Mei 2013 Terwijl de Dow Jones, met een beetje hulp van de Fed, dag na dag nieuwe records neerzette werden edelmetaalmarkten, met een beetje hulp van de Fed, de afgelopen maanden geconfronteerd met een versnelling van de beweging naar beneden. Deze neerwaartse trend eindigde in een crash van edelmetaal-gerelateerde aandelen medio april. Dat de bewegingen het gevolg zijn van financiële repressie blijkt uit de woorden van de oud-onderminister van financiën (onder Ronald Reagan) Paul C. Roberts. In een interview beschreef hij waarom het controleren van de goudprijs zo belangrijk is voor de VS, The value of the dollar is threatened they ve got to establish in people s mind that the dollar is the only safe place, not gold. Investeerders, spaarders en beleggers die de afgelopen twee jaar bescherming zochten tegen de waanzinnige geldcreatie worden geconfronteerd met een zeer frustrerende situatie dat juist zij tegen verliezen aankijken. Dat zorgt voor grote verwarring. Maar zoals de oude JP Morgan aan het begin van de 20e eeuw al zei; gold is money, all else is debt. Goudprijs blijft in stijgende trend +82% 16 mnd 19 mnd +162% 22 mnd -29% 190 180 170 160 150 140 130 120 110 100 90 80 70-30% 60-22% 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 50 40 De correctie duurt ruim 20 maanden en heeft de goudprijs 29% lager gebracht. Toch is de stijgende trend gewoon intact. Na vergelijkbare correcties steeg goud 82% en 162%. Zelfde koopkracht als 2000 jaar geleden Geldsystemen komen en gaan maar goud heeft nog steeds dezelfde koopkracht als tweeduizend jaar geleden. Daarom haten centrale bankiers goud. Eigenlijk haten ze concurrentie. Goud is het enige geld dat ze niet zelf kunnen creëren. Goud is al duizenden jaren de enige constante factor, waarover (centrale) bankiers geen controle hebben. www.
Een te ver onder water gehouden bal kan uiteindelijk maar één kant op Het geld dat zij wel kunnen creëren verloor de afgelopen twintig jaar 80% van haar koopkracht afgezet tegen goud en 95% in de afgelopen honderd jaar. Daarom moet de vlucht naar goud (en zilver) worden bestreden. Zeker nadat Cyprus spaarders wereldwijd ruw had wakker geschud. Net als kort na de Lehmancrash werd goud geforceerd lager gezet. Maar is het wel verstandig in edelmetalen te investeren als de markt zo wordt gecontroleerd? Ja, al twaalf jaar stijgt goud in geld uitgedrukt in waarde. Ondanks alle tegenwerking. Omdat goud geen counter party risk kent en niet kan worden bijgedrukt, zal het uiteindelijk het enige geld blijken te zijn dat dit WK-geldontwaarding met volledige koopkracht zal overleven. Voor een Romeinse gouden aureus munt, met een gewicht van een kleine acht gram, konden de Romeinen vierhonderd liter goedkope wijn kopen. Nu is acht gram goud een kleine 300 euro waard. Bij Aldi toch al snel goed voor 150 flessen goedkope wijn. Daarom is er geen enkele reden goud (en zilverposities) nu te verkopen. Tijdens correcties zijn we in staat om meer ounces voor minder geld te kopen. We gaan onverdroten door zoveel mogelijk ounces in de grond te accumuleren tegen zo laag mogelijke prijzen. We denken daar niet zo veel tijd meer voor te hebben. Goudaanval in beeld De goudprijs daalde op vrijdag 12 april 2013 door enorme volumes aan verkooporders tijdens handelsuren in de VS. Pagina 2 Mei 2013
