Trefpunt Persoonlijke Dienstverlening in Vorstenbosch. Peiling van het draagvlak

Trefpunt Persoonlijke Dienstverlening in Vorstenbosch Peiling van het draagvlak

Trefpunt Persoonlijke Dienstverlening in Vorstenbosch Peiling van het draagvlak mevrouw drs. M. Swinkels PON Instituut voor advies, onderzoek en ontwikkeling in Noord-Brabant maart 2006

Deze uitgave werd mede mogelijk gemaakt door: Stichting Op het Dorp en het Combifonds van de provincie Noord-Brabant. Het PON heeft dit onderzoek verricht in opdracht van: Stichting Dorpsbelangen Vorstenbosch. ISBN 90-5049-377-7 2006 PON Instituut voor advies, onderzoek en ontwikkeling in Noord-Brabant. Het auteursrecht van deze publicatie berust bij het PON. Gehele of gedeeltelijke overname van teksten is toegestaan, mits daarbij de bron wordt vermeld. Vermenigvuldiging en publicatie in een andere vorm dan dit rapport is slechts toegestaan na schriftelijke toestemming van het PON. Deze publicatie is te bestellen onder vermelding van PON-publicatie 06-12. PON Postbus 90123 5000 LA Tilburg E-mail: pon@ponbrabant.nl Telefoon: (013) 535 15 35 Internet: www.ponbrabant.nl

Inhoud 1 Inleiding 5 2 Ontwikkeling van het idee 6 2.1 Verdwenen voorzieningen 6 2.2 Werkbezoeken 6 2.3 Inwonersavond 6 2.4 Trefpunt Persoonlijke Dienstverlening 7 3 Peiling van het draagvlak 8 3.1 Achtergrondgegevens 8 3.2 Huidig gebruik van zorg 8 3.3 Mogelijke functies in het trefpunt 9 3.3.1 Medische zorg 10 3.3.2 Bibliotheek 10 3.3.3 Informatiepunt 10 3.3.4 Eetcafé en dagopvang 11 3.3.5 Kinderopvang en buitenschoolse opvang 11 3.3.6 Vrijwillige hulpdienst en telefooncirkel 11 3.4 Bereidheid tot eigen inzet 12 4 Conclusies en aanbevelingen 13 4.1 De zorg voor elkaar 13 4.2 Een integraal aanbod van voorzieningen 13 4.3 Een vangnet voor zorgvragers 14 4.4 Versterking van het informele netwerk 14 4.5 Een digitale informatie- en adviesfunctie 14 4.6 De opvang van kinderen 15 4.7 Een bibliotheekfunctie 15 5 Hoe nu verder? 16 Bijlage 1: Vragenlijst 17

1 Inleiding Vorstenbosch is één van de kernen van de gemeente Bernheze. Er wonen ongeveer 1.500 inwoners in Vorstenbosch. In het voormalige gebouw van de Rabobank is het gemeenschapshuis De Stuik gehuisvest. Een aantal jaren geleden heeft hiervoor een ingrijpende verbouwing plaatsgevonden. In deze plannen is toen ook ruimte gereserveerd voor zorgvoorzieningen. In diezelfde periode verdween namelijk het wijkgebouw en daarbij ook de huisarts, fysiotherapeut, logopediste en apotheek. Inmiddels is De Stuik uitgegroeid tot een multifunctioneel gemeenschapshuis. Veel verenigingen en bewonersorganisaties zoals de Dorpsraad Vorstenbosch, de harmonie en de EHBO maken actief gebruik van de accommodatie. De Katholieke Bond van Ouderen heeft een aparte ontmoetingsruimte. Ook zijn er allerlei vergaderzalen, een grote zaal met podium en een foyer met bar. De ruimten kunnen multifunctioneel gebruikt worden en beschikken over flexibele wanden. In de hal van het gebouw bevindt zich een pinautomaat en op de bovenverdieping heeft Stichting Humanitas een kantoorruimte. Het gemeenschapshuis is in eigen beheer van Stichtingsbestuur De Stuik. De ruimte voor een zorgfunctie dient echter nog een invulling te krijgen in De Stuik. De dorpsraad en het bestuur van gemeenschapshuis De Stuik hebben hiervoor een werkgroep opgericht. De werkgroep heeft professionele steun gezocht bij Stichting Op het Dorp. In het najaar van 2004 is de initiatieffase gestart. Tijdens deze fase is gedurende een jaar het idee ontwikkeld voor de opzet van een Trefpunt Persoonlijke Dienstverlening. Dit is een ontmoetingspunt in De Stuik waar tevens allerlei lokale diensten en activiteiten op het gebied van mantelzorg, vrijwilligerswerk, professionele zorg, welzijn, educatie en wonen ondergebracht kunnen worden. Vervolgens heeft de werkgroep samen met Stichting Op het Dorp een verkenning uitgevoerd. Men heeft het draagvlak in het dorp gepeild. Hiervoor is een enquête verstuurd naar alle 740 huishoudens van Vorstenbosch. Het PON Instituut voor advies, onderzoek en ontwikkeling in Noord-Brabant heeft dit onderzoek uitgevoerd. Op basis van de resultaten van de vragenlijst heeft de werkgroep een aantal activiteiten gekozen die ondergebracht zouden kunnen worden in het trefpunt. Om de mogelijkheden hiervan nader te onderzoeken gaat zij oriënterende gesprekken voeren met verschillende organisaties die van betekenis kunnen zijn voor het trefpunt. Ook gaat zij verder in gesprek met de inwoners van het dorp over de bijdrage die zij kunnen leveren in het trefpunt. In deze rapportage beschrijft het PON de resultaten van de verkenning en de vervolgstappen. Leeswijzer Onderwerp Hoofdstuk Ideeontwikkeling 2 De resultaten van de enquête 3 Conclusies en aanbevelingen 4 Vervolgstappen 5 PON-rapportage: TREFPUNT PERSOONLIJKE DIENSTVERLENING IN VORSTENBOSCH 5

