RAPPORT VAN BEVINDINGEN Kwaliteitsonderzoek bij Basisschool St.Bernardus Plaats : Keijenborg BRIN-nummer : 03TA Onderzoeksnummer : 124423 Datum schoolbezoek : 3 november 2011 Rapport vastgesteld te Zwolle op 9 januari 2012.
Inhoud 1 Inleiding 5 2 Bevindingen 7 3 Toezichtarrangement 13 pagina 3 van 13
1 Inleiding De Inspectie van het Onderwijs heeft op 4 november 2011 een onderzoek uitgevoerd op Basisschool St.Bernardus naar aspecten van de kwaliteit van het onderwijs en de naleving van wet- en regelgeving. De aanleiding voor dit onderzoek was het volgende. De inspectie heeft voor Basisschool St.Bernardus een risicoanalyse uitgevoerd. Uit deze analyse kwam naar voren dat de opbrengsten mogelijk onvoldoende zijn. Op 27 juni 2011 heeft de inspectie de uitkomsten van deze risicoanalyse met het bevoegd gezag besproken. Naar aanleiding van dit gesprek is besloten een onderzoek uit te voeren om eventuele tekortkomingen vast te stellen. Conform de uitgangspunten van het programmatisch handhaven onderzoekt de inspectie tevens standaard of wordt voldaan aan bepaalde wettelijke voorschriften. Onderzoeksopzet Het onderzoek bestond uit de volgende activiteiten: een controle van de aanwezigheid van de schoolgids, het schoolplan en het zorgplan bij de inspectie; een toets op de aanwezigheid van informatie over enkele wettelijke verplichte onderdelen in de schoolgids, het schoolplan en het zorgplan; een controle op de onderwijstijd die de school heeft gepland; onderzoek en analyse van documenten en gegevens over de school die bij de inspectie aanwezig zijn; analyse van documenten die betrekking hebben op zelfevaluatieactiviteiten van de school en van andere documenten die de school voorafgaand aan het schoolbezoek heeft toegestuurd, waaronder enkele terugkoppelingen leerresultaten, de schoolgids en het schoolondernemingsplan 2011-2016. Ook aanvullende vragenlijsten zijn bij de analyse betrokken; schoolbezoek, waarbij in een aantal groepen de onderwijspraktijk is geobserveerd door het bijwonen van lessen Nederlandse taal en rekenen en wiskunde. Deze lesbezoeken vonden plaats in de groepen 1/2b, 3, 5, 6, 7 en 8; gesprekken met de directie, de bovenbouwcoördinator en de interim intern begeleider over de kwaliteit van de indicatoren; een gesprek met leraren; een eindgesprek met de directie, na afloop van het schoolbezoek. Tijdens het onderzoek beoordeelde de inspectie indicatoren van de volgende aspecten: Opbrengsten, onderwijsleerproces, zorg en begeleiding en kwaliteitszorg. Toezichtkader De inspectie heeft zich bij haar onderzoek onder andere gebaseerd op het Toezichtkader po/vo 2011 en de notitie Analyse en waarderingen van opbrengsten primair onderwijs. Beide documenten zijn te vinden op www.onderwijsinspectie.nl. pagina 5 van 13
Opbouw rapport In hoofdstuk 2 staan de bevindingen uit het onderzoek naar de onderwijskwaliteit en de wettelijke vereisten. Dit wordt gevolgd door een beschouwing waarin het oordeel van de inspectie wordt toegelicht en waar mogelijk de schoolontwikkeling in samenhang wordt beschreven. Hoofdstuk 3 geeft het toezichtarrangement weer. pagina 6 van 13
