PPS Kennispool RWS-leergang PPS Water. Wegen. Werken. Rijkswaterstaat.
Contract voorbereiding Realisatiefase Aanbesteding Realisatie Verkenningenfase Planuitwerkingsfase Beheerfase Dagen Introductie PPS 1 Wat is PPS? 1 2 DBFM-netwerksimulatie 1 Strategische keuze Het DBFM-contract 3 Inkoopstrategie en meerwaardetoetsen 2 4 Marktscan ½ 5 Sneller en beter: 1 marktverkenning, marktconsultatie en vervlechting 6 Public Private Comparator ( PPC) 1 7 De PPS-markt 1 8 Introductie DBFM-contract ½ 9 DBFM en IPM-rolhouders 1 10 Van standaard naar projectspecifiek 2 11 Financiële aspecten 1 12 Systeemgerichte Contractbeheersing (SCB) en PPS 1 Financiële onderbouwing 13 Financiële instrumenten ½ 14 Introductie projectfinanciering ½ 15 Public Sector Comparator ( PSC) 1 16 Budgettaire inpassing ½ De aanbesteding 17 Aanbesteden van een DBFM-contract ½ 18 De concurrentiegerichte dialoog 1½ 19 Dialoogtraining (Llink) 1 20 Contract close en financial close ½ Contractbeheersing 21 DBFM in de regionale diensten ½ 22 Competenties en gedrag 1 23 Contractbeheersing: mensen, middelen en organisatie ½ 24 Contractbeheersing tijdens de bouw en exploitatie 1 2
Vooraf Graag nodig ik u uit om kennis te maken met het programma van de RWS-leergang PPS. PPS en in het bijzonder DBFM is een werkwijze die door Rijkswaterstaat de afgelopen jaren is toegepast en tot volwassenheid is gekomen. Deze nieuwe manier van werken vraagt een nieuwe aanpak van de betrokkenen. Marktpartijen krijgen andere taken en verantwoordelijkheden en moeten zich aanpassen. Dat geldt ook voor de medewerkers van Rijkswaterstaat. PPS staat in het regeerakkoord 2010 en de komende periode zal daar extra in geïnvesteerd worden. Daar moeten wij als Rijkswaterstaat klaar voor zijn. PPS / DBFM speelt al een rol in de verkenningenfase van een project en landt uiteindelijk in de beheerorganisatie van Rijkswaterstaat en alle aspecten en onderdelen van de organisatie. DBFM is niet nieuw. Rijkswaterstaat heeft de afgelopen 4 jaar veel kennis en ervaring opgedaan. Deze ervaring is aanwezig bij de staf, de projecten, de lijnorganisatie en de PPS Kennispool. De kennis en ervaring worden nu via de RWS-leergang PPS overgedragen aan de organisatie. De opleidingen worden verzorgd door waterstaters die in de praktijk kennis hebben gemaakt met PPS. Naast adviseurs van de PPS Kennispool zijn dat managers en specialisten van verschillende PPS-projecten. Leiders zijn hier opleiders. Met deze leergang biedt Rijkswaterstaat de hele organisatie een toonaangevend opleidingsprogramma over alle aspecten van DBFM. Jan Hendrik Dronkers directeur-generaal Rijkswaterstaat 3
Inhoudsopgave Vooraf 3 1. Wat is PPS? [algemeen, 1 dag] 7 2. DBFM-netwerksimulatie [algemeen, 1 dag] 8 Strategische keuze 10 3. Inkoopstrategie en meerwaardetoetsen [algemeen, 2 dagen] 11 4. Marktscan [verdieping, ½ dag] 12 5. Sneller en beter: marktverkenning, marktconsultatie en vervlechting [verdieping, 1 dag] 13 6. Public Private Comparator (PPC) [verdieping, 1 dag] 14 7. De PPS-markt [algemeen, 1 dag] 15 Het DBFM-contract 16 8. Introductie DBFM-contract [algemeen, ½ dag] 17 9. DBFM en IPM-rolhouders [algemeen, 1 dag] 18 10. Van standaard naar projectspecifiek [verdieping, 2 dagen] 19 11. Financiële aspecten [algemeen, 1 dag] 20 12. Systeemgerichte Contractbeheersing (SCB) en PPS [verdieping, 1 dag] 21 Financiële onderbouwing 22 13. Financiële instrumenten [algemeen, ½ dag] 23 14. Introductie projectfinanciering [algemeen, ½ dag] 24 15. Public Sector Comparator (PSC) [verdieping, 1 dag] 25 16. Budgettaire inpassing [verdieping, 1 dag] 26 De aanbesteding 28 17. Aanbesteden van een DBFM-contract [algemeen, ½ dag] 29 18. De concurrentiegerichte dialoog [verdieping, 1½ dag] 30 19. Dialoogtraining (Llink) [algemeen, 1 dag] 31 20. Contract close en financial close: het draaiboek [algemeen, ½ dag] 32 Contractbeheersing 34 21. DBFM in de regionale diensten [algemeen, ½ dag] 35 22. Competenties en gedrag [verdieping, 1 dag] 36 23. Contractbeheersing: mensen, middelen en organisatie [algemeen, ½ dag] 37 24. Contractbeheersing tijdens de bouw en exploitatie [verdieping, 1 dag] 38 Aanmelden voor modules en contactgegevens 40