Cyprus schudde zelfs de meest naïeve spaarders wakker Cyprus Het feit dat in eerste instantie zelfs depositohouders met tegoeden onder de 100.000 euro zouden worden aangesproken schudde in één klap zelfs de meest naïeve spaarders wakker. Onmiddellijk kwam de vlucht naar veilige havens in een versnelling terecht. Edelmetaalhandelaren wereldwijd meldden dat de vraag naar edelmetaal op slag verdrievoudigde. Voor monetaire autoriteiten een nachtmerriescenario. De vlucht uit paper naar hard-assets moest, net als na het omvallen van Lehman, worden afgeremd. Vanaf het Dijsselbloem-moment zagen marktwaarnemers de druk op edelmetalen groter worden en eindigen in de aanvallen van vrijdag 12 en maandag 15 april. Precies op hetzelfde moment, twee dagen op rij, werden enorme hoeveelheden goud- en zilverfutures gedumpt. Tijdens slechts twee handelsdagen werd 1000 ton aan paper gold gedumpt, meer dan 30% van de wereldmijnproductie. Hierdoor werd de goudprijs door de belangrijke driedubbele bodem van $1540 geduwd om ruim $200 lager te bodemen. Uit onderstaand screenshot van ons scherm is goed af te lezen met welke enorme volumes de goudprijs lager werd gezet. Dit had de genadeklap in de War on Gold moeten zijn. Manipulatie Wie denkt dat deze manipulatie van recente datum is vergist zich. Al in 2002 schreef Willem voor IEX (link) een drieluik over de manipulatie van de goudmarkt. Maar opvallend genoeg beginnen media er pas recent over te berichten. Nu we weten dat financiële repressie de oorzaak van de beweging is hoeven we niet te vrezen. Een te ver onder water gedrukte bal kan immers uiteindelijk maar één kant op. Inmiddels lijkt de boomerang namelijk in het eigen gezicht van de manipulatoren terug te keren. De crash van de goud- en zilverprijzen was het startsein voor een ongekende gold rush wereldwijd. Vanuit verschillende landen kwam informatie dat tegenover iedere verkoper negen edelmetaalkopers stonden. De ongekende fysieke vraag lijkt de wal te zijn die het schip gaat keren. Net zoals er eind jaren zestig van de vorige eeuw een einde kwam aan het controleren van de goud en zilverprijzen door de Londen Gold Pool (zie pag. 74 in Goud en het geheim van geld) zou ook nu de fysieke vraag weer leidend kunnen zijn voor de toekomstige prijsvorming. In de zilvermarkt zien we nu al dat de meest gangbare zilveren munten alleen nog maar beschikbaar zijn tegen 40% hogere prijzen. Het zou heel goed het begin van de verwachte loskoppeling van papieren en fysieke edelmetaalprijzen kunnen zijn. De bekende Canadese investeerder Eric Sprott voorspelde eerder dit jaar een default van de COMEX zilverfutures voor eind 2013. Hij verwacht dan op slag een verdubbeling van de zilverprijs. Als de huidige vraag naar edelmetaal aanhoudt is dit een reële mogelijkheid. Shanghai uitverkocht Doordat in de VS minder dan 1% van de speculanten fysieke uitlevering van de ounces opvraagt is de markt, door deze te overvoeren met een golf van verkooporders, relatief eenvoudig te manipuleren. Sinds enige jaren is het mogelijk om op de Shanghai Gold Exchange ook termijncontracten (futures) te handelen. In principe alleen voor partijen actief in de lokale Chinese goudmarkt. In tegenstelling tot de VS (COMEX) wordt in Shanghai maar liefst 10% van de verhandelde goudcontracten fysiek opgeëist. En wat blijkt? Vooral de afgelopen maanden wordt er in Shanghai per maand soms meer fysiek goud uitgeleverd dan alle goudmijnen Pagina 3 Mei 2013