2 Bevindingen 2.1 Kwaliteits- en nalevingsprofiel In onderstaande tabellen vermeldt de inspectie welke indicatoren in dit onderzoek zijn betrokken en tot welke bevindingen het onderzoek heeft geleid. De nummering in de tabellen verwijst naar het volledige waarderingskader primair onderwijs 2011. Indicatoren die bij een kwaliteitsonderzoek de doorslag geven of een school (zeer) zwak is, de zogeheten normindicatoren, zijn gemarkeerd met een asterisk. Voor een overzicht van alle normindicatoren zie het Toezichtkader po/vo 2011 op www.onderwijsinspectie.nl. De bevindingen zijn weergegeven in de vorm van een score. De score geeft aan in welke mate de betreffende indicator gerealiseerd is. Legenda: 1. slecht 2. onvoldoende 3. voldoende 4. goed 5. niet te beoordelen (alleen bij opbrengsten) In verband met het programmatisch handhaven heeft de inspectie daarnaast enkele controles uitgevoerd op bepaalde wettelijke voorschriften. Of de school wel of niet voldoet aan deze wettelijke vereisten wordt tot uitdrukking gebracht met de score 'ja' of 'nee'. Kwaliteitsaspect 1 Opbrengsten 1.1 * De resultaten van de leerlingen aan het eind van de basisschool liggen ten minste op het niveau dat op grond van de kenmerken van de leerlingenpopulatie mag worden verwacht. 1.1.1 De taalresultaten van de leerlingen aan het eind van de basisschool liggen ten minste op het niveau dat op grond van de kenmerken van de leerlingenpopulatie mag worden verwacht. 1.1.2 De rekenresultaten van de leerlingen aan het eind van de basisschool liggen ten minste op het niveau dat op grond van kenmerken van de leerlingenpopulatie mag worden verwacht. 1.2 * De resultaten van de leerlingen voor Nederlandse taal en voor rekenen en wiskunde tijdens de schoolperiode liggen ten minste op het niveau dat op grond van de kenmerken van de leerlingenpopulatie mag worden verwacht. 1.3 De leerlingen doorlopen in beginsel de school binnen de verwachte periode van acht jaar. 1.5 De sociale competenties van de leerlingen liggen op een niveau dat mag worden verwacht. 5 pagina 7 van 13
Kwaliteitsaspect 2 Leerstofaanbod 2.1 * Bij de aangeboden leerinhouden voor Nederlandse taal en rekenen en wiskunde betrekt de school alle kerndoelen als te bereiken doelstellingen. 2.1.1 Bij de aangeboden leerinhouden voor Nederlandse taal betrekt de school alle kerndoelen als te bereiken doelstellingen. 2.1.2 Bij de aangeboden leerinhouden voor rekenen en wiskunde betrekt de school alle kerndoelen als te bereiken doelstellingen. 2.2 * De leerinhouden voor Nederlandse taal en voor rekenen en wiskunde worden aan voldoende leerlingen aangeboden tot en met het niveau van leerjaar 8. 2.2.1 De leerinhouden voor Nederlandse taal worden aan voldoende leerlingen aangeboden tot en met het niveau van leerjaar 8. 2.2.2 De leerinhouden voor rekenen en wiskunde worden aan voldoende leerlingen aangeboden tot en met het niveau van leerjaar 8. 2.3 De leerinhouden in de verschillende leerjaren sluiten op elkaar aan. 2.4 * De school met een substantieel aantal leerlingen met een leerlinggewicht biedt bij Nederlandse taal leerinhouden aan die passen bij de onderwijsbehoeften van leerlingen met een taalachterstand. 2.5 De school heeft een specifiek aanbod om sociale competenties te ontwikkelen. Kwaliteitsaspect 3 Tijd 3.1 De leraren maken efficiënt gebruik van de geplande onderwijstijd. Kwaliteitsaspect 4 Schoolklimaat 4.2 De leerlingen voelen zich aantoonbaar veilig op school. 4.3 Het personeel voelt zich aantoonbaar veilig op school. Kwaliteitsaspect 5 Didactisch handelen 5.1 * De leraren geven duidelijke uitleg van de leerstof. 5.2 * De leraren realiseren een taakgerichte werksfeer. 5.3 * De leerlingen zijn actief betrokken bij de onderwijsactiviteiten. Kwaliteitsaspect 6 Afstemming 6.1 De leraren stemmen de aangeboden leerinhouden af op verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen. 6.2 De leraren stemmen de instructie af op verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen. 6.3 De leraren stemmen de verwerkingsopdrachten af op verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen. 6.4 De leraren stemmen de onderwijstijd af op verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen. Kwaliteitsaspect 7 Begeleiding 7.1 * De school gebruikt een samenhangend systeem van genormeerde instrumenten en procedures voor het volgen van de prestaties en de ontwikkeling van de leerlingen. 7.2 De leraren volgen en analyseren systematisch de voortgang in de ontwikkeling van de leerlingen. pagina 8 van 13