2 Ontwikkeling van het idee De werkgroep heeft drie stappen uitgevoerd die geleid hebben tot het idee om in De Stuik een Trefpunt Persoonlijke Dienstverlening op te gaan zetten. 2.1 Verdwenen voorzieningen De werkgroep heeft in eerste instantie geprobeerd een aantal verdwenen voorzieningen terug te krijgen in het dorp. De inwoners van Vorstenbosch moeten nu voor allerlei zorgvoorzieningen naar Veghel, Uden, Heeswijk- Dinther en Heesch uitwijken. De werkgroep heeft contact gelegd met de huisartsen, de thuiszorg, een fysiotherapeut en een apotheker. In deze gesprekken is gepeild of zij interesse hebben in de ruimte van De Stuik. De fysiotherapeut had interesse en gebruikt nu een aantal uren per week de ruimte in De Stuik. Ook kwam de werkgroep in contact met een logopediste die gebruik wilde maken van dezelfde ruimte. De huisartsen, de thuiszorg en de apotheker gaven aan geen interesse te hebben in het houden van een spreekuur, omdat het aantal klanten in Vorstenbosch hiervoor te gering is. Zij zijn van mening dat zij telefonisch goed bereikbaar zijn. Daarbij geven zij aan dat mensen ook voldoende mobiel zijn om naar de huisarts, de apotheek of het uitleenpunt voor hulpmiddelen toe te komen. Dit wordt ook bevestigd in een onderzoek naar de verschillen tussen stad en platteland van het Sociaal Cultureel Planbureau dat in 2006 is verschenen 1. De werkgroep heeft besloten dat ondanks deze gegevens het toch belangrijk is om samen een vangnet te regelen voor de relatief kleine groep van hulpbehoevenden en hun mantelzorgers in het dorp. 2.2 Werkbezoeken Om ideeën op te doen welke zorgvoorzieningen nog meer een plek in het gemeenschapshuis kunnen krijgen heeft de werkgroep samen met de wethouder en een ambtenaar van de gemeente Bernheze een werkbezoek gebracht aan twee voorbeeldinitiatieven. In Roggel hebben zij een dagopvang voor ouderen bezocht die gerund wordt door vrijwilligers en een wijkverpleegkundige. In Mariahout hebben zij een zorgpunt bezocht wat bestond uit een eetpunt voor ouderen, een informatiebalie en een uitleenpunt voor hulpmiddelen van de thuiszorg. Ook aan deze activiteiten is net als in Roggel een actieve groep vrijwilligers verbonden. Dankzij de inzet van vrijwilligers worden deze activiteiten ook mogelijk in een kleine kern. Op basis hiervan heeft de werkgroep besloten om bij de invulling van de zorgfunctie te kijken wat vrijwilligers uit het dorp hierin kunnen betekenen. 2.3 Inwonersavond De werkgroep heeft vervolgens aan de inwoners van Vorstenbosch gevraagd welke activiteiten een plek in De Stuik zouden moeten krijgen. 1 A. Steenbekkers, Simon, C en Veldheer. Thuis op het platteland: De leefsituatie van platteland en stad vergeleken. SCP (2006) 6 PON-rapportage: TREFPUNT PERSOONLIJKE DIENSTVERLENING IN VORSTENBOSCH

De volgende ideeën en behoeften kwamen hieruit naar voren: een eetpunt, een dagopvang voor ouderen, een inlooppunt met spreekuren van verschillende hulpverleners, ondersteuning van de mantelzorg door vrijwilligers, kinderopvang en buitenschoolse opvang. Daarnaast noemden de deelnemers ook activiteiten zoals de telefooncirkel en de fysiotherapeut die al in Vorstenbosch aanwezig zijn. Hieruit blijkt dat sommige mensen niet goed op de hoogte zijn van het bestaande aanbod. De inwoners gaven tijdens de informatieavond aan dat zij De Stuik een centrale ontmoetingsplek vinden in het dorp waaraan gemakkelijk allerlei ondersteunende activiteiten voor hulpbehoevende ouderen en hun mantelzorgers gekoppeld kunnen worden. Hetzelfde geldt voor de opvang van kinderen. Ook zouden het vrijwilligerswerk, de informatie en adviezen over zorg op deze plek beter gebundeld kunnen worden. Op basis hiervan is het idee bij de werkgroep ontstaan om een Trefpunt Persoonlijke Dienstverlening op te gaan zetten in De Stuik. 2.4 Trefpunt Persoonlijke Dienstverlening Het trefpunt is bedoeld om het informele netwerk in het dorp te versterken. Het trefpunt zou de inwoners van het dorp moeten ondersteunen bij het regelen van de zorg voor elkaar. Ook zou het een informatie- en adviesfunctie kunnen bieden op het gebied van wonen, zorg en welzijn. Daarbij zouden in het trefpunt een aantal voorzieningen aangeboden kunnen worden die het informele netwerk in het dorp ondersteunen zoals bijvoorbeeld een eetpunt. PON-rapportage: TREFPUNT PERSOONLIJKE DIENSTVERLENING IN VORSTENBOSCH 7

