Workshop overdracht KNGF Programma Tijdig Starten met Stoppen Praktijkoverdracht Henri Brom T: 06-54200497 E: hgtbrom@mkbadviseurs.nl Senior Adviseur Opvolging en Overdracht Inleiding Fasen in proces Waardebepaling Fiscale aspecten Mogelijkheden van overdracht Vragen Overnames Bedrijfsoverdrachten binnen fysio Booming business?? Aantal praktijken KNGF 4800 praktijken waarvan klein (1-3 fysio) ca. 2000 > 50 jaar groot (4 of meer fysio) ca. 1200 > 50 jaar Conclusie: Op korte termijn veel overdrachten Aspecten bedrijfsoverdracht Bedrijfsoverdracht aan wie? Fiscaal Juridisch Financieel Zeggenschap ondernemer verkoop stoppen opvolging Verkoper Koper MBO derden MBI eigendom leiding leiding en eigendom Familie Leiding strategisch financieel Eigendom Bedrijf 1
Stelling Knelpunten bij overdracht 1 jaar voorbereiding voor bedrijfsoverdracht is meer dan genoeg Waardering/goodwill Vinden van juiste koper Emotionele aspecten Informatievoorziening Afrekenen met fiscus Perspectief na overdracht Financiering Fases in proces Fase 1 Voorbereiding Fase 1: Voorbereiding Fase 2: Overdracht Fase 3: Nazorg Eisen en wensen Fiscale en financiële gevolgen stakingswinst pensioen rechtsvorm Emoties bespreken Verkoopklaar maken Fase 1 Voorbereiding Eisen en wensen Pensioen Kapitaal ineens Blijven werken Samenwerking of ineens overdragen Datum van overdracht Maak vooraf een persoonlijke en financiële oriëntatie Fase 2 Overdracht Stap 1: waardeer de onderneming en stel vraagprijs vast Stap 2: wijze van overdracht (fiscaal) Bij overdracht aan derden Stap 3: informatiememorandum opstellen Stap 4: profiel koper opstellen Stap 5: Zoeken en onderhandelen Stap 6: Contracten 2
Hoe kom ik aan een Koper? Actief en reactief zoeken Netwerk ondernemer Collega's databanken Vakbladen Netwerk adviseurs/intermediairs Zorg voor een goede profielschets! Fase 2 Overdracht Stap 1: waardeer de onderneming en stel (vraag)prijs vast Stap 2: wijze van overdracht (fiscaal) Bij participatie medewerker Stap 3: informeren medewerker en ondernemingsplan laten opstellen Stap 4: overleg (onderhandelen)/financiering Stap 5: contracten Fase 3 Nazorgfase Begeleiding bij verkoopproces Fiscus Implementatie Informeren relaties Integratie opvolgers Vermogensbeheer Doe ik alles alleen? Houd rekening met je eigen emoties maar ook met die van de koper Zorg voor een professionele begeleiding Workshop overdracht KNGF Waarde praktijk DE waarde bestaat niet, wel technieken, 3
Wat waarderen? Waarderingsmethodiek De vent of De tent Intrinsieke waarde + goodwill Rentabiliteitswaarde Discounted cash flow KNGF methode JBF-methode Deskundigenwerk! Intrinsieke waarde + goodwill Intrinsieke waarde Balans Wat wordt overgenomen? - Pand? - Auto? - Inventaris/inrichting? Goodwill Wat is het uitgangspunt? afgelopen 3 jaar of prognose Balans Zijn er stille reserves = verschil tussen werkelijke waarde en boekwaarde Investeringen (bezit/activa) Balans Pand 70 210 Inventaris 20 30 Vorderingen 26 Liquide middelen 17 Totaal 133 Reële waarde Passiva Kapitaal 90 Balans Schulden 43 Totaal 133 Resultatenrekening Omzet 241.000 Kosten Personeel 73.000 Huisvesting 5.000 Vervoer 1.000 Kantoorkosten 8.000 Algemeen 14.000 Rente 1.000 Afschrijving 5.000 107.000 Netto resultaat 134.000 Verhoudingsgetallen fysiotherapie Omzet per fte 102.000 Pers.kosten in % van omzet 55-65% Huisvestingskosten in % van omzet ca. 10% Overige bedrijfskosten in % van omzet ca. 10% Rente + afschrijvingen ca. 5% Economisch resultaat 10-20% 4
Economisch resultaat Nettowinst 134.000 Af: correctie kosten -15.000 Af: gewaardeerd ondernemersloon -80.000 Af: correctie rente (+rente eigen verm.) - 4.000 99.000 Economisch resultaat 35.000 Goodwill Economisch resultaat Locatie Concurrentie Activiteiten Kwaliteit personeel Fysiotherapie Contracten Afhankelijkheid verkoper Uitstraling/ investeringsniveau Branche-ontwikkelingen Goodwill = economisch resultaat x factor Intrinsieke waarde + goodwill Fiscale consequenties Economische waarde vaste activa + Goodwill.. Is waarde praktijk Welk aandeel heeft overdragend maatschapslid? De Fiscus komt altijd aan zijn trekken Het gaat erom wanneer en tegen welk tarief Workshop overdracht Fiscale consequenties Fiscale consequenties Verschil tussen IB en Vpb ondernemer Faciliteiten bij overdracht aan familie en aan personeel Vele methoden Wijze waarop hangt af van: Wensen ondernemer Reeds opgebouwde pensioen Fiscale gevolgen Tijdsaspect (kan wijziging rechtsvorm nog?) 5