Kwaliteitsaspect 8 Zorg 8.1 De school signaleert vroegtijdig welke leerlingen zorg nodig hebben. 8.2 Op basis van een analyse van de verzamelde gegevens bepaalt de school de aard van de zorg voor de zorgleerlingen. 8.3 * De school voert de zorg planmatig uit. 8.4 De school evalueert regelmatig de effecten van de zorg. Kwaliteitsaspect 9 Kwaliteitszorg 9.1 De school heeft inzicht in de onderwijsbehoeften van haar leerlingenpopulatie. 9.2 De school evalueert jaarlijks de resultaten van de leerlingen. 9.3 De school evalueert regelmatig het onderwijsleerproces. 9.4 De school werkt planmatig aan verbeteractiviteiten. 9.5 De school borgt de kwaliteit van het onderwijsleerproces. 9.6 De school verantwoordt zich aan belanghebbenden over de gerealiseerde onderwijskwaliteit. Kwaliteitsaspect 10 Voorwaarden voor kwaliteitszorg 10.1 De schoolleiding stuurt de schoolontwikkeling inclusief de kwaliteitszorg aan. 10.2 De schoolontwikkeling is verbonden met de visie op onderwijs, zoals geformuleerd in het schoolplan. 10.3 De schoolleiding zorgt voor een professionele schoolcultuur. 10.4 Bij de zorg voor kwaliteit zijn bestuur, directie, team en andere belanghebbenden betrokken. Naleving wet- en regelgeving NT1a De inspectie is in het bezit gesteld van de geldende schoolgids (art. 16, lid 2 en 3, WPO). NT2a De inspectie is in het bezit gesteld van het geldende schoolplan (art. 16, lid 1 en 3, WPO) NT3a De inspectie is in het bezit gesteld van het geldende zorgplan (art. 19, lid 3, WPO). NT4a Er is voldoende onderwijstijd geprogrammeerd om te kunnen voldoen aan de daarvoor gestelde minima (art. 8, lid 7 onder b, WPO). NT4b Er is maximaal zevenmaal een onvolledige schoolweek geprogrammeerd voor de groepen 3 t/m 8 (artikel 8, lid 7 onder b, WPO). ja nee pagina 9 van 13
2.2 Beschouwing Algemeen beeld De inspectie beoordeelt de kwaliteit van het onderwijs op Basisschool St.Bernardus als zwak. In de afgelopen jaren is er sprake geweest van onrust op de school en van onderlinge spanningen. Zo waren er grote meningsverschillen tussen de eerdere directie en het team. Nadelig voor de onderwijskwaliteit was ook het daarmee gepaard gaande verloop van leerkrachten. Het bestuur van de school heeft in mei 2010 een aantal ingrepen gedaan om aan die situatie een einde te maken. Zo is er een nieuwe directeur op de school benoemd. De inspectie stelt vast dat met de komst van de nieuwe directeur in mei 2010 de voorwaarden voor kwaliteitszorg op orde zijn gebracht, maar zij constateert tegelijkertijd dat de afgesloten periode een negatieve invloed heeft gehad op de kwaliteit van het onderwijs. De eindopbrengsten van de school zijn drie jaar achtereen onvoldoende en er zitten onvoldoendes bij de verschillende tussenopbrengsten. De school heeft zich pas laat gerealiseerd hoe sterk de opbrengsten van de school daalden. Ook heeft de inspectie alle indicatoren van de zorg als onvoldoende beoordeeld. Het is daarbij zorgelijk dat er nog geen sprake is van een structurele invulling van de taak van intern begeleider. Hieronder volgt een toelichting op het oordeel. Toelichting Opbrengsten De