ETF/GRONDSTOFFEN SPECIAL ETF s in Opmars, eenvoudig,flexibel en transparant Grondstoffenrally 2.0 Verschillende invalshoeken om het grondstoffenthema te bespelen. Drie grondstoffondsen, drie verschillende strategieën Spreiding aanbrengen met grondstoffentrackers Grondstoffen kunnen het risico / rendementsprofiel van een portefeuille aanzienlijk verbeteren
Celebrating GOLD 10 jaar geleden heeft ETF Securities s werelds eerste goudtracker ontwikkeld. Ondertussen zijn de fysiek gedekte goudtrackers van ETF Securities uitgegroeid tot de grootste en meest verhandelde in Europa*. ETF Securities Committed to commodities. etfsecurities.com De waarde van uw beleggingen kan fluctueren en het is niet zeker dat u uw oorspronkelijke inleg volledig terugkrijgt. In het verleden behaalde resultaten bieden geen garantie voor toekomstig rendement. Particuliere beleggers moeten, voordat zij investeren, advies inwinnen bij hun professionele adviseurs om na te gaan of de belegging geschikt is voor hun individuele situatie. Uitgegeven door ETF Securities (UK) Limited, geautoriseerd en en gereguleerd door de Financial Conduct Authority (538634). *Bron: Bloomberg, ETF Securities, gebaseerd op USD handelsvolume in 2012 op de primaire listings van Europa s grootste goud-exchange Traded Products. GOLD_280x260_Dutch.indd 1 07/11/2013 16:49
Zaaien, oogsten en delven met ETF s Toen ik mezelf weer op de markt durfde te begeven, nadat ik in 2012 25 procent van mijn vermogen erdoorheen had gejaagd, besloot ik het dit keer goed te doen. Op advies van een aantal succesvolle handelaren besloot ik het boek Market wizzards te lezen. In het boek wordt veel over de grondstoffenhandel en de werking van Future contracten op grondstoffen besproken. De materie vond ik, vanwege de tastbaarheid erg interessant, zodoende ging ik me verder specialiseren in grondstoffen. Na een diepgaander onderzoek naar grondstoffenhandel, kwam ik in contact met ETF s. ETF s beschikken over een hoop voordelen; goedkoop, transparant en flexibel. Ter verduidelijking: ETF s, oftewel Exchange Traded Funds zijn synoniem voor IndexTrackers. Een mandje met fondsen die een bepaalde index volgen. Ik, als oud Alex medewerker had nog geen eerdere ervaring met ETF s/etc s, vandaar dat ik heb besloten om hier een uitgave aan te wijden. Samen met Morningstar, ETF Securities en Slim Beleggen verwacht ik een eerste tipje van de sluier te kunnen lichten over grondstoffen en ETF s. Ik wens u veel plezier bij het lezen van deze uitgave. Robert Hazewindus Editor-in-Chief Met succesvolle groet, Robert Hazewindus
Colofon TRADERS media GmbH Barbarastraße 31 a, 97074 Würzburg Tel. +49 (0) 9 31/4 52 26-0 Fax +49 (0) 9 31/4 52 26-13 e-mail info@traders-mag.com Uitgever Lothar Albert Klantenservice www.tradersonline-mag.nl www.tradersonline-mag.be Tel. +49 (0) 93145226-0 Fax +49 (0) 93145226-13 Hoofdredacteur Robert Hazewindus Eindredactie Katharina Bötsch, Corinne Endrich, Marko Graenitz, Lena Hirnickel, Sandra Kahle, Stefan Rauch, Katja Reinhardt, Tina Wagemann, Nadine Wiget, Christine Weißenberger Medewerkers Joost Ficken Foto s www.fotolia.de Abonnementen Abonnementen kunnen vanaf februari ingaan. Risico-informatie Alle informatie is ontleend aan bronnen die volgens ons geloofwaardig zijn. Ondanks zorgvuldige voorbereiding, kunnen wij geen verantwoordelijkheid voor de juistheid van de informatie nemen. We moeten er ook op wijzen dat effectentransacties een hoog risico dragen. Een totaal verlies is nooit uitgesloten. U moet alleen speculeren met kapitaal dat u kunt verliezen. De reproductie (of een deel daarvan) is uitsluitend toegestaan met schriftelijke toestemming van de uitgever of de redacteur. Inhoud 6 ETF s in opmars Eenvoudig, transparant, flexibel 12 Grondstoffenrally 2.0 Grondstoffen staan voor een volgende stijgingsfase 14 Professioneel grondstoffen traden ETC s eenvoudig, transparant, flexibel 22 Spreiding aanbrengen met grondstoffentrackers Grondstoffen kunnen het risico / rendementsprofiel van een portefeuille aanzienlijk verbeteren 24 Grondstoffen delven met ETF s Een grondstof-etf is niet altijd wat een belegger denkt dat het is 28 Waar blijft de inflatie? Golf aan inflatie in de maak 30 Verschillende invalshoeken om het grondstoffen thema te bespelen Drie grondstoffondsen, drie verschillende strategieën 34 Het ontstaan van fysiek gedekte goudtrackers
Gratis Onafhankelijke Beleggingsinformatie over Aandelen, ETFs en Fondsen Meld je nu aan op Morningstar.nl! Ontdek wat Morningstar voor u kan doen! 3 Lees de beleggingstips van onze experts 3 Zoek en vind de beste beleggingen 3 Beheer uw portefeuille als een professional 3 Leer beleggen met onze wiki beleggen Morningstar is een toonaangevende leverancier van beleggingsresearch over aandelen, beleggingsfondsen en ETFs. Op www.morningstar.nl vindt u beleggingstips, informatie en tools om goede beleggingsbeslissingen te maken. Aan de hand van analyses en tools op de Morningstar website kunt u beleggingen vergelijken, screenen en uw portefeuille grondig analyseren en verbeteren. Registreer gratis en krijg toegang tot onafhankelijke informatie en beleggingstips van onze experts, tools om de beste beleggingen te vinden en het beheren van uw beleggingsportefeuille. Ga naar www.morningstar.nl en volg Morningstar op twitter @Morningstarbnl 2013 Morningstar, Inc. Alle rechten voorbehouden. Zowel de naam als het logo zijn geregistreerde merken van Morningstar.
