1 augustus 2014 geldt dat het onderwijs "zorgplicht" heeft voor alle leerlingen. Scholen werken per regio samen om alle leerlingen een passende plek te bieden. De verantwoordelijkheid daarvoor ligt bij schoolbesturen, maar er zijn veel raakvlakken met het gemeentelijk onderwijsbeleid (o.a. leerplicht en lokale educatieve agenda), het jeugdbeleid en het jeugdgezondheidsbeleid (het Centrum Jeugd en Gezin). Samenwerkende schoolbesturen maken hiertoe ondersteuningsplannen die ze afstemmen met gemeenten. Decentralisatie sociaal domein Naast de invoering van passend onderwijs krijgt de gemeente te maken met ingrijpende taakverschuivingen binnen het sociaal domein. De gemeente wordt per 2015 verantwoordelijk voor de zorg voor jeugd. Tegelijkertijd wordt de Participatiewet ingevoerd die de Wajong, de Sociale Werkvoorziening en de Bijstandswet gaat vervangen. Maatregelen om voortijdig schooluitval te voorkomen en uitvallers te begeleiden moeten vanuit dit brede perspectief worden ingezet. Bundelen van kracht, kennis en middelen helpt om de aanpak te versterken. Meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling voor leerplichtambtenaren Sinds 1 juli 2013 is de Wet verplichte meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling van kracht. Doel van deze wet is professionals te ondersteunen en te komen tot vroegtijdige signalering en een effectieve aanpak van geweld en mishandeling in huiselijke kring. Ook de leerplichtambtenaren zijn verplicht deze meldcode (stappenplan) te gebruiken. De meldcode is onlangs opgenomen in de instructie voor de leerplichtambtenaar. Duo vrijstellingen De Tweede Kamer heeft het wetsvoorstel voor registratie van de vrijstellingen aangenomen. Afhankelijk van de behandeling en acceptatie van het wetsvoorstel door de Eerste Kamer wordt vermoedelijk begin oktober gestart met de centrale registratie van vrijstellingen en vervangende leerplicht. Hierdoor wordt de 'witte vlek' vrijstellingen in de landelijke vsv - meetsystematiek weggewerkt. Jongeren die nu als vsv'er worden gezien terwijl ze zijn vrijgesteld, worden voortaan niet langer ten onrechte als vsv'er geteld. Het vrijstellingenregister is een onderdeel van de nieuwe meetsystematiek binnen het convenant (2012-2015). Bovendien worden jongeren met een vrijstelling die verhuizen, voortaan zichtbaar voor de nieuwe gemeente. Jaarverslag leerplicht gemeente Utrechtse Heuvelrug schooljaar 2012 2013 9
4.2 Gemeentelijke en regionale ontwikkelingen OIS Het huidige leerplicht administratiesysteem OIS (Onderwijs Informatie Systeem) is verouderd, we zijn op dit moment bezig met de aanschaf van een nieuw systeem. Wij verwachten in augustus 2014 te starten met een nieuwe leerling volgsysteem. Pilot dorpsteam + De provincie Utrecht zette in 2013 maximaal 10% van de doeluitkering jeugdzorg flexibel in, zodat gemeenten konden oefenen met het opdrachtgeverschap voor jeugdzorg in de tweede lijn met inzet van Bureau jeugdzorg en de provinciale aanbieders van jeugd- en opvoedhulp. Onze regio Zuid Oost Utrecht heeft een regioplan opgesteld waarin vier pilots staan beschreven. Eén van de pilots wordt uitgevoerd in de gemeente Utrechtse Heuvelrug. Doel van de pilot in onze gemeente is het bewerkstelligen van afname van de instroom in zware jeugdzorg door te experimenteren met een wijkteam, het zgn. dorpsteam +. Resultaat van de pilot is een afname van minimaal 6 kinderen in de zwaardere jeugdzorg en het maken van een voorstel voor een optimale samenwerkingsstructuur tussen het DT+ en jeugdhulp. Jaarverslag leerplicht gemeente Utrechtse Heuvelrug schooljaar 2012 2013 10
Bijlage A Relatief verzuim Er is sprake van relatief verzuim als een leerplichtige jongere wel op een school staat ingeschreven, maar zonder geldige reden les- of praktijktijd verzuimt. Volgens de Leerplichtwet zijn scholen alleen verplicht om de gemeente die gevallen te melden waar het verzuim ten minste drie dagen heeft geduurd, of ten minste 1/8 deel van het aantal uren les- of praktijktijd in vier opeenvolgende weken. Deze gevallen van schoolverzuim worden geacht zo zorgwekkend te zijn dat er verder onderzoek en interventie nodig is. De school zelf blijft verantwoordelijk voor het korter durende verzuim. Bij relatief verzuim wordt in de praktijk nog onderscheid gemaakt in luxe verzuim en signaalverzuim. Luxe verzuim Treedt op als een leerling zonder toestemming tijdens de schoolperiode met vakantie gaat. Ouders nemen hun kinderen tijdens de schooltijd mee op vakantie om files te vermijden of met goedkopere vliegtickets weg te kunnen. Signaalverzuim Is verzuim dat samenhangt met achterliggende problemen van de leerling. Een leerling wordt bijvoorbeeld gepest en wil niet meer naar school. Absoluut verzuim Er is sprake van absoluut verzuim als een leerplichtige jongere niet op een school staat ingeschreven. Voortijdig Schoolverlaters (vsv ers) Voor de niet-leerplichtige jongere van 18 tot 23 jaar zonder startkwalificatie geldt de RMC-regelgeving. Een voortijdig schoolverlater is een jongere die zonder geldige reden gedurende een aaneengesloten periode van ten minste één maand geen onderwijs volgt (of een door het bevoegd gezag bepaalde kortere periode), of niet meer bij een school is ingeschreven. De school moet dit melden aan de gemeente waar de jongere woont. Deze gemeente kan de voortijdige schoolverlater stimuleren terug naar school te gaan en/of aan het werk te gaan. 18- meldingen 16 en 17 jarigen 18+ meldingen RMC/VSV (tot 23 jaar met startkwalificatie). Jaarverslag leerplicht gemeente Utrechtse Heuvelrug schooljaar 2012 2013 11