Introductie PPS Contract voorbereiding Realisatiefase Aanbesteding Realisatie Verkenningenfase Planuitwerkingsfase Beheerfase Dagen Wat is PPS? 1 DBFM-netwerksimulatie 1 6
1. Wat is PPS? Deze module is een introductie in de wereld van publiek-private samenwerking en de verschillende vormen van deze samenwerking. Historie, principes, de voor- en nadelen, het begrippenkader en de diverse instrumenten worden mede aan de hand van een aantal actuele praktijkvoorbeelden in kaart gebracht voor diegenen die nader kennis willen maken met PPS. Na het volgen van deze training hebben de deelnemers inzicht in: de hoofdlijnen van PPS de fasering van een PPS-project de verschillende meerwaardetoetsen (marktscan, Public Private Comparator en Public Sector Comparator) de diverse vormen van PPS (concessies, allianties en DBFM) de opzet en werking van het DBFM-contract RWS en PPS relatie PPS-MIRT risicoverdeling en verantwoordelijkheden prestatieprikkels en betalingsmechanismen ervaringen in het binnen- en buitenland RWS-breed Te combineren met DBFM-simulatie (module 2) [algemeen, 1 dag] 7
2. DBFM-netwerksimulatie In deze module deelnemers maken deelnemers op een interactieve wijze kennis met de werking van een DBFM-contract in een veranderende omgeving. De netwerksimulatie omvat vier tijdsvakken over een periode van 25 jaar na de openstelling van de fictieve snelweg A90. Na het volgen van deze training hebben de deelnemers inzicht in: de werking een DBFM-contract in diverse praktijksituaties de grenzen van een DBFM-contract (wat valt er binnen, wat niet?) de relatie opdrachtgever opdrachtnemer (rollen en verantwoordelijkheden) gevraagde competenties en prestaties van betrokken RWS-medewerkers impact van politieke of beleidsmatige koerswijzigingen impact van veranderende wet- en regelgeving omgaan met wijzigingen aan de infrastructuur doorwerking van nieuwe inzichten op het gebied van verkeersmanagement consequenties van wijzigingen in de juridische verhoudingen tussen contractpartijen RWS-breed [algemeen, 1 dag] 8
9
Strategische keuze Contract voorbereiding Realisatiefase Aanbesteding Realisatie Verkenningenfase Planuitwerkingsfase Beheerfase Dagen Inkoopstrategie en meerwaardetoetsen 2 Marktscan ½ Sneller en beter: 1 marktverkenning, marktconsultatie en vervlechting Public Private Comparator 1 De PPS-markt 1 10
3. Inkoopstrategie en meerwaardetoetsen Deze module biedt deelnemers inzicht in het opzetten van een business-case en afwegingsmodel voor de opzet van een inkoopstrategie en geeft een doorkijk naar de methodes en relaties waar - mee de meerwaarde van PPS kan worden vastgesteld. Na het volgen van deze training hebben deelnemers kennis gemaakt met: het formuleren een eenduidig projectdoel het opzetten een business-case benodigde competenties binnen projectteam rol van meerwaardetoetsen voor besluitvorming gebiedsontwikkeling en PPS inkoopbeleid bepaling meerwaarde PPS marktscan, Public Private Comparator en Public Sector Comparator Alle IPM-rolhouders, adviseurs en specialisten [algemeen, 2 dagen] 11
4. Marktscan In deze module maken deelnemers kennis met de werking van een marktscan. Een marktscan is een methode om te onderzoeken of het meerwaarde heeft om de markt in een vroeg stadium te betrekken bij een project. Na het volgen van deze training kunnen deelnemers: de rol van een marktscan binnen een PPS-traject benoemen een marktscan opstellen projecten met meerwaarde-opties inventariseren en beoordelen rapporteren en adviseren over meerwaarde-opties het doel van een marktscan beoordelingscriteria het besluitvormingstraject Adviseurs en specialisten [verdieping, ½ dag] 12