Eenvoudig, transparant, flexibel ETF s in opmars» In tijden van hevige marktfluctuaties zoeken beleggers naar financiële instrumenten die een spreiding van het risico bieden en daardoor meer zekerheid. De oplossing voor velen: ETF s (Exchange Traded Funds) die van deze trend bijzonder sterk profiteren. Hoewel in 2008 en 2009 wereldwijd talrijke beurzen onder druk kwamen te staan, steeg het in ETF s beheerde vermogen verder. Het volume in Europa groeide van 2005 tot nu van 43,3 naar 172 miljard Euro. De wereldwijde assets under management in ETF s bedraagt actueel 1039,8 miljard dollar. En het einde van de ETF-boom is volgens experts nog lang niet in zicht. Maar waarom zijn ETF s zo populair? Omwille van de crisis gingen beleggers anders denken. Zo kwamen zekerheid, liquiditeit en transparantie intussen op de eerste plaats. Precies deze factoren worden door ETF s volledig bediend inclusief aantrekkelijke rendementen. Met een ETF koopt u iets, dat u precies geeft wat u verwacht. En dat is een belangrijk verschil met de vele ondoorzichtige en complexe producten die verder op de markt circuleren. We tonen u wat een ETF is, hoe die werkt en welke producten winstgevend zijn. «Wat is een ETF? Een ETF is een investeringfonds dat aan de beurs verhandeld wordt. Met een ETF koopt men een passief beheerd product dat heel precies een index afbeeldt en daarbij de voordelen van aandelen en indexfondsen met elkaar verbindt, maar de betreffende nadelen achterwege laat. Door een enkele transactie kunnen beleggers een hele mand met waardepapieren kopen en daardoor hun risico verder spreiden. Dit betekent dat men met één enkele ETF, in de gehele markt kan investeren. Omdat ETF s vandaag de dag op bijna alle indices te vinden zijn zowel nationale als regionale aandelenindices, rente-indices of grondstoffen laten markt- of branchegerichte beleggingsstrategieën zich duidelijk eenvoudiger en efficiënter omzetten. Het idee van een passief beheerd ETF is gebaseerd op actief beheerde beleggingsfondsen, die door specifiek geselecteerde aandelen de waarde van een index proberen te overtreffen. Omdat uit studies echter is gebleken dat actief beheerde fondsen hun benchmark meestal niet op lange termijn halen, wilde men een nieuw product scheppen, dat het gevaar van underperformance en hoge transactiekosten kon vermijden en dezelfde waardestijgingen als de markt kon behalen. De eerste oplossing kwam in 1971 van investment-expert Bill Fouse, met zijn Samsonite Pension Fund, het eerste indexfonds. Vijf jaar later ontwikkelden investment-legende John Bogle en Princeton-professor Burton Malkiel de Vanguard 500, waarmee nu ook de particuliere beleggers in een indexfonds konden investeren. Bogle en Malkiel gelden als de grond-
leggers van de huidige ETF s. Er was echter één ding dat ontbrak: De mogelijkheid om met het indexfonds via de beurs te handelen. Dit criterium voldeed voor de eerste keer aan de SPDRs (Standard & Poor s Depository Receipts), die in 1993 het eerste ETF vormde. Daardoor kunnen ETF s, net als aandelen, op de beurs verhandeld worden. Anderzijds geniet u van de voordelen van traditionele investeringsfondsen zoals bijvoorbeeld risicodiversificatie en het uitblijven van debiteurenrisico. Het succesverhaal van de ETF s in Europa begon in 2000, pas zeven jaren later in de USA. Toen begon in Duitsland, Groot-Brittannië, Zwitserland en Zweden de ETF-handel. Langzaam maar zeker volgden ook andere landen zoals Nederland. Vele voordelen ETF s hebben een zeer overzichtelijke en eenvoudige prijsstructuur en behoren tot de gunstigste beleggingsproducten bij uitstek. Bij een aankoop via de beurs vervallen uitgiftetoeslagen en kosten voor de terugname. Verder hoeven ze niet beveiligd te worden. Er zijn jaarlijks geringe beheerskosten en transactiekosten die de desbetreffende broker of bank berekend. De totale kostenratio (TER = Total Expense Ratio) ligt gemiddeld tussen 0,09 en 1 procent en is bij alle aanbieders ongeveer hetzelfde. Terwijl de TER bij standaardproducten zeer gering is, stijgt deze bij complexere producten zoals bijvoorbeeld ETF s op exotische markten, omdat ze meer aandacht vereisen. Zo kunnen ze op elk moment op prijzen, die door vraag en aanbod bepaald zijn, gekocht en verkocht worden, met inbegrip van de mogelijkheid om limiet - en stop-loss-orders te plaatsen. Verder staan ze long- en shortposities toe, het inzetten van een margin, kleine handelsgroottes en een hoge transactiesnelheid. Daarbij zijn ETF s net zo transparant als aandelen. De actuele (alle 60 seconden) koersen, prestatie-gegevens, vraag- en aanbodprijze, kunnen altijd op de internetpagina s van brokers en banken opgevraagd worden. Daarbij wordt de samenstelling van een fonds dagelijks gepubliceerd. Daardoor is de prijsvorming voor de belegger eenvoudig te begrijpen, zodat deze sneller op marktbewegingen kan reageren en op die manier steeds de controle over zijn belegging kan behouden. De aandelen van traditionele indexfondsen daarentegen worden door een investeringsmaatschappij