inspectie beoordeelt de resultaten aan het einde van de schoolloopbaan op basis van de resultaten van de leerlingen op een onafhankelijke eindtoets over de laatste drie schooljaren. In alle afgelopen drie schooljaren waren deze resultaten onvoldoende. Daarmee beoordeelt de inspectie de eindresultaten als onvoldoende. Opvallend is dat de eindresultaten bij het onderzoek in 2006 door de inspectie als 'goed' werden beoordeeld. De tussenopbrengsten van de school beoordeelt de inspectie als voldoende. Dit oordeel is gebaseerd op een waardering van de resultaten voor technisch lezen in de groepen 3 en 4, begrijpend lezen in groep 6 en rekenen-wiskunde in de groepen 4 en 6. Wel zijn twee resultaten als onvoldoende beoordeeld, te weten het resultaat voor technisch lezen in groep 3 en dat voor rekenen en wiskunde in groep 4. Basisschool St.Bernardus volgt de ontwikkeling van de sociale competenties van leerlingen. Zij doet dit niet met een landelijk genormeerd instrument waardoor de inspectie de resultaten van de leerlingen niet kan beoordelen. Onderwijs en leren Een aantal indicatoren in het proces van onderwijs en leren wordt door de inspectie als voldoende beoordeeld. Leerkrachten gaan efficiënt met tijd om, het aanbod is voldoende, leerkrachten en leerlingen gaan op een respectvolle manier met elkaar om en bij de leerlingen is sprake van actieve betrokkenheid. Ook realiseren leerkrachten een taakgerichte werksfeer. De inspectie beoordeelt de kwaliteit van de instructie op Basisschool St.Bernardus als voldoende. Zij stelt vast dat de instructie is gericht op het lesdoel en in voldoende mate interactief wordt gegeven. Ook gaan de leraren in voldoende mate na of leerlingen de uitleg hebben begrepen. De indicatoren over de afstemming en differentiatie beoordeelt de inspectie verschillend. Zij stelt vast dat de meeste leerkrachten er in slagen om bij de instructie en bij de leertijd er in voldoende mate rekening te houden met de verschillen tussen de leerlingen. De afstemming in aanbod en in verwerkingsopdrachten beoordeelt de inspectie als onvoldoende. pagina 10 van 13
Zorg en begeleiding De twee indicatoren van de begeleiding heeft de inspectie als voldoende beoordeeld. De school beschikt over een samenhangend systeem van genormeerde instrumenten die worden ingezet voor alle leerlingen. Van alle leerlingen wordt de de voortgang in de ontwikkeling systematisch gevolgd. Als onvoldoende beoordeelt de inspectie alle indicatoren van de zorg. Zij stelt vast dat de school niet beschikt over eenduidige criteria op basis waarvan wordt aangegeven wanneer de ontwikkeling stagneert of wanneer de leerachterstanden te groot zijn. Ook is de handelingsplanning die Basisschool St.Bernardus gebruikt in teveel gevallen van onvoldoende kwaliteit. Niet scherp is wat de aard is van de stagnerende ontwikkeling, veelal ontbreekt een SMART geformuleerd doel en is onhelder wanneer en door wie de hulp wordt geboden. Daarnaast blijft vaak de evaluatie achterwege en daarmee is het onduidelijk of het doel van de inzet is bereikt en komt de school zeker niet tot een beredeneerde keuze voor een vervolgtraject. Kwaliteitszorg en voorwaarden voor kwaliteitszorg Met de komst van de nieuwe directie in mei 2010 is een impuls gegeven aan de kwaliteitszorg van de school. De inspectie stelt vast dat de voorwaarden voor kwaliteitszorg inmiddels zijn gerealiseerd. Zo stuurt de directie de schoolontwikkeling aan en zorgt zij voor een professionele cultuur op Basisschool St.Bernardus. Ook stelt de inspectie vast dat de schoolontwikkeling is verbonden met de visie op