5. Sneller en beter: marktverkenning, marktconsultatie en vervlechting Deze module biedt inzicht in de hoe marktverkenning, marktconsultatie en vervlechting kunnen leiden tot snellere en betere besluitvorming. Na het volgen van deze training hebben deelnemers inzicht in: de marktverkenning een marktconsultatie mogelijke implicaties van de uitkomsten van de verkenning of consultatie voor het contract en de aanbesteding vervlechting procedures tracéwet en aanbesteding omgaan met vertrouwelijke informatie gelijkheids- en transparantiebeginsel belangenverstrengeling adviezen Commissie Elverding RWS-breed [verdieping, 1 dag] 13
6. Public Private Comparator (PPC) In deze module maken deelnemers kennis met de werking en de opbrengsten van een Public Private Comparator (PPC). Een Public Private Comparator is een instrument om verschillende contractvormen kwantitatief en kwalitatief met elkaar te vergelijken en zo de potentiële meerwaarde vast te stellen. Na het volgen van deze training hebben deelnemers inzicht in: de rol van een Public Private Comparator binnen een PPS-traject de wijze waarop een Public Private Comparator wordt ingericht de werking van de berekeningsmethode rapporteren en adviseren over meerwaarde-opties de Public Private Comparator business case (kwantitatieve en kwalitatieve analyse) traditioneel versus PPS het besluitvormingstraject Teams die een Public Private Comparator uit gaat voeren, IPM-rolhouders, adviseurs, specialisten en besluitvormers [verdieping, 1 dag] 14
7. De PPS-markt Deze module geeft inzicht in de achtergronden en motieven van marktpartijen, inclusief banken, bij deelname aan de aanbesteding van een PPS-project. Ook de vraag hoe te komen tot de meest optimale contractpartner komt aan de orde. Na het volgen van deze training hebben deelnemers inzicht in: mogelijke aanbiedingsstrategieën die marktpartijen kunnen hanteren marktontwikkelingen marktverhoudingen het omgaan met risico s door de markt mechanismen om na de aanbesteding de meest optimale partner te selecteren afwegingen van marktpartijen ontwikkeling samenwerkingsmodel van een PPS-contract partnerkeuze RWS-breed [algemeen, 1 dag] 15
Het DBFM-contract Contract voorbereiding Realisatiefase Aanbesteding Realisatie Verkenningenfase Planuitwerkingsfase Beheerfase Dagen Introductie DBFM-contract ½ DBFM en IPM-rolhouders 1 Van standaard naar projectspecifiek 2 Financiële aspecten 1 Systeemgerichte Contractbeheersing en PPS 1 16
8. Introductie DBFM-contract De module geeft een overzicht van alle relevante aspecten van een DBFM-overeenkomst. Na het volgen van deze training hebben de deelnemers een inzicht van de opzet en werking van het DBFM-contract. de structuur van het contract het samenwerkingsmodel de integraliteit en flexibiliteit van het contract het betalingsmechanisme werking van de prestatieprikkels de risicoverdeling de raakvlakken tussen contract en omgevingsmanagement RWS-breed [algemeen, ½ dag] 17
9. DBFM en IPM-rolhouders Deze module behandelt de wisselwerking en raakvlakken tussen de IPM-rolhouders tijdens de voorbereiding van een DBFM-contract. Na het volgen van deze training hebben de deelnemers inzicht in de onderlinge relaties, raakvlakken en verantwoordelijkheden van de IPM-rolhouders tijdens de voorbereidingsfase van een DBFM-contract. effecten van besluiten en toezeggingen aan derden op de inkoopstrategie en contractvoorbereiding en vise versa raakvlak- en verwachtingenmanagement stakeholdermanagement mogelijkheden en beperkingen van het (Ontwerp-)Tracébesluit het begrip functioneel specificeren de bestuursovereenkomst en andere afspraken met stakeholders Alle IPM-rolhouders, adviseurs en specialisten [algemeen, 1 dag] 18
