KWALITEITSONDERZOEK MBO Rapport stelselonderzoek 2017 Deltion College Maatschappelijke zorg (persoonlijk begeleider specifieke doelgroepen) Plaats : BRIN nummer : 25PJ Onderzoeksnummer : 292503 Datum onderzoek : 1 en 2 februari 2017 Datum vaststelling : 7 juni 2017
Inhoudsopgave 1. Inleiding... 1 2. Conclusie en vervolg... 3 3. Resultaten... 3 3.1 Maatschappelijke zorg (persoonlijk begeleider specifieke doelgroepen) 3 3.1.1 Onderwijsproces... 3 3.1.2 Examinering en diplomering... 4 3.1.3 Onderwijsresultaten... 6 3.1.4 Kwaliteitszorg en ambitie... 6 3.1.5 Onderzoek naar overige wettelijke vereisten... 7 Bijlage I... 8
1. Inleiding Wat voor onderzoek heeft de inspectie gedaan? De inspectie voert dit onderzoek uit om in De Staat van het Onderwijs te kunnen rapporteren over de ontwikkelingen in het middelbaar beroepsonderwijs. Het onderzoek richt zich op de volgende vraag: voldoet de opleiding op de onderzochte gebieden en standaarden aan de basiskwaliteit, en daarmee aan de wettelijke eisen? We doen geen uitspraak over de kwaliteit van de opleiding als geheel. Voor het onderzoek is een aselecte steekproef getrokken van opleidingen. Bij Deltion College onderzochten we de in onderstaande tabel opgenomen opleidingen. Voor deze onderzoeken zijn separate rapporten opgesteld. In hoofdstuk 2 en 3 zijn de bevindingen van een van deze opleidingen opgenomen. De volgende opleidingen en kwalificaties zijn onderzocht: Opleidingen/Kwalificaties 95745, Allround schoonheidsspecialist 25403, Allround Schoonheidsspecialist 95081, Veiligheid en vakmanschap (Aankomend medewerker grondoptreden) 25416, Veiligheid en vakmanschap (Aankomend medewerker grondoptreden) 93686, Creatief vakman (Ontwerpend Meubelmaker) 25052, Ontwerpend Meubelmaker 94892, Juridisch medewerker Openbaar bestuur 25145, Juridisch-administratief dienstverlener 92662, Maatschappelijke Zorg (Persoonlijk begeleider specifieke doelgroepen) 90872, Tweewielertechniek (Fietstechnicus) 25231, Fietstechnicus Leerweg, niveau, locatie leerweg bol, niveau 4, leerweg bol, niveau 2, leerweg bol, niveau 4, leerweg bol, niveau 4, leerweg bbl, niveau 4, leerweg bbl, niveau 2, Dit rapport heeft in detail betrekking op de volgende opleiding/kwalificatie en onderzoeksonderdelen: Gebied Onderwijsresultaten Gebied Onderwijsproces, Schoolklimaat Kwaliteitszorg en ambitie en Wettelijke vereisten Gebied Examinering en diplomering Leerweg, niveau, locatie bc310 92662, Maatschappelijke Zorg (Persoonlijk begeleider specifieke doelgroepen) 92662, Maatschappelijke Zorg (Persoonlijk begeleider specifieke doelgroepen) leerweg bbl, niveau 4, Rapport kwaliteitsonderzoek mbo Deltion College Pagina 1 van 8
Werkwijze We gebruiken bij dit onderzoek het nieuwe waarderingskader (onderdeel van het onderzoekskader mbo 2017), dus inclusief de daarin opgenomen standaarden en normering. We onderzochten vijf kwaliteitsgebieden: onderwijsproces, examinering en diplomering, schoolklimaat, onderwijsresultaten, kwaliteitszorg en ambitie. We onderzochten daarbij dertien standaarden. We hebben vervolgens een oordeel gegeven over tien standaarden. In het kader van het kwaliteitsgebied Onderwijsproces wordt bij de standaard OP1 (Onderwijsprogramma) in ieder geval ingegaan op onze bevinden op het gebied van loopbaanoriëntatie en begeleiding omdat dit thema deel uitmaakt van de Staat van het Onderwijs 2018. De standaarden Ontwikkeling en begeleiding (OP2), Veiligheid (SK1) en Leerklimaat (SK2) hebben we wel onderzocht maar voorzien we niet van een oordeel. Bij één opleiding van Deltion College onderzochten en beoordeelden we de meldingen verzuim en vsv. Voor het onderzoek analyseerden we alle bij ons beschikbare informatie over de betreffende opleidingen en vulden dit aan met onderzoeken op locatie. Op locatie zijn onderwijsactiviteiten geobserveerd, documenten onderzocht en gesprekken gevoerd. Er is onder andere gesproken met studenten, docenten en management. Leeswijzer Hierna volgt eerst de conclusie en het vervolg van het onderzoek (hoofdstuk 2). Hoofdstuk 3 geeft voor de opleiding de resultaten van het onderzoek weer. Rapport kwaliteitsonderzoek mbo Deltion College Pagina 2 van 8