3 Peiling van het draagvlak 3.1 Achtergrondgegevens In totaal wonen er 740 huishoudens in Vorstenbosch waarvan 429 huishoudens de vragenlijst hebben ingevuld en geretourneerd. Hiermee is een respons van 58% bereikt. Mede dankzij de inspanningen van alle vrijwilligers die de lijsten huis aan huis hebben opgehaald is deze goede respons bereikt. De respons geeft een goed beeld van de behoeften en wensen die leven bij de inwoners van Vorstenbosch. Zowel mannen als vrouwen van verschillende leeftijden hebben de vragenlijst ingevuld. Vrouwen zijn in de meerderheid: 62% van alle respondenten blijkt namelijk een vrouw te zijn. De overige 38% van de vragenlijsten is ingevuld door een man. Wellicht dat vrouwen meer affiniteit met het onderwerp hebben. Landelijke cijfers wijzen uit dat zorgtaken nog steeds met name door vrouwen worden uitgevoerd. Bij 35% van de respondenten is minstens één persoon in het huishouden ouder dan 60 jaar. Kijkend naar de dagelijkse dagbesteding blijkt 40% van de personen die de vragenlijst hebben ingevuld een betaalde baan te vervullen, 35% is huisvrouw of -man, 22% is gepensioneerd en 3% is arbeidsongeschikt of werkloos. Er is tevens achtergrondinformatie verzameld over hoe mensen tegen het gemeenschapshuis De Stuik aankijken. Dit beeld kan namelijk van invloed zijn op de mate waarin zij het een goed idee vinden om daar een Trefpunt voor persoonlijke dienstverlening op te zetten. Een ruime meerderheid van 74% van de respondenten bezoekt vaak tot regelmatig De Stuik. De meeste respondenten die bekend zijn met het aanbod, zijn ook tevreden hierover. Een derde deel van de huishoudens weet te weinig over het aanbod van De Stuik om hierover een mening te hebben. Dit heeft te maken met het feit dat een kwart van de huishoudens aangeeft nooit in De Stuik te komen. Ook valt het op dat mensen niet op de hoogte zijn van de dansactiviteiten die voor jongeren plaatsvinden in De Stuik zoals jeugdballet en streetdance. Ook activiteiten van Kwart voor 12 (Jong Nederland) en de sportactiviteiten in de gymzaal lijken niet bij iedereen bekend. Sommigen geven namelijk aan meer behoefte te hebben aan activiteiten voor jongeren op het gebied van sport en dans. 3.2 Huidig gebruik van zorg In de enquête hebben we gevraagd wie op grond van familiebanden of andere duurzame relaties zorg verleent aan anderen in zijn omgeving. Dit wordt mantelzorg genoemd. Tevens hebben we gevraagd wie er zorg aan anderen verleent vanuit een vrijwilligersorganisatie. Mantelzorg en vrijwilligerswerk wordt samen aangeduid met informele zorg. 8 PON-rapportage: TREFPUNT PERSOONLIJKE DIENSTVERLENING IN VORSTENBOSCH

Als de informele zorg niet meer volstaat komt de professionele zorg pas om de hoek kijken. Om een beeld te krijgen hoeveel mensen in Vorstenbosch hier gebruik van maken hebben we ook navraag gedaan naar het gebruik van huishoudelijke zorg, wijkverpleging, dagverzorging en gehandicaptenzorg. Tabel 1: Informeel en professioneel zorggebruik (n=429) Huidig zorggebruik % huishoudens Familiezorg (mantelzorg) 12% Zorg van een vrijwilligersorganisatie 6% Huishoudelijke hulp 7% Wijkverpleging 3% Gehandicaptenzorg 2% De dagopvang van een verzorgings- of verpleeghuis 2% In tabel 1 is te zien dat het grootste deel van de zorgvragen in Vorstenbosch nu wordt opgevangen door het informele netwerk: 12% van de huishoudens ontvangt wekelijks mantelzorg en 6% krijgt hulp van een vrijwilligersorganisatie. Een relatief kleine groep van de huishoudens in Vorstenbosch maakt nu gebruik van professionele zorg. Huishoudelijke hulp scoort hierbij nog het hoogst met 7% van de huishoudens. Het gebruik van de overige vormen van wijkverpleging, gehandicaptenzorg en bezoek aan de dagopvang scoren 3% of lager. Wellicht dat het bezoek aan de dagopvang ook laag scoort omdat mensen hiervoor zijn aangewezen op een voorziening in een andere grotere kern. Als de percentages worden uitgedrukt in aantallen huishoudens blijkt dat over het algemeen genomen slechts een kleine groep inwoners van Vorstenbosch gebruik maakt van de zorg van anderen. Afhankelijk van de soort zorgvoorziening varieert dit van 51 huishoudens tot 6 huishoudens. 3.3 Mogelijke functies in het trefpunt Tabel 2: Gebruik van mogelijke functies van het trefpunt (n=429) Gebruik van het Trefpunt Persoonlijke Dienstverlening % huishoudens Bemiddeling bij het regelen van de zorg 71% Afhaalpunt apotheek 59% Spreekuren van professionals zoals de huisarts, de verpleegkundige, de ouderenadviseur en de woonconsulent 42% Afhaalpunt bibliotheek 33% Informatiepunt over wonen, welzijn en zorg 26% Prikdienst 24% Eetcafé 22% Informatiebijeenkomsten van bijvoorbeeld de zorgverzekeraar of zorgaanbieders 22% PON-rapportage: TREFPUNT PERSOONLIJKE DIENSTVERLENING IN VORSTENBOSCH 9

Weegspreekuur 13% Vrijwillige hulpdienst en klussendienst 12% Kinderopvang en buitenschoolse opvang 11% Dagopvang (ook huidige gebruikers geïnteresseerd) 9% Telefooncirkel 8% In de paragrafen 3.3.1 tot en met 3.3.6 lichten we de tabel nader toe. 3.3.1 Medische zorg In tabel 2 is te zien dat de aanwezigheid van medische hulpverleners en zorgen dienstverleners in De Stuik zoals een zorgbemiddelaar (71%), een apotheker (59%) of de huisarts/verpleegkundige (42%) zeer op prijs gesteld wordt. Uit paragraaf 3.2 blijkt echter dat het gebruik van deze voorzieningen erg klein is. Hierdoor zal het dus moeilijk zijn om aan deze wens te voldoen. Ervaringen elders tonen ook aan dat de hiervoor gereserveerde ruimten in gemeenschapshuizen in kleinere kernen niet rendabel blijken te zijn en vaak leeg staan. Een klein aantal respondenten maakt een aanvullende opmerking ten aanzien van de zorgvoorzieningen. Zij vinden dat er geen extra voorzieningen nodig zijn in Vorstenbosch omdat deze binnen een straal van 5 kilometer aanwezig zijn. Zij geven aan dat de meeste mensen mobiel genoeg zijn om deze voorzieningen te bereiken. 3.3.2 Bibliotheek De behoefte aan een bibliotheekvoorziening scoort ook hoog in de enquête met 33%. Er zijn inmiddels ook voorbeelden bekend van gemeenschapshuizen waar een bibliotheekfunctie aanwezig is dankzij de hulp van vrijwilligers. 3.3.3 Informatiepunt Ongeveer een kwart van de respondenten geeft ook aan een informatiepunt over wonen, zorg en welzijn en een prikdienst belangrijk te vinden in Vorstenbosch. Ten aanzien van het informatiepunt kan hetzelfde vraagteken geplaatst worden als bij de aanwezigheid van professionals. Mensen maken hier namelijk pas gebruik van als ze zelf een hulpvraag hebben of iemand in hun omgeving op zoek is naar hulp. Het gaat om een relatief kleine groep inwoners. Ervaringen elders wijzen ook uit dat bijvoorbeeld folderrekken en andere vormen van documentatie vaak niet intensief gebruikt worden. Wellicht dat een digitaal informatiepunt meer mogelijkheden kan bieden in een kleine kern. In aanvulling hierop zouden informatiebijeenkomsten over de zorg georganiseerd kunnen worden door bijvoorbeeld een zorgverzekeraar of zorgaanbieder in de regio. Hierbij heeft 22% van de respondenten behoefte aan. De overige voorzieningen scoren lager dan 24%. Hierbij dient de kanttekening gemaakt te worden dat het gaat om specifieke activiteiten voor kleinere specifieke doelgroepen in Vorstenbosch. 10 PON-rapportage: TREFPUNT PERSOONLIJKE DIENSTVERLENING IN VORSTENBOSCH