Workshop overdracht KNGF Fiscale faciliteiten bij overdracht (IB) 3 Fiscale Reserves Fiscale claims bij overdracht 2 Goodwill 1 Stille Reserves Overdracht van de onderneming 4 Fiscale Oudedagsreserve FOR 5 Desinvesteringsbijtelling Voorbeeld Stille reserve pand + inventaris 150.000 Goodwill 100.000 FOR 53.630 Stakingswinst + FOR 303.630 Ad 1) stakingsaftrek 3.630 300.000 Af: winstvrijstelling 14% 42.000 Belast 258.000 Belasting max. 52%= 134.000 Voorkomen of verminderen Lijfrente/banksparen Geruisloos doorschuiven Ondernemer blijven Voorbeeld geruisloos doorschuiven Boekwaarde pand + inventaris 90.000 Stille reserve pand + inventaris150.000 Goodwill 100.000 Overnamesom 340.000 Af: belastinglatentie ca 30% 100.000 Overnamesom bij geruisloos 240.000 Workshop overdracht KNGF Fiscale consequenties (BV) A Holding Mogelijkheden 1. Verkoop activa uit werk BV 2. Verkoop aandelen werk BV 3. Verkoop aandelen Holding Werk BV 6
Overige fiscale aspecten Juridische aspecten Omzetbelasting Overdrachtsbelasting Successie en schenking Rechtsvormkeuze Personeel Samenwerkingscontracten Koopovereenkomst Contracten zorgverzekeraar Scherpe of brandende vragen? Bedankt voor uw aandacht Meer informatie Neem dan contact met ons op via Telefoonnummer: 015-2191350 of E-mail : ondernemen@mkbadviseurs.nl www.mkbadviseurs.nl 7
Verhoging AOW leeftijd / pensioenrichtleeftijd Doreth van den Heuvel Door flexibele ingangsdatum in de pensioenregeling kan deelnemer de pensioeningang aan laten sluiten bij AOW 3 oktober 2013 Binnenkort met Pensioen? Hoofdregels Hoe is het bij SPF geregeld? De beoogde pensioenrichtleeftijd is 65 jaar. (De pensioenleeftijd = 1 e dag van de maand waarin u 65 wordt) De prognoses op de UPO (Uniform Pensioen Overzicht) zijn gericht op 65 jaar. Het pensioenfonds stuurt de deelnemer 6 maanden voordat hij/zij de pensioenleeftijd bereikt een brief met formulieren. Hoe is het bij SPF geregeld? Keuzemogelijkheden bij pensionering (hoofdstuk 6 van het reglement; artikel 14 en verder) 1.Volledig uitruilen van partnerpensioen in ouderdomspensioen. 2.Vervroegen of uitstellen van het volledige ouderdomspensioen. 3.Conversie van het ouderdomspensioen met bijbehorend partnerpensioen. Hoe is het bij SPF geregeld? Hoofdregels bij deze keuzemogelijkheden (zie onder meer artikel 14.2 van het reglement) 1.Middels schriftelijk verzoek ten minste 6 maanden voor de gewenste ingangsdatum van het pensioen. 2.Toestemming van de partner van de (gewezen) deelnemer is vereist (behalve bij uitstellen van het volledige ouderdomspensioen). 3.De keuze is onherroepelijk. Volledig uitruilen van partnerpensioen in ouderdomspensioen (hoofdstuk 6 van het reglement; artikel 15) Er wordt standaard een partnerpensioen opgebouwd ongeacht of men een partner heeft of niet. Heeft men geen partner dan wordt bij pensionering het partnerpensioen automatisch in ouderdomspensioen omgezet. Heeft de (gewezen) deelnemer wel een partner dan is deze uitruil een keuze. NB: partner ziet in dat geval af van het recht op partnerpensioen; als de gepensioneerde in de toekomst overlijdt, is er dus ook geen recht meer op partnerpensioen. 1
Vervroegen van het volledige ouderdomspensioen (hoofdstuk 6 van het reglement; artikel 16) Vervroeging mogelijk van maximaal vijf jaar. Voorwaarde is dat de deelnemer stopt met fysiotherapeutische werkzaamheden. Schriftelijke instemming partner. Berekening op basis van de waarde van de aanspraken die op de vervroegde pensioendatum zijn opgebouwd. Uitstellen van het volledige ouderdomspensioen (hoofdstuk 6 van het reglement; artikel 17) Uitstellen maximaal vijf jaar mogelijk. Voorwaarde is dat de deelnemer blijft voldoen aan de voorwaarde van het deelnemerschap. Berekening op basis van de waarde van de aanspraken die op De pensioendatum zijn opgebouwd. (op basis van huidige regeling na 65ste geen opbouw van pensioen meer mogelijk) Conversie van het volledige ouderdomspensioen (hoofdstuk 6 van het reglement; artikel 18) Keuze tot betaling van de volgens het reglement vastgestelde pensioen(termijn)bedragen, dan wel uitkering van verhoogde pensioen(termijn)bedragen waarop een afwijkende toeslagverlening wordt toegepast. Bij de herberekening van de pensioenrechten wordt rekening gehouden met een toeslagverlening die 3% lager is dan die zou zijn verkregen zonder conversie. NB: dit kan in enig jaar leiden toe een verlaging van de pensioenrechten. Schriftelijke instemming partner. Wat is een verstandige keuze? Wat betekent dit voor mij persoonlijk? Die vragen kan ik niet voor u beantwoorden. Kijk op www.fysiopensioen.nl en maak gebruikt van de Pensioenplanner. Neem contact op met de deelnemersadministratie van het pensioenfonds Postbus 90170 5000 LM Tilburg Telefoon: (013) 462 35 21 Email: info@fysiopensioen.nl Raadpleeg uw financieel adviseur. VRAGEN? 2