uitgegeven en/ of teruggenomen en maar een keer per dag berekend. De ETF-handel kenmerkt zich door haar uiterst geringe marginverplichtingen en haar hoge liquiditeit. Beide ontstaan door doorlopende aan- en verkooporders van de zogenaamde designated sponsors (market makers). Verder profiteert u met ETF s van de dividenden- en interestuitkeringen. Zo worden bij ETF s op herbeleggingsindices de dividenden opnieuw geïnvesteerd en bij koersindices de dividenden uitgekeerd. In tegenstelling tot indexcertificaten, die eigendomsobligaties van de debiteur zijn, gaat het bij ETF s om activa, die strikt gescheiden van het ondernemingsvermogen van de beheermaatschappij beheerd worden. Daarom bestaat bij ETF-trading geen enkel debiteurenrisico en het kapitaal van de belegger is net zo veilig als bij een investeringsfonds in een traditioneel investmentfonds. De ETF-markt maakt dus de toegang naar een geheel nieuwe wereld mogelijk, zegt Philippe Roset, Hoofd Benelux bij ETF Securities. Zo kan nu ook de particuliere belegger in regio s, branches en thema s (zoals emerging markets, hernieuwbare energieën) investeren, die tot nog toe alleen voor institutionele beleggers voorbehouden waren. Een van de grootste voordelen is dat de investeerder met een enkele transactie een volledige mand met waardepapieren koopt, die exact met de samenstelling van de index overeenkomt. Op die manier kan hij heel eenvoudig in talrijke markten, branches en thema s. investeren en daardoor zijn portefeuille sterk diversificiëren. Als u bijvoorbeeld het ETFX DJ UBS All Commodities 3m Forward Fund neemt, koopt u tegelijkertijd alle afzonderlijke grondstoffen uit de DJ-UBS grondstoffenindex. Philippe Roset ETF Securities
den. Op die manier kunt u uw risico over meerdere waardepapieren verdelen en uw risico spreiden. ETF s kunnen niet alleen op, maar ook buiten de beurs gehandeld worden via designated sponsors. De designated sponsor (market maker) koopt/verkoopt aan de hand van de vraag,de ETF s. Hij koopt, het aan de index onderliggende waardepapier, en beschermt zijn openstaande posities door middel van derivaten. Op die manier kan hij steeds waardepapiermanden tegen ETF s handelen. Dit draagt bij tot de hoge mate van liquiditeit en kleine spreads. De emissie van ETF s is echter anders dan die van aandelen. Terwijl aandelen van een onderneming, in het kader van een beursgang worden uitgegeven, worden de ETF-aandelen in een zogenaamd creation redemption-proces uitgegeven en/of teruggenomen. ETF-aandelen kunnen door geautoriseerde deelnemers zoals bijvoorbeeld institutionele partijen of andere toegelaten market makers getekend worden. A1) ETFX DJ UBS All Commodities 3m Forward Fund Afbeelding 1 toont het verloop van de ETFX DJ UBS All Commodities 3m Forward Fund en de onderliggende index. De jaarlijkse kosten veroorzaken het verschil in rendement. Bron: www.etfsecurities.com Hoe werkt een ETF? Een ETF is een combinatie van een aandeel en een indexfonds. Maar wat betekent dit nu precies in de praktijk? Zoals reeds aangehaald, kunnen ETF s steeds tijdens de gewoonlijke beurshandeltijden verhandeld worden. Daarbij zijn alle transactietypes mogelijk die ook voor aandelen mogelijk zijn: markt-order, limiet-order en zo verder. In tegenstelling tot aandelen zijn ETF s echter geen aandelen in een onderneming maar aandelen in een fonds met een portefeuille, die de waarde ontwikkeling van een bepaalde index exact afbeeld. Vanwege hun toegankelijkheid werken ETF s hetzelfde als normale investeringsfondsen. Elk ETF beeldt een index zo precies mogelijk af en biedt een goedkope mogelijkheid om in deze markt te investeren. Zo koopt u met slechts een ETF meteen meerdere afzonderlijke eenhe- Structurele verschillen Een belangrijk aspect in de ETF-handel is de zogenaamde tracking error. Het beschrijft het verschil van de waarde ontwikkeling tussen een ETF en haar benchmark. Volgens Thorsten Michalik, manager bij db x-trackers, is de reden daarvoor dat sommige aandelen omwille van verschillende bepalingen niet gekocht kunnen worden, dividenden in de realiteit anders uitgekeerd worden als berekend door de index, of dat ze anders bestuurd worden dan de index aanneemt. Om de tracking error zo klein mogelijk te houden, zijn er verschillende methodes. Zo biedt db x-trackers bijvoorbeeld zogenaamde swap-gebaseerde ETF s, waarbij de tracking error uiterst gering is. De tracking error bij swap-gebaseerde ETF s en Exchange Traded Commodities (ETC s) is normaal gezien bijna nul en de correlatie met de index meer dan 99,9 procent, zegt Philippe Roset. En ook Thorsten Michalik belooft een index-prestatie van nagenoeg 100 procent. Onze ETF s lopen nagenoeg synchroon met de onderliggende waardes. Dat kan verklaard worden door de werkwijze van de synthetische replicering. Een tracking-error ontstaat enkel door de management fee, die dagelijks evenredig van het fondsvolume wordt afgetrokken. Extra inkomsten zoals bijvoorbeeld, uit waardepapieren, verkleinen op hun beurt de tracking error.