3.3.4 Eetcafé en dagopvang Belangstelling voor een eetcafé scoort redelijk hoog met 22%. De dagopvang voor ouderen scoort wat lager met 9%. Dit heeft vermoedelijk te maken met het feit dat een eetcafé laagdrempelig is en een leuke manier van ontmoeting tot stand brengt tussen ouderen en andere inwoners. Het heeft hierdoor een ander imago dan de dagopvang. De dagopvang straalt meer uit dat het bedoeld is voor meer hulpbehoevende ouderen. Respondenten van verschillende leeftijdsgroepen geven aan gebruik te willen maken van het eetcafé. In totaal gaat het om 89 huishoudens. Hiervan zijn 43 respondenten ouder dan 60 jaar. Van de 89 huishoudens denkt 66% één keer per week van een eetcafé in De Stuik gebruik te zullen maken en 34% meer dan één keer per week. De meerderheid van de huishoudens, namelijk 79% wil hooguit tussen de 5 en 10 euro betalen voor een maaltijd. Van de 35 huishoudens die de dagopvang zouden bezoeken, wil 54% één keer per week hier gebruik van maken en denkt 46% aan meer dan één keer per week. Van de mensen die reeds gebruik maken van een dagopvang buiten Vorstenbosch geven enkelen ook aan graag dichter bij in De Stuik een dagopvang te willen bezoeken. In totaal zijn 31 huishoudens bereid tot het betalen van een eigen bijdrage. 3.3.5 Kinderopvang en buitenschoolse opvang Ten aanzien van de kinderopvang en de buitenschoolse opvang (BSO) hebben we in de enquête gevraagd naar de manier waarop ouders met jonge kinderen dit nu geregeld hebben. In Vorstenbosch is hiervoor namelijk geen erkende voorziening aanwezig. Net als bij de zorg voor hulpbehoevende mensen blijkt dat kinderen met name worden opgevangen door het eigen informele netwerk (82%). Het valt op dat 24 van de 38 huishoudens die opvang hebben geregeld voor hun kind, aangeven ook gebruik te zullen maken van een opvang als deze in De Stuik aanwezig zou zijn. Wellicht dat het informele netwerk soms ook belast of verhinderd is. Hiervoor zou het handig zijn als er uitwijkmogelijkheden in Vorstenbosch aanwezig zouden zijn. Daarbij geven 8 huishoudens met het oog op hun toekomstige situatie aan gebruik te zullen maken van een kinderopvang of buitenschoolse opvang in De Stuik. Hiermee komen we op een totaal van 46 huishoudens. 3.3.6 Vrijwillige hulpdienst en telefooncirkel In Vorstenbosch zijn vrijwilligersorganisaties zoals de Zonnebloem en de Parochiële werkgroep actief. Daarnaast is er ook een regionale welzijnsorganisatie die bepaalde vrijwillige diensten aanbiedt. Ook bestaat er een telefooncirkel. Toch scoort de opzet van een vrijwillige hulpdienst en klussendienst in De Stuik met 12% en een telefooncirkel met 8%. Misschien zijn sommige inwoners niet op de hoogte van het bestaande aanbod. Daarnaast kan het zijn dat het vrijwilligerswerk minder gericht is op het ondersteunen van mantelzorgers. Daarom is het van belang om uit te zoeken in hoeverre de bestaande vrijwilligersorganisaties nu ook mantelzorgers ondersteunen. Ook is het interessant om inzicht te krijgen in hoeverre inwoners van Vorstenbosch zich voor beide activiteiten in Vorstenbosch willen inzetten. De volgende paragraaf geeft onder andere een antwoord hierop. PON-rapportage: TREFPUNT PERSOONLIJKE DIENSTVERLENING IN VORSTENBOSCH 11

3.4 Bereidheid tot eigen inzet De bovenstaande voorzieningen zijn alleen in een kleine kern mogelijk als ook de inwoners van het dorp hier actief als vrijwilliger een bijdrage aanleveren. Daarom hebben we ook de bereidheid tot de eigen inzet gepeild. Tabel 3: Bereidheid tot zorgverlening aan anderen in het dorp (n=429) Bereidheid tot eigen inzet Aantal huishoudens Verleent reeds mantelzorg 59 Verleent reeds vrijwilligerswerk 34 Interesse in vrijwilligerswerk 25 Bereid om hulp te verlenen tegen betaling via het PGB 47 Interesse in vrijwilligerswerk bij het eetpunt 33 Interesse in vrijwilligerswerk bij de dagopvang 76 Bereid om contactpersoon te zijn voor een telefooncirkel 60 Tabel 3 toont aan dat een nieuwe groep inwoners die nog geen mantelzorg of vrijwilligerswerk verlenen bereid is om zich in te zetten voor anderen in het dorp. Zo geven 25 huishoudens aan interesse te hebben in vrijwilligerswerk. Deze bereidheid neemt toe als tegen betaling via een persoongebonden budget (PGB) zorg aan elkaar geboden kan worden. In dat geval geven 47 respondenten aan zorg te willen verlenen aan anderen. Ook blijken 41 mensen die reeds mantelzorg of vrijwilligerswerk verlenen interesse te hebben om via een PGB deze hulp te bieden. Een grote groep van 76 mensen geeft aan vrijwilligerswerk te willen vervullen als er in De Stuik een dagopvang komt. Met name huisvrouwen of -mannen blijken hier interesse voor te hebben. Ook voor de telefooncirkel geven 60 mensen aan contactpersoon te willen zijn. Bij het eetpunt zijn minder mensen bereid tot vrijwilligerswerk. Toch geven ook hier 33 mensen aan bereid te zijn tot een vrijwillige bijdrage. Ook hier is de meerderheid van deze groep huisvrouw/-man. 12 PON-rapportage: TREFPUNT PERSOONLIJKE DIENSTVERLENING IN VORSTENBOSCH