2. Conclusie en vervolg Vervolgtoezicht naar aanleiding van de onderzochte opleiding We voeren bij de opleiding Maatschappelijke Zorg (Persoonlijk begeleider specifieke doelgroepen) geen vervolgtoezicht uit, omdat we alle onderzochte en beoordeelde kwaliteitsgebieden en standaarden als voldoende hebben beoordeeld. 3. Resultaten In dit hoofdstuk lichten wij het resultaat van het kwaliteitsonderzoek van de opleiding toe. We geven per gebied en per beoordeelde standaard aan wat het oordeel is (voldoende of onvoldoende) en geven aan waar sprake is van een waardering goed. Het oordeel per gebied is gebaseerd op de beoordeling van de onderliggende standaarden. Omdat we bij het gebied onderwijsproces niet alle standaarden onderzocht hebben, is een waardering goed voor het gebied niet aan de orde. We verantwoorden ons over het oordeel per onderzocht gebied en per standaard. 3.1 Maatschappelijke zorg (persoonlijk begeleider specifieke doelgroepen) Het kwaliteitsonderzoek bij de opleiding Maatschappelijke zorg (persoonlijk begeleider specifieke doelgroepen), crebo 92662, niveau 4, bbl, locatie Deltion Campus, heeft geleid tot de onderstaande oordelen. 3.1.1 Onderwijsproces OP Onderwijsproces OP1 Onderwijsprogramma OP3 Didactisch handelen OP7 Beroepspraktijkvorming voldoende O V G Het onderwijsprogramma kent een logische en helder gestructureerde opbouw, het is goed afgestemd op de doelgroep en is dekkend voor het kwalificatiedossier. De opbouw is logisch doordat in het onderwijsprogramma wordt aangesloten op de vijf proeves van bekwaamheid die gedurende de opleiding moeten worden afgelegd. Deze proeves lopen op in complexiteit. Het vak Nederlands is afgestemd op de beroepsgerichte vakken (met name op het onderdeel sociale vaardigheden). Dat geldt ook voor loopbaan en burgerschap (lob). Studenten volgen klassikale lessen (workshops) over de verschillende dimensies van lob. Hierbij wordt nauwe afstemming gezocht met de vereisten uit het kwalificatiedossier, lob wordt verzorgd door de docenten die ook de beroepsgerichte vakken verzorgen. Studenten moeten voor lob opdrachten inleveren om te bepalen of zij voldaan hebben aan de inspanningsverplichting. Engels en rekenen zijn inhoudelijk niet specifiek afgestemd op de beroepsgerichte vakken. Wij constateren op grond van het programma, de gesprekken en de Rapport kwaliteitsonderzoek mbo Deltion College Pagina 3 van 8
lesbezoeken dat de schooldag duidelijk toegevoegde waarde heeft voor de studenten. Studenten breiden door de opzet en uitvoering van het onderwijsprogramma hun handelingsrepertoire uit bij de begeleiding van hun cliënten. Het voegt plannings- en reflectievaardigheden toe en vergroot de kennis van de doelgroep waarmee wordt gewerkt. Het programma is afgestemd op de doelgroep. Deze is, met een leeftijd van 20-50 jaar, wat ouder. Docenten nemen de (werk)ervaring van de studenten serieus en geven deze een plaats in het programma en gelijkwaardigheid van de studenten en docenten speelt een belangrijke rol in de visie en aanpak van de opleiding. Het didactisch handelen is effectief. Het is sterk gericht op het systematisch leren van de beroepspraktijk. De theorielessen sluiten goed aan op deze praktijk. Dat geldt ook voor gehanteerde werkvormen. De docenten bieden veel ruimte voor inbreng van de studenten tijdens de lessen en hun werksituatie wordt geregeld aangehaald om theorie of dilemma s te verduidelijken. Het docenteteam doet er veel aan om de buitenwereld in de school te krijgen met