Laten we hiervoor een ETF van db x-trackers bekijken. Afbeelding 2 toont de prestatiegrafiek van de MSCI Emerging Market TRN Index ETF s. Volgens Thorsten Michalik telt dit ETF, gemeten aan de assets under management, tot de grootste fondsen van db x-trackers. Haar volume bedroeg 3,1 miljard Euro per 30.06.2010. In de grafiek kunt u zien dat de nettoinventariswaarde van de ETF s zich nagenoeg identiek aan de onderliggende index ontwikkelt. Nu komen we bij de structurele verschillen van een ETF. Alvorens u voor een bepaalde beleggingsstrategie of een ETF kiest, is het van cruciaal belang dat u deze verschillen goed begrijpt. De twee fundamentele ETF-soorten zijn ten eerste volledig replicerende ETF s en ten tweede swap-gebaseerde ETF s. Een volledig replicerend ETF koopt in de regel alle waardepapieren van de onderliggende index en houdt deze als fondsvermogen. Daardoor vindt een een precieze aftekening van de index plaats. Deze ETF s zijn beperkt tot zeer liquide indices met eenvoudig toegankelijke waardepapieren en zijn het meest geschikt voor grote, aan de hand van marktkapitalisering gewogen indices. Omdat het soms niet bepaald rendabel is om alle waardepapieren van een indices te kopen, komt ook de rol van optimalisatie in het spel. Er wordt nu, slechts een gedeelte van de waardepapieren van de index gekocht, om de waarde ontwikkeling van de index af te tekenen. Een swap is een ruilhandel tussen twee partijen. Om de precieze afbeelding van de index te bereiken, gaat de fondsmanager een swap-overeenkomst aan, waarmee hij de performance van de waardepapieren, die door het fonds worden gehouden, tegen de prestatie van de index ruilt. Met een swapgebaseerd ETF investeert men enkel in een selectie van aandelen en laat men zich het verschil tegenover de index door een swap van een investeringsbank garanderen, vult Thorsten Michalik aan. Dit betekent dat u investeert in een aandeel- of rentemandje, dat mogelijk van de in de benchmark-index gehouden waardepapieren afwijkt. Volgens experts is het van fundamenteel belang dat men goed op de tracking error van banken en brokers let, alvorens men een ETF koopt omdat ook een positieve tracking error en daardoor een positieve afwijking van de index mogelijk is. Beleggingsstrategieën Omdat ETF s als goedkope en flexibele beleggingsinstrumenten gelden, zijn ze ideale bouwstenen voor de meest diverse beleggingsstrategieën van eenvoudig tot complex. Zo kunnen ze apart of in combinatie met andere producten of afzonderlijke eenheden voor de diversificatie van de portefeuille worden ingezet, volgens Philippe Roset. Verder kunnen ETF s ook leegtes in uw portefeuille opvullen of u een rendabele toegang tot markten bieden, die normaal gezien moeilijk te bereiken zijn, zoals grondstoffen of valuta. Branche gerichte ETF s stellen daarbij een snelle en goedkope mogelijkheid voor de implementatie van tactische strategieën zoals bijvoorbeeld de brancherotation ter beschikking. Daarnaast worden rente- ETF s ingezet, om in afwachting van toekomstige rentebewegingen, de duur en daardoor het renterisico te reduceren. Een zeer geliefde en winstgevende strategie is de zogenaamde core-satellite-strategie. Het basisprincipe van deze strategie bestaat uit een kern-investering (core) me een kleiner deel (satellite) te combineren. De kern-investering, dat bijvoorbeeld een grote aandelenindex aftekent, reduceert het risico dat het ren- A2) MSCI Emerging Markets TRN Index ETF Afbeelding 2 toont de prestatie-grafiek van de MSCI Emerging Market TRN index ETF. Het verloop van de netto-inventariswaarde (NAV) van de ETF en de bijhorende basiswaarde (index) worden getoond. U ziet dat de NAV van de ETF s zich bijna identiek met de onderliggende index ontwikkelt Bron: Deutsche Bank, Bloomberg, Six Telekurs
dement van de portefeuille teveel van de betreffende benchmark afwijkt. Het kleinere deel daarentegen bestaat uit flexibele, actief beheerde beleggingen, die zich onafhankelijk van de kern ontwikkelen en waarmee een bovengemiddeld rendement nagestreefd wordt. Het voordeel van deze benadering is dat deze op elke specifieke risico/winst-verhouding toegepast kan worden als de verhouding van kern- tot satelliet-aandeel respectievelijk aangepast wordt. Door hun eigenschap als bouwsteen zijn ETF s erg geschikt voor de core-satellite-strategie, omdat het aantal van de afzonderlijke posities snel en goedkoop vergroot en/of gereduceerd kan worden. Ontwikkeling Sinds hun start 16 jaar geleden is er heel wat aan de hand geweest rond ETF s: Ze hebben zich over heel de wereld verspreid, groeien voortdurend en pakken steeds met nieuwe producten, markten en thema s uit. In het eerste kwartaal van 2010 waren er in de USA rond 900 en in Europa zelfs rond 1200 ETF s genoteerd. Het globale volume bedraagt nu bijna 2226 miljard dollar. Qua beheerd vermogen staat de USA nog steeds aan de top van de ladder, wat betreft genoteerde ETF s heeft Europa echter een stap voor, verklaart Thorsten Michalik. Volgens hem staan ETF s nog altijd aan het begin van hun ontwikkeling. Slechts vijf procent van het fondsvolume in Europa is geïnvesteerd in ETF s. Daarom verwachten we een verdere sterke groei, gaat Michalik verder. Een nog erg jonge ETF-familie zijn bijvoorbeeld de Leveraged ETF s, Short ETF s en de Ultra Short ETF s. Short ETF s zijn zo opgebouwd dat ze stijgen als hun indexen, die aan de basis van de benchmark liggen, dalen en omgekeerd. Ultra Short ETF s zijn hefboomproducten en verdubbelen de dagelijkse prestaties van hun indices. Dit betekent dat als de onderliggende index met een procent daalt, de Ultra Short ETF met twee procent naar boven gaat en omgekeerd. Deze twee ETF-soorten maken het voor de belegger mogelijk, de neerwaartse bewegingen in de markten zonder de nadelen van een blanco verkoop met marginrekening en het risico van margin calls te traden. Volgens Michalik zijn beide ETF s geschikt voor de tactische activa-toewijzing en verzekeringsdoeleinden. In tegenstelling tot de klassieke ETF s richten Leveraged, Short en Ultra Short ETF s zich op beleggers, die georiënteerd zijn op korte termijn. Zo ontwikkelen ze zich op dagelijkse basis precies tegenovergesteld aan de betreffende longindex. Omwille van wiskundige redenen kunnen de prestaties van beide indices op lange termijn, in langere tijdsperiodes geen exact spiegelbeeld zijn. De ETF s en ETC s van ETF Securities die het mogelijk maken om met een hefboom of short te beleggen in grondstoffen of valuta worden gekenmerkt door Daily in de productnaam, verklaart Roset. Met het oog op de activa-toewijzing en core-satellite-strategie konden de geraadpleegde experts volgende trends bij de ETF-aanbieders waarnemen: Allereerst ETF s op specifieke markten. Als eerst standaardproducten op standaard indices verkrijgbaar waren, kunnen met ETF s intussen ook satellietmarkten afgedekt worden. Daartoe behoren nieuwe groeilanden, REITs en alternatieve investeringen zoals grondstoffen. Volgens experts vormen strategie-etf s de tweede trend, waarmee de belegger bijvoorbeeld op dividend indices zoals de DivDAX kan inzetten. Samenvatting De ETF-expansie kon zich ook tijdens de crisis blijven ontwikkelen. Net nu, zoeken beleggers naar eenvoudige, transparante en flexibele investeringen, die enerzijds aantrekkelijke rendementen mogelijk maken en anderzijds zekerheid bieden. En precies met deze gewenste attributen kunnen ETF s van dienst zijn. Ze bezitten alle voordelen van aandelen (handel via de beurs, liquide) en traditionele investeringsfondsen (geen debiteurenrisico, nagenoeg een 1:1-aftekening van de index) en zijn daarenboven een van de goedkoopste beleggingsproducten bij uitstek. En de ETF-markt ontwikkelt zich verder: steeds meer en nieuwe producten, een steeds grotere en eenvoudigere toegang tot alle markten, branches en thema s (rentes, grondstoffen, emerging markets en zo verder). ETF s openen met andere woorden, voor de belegger een volledige nieuwe wereld. Daarbij zijn ze ook nog eens simpel: Met slechts een ETF kan men de gehele mand met waardepapieren van een index kopen en aan diens waarde ontwikkeling en dividendenuitkeringen deelnemen.