4 Conclusies en aanbevelingen Op basis van de hoge respons van 58% geeft de enquête een goed inzicht in het huidige zorggebruik van de inwoners van Vorstenbosch. Ook geeft de enquête een goed beeld over hoe de inwoners van Vorstenbosch aankijken tegen de mogelijke komst van een Trefpunt Persoonlijke Dienstverlening in De Stuik. We formuleren ten aanzien van deze beide punten een aantal conclusies en aanbevelingen. 4.1 De zorg voor elkaar Het merendeel van de zorgvragen in Vorstenbosch wordt opgevangen door het informele netwerk. Het zijn met name de mantelzorgers die zorg opvangen. Een iets kleinere groep ontvangt ook hulp van een vrijwilligersorganisatie. De groep mensen die gebruik maakt van professionele zorg is zeer gering. Dit komt overeen met landelijke gegevens waaruit blijkt dat 80% van de zorg- en welzijnsvragen wordt opgevangen door mantelzorgers. We kunnen concluderen dat mensen in Vorstenbosch net als in de rest van Nederland nog steeds vanzelfsprekend voor elkaar zorgen. Dankzij de mantelzorg kunnen mensen ook zo lang mogelijk thuis blijven wonen. Vanwege de dubbele vergrijzing zijn er echter steeds meer mantelzorgers nodig in de toekomst. De druk neemt met name toe omdat mantelzorgers een steeds belangrijkere rol door de overheid toebedeeld krijgen. In de Wet Maatschappelijke Ondersteuning doet de overheid een groter beroep op de mantelzorg en het vrijwilligerswerk. Het Trefpunt Persoonlijke Dienstverlening zal daarom mantelzorgers ondersteuning moeten bieden. Daarnaast tonen de cijfers aan dat ook de kinderopvang en buitenschoolse opvang met name wordt opgevangen door het informele netwerk in Vorstenbosch. Meer dan de helft van de mensen die opvang geregeld hebben geven aan dat zij gebruik zouden willen maken van een opvang in De Stuik. Hieruit concluderen we dat het ook de moeite waard is om uit te zoeken welke ondersteuning het trefpunt zou kunnen bieden aan dit informele netwerk. 4.2 Een integraal aanbod van voorzieningen Verschillende groepen inwoners in Vorstenbosch geven aan behoefte te hebben aan extra voorzieningen die ondergebracht worden in een trefpunt in De Stuik. Op basis hiervan constateren we dat er draagvlak in het dorp aanwezig is voor de opzet van een trefpunt. Niet alleen hulpbehoevende mensen en hun mantelzorgers hebben behoefte aan een aantal activiteiten op het gebied van zorg en ontmoeting in De Stuik. Ook ouders met jonge kinderen geven aan gebruik te willen maken van een opvangvoorziening voor kinderen. Daarbij geeft een breder publiek aan behoefte te hebben aan een informatie- en adviesfunctie op het gebied van zorg, wonen en welzijn en een bibliotheekfunctie. Het Trefpunt zal daarom een integraal aanbod moeten bieden. PON-rapportage: TREFPUNT PERSOONLIJKE DIENSTVERLENING IN VORSTENBOSCH 13

4.3 Een vangnet voor zorgvragers Een spreekuur van professionals in het trefpunt zoals een huisarts, een zorgbemiddelaar of een verpleegkundige en een apotheekfunctie worden het meest op prijs gesteld. De groep die dit wenst is vele malen groter dan de groep hulpbehoevende mensen in Vorstenbosch. Daarom schatten we in dat spreekuren van allerlei professionals en een afhaalpunt voor de apotheek in een kern met de grootte van Vorstenbosch niet rendabel genoeg zullen zijn om in het trefpunt te realiseren. Het is echter wel belangrijk om voor deze kleine groep toch een goed vangnet te creëren. We raden daarom de werkgroep aan in te zetten op activiteiten die het informele netwerk kunnen versterken in het dorp. 4.4 Versterking van het informele netwerk Drie activiteiten die het informele netwerk kunnen versterken zijn de moeite waard om nader te onderzoeken: 1 een vrijwillige hulpdienst; 2 een eetcafé; 3 een dagopvang. De groep mensen die aangeeft regelmatig gebruik te willen maken van deze drie activiteiten lijkt op het eerste gezicht groot genoeg om te komen tot rendabele voorzieningen. Ook geeft een grote groep inwoners aan zich in te willen zetten als vrijwilliger voor de drie activiteiten. Dit laatste zorgt voor extra binding met het dorp. Ook worden dergelijke voorzieningen mede door de inzet van vrijwilligers rendabel in een kleine kern als Vorstenbosch. Een eetcafé spreekt mensen meer aan dan een dagopvang. Daarom zou het goed zijn om te beginnen met de opzet van een eetcafé. In Loosbroek is onlangs een eetpunt opgericht door vrijwilligers in nauwe samenwerking met Bernezorg. Wellicht dat een vergelijkbaar concept in De Stuik in Vorstenbosch te realiseren is. De foyer biedt hiervoor ruimte. In een later stadium zou gekeken kunnen worden naar de invulling van een project dagopvang. In de enquête geeft een nieuwe groep mensen aan geïnteresseerd te zijn in het verlenen van zorg aan anderen in het dorp op vrijwillige basis of tegen vergoeding via een persoonsgebonden budget. In afstemming met bestaande vrijwilligersorganisaties zou gekeken kunnen worden hoe de vraag en het aanbod van vrijwilligers lokaal in Vorstenbosch geregeld zou kunnen worden vanuit het trefpunt. We bevelen aan om in gesprek te gaan met de gemeente Bernheze over de bovenstaande drie activiteiten. Deze vallen immers onder hun budgetverantwoordelijkheid via de Wet Maatschappelijke Ondersteuning. 4.5 Een digitale informatie- en adviesfunctie Ofschoon de groep respondenten die pleiten voor een informatie- en adviespunt op het gebied van wonen, zorg en welzijn zeer groot is, weten we uit ervaring dat een relatief kleine groep met een hulpvraag hier gebruik van zal 14 PON-rapportage: TREFPUNT PERSOONLIJKE DIENSTVERLENING IN VORSTENBOSCH