behulp van gastlessen. In de beroepsgerichte lessen zagen wij een goede afwisseling van werkvormen en zeer betrokken docenten en studenten. Een enkele generieke les geeft een minder positief beeld. Er kan beter ingespeeld worden op niveauverschillen om zo het leren voor verschillende groepen studenten effectiever te maken. Studenten ervaren de beroepspraktijkvorming als een uitgelezen plaats waar zij hun competenties in praktijk kunnen brengen en verder ontwikkelen. De kwaliteit en doeltreffendheid van de bpv zijn voldoende. De vijf proeves zijn structurerend voor de opdrachten die in de beroepspraktijkvorming (bpv) moeten worden uitgevoerd. Omdat de proeves een toenemende mate van complexiteit kennen, doen de bpv-opdrachten ook een toenemend beroep op de competenties van de student. Er is ruimte om deze opdrachten uit te voeren op de werkplek en studenten worden hierbij ook op de bpv-plaats begeleid. De bpv-begeleider bezoekt de bpv-plaats twee tot drie keer per jaar en indien nodig vaker. Tijdens deze bezoeken bespreekt de bpv-begeleider met de student en de praktijkopleider de voortgang van de student. Er wordt alleen bpv verzorgd op geaccrediteerde leerbedrijven en het hebben van een geaccrediteerde bpvplaats is vereist om te kunnen starten met de opleiding. Als studenten tussentijds moeten wisselen van bpv-plaats is de opleiding, indien noodzakelijk, behulpzaam bij het vinden van een nieuwe leer-werkbaan. 3.1.2 Examinering en diplomering ED Examinering en diplomering ED1 Kwaliteitsborging examinering en diplomering ED2 Exameninstrumentarium ED3 Afname en beoordeling voldoende O V G De examinering en diplomering beoordelen wij als voldoende. De examencommissie borgt deugdelijke examinering. In met name het instrumentarium en de afname en beoordeling zitten evenwel verbeterpunten, de examencommissie borgt een instrumentarium en een proces van afname en beoordeling dat niet optimaal is. De examencommissie werkt systematisch op grond van een jaarplanning en een eigen pdca-cyclus. Er wordt volgens een vastgelegde procedure besloten tot Rapport kwaliteitsonderzoek mbo Deltion College Pagina 4 van 8
diplomering. De examencommissie checkt of deze procedure wordt gevolgd door steekproeven op de examendossiers te trekken en besluit vervolgens tot diplomering. De examencommissie heeft voldoende zicht op de kwaliteit van de examinering. De commissie verricht steekproeven op de resultaten van de proeves en is dit cursusjaar begonnen met een analyse van de uitslagen van de theorie-examens. De examencommissie borgt daarnaast de afname en beoordeling door steekproefsgewijze examens bij te wonen. De examencommissie ziet toe op de realisatie van eventuele verbetermaatregelen. De examencommissie stimuleert de deskundigheidsbevordering van constructeurs, vaststellers en examinatoren. Voor de beoordeling in de praktijk is nu circa tachtig procent van de praktijkbegeleiders geschoold. Een verbeterpunt is een grotere transparantie over de weging van de proeves bij vrijstellingen. Studenten kunnen, afhankelijk van hun vooropleiding, het traject in één of twee jaar doorlopen, waarbij zij verschillende vrijstellingen voor proeves kunnen krijgen. Volgens de beoordelingsvoorschriften van de leverancier kunnen zij dan echter geen goed halen, daarvoor moeten alle Proeves zijn afgelegd. De opleiding heeft daarom bij vrijstellingen een ingewikkelde rekenformule in de examenregeling opgenomen, zodat studenten met vrijstellingen toch een goed kunnen behalen. Deze werkwijze komt de transparantie bij de beoordeling niet ten goede. Het exameninstrumentarium is voldoende. Het instrumentarium is dekkend voor de eisen van het kwalificatiedossier. De beroepsgerichte exameninstrumenten zijn ingekocht en op een eerder moment als voldoende beoordeeld. De examens voor Engels en Nederlands zijn door