www.slimbeleggen.net Een nieuwe kijk op beleggen! GOUD & ZILVER TECHNOLOGIE GROEIMARKTEN GRONDSTOFFEN 24 maanden All-in pakket Abonneer nu voor een euro per dag! Surf naar www.slimbeleggen.net en krijg toegang tot alle rapporten. SLIM BELEGGEN Slim Beleggen biedt een nieuwe kijk op beleggen. Er worden langdurige cycli geanalyseerd met daaraan gekoppeld een reeks strategische beleggingen en concrete tips in diverse activaklassen. De methodes en strategieën worden in praktijk omgezet in rapporten/publicaties van Slim Beleggen.
Grondstoffen staan voor een volgende stijgingsfase Grondstoffenrally 2.0» Grondstoffen zijn bij beleggers naar de achtergrond verdwenen. Maar diverse signalen wijzen op een nieuwe stijgingsfase binnen de supercyclus. «Nico Pantelis is hoofdanalist van Slim Beleggen, een gespecialiseerde advieswebsite in de Benelux. Twitter: @SlimBeleggen Het is alweer een hele tijd geleden dat we nog eens uitgebreid schreven over de grondstoffenprijzen. Toch weten de meeste lezers van onze wekelijkse column dat we voorstanders zijn van een strategische belegging in het grondstoffencomplex, soms rechtstreeks, maar bij voorkeur via bedrijven actief in dit segment. De reden voor onze pauze ligt hoofdzakelijk in het uitblijven van uitgesproken prijsactie. Als het kalm is, valt er meestal ook niet veel te melden. Maar die langere pauze is uiteraard ook een nieuwsfeit, want in het verleden gingen prijsvolatiliteit en grondstoffen vaak hand in hand. Vanwaar deze kalmte? Voor een antwoord nemen we u wat verder mee in de geschiedenis. Grondstoffen bewegen immers steeds in lange meerjarige trends, ook wel eens seculaire trends of supercycli genoemd. In het grondstoffensegment duurt een seculaire cyclus 20 tot 30 jaar. De vorige supercyclus voor het grondstoffensegment was een dalende trend van 20 jaar, van 1980 tot 2000. Na de eeuwwisseling kwam er een einde aan de meerjarige daling en begon er een decennialange stijgingsfase. Dit kan u goed zien op basis van een langetermijngrafiek van de Reuters/CRB index, een brede indexkorf van diverse grondstofprijzen, gaande van olie over metalen tot granen. Maar ook de prijzen van exotische producten, zoals cacao of sinaasappelsap, zijn opgenomen in de index. In het totaal bestaat de CRB uit 28 grondstoffen, waarvan er 26 verhandelbaar zijn op beurzen in de VS of Canada. Vanaf 2003 tot 2008 was er zelfs sprake van een parabolische versnelling in de grafiek van de CRBindex. Hierna volgde, zoals voor zovele activaklassen, een genadeloze afstraffing, waardoor bijna de volledige stijging van de jaren voordien teniet werd gedaan. Maar ondertussen veerde de CRB weer aardig op en handelt de index weer ergens halverwege de bodem en de top van de eerste stijging van de seculaire trend. En als we het hebben over een eerste fase, dan wordt deze logischerwijs opgevolgd door een vervolgfase. De vraag blijft alleen: wanneer komt die? China cruciale factor Ook hiervoor moeten we terug in de tijd. Het is immers noodzakelijk om de oorzaken van de aanvankelijke stijging van het grondstoffencomplex te begrijpen. De monumentale draai na de eeuwwisseling kwam tot stand door twee drijfveren: een slinkend aanbod en een stijgende vraag. De daling van het aanbod kwam er door de jarenlange berenmarkt in grondstoffen. Mijnbouwbedrijven stopten massaal met investeren, wat de productie zwaar onder druk zette. De krapte op de markt deed zich onmiddellijk voelen toen de vraag aantrok. Die stijging in de vraag naar grondstoffen kwam uit de groeimarkten, met China op kop. Het land tekende jaarlijkse groeipercentages op van boven 12%, waar de meeste westerse landen enkel nog van konden dromen. Grondstoffen stonden in vuur en vlam dankzij de Chinese vraag, maar het groeitempo was onmogelijk vol te houden. Ook China liep een flinke deuk op tijdens het globale financiële infarct van 2008. Toch wisten de Chinezen de groei altijd boven 7% te houden, nog altijd een veelvoud van de westerse tegenhangers, maar te laag volgens de marktwaarnemers. Het negatieve sentiment in combinatie met hogere voorraden deed grondstoffen de voorbije jaren de das om. Maar zoals
gezegd, we noteren nog altijd beduidend boven de bodems van aan het begin van de 21ste eeuw. En dit is niet onbelangrijk. Vervolg van de supercyclus Het tekent immers de afronding van de eerste fase en het begin van de tweede fase voor de supercyclus van grondstoffen. We zijn ervan overtuigd dat we ons opnieuw aan de vooravond van een meerjarige stijging van de grondstoffenprijzen begeven. We hoeven het antwoord niet ver te zoeken: China. Ook nu weer zal het land in grote mate instaan voor de volgende stijgingsfase van de grondstoffencyclus. Terwijl in de eerste fase vooral de Chinese overheid instond voor de stijgende vraag naar grondstoffen door investeringen in infrastructuur, wegen, bruggen en steden zal ditmaal de Chinese consument instaan voor de grootste bijdrage. Hiervoor hoef je maar te kijken naar het besteedbare inkomen van de gemiddelde Chinees. In 2004 bedroeg dit nog 8.500 yuan per jaar (+/- 1.400 USD). Vandaag ontvangt een Chinese werknemer al bijna 25.000 yuan per jaar, of omgerekend 4.200 dollar. Nog steeds verwaarloosbaar ten opzichte van werknemers in het Westen, maar wel een quasi verdrievoudiging van het besteedbare inkomen op nog geen tien jaar tijd. En dat vertaalt zich ook rechtstreeks in de consumptiecijfers uit China. De Chinezen laten hun yuans immers rollen als nooit tevoren. Zoals u uit bijstaande grafiek kunt aflezen, steeg de Chinese consumptie in een