10. Van standaard naar projectspecifiek Deze module biedt een verdieping van de kennis over het DBFM-contract. Na deze training hebben de deelnemers een gedegen inzicht in de opzet en werking van het DBFM-contract en de opzet van het standaard modelcontract in het bijzonder. de structuur van het contract het samenwerkingsmodel de integraliteit en flexibiliteit van het contract de taakverdeling opdrachtgever / opdrachtnemer raakvlakken met Ontwerp-Tracébesluit en het Programma van Eisen certificaten de risicoverdeling de synergie de financiering, directe overeenkomst en overwinst het betalingssysteem het financieel model kwaliteitsborging en contractbeheersing afspraken met de omgeving areaalgegevens afspraken met derden effecten van risicomanagement op de project- en contractvoorbereiding Contractmanagementteams van DBFM-contracten [verdieping, 2 dagen] 19
11. Financiële aspecten Bij DBFM betaalt de overheid niet voor een product maar voor een prestatie. Deze module biedt een verdieping in de financiële prikkels uit het DBFM-contract. Na deze training weten deelnemers hoe het DBFM-betalingsmechanisme ingericht kan worden om optimale prestatieprikkels bij marktpartijen te realiseren. het standaard DBFM-contract performance regime beschikbaarheidseisen boetepunten vergoedingen bij bijzondere omstandigheden vergoedingen bij voortijdige beëindiging RWS-breed [algemeen, 1 dag] 20
12. Systeemgerichte Contractbeheersing (SCB) en PPS De module laat zien hoe het gebruik van het projectmanagementsysteem ISO 15288/15502 Systeemgerichte Contractbeheersing (SCB) van een DBFM-contract mogelijk maakt. Na deze training hebben deelnemers inzicht in: de doorwerking van Systeemgerichte Contractbeheersing in de voorbereiding en uitvoering van een DBFM-contract opzet en werking van het projectmanagementsysteem ISO 15288/15502 borging van goede contractbeheersing in het DBFM-contract door transparante eisen effecten van het projectmanagementsysteem ISO 15288/15502 op de RWS-projectorganisatie, de projectbeheersing en de contractbeheersing doorwerking Systeemgerichte Contractbeheersing in contractvoorbereiding en contractbeheersing IPM-rolhouders, adviseurs en specialisten [verdieping, 1 dag] 21
Financiële onderbouwing Contract voorbereiding Realisatiefase Aanbesteding Realisatie Verkenningenfase Planuitwerkingsfase Beheerfase Dagen Financiële instrumenten Introductie projectfinanciering ½ ½ Public Sector Comparator 1 Budgettaire inpassing ½ 22
13. Financiële instrumenten Bij de voorbereiding en aanbesteding van een DBFM-contract worden verschillende financiële instrumenten gehanteerd. Deze module gaat in op vragen wanneer je welk instrument gebruikt en wat de samenhang is tussen de instrumenten. Na de training hebben deelnemers inzicht in de financiële instrumenten die gehanteerd worden bij de totstandkoming van een DBFM-contract. budgetten ramingen risico s plafondprijs Public Sector Comparator (PSC) budgettaire inpassing private business case RWS-breed [algemeen, ½ dag] 23
14. Introductie projectfinanciering Deze module geeft inzicht in de F van DBFM. Aan de orde komt onder andere: het effect van projectfinanciering voor de opdrachtgever, de rol van de banken, eigen vermogen en vreemd vermogen en interbancaire relaties. Na deze hebben de deelnemers inzicht in de hoofdlijnen van projectfinanciering, de belangrijkste begrippen en de effecten ervan voor het DBFM-contract en de aanbesteding. projectfinanciering: begrippen en partijen effect op de aanbesteding financieel model rol van het EIB Alle IPM-rolhouders, adviseurs en specialisten Een verdieping projectfinanciering wordt extern aangeboden door PwC en het Amsterdam Institute of Finance (AIF). [algemeen, ½ dag] 24