Deltion ontwikkeld. Ook deze zijn voldoende dekkend voor kwalificatiedossier. De examens schrijven voor Nederlands kunnen worden verbeterd door de beoordelingsvoorschriften te expliciteren. Op het gebied van transparantie is een aantal verbeteringen in het instrumentarium mogelijk. Het aantal proeves van Bekwaamheid is relatief omvangrijk. Door de concentrische opbouw worden competenties, behorend bij een kerntaak en onderliggende werkprocessen, verschillende keren getoetst met oplopende complexiteit. Een afzonderlijke proeve bevat bovendien onderdelen die aan verschillende kerntaken moeten worden toebedeeld. Er is een matrix beschikbaar hoe de verschillende proeves leiden tot de beoordeling van de onderscheiden kerntaken. Dat leidt tot een relatief complexe structuur, waarbij de oordelen per kerntaak niet eenvoudig te herleiden zijn. De transparantie kan ook verder verbeteren door de weging van de drie eigen toegevoegde theorietoetsen en een toets sociale vaardigheden kritisch tegen het licht te houden en te verhelderen. Ijkpunten daarbij zijn een transparante en eenduidige dekking van het kwalificatiedossier, de daarbij behorende kerntaken en werkprocessen. Voor de aankomende examinering heeft de opleiding hier al een slag in gemaakt. De inrichting van de examinering is deugdelijk, maar kent een kwetsbaar punt bij de beoordeling van vier van de vijf proeves. De proeves worden allen afgenomen in de reële beroepspraktijk, dat beoordelen wij als positief. De afnamecondities en beoordelingen worden op verschillende wijzen geborgd. De proeves worden afgenomen bij erkende leerbedrijven, waarbij door de bpvbegeleiders bij de start van de bpv wordt gekeken of de plek aan de afnamecondities voldoet die de examencommissie heeft gesteld. De beoordeling gebeurt door praktijkopleiders waarvan inmiddels circa tachtig procent een scholing over beoordeling en examinering heeft gevolgd. De laatste proeve wordt in de Rapport kwaliteitsonderzoek mbo Deltion College Pagina 5 van 8
school afgenomen en alle proeves worden nabesproken met de student, de praktijkopleider en de bpv begeleider. Hoewel de opleiding dus verschillende waarborgen heeft ingebouwd, is tenslotte de praktijkbeoordelaar van de instelling de enige beoordelaar bij vier van de vijf proeves. Dat is een kwetsbaar punt in de afname en beoordeling. Alleen in grotere instellingen neemt het werkveld soms zelf het initiatief om een andere persoon dan de praktijkbegeleider te laten oordelen. De examencommissie borgt daarmee een proces van afname en beoordeling dat niet optimaal is. 3.1.3 Onderwijsresultaten OR Onderwijsresultaten OR1 Studiesucces voldoende O V G De onderwijsresultaten zijn voldoende. Op basis van driejaarsgemiddelden is het jaarresultaat 2012-2015 76,3 procent; het diplomaresultaat 77,3 procent en het startersresultaat 88,0 procent. Voor deze beoordeling zijn de resultaten van de bc310 gebruikt. In bijlage I is het overzicht opgenomen van de opleidingen waarop dit oordeel is gebaseerd. 3.1.4 Kwaliteitszorg en ambitie KA Kwaliteitszorg en ambitie KA1 Kwaliteitszorg KA2 Kwaliteitscultuur KA3 Dialoog en verantwoording voldoende O V G De opleiding heeft een stelsel van kwaliteitszorg en verbetert op basis daarvan het onderwijs. De opleiding wordt verzorgd door het team Sociaal Agogisch Werk en telt 35 docenten en is verdeeld in drie werkverbanden (samenwerkingsverbanden van verwante opleidingen) die elk een plan opstellen met een PDCA-cyclus dat regelmatig wordt geëvalueerd en bijgesteld. Het werkverband waar de onderzochte opleiding onder valt werkt met de methodiek van de stichting leerkracht om ervoor te zorgen dat het team als team meer gezamenlijke verantwoordelijkheid neemt voor het opleidingsproces. Er wordt onder andere gewerkt met bordsessies, onderlinge lesbezoeken/ intercollegiale visitaties