vergelijkbare mate als de toename van het besteedbare inkomen. We A1) CRB index gedurende 20 jaar verwachten dat het gemiddelde Chinese gezin de spaarquota in de komende jaren stelselmatig zal laten dalen, waardoor we een extra katalysator in de bestedingen zullen zien. U begrijpt het al: dankzij de Chinese consument zullen de gemiddelde prijzen voor de belangrijkste grondstoffen olie, gas, koper, zink, tarwe, sojabonen, mais fors de hoogte ingaan. We blijven ervan overtuigd dat de volgende fase in de supercyclus voor grondstoffen langer, maar vooral beduidend hoger kan gaan dan de eerste fase. De eerste signalen over een economische heropleving van China bieden zich week na week aan. A2) Chinese consumptie Bron: www.stockcharts.com De huizenmarkten stabiliseren, de kredietaanvragen stijgen en het consumentenvertrouwen zit weer in de lift. We blijven erbij: de grootste verrassingen zullen in de komende jaren uit China komen. We blijven daarom binnen een gemiddelde beleggingsportefeuille de voorkeur geven aan een flinke positie in grondstoffen. Een goede mix aan producenten, toeleveranciers en servicebedrijven kan in een dergelijk klimaat wonderen verrichten voor uw vermogen. Meer weten? Download de Gratis Goudgids van Slim Beleggen http://slimbeleggen.net/gratisgoudgids-tradersmagazine/ Bron: TradingEconomics
ETC s eenvoudig, transparant, flexibel Professioneel grondstoffen traden» Je kunt op veel manieren en met verschillende financiële producten in grondstoffen beleggen. Als belegger kun je kiezen tussen beleggingen in ETF s op future- of aandelenindices en beleggingen in afzonderlijke titels via ETC s. Als je optimaal wilt beleggen is het noodzakelijk om de verschillen tussen deze twee te kennen. «Petra Dentlinger justetf.com Het afbeelden van grondstofprijzen Toen in 1957 voor het eerst geprobeerd werd om een index voor grondstoffen op te stellen, vormde het resultaat nog lang geen basis voor een echte belegging. Het Commodity Research Bureau (CRB) bracht toen de zogenaamde CRB Index uit, die daadwerkelijke grondstofprijzen op de wereldbeurzen zo precies mogelijk moest afbeelden. Het probleem van deze index was helaas dat hun methode niet met de marktrealiteit overeenstemde. Beleggers in grondstoffen handelen immers niet in het product zelf, maar in verschillende producten die beloven dichtbij de daadwerkelijke grondstoffenprijs te zitten. Futures op grondstoffen Het dichtst bij de werkelijke grondstoffenprijs komen futures. Dit zijn op de toekomst gerichte contracten die koper en verkoper verplichten om een afgesproken hoeveelheid op een bepaald tijdstip tegen een vastgelegde prijs af te nemen respectievelijk te leveren. Omdat beleggers op de vervaldatum niet daadwerkelijk een scheepslading kolen willen krijgen, verkopen ze de future voor de vervaldatum, om in plaats daarvan een nieuwe future te kopen, die een latere vervaldatum heeft. In beursjargon heet dit doorrollen. Bij het doorrollen kunnen verstoringen van de prijs ontstaan. Afhankelijk van de richting die de prijsverstoring neemt, heet dit effect contango of backwardation. Over contango heb je het wanneer de prijs van contracten die op korte termijn verlopen lager ligt dan die van contracten met een latere vervaldatum. Het omgekeerde geval wordt backwardation genoemd. Dit effect wordt ten dele veroorzaakt door de convenience yield, de premie die de bezitter van de grondstof krijgt voor het ter beschikking hebben hiervan. Deze premie is bedoeld om de kosten voor de opslag van de grondstof te dekken. Backwardation doet zich vooral voor wanneer de voorraden schaarser worden en de onzekerheid op de markt toeneemt. Hierdoor ontstaan er bij een grondstofprijs die in contango is rol-verlies, aangezien de kosten voor een nieuw contract hoger liggen. In het geval van backwardation kan er bij het doorrollen vanwege een dalende termijnkoers rol-winst behaald worden. Op die manier vormt het rol-rendement naast het spot-rendement (winst of verlies vanwege verandering van de grondstofprijs) een belangrijke factor voor het succes van een grondstoffenbeleg-
ETF/grondstoffen special 12.013 ging. Daarnaast vormt de collateral yield (opbrengst uit rente op de margins) een deel van het rendement. Voor beleggers die op de middellange tot lange termijn gefocust zijn, kan het continue doorrollen tot grote verliezen leiden. De grootste rol-verliezen hebben zich de afgelopen jaren in de energiesector en de veehouderijsector voorgedaan. Aanbieders hebben adequaat gereageerd en de producten aan het forwardrolling aangepast. In plaats van constant de contracten voor de eerstvolgende contracten te ruilen wordt er naar contracten doorgerold waarvan de vervaldatum verder in de toekomst ligt of vroeger dan in de index te zien is. Op die manier worden het roll-verlies beperkt. Zulke producten worden ook longer dated of enhanced genoemd. Voor beleggingen in grondstoffen geldt dat niet alleen de verwachting van stijgende grondstofprijzen, maar ook de beoordeling van de futurescurve en zijn ontwikkeling een doorslaggevende rol spelen bij het beleggen in grondstoffen. Grondstoffen-ETF s Om het roll-proces niet zelf te hoeven uitvoeren kun je in plaats van direct in futures te beleggen in een financieel product beleggen dat dit voor je doet. De bekendste van deze producten zijn op de vier grote grondstoffenindices gebaseerd. Die omvatten meteen een flink aantal grondstoffen, waardoor ze de belegger ook nog een deel van de diversificatie uit handen nemen. De middelen die deze A1) Diversificatie van de vier