maken. We raden daarom aan in eerste instantie in te zetten op een digitale informatie- en adviesfunctie. In De Stuik is een computerhoek aanwezig. Wellicht dat via deze hoek een digitale aansluiting gezocht kan worden op het zorgloket, het loket van de gemeente en toegang tot de thuiszorg en andere zorginstellingen, de woningcorporatie, de welzijnsinstelling en het VVV-kantoor. Om mensen op weg te helpen met de computer zou met regelmaat een introductiebijeenkomst gehouden kunnen worden door een vrijwilliger over het gebruik van de computer. Ook zou er misschien 1 keer per week een vrijwilliger een paar uur aanwezig kunnen zijn om mensen te begeleiden. Het is verstandig om na te gaan of er mensen in Vorstenbosch interesse hebben voor dit type vrijwilligerswerk. Een verdergaande optie kan zijn om te kijken of er bijvoorbeeld bij de thuiszorg technologische mogelijkheden zijn om op afstand advies te kunnen bieden via internet. 4.6 De opvang van kinderen De behoefte aan kinderopvang en buitenschoolse opvang (BSO) in De Stuik zal nader onderzocht moeten worden. Hiervoor zal de werkgroep in gesprek moeten met ouders en het informele netwerk van kinderopvang. Waarom hebben ouders hier nu precies behoefte aan? En aan welke activiteiten heeft het informele netwerk dat nu de opvang veelal biedt behoefte? Ook zal met de basisschool en de ouderraad contact gelegd moeten worden om af te stemmen met de ontwikkelingen die daar plaatsvinden op dit terrein. Om het informele netwerk te ontlasten zou een programma van activiteiten samengesteld kunnen worden in de Stuik. Hierbij zou ook een verbinding gelegd kunnen worden met muziek en bewegen. Ten aanzien van dit laatste zou ook de gymzaal beter benut kunnen worden overdag. Aangezien de basisschool achter De Stuik ligt zou er gemakkelijk een veilige looproute gerealiseerd kunnen worden tussen de school en De Stuik en de gymzaal. Ook zullen de mogelijkheden van een particulier initiatief voor een kinderopvang en BSO onderzocht moeten worden. Aangezien een kantoor van Humanitas in het gebouw van De Stuik zit raden we aan met hen ook contact te leggen. 4.7 Een bibliotheekfunctie In Vorstenbosch komt 1 keer per week een bibliotheekbus voorrijden. Een grote groep respondenten geeft echter aan behoefte te hebben aan een bibliotheekfunctie in het trefpunt. We raden aan om met de bibliotheek contact te leggen om een beeld te krijgen over het aantal leden dat zij hebben in Vorstenbosch. Ook is het van belang om met hen te kijken naar de mogelijkheden om een afhaalpunt in De Stuik te realiseren. Een andere optie is om de bibliotheekfunctie net als in Loosbroek onder te brengen bij de basisschool. Hierover zal gesproken moeten worden met de directeur van de basisschool. Daarbij is het van belang om na te gaan of er interesse bestaat voor het vervullen van vrijwilligerswerk voor de bibliotheekfunctie. PON-rapportage: TREFPUNT PERSOONLIJKE DIENSTVERLENING IN VORSTENBOSCH 15

5 Hoe nu verder? Via de enquête hebben we belevinggerichte informatie over de behoeften, wensen en eigen bijdragen van de inwoners van het dorp verzameld. Op basis hiervan kan de werkgroep een eerste keuze maken in de activiteiten die opgezet zouden kunnen worden in het trefpunt. Nu is het zaak om de feiten en mogelijkheden van de organisaties te verzamelen. Op basis hiervan kunnen reële keuzes gemaakt worden in de actiepunten. Met de volgende organisaties zal een oriënterend gesprek gevoerd moeten worden: - gemeente Bernheze; - de basisschool Op Weg; - de ouderraad; - vrijwilligersorganisaties; - het Gilde en sommige verenigingen; - Humanitas; - de peuterspeelzaal; - Bernezorg; - de bibliotheek Bernheze. In de gesprekken wordt nagegaan in hoeverre de bevindingen van de enquête herkenbaar zijn. De ontwikkelingen worden besproken. Ook wordt nagegaan of de organisaties mogelijkheden zien om mee te denken en mee te werken aan de opzet van het trefpunt. Op basis van de gesprekken zal een projectgroep opgericht moeten worden met de belanghebbende partijen die samen de kar trekken en het concept uitwerken. Vervolgens zullen de inwoners van het dorp geïnformeerd moeten worden over de resultaten van de enquête en de oriënterende gesprekken met de organisaties tijdens een inwonersavond. Zij zullen aan de hand van discussieronden ook mee kunnen werken aan het verder uitwerken van de uitgangspunten van het Trefpunt Persoonlijke Dienstverlening. We raden de werkgroep aan niet alleen organisaties te verbinden aan de plannen. Zij zullen ook meerdere inwoners moeten mobiliseren om de haalbaarheid nader te onderzoeken van de verschillende activiteiten van het trefpunt. De inwoners kunnen de inzet van het dorp nader onderzoeken vanuit verschillende werkgroepen. Tijdens de inwonersavond kunnen inwoners hiertoe uitgenodigd worden. Aanvullend zullen via de parochieberichten en bestaande netwerken mensen geworven moeten worden om deel te nemen in een werkgroep. We schatten in dat in juli 2006 de eerste plannen gepresenteerd kunnen worden tijdens een inwonersavond. In het najaar zou gestart kunnen gaan worden met de realisatie in verschillende fasen. 16 PON-rapportage: TREFPUNT PERSOONLIJKE DIENSTVERLENING IN VORSTENBOSCH