en gezamenlijk lesontwerp. Dit heeft het team tot een meer volwassen team gemaakt. Voor de bepaling van succes geldt dat er doelen zijn gesteld op de realisatie van meer studenttevredenheid op alle aspecten. Het teamplan van Sociaal Agogisch Werk wordt opgesteld op basis van inbreng van de werkverbanden en de Deltion- en afdelingsbrede speerpunten. De inbreng uit de JOB-enquête, besprekingen met het werkveld, panelgesprekken met studenten en evaluatie van examens worden zichtbaar verwerkt. Dat geldt ook voor de uitkomsten van interne audits die door Deltion worden georganiseerd. In teamvergaderingen wordt actief naar dwarsverbanden gezocht, zodat men binnen het brede team Sociaal Agogisch Werk ook van elkaar kan blijven leren. De opleiding kent een professionele kwaliteitscultuur en functioneert transparant en integer. Wij zagen een open en motiverende cultuur waarin docenten de studenten Rapport kwaliteitsonderzoek mbo Deltion College Pagina 6 van 8
en elkaar aanspreken op de verwachtingen die gezamenlijk zijn geformuleerd in het teamplan en het werkverbandplan over de verbetering van de onderwijskwaliteit. Tot in de klas is zichtbaar dat docenten een passie hebben voor de studenten en voor het werkveld. Dit leidt tot lessen met een grote betrokkenheid van de studenten. De opleiding werkt met leerdoelen die studenten voor zichzelf moeten opstellen: gegeven hun eigen persoonlijkheid, hun werk en de eisen van de opleiding. Het team doet er veel aan om deze leerdoelen vervolgens te realiseren. Er wordt door het management gestuurd op een zelfstandiger werkend team en op het vereenvoudigen van een aantal teamprocessen. Ook verdere professionalisering van het team wordt systematisch opgepakt. Inhoudelijke zwaartepunten zijn het verbeteren van de kwaliteit van de lessen en het versterken met het contact met het werkveld. Hiervoor zijn concrete doelen geformuleerd waaraan met zorg wordt gewerkt. De opleiding legt intern en extern toegankelijk en betrouwbaar verantwoording af over doelen en resultaten en voert daarover actief een dialoog. Met het werkveld vindt dit plaats in werkveldbijeenkomsten en tijdens professionaliseringsbijeenkomsten over examinering. Met de studenten vinden geregeld gesprekken plaats in de klas. Er vinden panelgesprekken plaats en studenten werken mee aan de JOB-enquête. Met de docenten vindt de dialoog plaats in teamvergaderingen en tijdens geplande evaluaties van de afspraken in team- en werkverbandplannen. De dialoog en de uitkomsten ervan worden zichtbaar verwerkt in werkverband/ activiteiten-teamplannen: hieraan wordt gerefereerd en vormen mede input voor formulering nieuwe verbeterdoelen. 3.1.5 Onderzoek naar overige wettelijke vereisten Naast het onderzoek naar kwaliteit hebben wij gekeken of bij de opleiding voldaan wordt aan de wettelijke vereisten met betrekking tot onderwijstijd en schoolkosten/wettelijke bijdragen. Onderwijstijd Wij zagen geen aanleiding om het onderzoek te verdiepen op het punt van onderwijstijd. Schoolkosten/wettelijke bijdragen De opleiding voldoet aan de eisen gesteld op het gebied van de schoolkosten. De kaders schoolkosten van Deltion sluiten aan bij de landelijk vastgelegde afspraken en de opleiding volgt deze. Studenten krijgen duidelijke overzichten van de kosten van de opleiding. Studenten kunnen betalen voor extra voorzieningen; deze zijn niet verplicht. Rapport kwaliteitsonderzoek mbo Deltion College Pagina 7 van 8
Bijlage I Bc-id overzicht In deze bijlage is per onderzochte bc-id aangegeven welke opleidingen betrokken zijn bij het bepalen van de onderwijsresultaten. bc-id: bc310 Niveau: 4 Crebo: Opleiding: 22195 Maatschappelijke Zorg 92661 Persoonlijk begeleider gehandicaptenzorg 92662 Persoonlijk begeleider specifieke doelgroepen Rapport kwaliteitsonderzoek mbo Deltion College Pagina 8 van 8