belangrijkste grondstoffenindices Naast de waardering van de afzonderlijke grondstofsectoren is ook het aantal geïndexeerde grondstoffen van groot belang. Bron: standardandpoors.com, rogersrawmaterials.com, jeffries.com, djindexes.com; datum: januari 2012 indices afbeelden zijn de Exchange Traded Products (ETP s: ETF s & ETC s), zogenaamde aan de beurs verhandelde indexfondsen. Grondstoffenindices De bekendste grondstoffenindices zijn de Dow Jones UBS Commodity Index, de S&P Goldman Sachs Commodity Index (GSCI), de Rogers International Commodity Index (RICI), en de Thomson Reuters Jeffries CRB. Alle vier beelden deze indices de grondstoffenmarkt met termijncontracten af. De samenstelling van de grondstoffen kan jaarlijks aan de index aangepast worden. De criteria en daarmee ook de bestanddelen van de indices zijn fundamenteel anders. De Dow Jones UBS Commodity wordt op basis van de economische betekenis van de verschillende grondstoffen samengesteld. Naast diversificatie spelen continuïteit en handelsliquiditeit een rol bij de waardering van de index. Vergeleken met de rest biedt deze index met de verdeling over de sectoren energie, agrarische grondstoffen, edelmetalen en industriemetalen de beste diversificatie. Daaraan draagt ook de beperking tot maximaal 15 procent per grondstof en maximaal 33 procent per sector bij. De S&P GSCI beeldt de belangrijkste grondstoffen af aan de hand van de gemiddelde wereldproductie van de laatste vijf jaar. Op dit moment omvat de index 24 grondstoffen, waarbij de focus vanwege de oriëntering op de wereldproductie op energie ligt. Alleen al ruwe olie (Brent en WTI samen) vormt rond de 51 procent van de index. De Rogers International Commodity Index biedt met 38 verschillende grondstoffen het breedste palet. De index wordt samengesteld op basis van het wereldwijde verbruik en de betekenis in de wereldhandel. Ook in deze grondstoffenindex is de energiesector met 44 procent het grootste bestanddeel. De Thomson Reuters Jeffries CRB omvat momenteel 19 ver-
Vermogen onder beheer miljoenen euro s Management Expense Ratio Dow Jones UBS Commodity Index en subindices/soortgelijke indices DE000A0H0728 ishares Dow Jones-UBS Commodity Swap (DE) 441 0,46% GB00B15KY989 ETFS All Commodities DJ-UBSCI 321 0,49% IE00B4WPHX27 ETFX DJ-UBS All Commodities 3M Forward Fund 44 0,55% GB00B15KYH63 ETFS Agriculture DJ-UBSCI 331 0,49% GB00B0CTWC01 ETFS Brent Oil 1-month 265 0,49% GB00B15KXQ89 ETFS Copper 220 0,49% GB00B15KXV33 ETFS WTI Crude Oil 148 0,49% GB00B15KYG56 ETFS Industrial Metals DJ-UBSCI 132 0,49% JE00B24DKC09 ETFS Daily Short Gold 88 0,98% JE00B2NFTS64 ETFS Daily Leveraged Silver 82 0,98% S&P Goldman Sachs Commodity Index en subindices/soortgelijke indices LU0203243414 EasyETF S&P GSCI Capped Commodity 149 0,30% 004849178 UBS ETC SPGSCI Constant Maturity 47 0,50% FR0010821744 Amundi ETF Commodities S&P GSCI Metals ETF 33 0,30% LU0721447240 Lyxor ETF S&P GSCI Aggregate 3 months Forward 4 0,35% Thomson Reuters Jeffries CRB en subindices FR0010270033 Lyxor ETF Commodities CRB 486 0,35% FR0010346205 Lyxor ETF Commodities CRB Non-Energy 158 0,35% Rogers International Commodity Index en subindices LU0259321452 RICI enhanced Agriculture 197 0,85% LU0249326488 Market Access Rogers Intl. Commodity 184 0,85% LU0259320728 Market Access RICI-Metals 33 0,30% T1) Met ETP s in grondstoffen en grondstoffensectoren beleggen Tabel 1 geeft een overzicht van ETF s op de brede grondstoffenindices en de bijbehorende subindices. Het volume geeft een beeld van de vraag naar de ETF s. De totale-kosten-ratio geeft een indicatie van de lopende kosten die jaarlijks binnen het fonds ontstaan. Bron: Global Commodity ETP Quarterly / Data per eind september 2013 schillende grondstoffen. Afhankelijk van hun liquiditeit worden ze in vier groepen ingedeeld, waarin ze even zwaar tellen. Deze bijzondere constructie zorgt ervoor dat agrarische grondstoffen met 41 procent het best vertegenwoordigd zijn. Daartoe behoren landbouwgoederen, levend vee en voedingsmiddelen. De agrarische sector is in drie categorieën onderverdeeld. Met momenteel twintig verschillende grondstoffen is de diversificatie echter minder dan die van de Rogers International Commodity Index. Dankzij het
ETF/grondstoffen special 12.013 maandelijkse herbalanceren voorkomen twee van de vier grondstoffenindices samenklontering gedurende het jaar. Hierdoor wordt de overheersing van een positie door een prijsstijging verhinderd. De Rogers International Commodity Index en de Thomson Reuters Jeffries CRB stellen de bestanddelen bij de maandelijkse aanpassing steeds bij tot de oorspronkelijke waardering. Dit zorgt er ook voor dat er elke maand winsten van grondstoffen Welke index moet je als onderliggende waarde kiezen? In principe kun je zeggen dat de kosten voor het afbeelden van een index gewoonlijk toenemen naarmate het aantal grondstoffen in een index hoger is. Een andere kostenfactor is de handelsliquiditeit van de verschillende grondstoffen: Hoe lager de liquiditeit, des te hoger zijn de kosten. Naast beleggingen in hele grondstoffenmanden, wat de vier geïntroduceerde indices afbeelden, zijn er ook diverse subindices van de verschillende sectoren. Zo kun je zeer comfortabel met ETP s in een mandje met edelmetalen, agrarische grondstoffen of energiegrondstoffen beleggen. En met short- of hefboom-etf s is het ook mogelijk om op dalende grondstoffenprijzen in te zetten of met hefbomen te beleggen. Op dagbasis leveren deze producten nauwkeurig het verwachte short of dubbele rendement van de