Bijlage 1: Vragenlijst Instructie voor het invullen van de vragenlijst Deze vragenlijst wordt geautomatiseerd verwerkt. Daarom is het belangrijk dat u: - de vragenlijst niet kreukt; - de vragenlijst invult met een zwarte of blauwe pen (geen rode pen en geen viltstift); - een duidelijk kruisje zet in het vakje van uw keuze (het vakje niet helemaal inkleuren!). Bijvoorbeeld: 1 Bent u een man of een vrouw? man vrouw (u heeft nu ingevuld dat u een vrouw bent) Als u per ongeluk het verkeerde vakje heeft aangekruist, moet u het goede vakje helemaal inkleuren. 1 Bent u een man of een vrouw? man (u heeft nu ingevuld dat u een man bent) vrouw Belangrijk! - Bij sommige vragen kunt u meerdere antwoorden geven en dus meerdere hokjes aankruisen. Dit staat apart vermeld bij de vragen. - Als niets staat vermeld is het de bedoeling dat u maar één hokje aankruist. - Het is belangrijk dat u de vragen beantwoordt, ook al vindt u het soms moeilijk om een antwoord te geven. Er zijn geen goede of foute antwoorden. PON-rapportage: TREFPUNT PERSOONLIJKE DIENSTVERLENING IN VORSTENBOSCH 17

1 Gemeenschapshuis de Stuik In het gemeenschapshuis is nog ruimte beschikbaar voor het aanbieden van bepaalde zorgvoorzieningen en activiteiten. Alvorens hier meer over te vragen willen we in het algemeen van u weten hoe u nu denkt over het huidige aanbod van het gemeenschapshuis en welke nieuwe activiteiten er nog meer een plek zouden moeten hebben in de Stuik. 1a Het huidige aanbod 1 Bent u bekend met het aanbod van het gemeenschapshuis? 2 Hoe vaak komt u bij het gemeenschapshuis? Nooit Regelmatig Vaak 3 Bent u tevreden met het aanbod van het gemeenschapshuis? In het gemeenschapshuis kunnen vergaderruimten gehuurd worden. Ook vinden er activiteiten voor ouderen plaats zoals biljarten, koersbal, kaarten en dansen. Inmiddels is er ook een fysiotherapeut en logopediste enkele uren per week aanwezig in het gemeenschapshuis. Matig Weet niet 4 Wat kan in uw ogen anders of beter in het gemeenschapshuis? 1b Extra activiteiten 5 Van welke voorzieningen zou u of uw gezinsleden daadwerkelijk gebruik maken als deze in het gemeenschapshuis aanwezig zouden zijn? Afhaalpunt bibliotheek Creatieve activiteiten zoals schilderen, houtbewerking en handwerken Cursussen Informatiepunt over wonen, welzijn en zorg Informatiebijeenkomsten van bijvoorbeeld de zorgverzekeraar of zorgaanbieders Prikdienst Vrijwillige hulpdienst en klussendienst Spreekuren van professionals zoals een verpleegkundige/huisarts, ouderenadviseur en woonconsulent Afhaalpunt apotheek 18 PON-rapportage: TREFPUNT PERSOONLIJKE DIENSTVERLENING IN VORSTENBOSCH

2 Familiezorg en vrijwillige hulp (Informele zorg) Via de nieuwe Wet voor Maatschappelijke Ondersteuning (de WMO) die in 2006 in gaat, kan een gemeente een budget voor ieder dorp beschikbaar stellen om mantelzorgers en vrijwilligers extra te ondersteunen. Daarbij gaan de gemeenten de huishoudelijke zorg voor hun inwoners regelen. De inwoners die in aanmerking komen voor de huishoudelijke zorg kunnen er ook voor kiezen om dit zelf te regelen. Zij kunnen met behulp van een persoonsgebonden budget bijvoorbeeld een familielid of kennis hiervoor inschakelen en betalen. Het is belangrijk om op tijd samen als dorp aan de gemeente Bernheze te laten weten welke zorg er momenteel geboden wordt en aan welke zorg behoefte is. Om deze reden wil de dorpsraad graag van u weten of u momenteel mantelzorg (zorg voor een familielid of andere dierbare) of vrijwilligerswerk verleent of ontvangt. Ook willen we graag weten of u gebruik maakt van professionele zorg. 2a Zorg verlenen aan hulpbehoevenden in het dorp 6 Verleent u momenteel zorg aan een familielid of goede kennis met een (chronische) ziekte of handicap? nee 7 Verleent u momenteel hulp aan anderen in uw dorp vanuit een vrijwilligersorganisatie zoals bijvoorbeeld de Parochie bezoekgroep, Tafeltje Dekje, het Rode Kruis of de Zonnebloem?, maar ik heb wel interesse om op vrijwillige basis zorg aan anderen in mijn dorp te bieden 8 Via een persoonsgebonden budget kan een hulpbehoevende u ook betalen voor de zorg die u verleent. Bent u bereid om tegen betaling zorg aan anderen in het dorp te bieden? 2b Zorg ontvangen van een mantelzorger of vrijwilliger 9 Heeft u de afgelopen 3 maanden minstens 1 keer in de week zorg ontvangen van familieleden of goede kennissen? PON-rapportage: TREFPUNT PERSOONLIJKE DIENSTVERLENING IN VORSTENBOSCH 19

10 Heeft u de afgelopen 3 maanden hulp gekregen van een vrijwilligersorganisatie zoals bijvoorbeeld de Parochie bezoekgroep, Tafeltje Dekje, het Rode Kruis of de Zonnebloem? 3 Professionele zorg en opvang 11 Heeft u de afgelopen 3 maanden huishoudelijke hulp gekregen van de thuiszorg? 12 Heeft u de afgelopen 3 maanden wijkverpleging ontvangen van de thuiszorg? 13 Heeft u de afgelopen 3 maanden gebruik gemaakt van de dagopvang/ dagverzorging van een verzorgingshuis of verpleeghuis? 14 Heeft u de afgelopen 3 maanden gebruik gemaakt van een voorziening van een instelling voor gehandicaptenzorg? In Vorstenbosch is geen voorziening voor kinder- en naschoolse opvang. 15 Maakt u gebruik van een bepaalde vorm van kinderopvang en/of naschoolse opvang?, ga verder naar vraag 17 16 Van welke vorm van kinderopvang en/of naschoolse opvang maakt u nu gebruik? Een erkende voorziening buiten Vorstenbosch Een particulier initiatief of opvang geboden door iemand van het eigen persoonlijke netwerk 17 Mist u bepaalde zorgvoorzieningen of activiteiten in Vorstenbosch? 20 PON-rapportage: TREFPUNT PERSOONLIJKE DIENSTVERLENING IN VORSTENBOSCH