onderwijs en dat bij de kwaliteitszorg alle belanghebbenden betrokken zijn. Ook heeft de inspectie al een aantal indicatoren van de kwaliteitszorg als voldoende beoordeelt, al stelt zij ook dat de aandacht voor kwaliteitszorg op basisschool St.Bernardus nog pril is en daarmee risicovol. Als onvoldoende beoordeelt de inspectie de indicator of de school inzicht heeft in haar leerlingenpopulatie. Hoewel er voorzichtige aanwijzingen zijn dat de leerlingenpopulatie verandert, ontbreekt het aan een goede interpretatie van bijvoorbeeld de instroomgegevens van de school in de afgelopen jaren. Ook de analyse van de opbrengsten beoordeelt de inspectie als onvoldoende. Wel heeft de school een start gemaakt met het analyseren van de opbrengsten van de school. Centraal is die analyse besproken en met alle leerkrachten zijn conclusies getrokken voor de respectievelijke groepen. Het onvoldoende oordeel hangt samen met de constatering dat de school pas erg laat heeft geconstateerd dat de eindopbrengsten van de school zo sterk achteruit gingen. Ook in de verantwoording naar het bestuur was sprake van onterecht corrigeren van de eindopbrengsten. De St.Bernardus gebruikt een aantal instrumenten om systematisch de kwaliteit van het onderwijs in kaart te brengen. Men is begonnen aan een systematische cyclus. De school is daarmee op de goede weg, maar dit leidt nog niet tot een voldoende beoordeling van deze indicator. pagina 11 van 13
Een duidelijke voldoende krijgt de school voor het planmatig uitvoeren van verbeteractiviteiten. Alle betrokkenen van de school geven aan dat de onderwijskundige discussie op de school terug is, dat er gestreefd is en wordt naar eenheid en dat er sinds lange tijd weer sprake is van het nemen van duidelijke beslissingen. In het schoolontwikkelplan is een prioritering van de verbeteronderwerpen opgenomen. In het jaarplan zijn de verbeteronderwerpen voor dit schooljaar vastgelegd en in het jaarverslag wordt verantwoording afgelegd over de bereikte resultaten. Voor de werkgroepen, die op de school zijn geformeerd is duidelijk wat van hen wordt verwacht en de jaaragenda is vastgelegd wanneer zij hun tussenproducten dienen te presenteren. Ook de borging van de gemaakte afspraken beoordeelt de inspectie als voldoende. In diverse protocollen is vastgelegd wat de gezamenlijke afspraken zijn en hoe de rode draad in de school zichtbaar is. Met behulp van lesbezoeken worden die afspraken gecontroleerd. Bij de borgingsprocessen, bijvoorbeeld bij het coöperatief leren, zijn ook leerkrachten actief. De school verantwoordt zich in voldoende mate aan belanghebbenden. Een voorbeeld hiervan is het eerder genoemde jaarverslag. Andere voorbeelden zijn de schoolgids en de informatiebulletins. Ook is de nieuwe directie transparant naar ouders geweest over de door de inspectie geconstateerde risicovolle eindopbrengsten. pagina 12 van 13
3 Toezichtarrangement Kwaliteit De kwaliteit van het onderwijs vertoont belangrijke tekortkomingen en is als zwak beoordeeld. Om deze reden kent de Inspectie van het Onderwijs aan de Basisschool St.Bernardus een aangepast arrangement zwak toe. De school valt onder intensief toezicht. Met het bevoegd gezag is afgesproken dat de onderwijskwaliteit in maart 2013 weer van voldoende niveau is. Hieraan voorafgaand voert de inspectie een afsluitend onderzoek naar de kwaliteitsverbetering (okv) uit om na te gaan of de tekortkomingen zijn opgeheven. Naleving De inspectie concludeert dat er geen tekortkomingen zijn in de naleving van de wettelijke voorschriften die zijn gecontroleerd. pagina 13 van 13