15. Public Sector Comparator (PSC) De Public Sector Comparator (PSC) berekent de meerwaarde van de bieding van de private partijen. Deze module biedt inzicht in het model en de rekensystematiek. Na het volgen van de training weten deelnemers hoe met behulp van de Public Sector Comparator: totale kosten en risico s over de levenscyclus van een project zichtbaar worden gemaakt verschillende private biedingen met elkaar vergeleken kunnen worden een vergelijking kan worden gemaakt tussen een PPS-uitvoering en een volledig publieke uitvoering doelstellingen Public Sector Comparator inrichting Public Sector Comparator berekeningsmethodes rapportage en besluitvorming Financiële teams van projecten [verdieping, 1 dag] 25
16. Budgettaire inpassing Bij DBFM betaalt de overheid niet voor aanleg en onderhoud, maar voor beschikbaarheid van infrastructuur. De marktpartij krijgt pas betaald in de exploitatiefase. Het model budgettaire inpassing maakt inzichtelijk of de bieding van de private partij binnen de MIRT-begroting past. Deze module leert u alle ins en outs van deze techniek. Na het volgen van deze training hebben deelnemers inzicht in de wijze waarop een DBFM-contract in de begroting wordt verwerkt, kunnen zij het model budgettaire inpassing zelfstandig hanteren en kennen zij de knoppen om aan te draaien. begrotingsregels aanleg- en onderhoudsbudgetten versus beschikbaarheidsvergoedingen DBFM-budget versus DBFM-raming verwerking DBFM-project in de rijksbegroting werking van het rekenmodel invloed van de rentestand budgettaire inpassingstoets Financële teams van projecten en contractmanagers [verdieping, 1 dag] 26
27
De aanbesteding Contract voorbereiding Realisatiefase Aanbesteding Realisatie Verkenningenfase Planuitwerkingsfase Beheerfase Dagen Aanbesteden van een DBFM-contract De concurrentiegerichte dialoog ½ 1½ Dialoogtraining (Llink) 1 Contract close en financial close ½ 28
17. Aanbesteden van een DBFM-contract Deze module schetst in hoofdlijnen de inhoud en werking van de concurrentiegerichte dialoog als aanpak om te komen tot een kwalitatief goede aanbesteding. Aan het eind van deze training hebben de deelnemers op hoofdlijnen inzicht in de aanbesteding van een DBFM-contract met behulp van een concurrentiegerichte dialoog. algemene beginselen van een aanbesteding doelstellingen concurrentiegerichte dialoog werking concurrentiegerichte dialoog succes- en faalfactoren selectie- en gunningscriteria ervaringen uit de praktijk belang van risicomanagement RWS-breed [algemeen, ½ dag] 29
18. De concurrentiegerichte dialoog Deze module behandelt de concurrentiegerichte dialoog en de standaard aanbestedingsleidraad. Wat is er nodig om voor een PPS-project snel en effectief tot een goed eindresultaat te komen? Aan het eind van de training hebben de deelnemers inzicht in de mogelijkheden en belemmeringen van de concurrentiegerichte dialoog en de opzet van de standaard aanbestedingsleidraad. algemene beginselen van het aanbestedingsrecht toepassingsmogelijkheden concurrentiegerichte dialoog ruimte voor toelichting en uitwerking voor en na definitieve inschrijving opzet en werking standaard aanbestedingsleidraad vervlechting belangenverstrengeling Juridisch specialisten, inkoopspecialisten en adviseurs van contractteams [verdieping, 1½ dag] 30
19. Dialoogtraining (Llink) In deze module maken deelnemers aan de hand van Llink, een simulatie van een aanbesteding, kennis met alle aspecten van de concurrentiegerichte dialoog. Na deze training zijn de projectteamleden voorbereid op de komende gesprekken en onderhandelingen met gegadigden binnen een complexe aanbesteding, zoals de concurrentiegerichte dialoog. experimenteren in overleg inzicht in processen toetsen van ideeën nieuwe procedures analyse van eigen gedrag De leden van dialoogteams [algemeen, 1 dag] 31