18 Wat kan in uw ogen anders of beter in het huidige aanbod van zorgvoorzieningen zoals de thuiszorg, het verpleeghuis of verzorgingshuis, de huisarts en apotheek, kinderopvang en naschoolse opvang? 4 Trefpunt Persoonlijke Dienstverlening in de Stuik In het gemeenschapshuis De Stuik is nog ruimte voor een aanbod van zorg. In De Stuik zou een Trefpunt voor persoonlijke dienstverlening ondersteuning kunnen bieden bij het regelen van de zorg voor elkaar in het dorp. Ook zou een Trefpunt u kunnen informeren over de mogelijkheden van professionele zorg en eventueel u ook met hen in contact kunnen brengen. Daarnaast zou het Trefpunt bepaalde voorzieningen zoals een weegspreekuur voor zuigelingen, een dagopvang of een eetpunt aan kunnen bieden in de Stuik. De dorpsraad wil graag van u weten of een Trefpunt voor persoonlijke dienstverlening in de Stuik iets voor u kan betekenen en in welke behoeften het Trefpunt zou moeten voorzien? 4a Informatie- en adviespunt 19 Via verschillende bronnen kunt u nu informatie verkrijgen over het huidige zorgaanbod. Dit kan via de huisarts, de gemeentegids, internet en mogelijk ook een plaatselijke krant. Een Trefpunt in de Stuik zou een lokaal informatie- en adviespunt in het dorp kunnen zijn waar u terechtkunt met al u vragen over de zorg. Zou u hier gebruik van maken? Nu nog niet Weet niet/geen mening 4b Bemiddeling 20 Het Trefpunt zou u op weg kunnen helpen bij het regelen van de zorg die u nodig heeft. Zou u nu of in de toekomst hier behoefte aan hebben? PON-rapportage: TREFPUNT PERSOONLIJKE DIENSTVERLENING IN VORSTENBOSCH 21

4c Weegspreekuur 21 In Vorstenbosch is geen consultatiebureau. Als er in de Stuik een weegspreekuur door de wijkverpleegkundige gehouden zou worden, zou u hier gebruik van maken? Deze vraag is niet van toepassing op mijn huidige situatie 4d Kinderopvang/naschoolse opvang 22 Als er in de Stuik kinderopvang en naschoolse opvang geboden zou worden, zou u hier dan gebruik van maken? Deze vraag is niet van toepassing op mijn huidige situatie 4e Eetcafé 23 Als er in het Trefpunt van de Stuik een eetcafé zou worden opgezet, zou u daar dan gebruik van maken?, ga verder naar vraag 26 24 Zo ja, hoeveel keer per week zou u gebruik willen maken van het eetcafé? 1 keer per week Meer dan 1 keer per week 25 Hoeveel zou u hooguit willen betalen voor een maaltijd bij het eetcafé? Minder dan 5,-- Tussen de 5,-- en 10, -- Meer dan 10,-- 26 Bent u bereid om als vrijwilliger tegen een vrijwilligersvergoeding te koken voor het eetcafé? 4f Dagopvang 27 Als er in de Stuik een dagopvang voor bijvoorbeeld ouderen, chronisch zieken en/of gehandicapten zou worden opgezet, zou u daar dan gebruik van willen maken?, ga verder naar vraag 30 Niet van toepassing, ga verder naar vraag 30 22 PON-rapportage: TREFPUNT PERSOONLIJKE DIENSTVERLENING IN VORSTENBOSCH

28 Zo ja, hoeveel keer per week zou u gebruik willen maken van de dagopvang? 1 keer per week Meer dan 1 keer per week 29 Zou u een eigen bijdrage willen betalen indien u het niet vergoed krijgt via uw zorgverzekeraar? 30 Bent u bereid om als vrijwilliger tegen een vrijwilligersvergoeding te helpen op de dagopvang in de Stuik? 4g Telefooncirkel 31 In sommige dorpen houden ouderen een oogje voor elkaar in het zeil via een telefooncirkel. Concreet betekent dit dat zij iedere ochtend elkaar op een bepaald tijdstip bellen om te weten of alles goed is en ook om gewoon even een praatje te maken. Als in Vorstenbosch een telefooncirkel zou worden opgezet zou u daar dan gebruik van willen maken?, want dit heb ik zelf al geregeld Niet van toepassing 32 Bent u bereid om als contactpersoon te fungeren en zo nodig ondersteuning te bieden aan een groep ouderen die verbonden zijn aan een telefooncirkel? 5 Persoonlijke gegevens 33 Bent u: Een man of Een vrouw 34 Wat is uw leeftijd? 18-30 31-45 46-60 61-75 Ouder dan 75 PON-rapportage: TREFPUNT PERSOONLIJKE DIENSTVERLENING IN VORSTENBOSCH 23

35 Wat is uw belangrijkste dagelijkse bezigheid (uitgedrukt in aantal uren per week) Huisvrouw/-man Betaald werk fulltime Betaald werk parttime Werkloos Arbeidsongeschikt VUT/gepensioneerd 36 Kunt u aangeven hoe uw huishouden is samengesteld? éénpersoonshuishouden gehuwd/samenwonend stel zonder thuiswonende kinderen eenoudergezin met thuiswonende kind(eren), aantal kinderen tweeoudergezin met thuiswonende kind(eren), aantal kinderen 37 Heeft u nog opmerkingen naar aanleiding van deze vragenlijst? De vragenlijst wordt persoonlijk weer bij u opgehaald in de week van 21 november door één van de leden van de dorpsraad en een aantal andere vrijwilligers uit het dorp. Op- en aanmerkingen kunt u e-mailen naar: dorpsraadvorstenbosch@hotmail.com Mocht u nog één en ander persoonlijk willen toelichten dan kunt u zich richten tot de persoon die de envelop komt ophalen. We zullen u van de uitkomsten en de verdere ontwikkelingen in Vorstenbosch op de hoogte houden. Hartelijk dank voor uw medewerking! Dorpsraad Vorstenbosch en Bestuur De Stuik 24 PON-rapportage: TREFPUNT PERSOONLIJKE DIENSTVERLENING IN VORSTENBOSCH