betreffende index. Als belegger voor de langere termijn moet je hier echter wel op de padafhankelijkheid letten die door de constructie van de A2) Goudkoers vanaf 2009 Hier ziet u de goudkoers vanaf 2009. Na de top van 2011 bevind de goudkoers zich in een neerwaartse trend. Bron: www.goldprice.org short- en hefboom-indices ontstaat. Doordat de index dagelijks opnieuw gereset wordt, kan bijvoorbeeld het resultaat van een short-belegging in de loop van de tijd steeds meer van de verwachting gaan afwijken. Wie niet door middel van contango-gevoelige futures in grondstoffen wil beleggen, kan met aandelen een omweg nemen. Aandelen in goudmijnen of bijvoorbeeld aandelen in oliemaatschappijen zijn alternatieven om direct in grondstoffen te beleggen, zonder invloed van rol-rendementen. Daarentegen spelen hierbij politieke risico s, de winningskosten en het management een grote rol. Wanneer politieke spanning bijvoorbeeld tot problemen bij de productie leidt, heeft dat negatieve invloed op de aandelenprijs, terwijl de prijs van de gewonnen grondstof vanwege de ontstane schaarste stijgt. Diverse aanbieders van ETF s hebben producten op producenten van grondstoffen ontwikkeld. Je kunt bijvoorbeeld met een ETF van ETF Securities en DAXglobal Gold Miners Index beleggen. Deze index geeft toegang tot aandelen van internationale goudproducenten. Als je zonder invloed van rolrendementen in grondstoffen wilt beleggen, kun je ook kiezen voor producten die op de spotprijs gebaseerd zijn. Dit is met edelmetalen en ten dele ook met industriële metalen mogelijk. ETF s vs. ETC s Als je op de prijsontwikkeling van afzonderlijke grondstoffen wilt inzetten, kun je dat niet door middel van ETF s doen. De reden hiervoor is dat er UCITS regelgeving fondsen verplicht om voldoende spreiding aan te brengen in de onderliggende beleggingen. Een afzonderlijke grondstof is dus te geconcentreed om in een UCITS ETF structuur aan te kunnen bieden Om die reden ontwikkelde men een
open nu een bij saxo ba en ontvang een gratis Jaarabonnement op traders magazine *bij een storting van 10.000 en het voltooien van 1 transactie ga naar http://nl.saxobank.com/traders
n rekening ank
Vermogen onder beheer in totale kostenratio miljoenen euro s Goud, fysiek gedekt JE00B1VS3770 ETFS Physical Gold Euronext 3682 0,39% GB00B00FHZ82 ETFS Gold Bullion Securities Euronext 3334 0,40% 013910159 ZKB Gold ETF (CHF) SIX Swiss Exchange 2703 0,40% IE00B579F325 Source Physical Gold London Stock Exchange 1383 0,29% 004753354 ZKB Gold ETF (USD) SIX Swiss Exchange 1315 0,40% A0S9GB Xetra Gold Deutsche Boerse 1253 0,36% T2) Met ETC s in fysiek goud beleggen Tabel 2 levert een overzicht van de fysiek gedekte ETC s. Het volume geeft een beeld van vraag naar de ETC s. De totale-kosten-ratio geeft een indicatie van de lopende kosten die jaarlijks binnen de ETC s ontstaan. Bron: Global Commodity ETP Quarterly nieuwe soort aan de beurs verhandelde producten, namelijk de Exchange Traded Commodities (ETC), oftewel aan de beurs verhandelde grondstoffen. Het fundamentele verschil tussen ETF s en ETC s is dat ETC s juridisch gezien geen fondsstructuur hebben, echter de structuur van een gesecuritiseerde obligatie. Om de zekerheid van ETC s ten opzichte van obligaties te verhogen, wordt er een waarborg gestort die onafhankelijk van de insolventie van de aanbieder gebruikt kan worden. Er is ook net als bij een fonds een onafhankelijke trustee, die de belangen van de ETC houders waarborgt. Als onderpand worden meestal hoogwaardige staatsobligaties of fysieke (edel-)metalenvoorraden gebruikt. ETC s op goud De fysieke dekking werkt doordat er daadwerkelijk fysieke voorraden van het desbetreffende metaal verhandeld en in speciale kluizen opgeslagen worden. Deze voorraden dienen dan als waarborg voor de ETC. Edelmetalen die vaak voor dit doeleinde gebruikt worden, zijn goud, zilver, platina en palladium. Goud maakt volgens een onderzoek van ETF Securities, met meer dan 85 procent, met afstand het grootste deel van de edelmetalenmarkt uit. ETC s op goud zijn een interessant alternatief voor het opslaan van fysiek goud in de eigen kelder, vooral wanneer je het niet altijd wilt blijven houden. Bij ETC s wordt goud voornamelijk in de vorm van baren van 400 ounces fijn goud (ongeveer 12,5 kilo) verhandeld. De handel met deze baren is uiterst liquide en daardoor kostenefficiënt. Hier profiteren beleggers ook van, door kleine spreads en lage lopende kosten voor de bewaring van de baren. Bij ETC s op goud kun je bovendien zelf de opslagplaats kiezen. Je kunt bij de ETFS Physical Swiss Gold bijvoorbeeld Zürich als alternatief voor London kiezen. Aanbieders adverteren daarnaast met het fyiek leveren van het goud waarop de beleggers recht hebben. In geval van Gold Bullion Securities is het sinds dit jaar mogelijk om de positie in de ETC om te zetten in fysieke gouden munten. Conclusie Uiteindelijk hebben de fysiek gedekte ETC s, vooral de handel in edelmetalen aanzienlijk vereenvoudigd. Beleggers hoeven zich geen zorgen meer te maken over transport en opslag en kunnen zich met de handel zelf bezighouden. Wie liever in brede marktindices belegt, moet zich van tevoren goed in hun samenstellingen verdiepen. Vaak kun je, ondanks alle diversificatie, een bepaald zwaartepunt ontdekken, dat beleggers kennen en dat ze eventueel door middel van bijkopen moeten vereffenen. Als het om een futures-index gaat, is het bovendien belangrijk om te weten wanneer doorgerold wordt, zodat mogelijke verliezen door contango geminimaliseerd kunnen worden.