20. Contract close en financial close: het draaiboek In deze module maken deelnemers aan de hand van een reëel draaiboek kennis met contract close en financial close. Kennis gecombineerd met real life issues. Na het volgen van deze training hebben deelnemers inzicht in de totstandkoming van een contract close de totstandkoming van een financial close contract close en financial close plaats in de totstandkoming van het DBFM-contract rol marktpartijen relatie met de private financiering, renterisico s en de situatie op de financiële markt en Contractmanagers en financiële, juridische en inkoopadviseurs [algemeen, ½ dag] 32
33
Contractbeheersing Contract voorbereiding Realisatiefase Aanbesteding Realisatie Verkenningenfase Planuitwerkingsfase Beheerfase Dagen DBFM in de regionale diensten ½ Competenties en gedrag 1 Contractbeheersing: mensen, middelen en organisatie ½ Contractbeheersing tijdens de bouw en exploitatie 1 34
21. DBFM in de regionale diensten Deze module is een introductie in PPS en de werking van het DBFM-contract in het bijzonder en behandelt de doorwerking ervan op de bedrijfsvoering binnen een regionale dienst. Na het volgen van deze training hebben deelnemers basiskennis van PPS en het DBFM-contract en hebben ze inzicht in de effecten van een DBFM-contract op de uitvoering van hun werkzaamheden. introductie van PPS en DBFM-contract effecten op de rol- en taakverdeling binnen de lijnorganisatie van een regionale dienst effecten op de rol- en taakverdeling binnen de districten sturen op prestaties het belang van een goede informatie-uitwisseling het PrestatieMeetSysteem Regionale diensten en districten [algemeen, ½ dag] 35
22. Competenties en gedrag In deze module ontwikkelen deelnemers door rollenspellen en een real life case-studie vaardigheden om tijdens de aanbesteding, project start-up en uitvoering van een DBFM-contract constructief samen te werken met de verschillende marktpartijen. Na het volgen van deze training beschikken deelnemers over de benodigde samenwerkingsvaardigheden onderhandelingstactieken gesprekstechnieken opbouwen, bewaken en versterken van fasespecifieke samenwerking zakelijke verhoudingen binnen een partnership tactieken om open en opbouwende gesprekken te voeren interventies om vastgelopen samenwerking vlot te trekken IPM-rolhouders, met name projectmanagers en contractmanagers, adviseurs en specialisten Te combineren met Llink (module 19) [verdieping, 1 dag] 36
23. Contractbeheersing: mensen, middelen en organisatie Uitvoering van een DBFM-contract vereist een andere werkwijze en competenties van medewerkers van Rijkswaterstaat. Deze module schetst hoe deze vereisten vorm kunnen krijgen in een robuuste contractbeheerorganisatie. Na deze training weten deelnemers hoe ze een beheerorganisatie kunnen inrichten om een DBFM-contract te managen. project- en contractbeheersing mensen, middelen en organisatie waarborgen van rechtmatigheid en doelmatigheid projectmanagementsysteem ISO 15288/15504 RWS-breed Te combineren met DBFM-simulatie (module 2) [algemeen, ½ dag] 37
24. Contractbeheersing tijdens de bouw en exploitatie Deze module gaat in op de verschillende aspecten van contractbeheersing tijdens de bouw en exploitatie van een PPS-project. Na deze training hebben deelnemers inzicht in: de beheersing van operationele PPS-contracten in de praktijk vraagstukken en problemen die zich in de praktijk kunnen voordoen mogelijke oplossingsstrategieën binnen het samenwerkingsverband met de opdrachtnemer beschikbare instrumenten en best practices contractmanagementvaardigheden omgaan met contractwijzigingen het projectmanagementsysteem ISO 15288/15504 Systeemgerichte Contractbeheersing (SCB) PrestatieMeetSysteem risicomanagement RWS-breed Te combineren met DBFM-simulatie (module 2) [verdieping, 1 dag] 38
39
Dit is een uitgave van Rijkswaterstaat Kijk voor meer informatie op www.rijkswaterstaat.nl of bel 0800-8002 (ma t/m zo 06.00-22.30 uur, gratis) november 2010 CD1110B&T001 Aanmelden voor modules en contactgegevens Voor vragen over PPS, de PPS Kennispool, de leergang en de verschillende modules kunt u zich wenden tot pps@rws.nl.