Shanghai levert per maand meer goud uit dan wereldwijd wordt geproduceerd wereldwijd produceren. De afgelopen 12 maanden leverde Shanghai meer dan 2500 ton goud uit, terwijl de wereldgoudmijnproductie rond 2800 ton ligt. Dit feit is vreemd genoeg nog nergens in de main-streammedia (MSM) gepubliceerd. Eind april moest de Shanghai Gold Exchange dan ook melden dat de kluizen leeg waren. Klanten werd verteld rekening te houden met een levertijd van minimaal enkele weken, omdat moest worden gewacht op extra leveringen vanuit Londen en Zwitserland. In die landen is de druk op de aanwezige productiefaciliteiten inmiddels enorm aangezien ook de vraag uit andere delen van de goudmarkt steeds groter begint te worden. Wie opmerkt dat er voor honderden tonnen aan goud ETF-posities zijn verkocht heeft gelijk. Maar uit analyse blijkt dat deze verkopen vooral het gevolg van de prijsdalingen waren, en niet de reden. De naar schatting 300 ton afkomstig uit de ETF-depots dekt slechts de vraag naar goud uit China voor enkele weken. De aangekondigde verkoop van 10 ton goud uit Cyprus maakt dan ook geen verschil in deze extreem liquide markt. Toch was dit volgens de MSM de reden van de crash van de goudprijs. Om aan de vraag van de rest van de wereld te voldoen moeten dan ook westerse centrale bankvoorraden worden ingezet. Dit zet het feit dat Duitsland zeven jaar moet wachten om de helft van haar uitgeleende 300 ton goud aan de VS (lees Fed) terug te krijgen in een heel ander daglicht. Wereldgoudmijnproductie (WGP) vs Shanghai Gold Exchange (SGE) fysieke leveringen De Shanghai Gold Exchange levert nu per maand meer goud uit dan de wereldwijde goudmijnproductie Pagina 4 Mei 2013
Zilvergerelateerde posities al 25% van onze portfolio Vierjaar-cyclus Iedere vier jaar is er sprake van een cyclusbodem (en top). Zo zagen we goudmijnaandelen (HUI-index) bodemen vanaf eind 2000, eind 2004, eind 2008 en eind 2012. Op grond hiervan mag een volgende majeure top rond 2015 worden verwacht. Na technisch vergelijkbare correcties herstelden goudmijnaandelen (HUI-index) telkens minimaal 300% binnen drie jaar. Nu verkopen zou wel eens een blunder van historische proporties kunnen zijn. HUI-index bodemt iedere vier jaar +417% +310% 450 350 200 +411% 150 100 75 50 90 70 50 30 10 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 De vierjaars-cyclus in goudmijnaandelen is hier goed zichtbaar. Na elke dieptepunt steeg het mandje goudmijnaandelen (HUI-index) minimaal 300% binnen drie jaar. De verwachte stijging zou goed samen kunnen vallen met het nieuws uit China dat de officiële goudreserves enorm zijn gestegen. (Lees hierover de vorige Kwartaal Update). We hebben afgelopen maand uit zeer betrouwbare bron bevestigd gekregen dat China de Renminbi binnen vijf jaar volledig vrij verhandelbaar wil maken. Daarmee is dan de weg vrij om de Chinese munt als nieuwe wereldmunt te introduceren. Tot dit jaar was er geen buitenlandse centrale bank die Renminbi s als centrale bankreserve in de boeken opvoerde. Om dit te bereiken wil China haar goudreserves eerst op een internationaal vergelijkbaar peil krijgen. Zoals uit onze laatste kwartaalupdate bleek verwachten analisten dat China binnen een jaar met de mededeling zal komen dat de officiële reserves, nu slechts 1000 ton, op het gewenste peil (3000-4000 ton) zijn aangekomen. Pagina 5 Mei 2013
Na vijf jaar weer terug bij af Aanbod De productie van edelmetalen en andere grondstoffen blijft onder grote druk staan, aangezien het steeds moeilijker wordt nieuwe mijnen op tijd in gebruik te nemen. Zo steeg de zilverproductie afgelopen jaar met slechts 1%. Door het instorten van een deel van de Bingham Canyon mijn in Utah, komt een belangrijk deel van de Amerikaanse koperproductie en circa 10% van de Amerikaanse zilverproductie geruime tijd stil te liggen. Ook verschillende andere nieuwe mijnbouwprojecten, die onder meer een forse impuls aan de zilverproductie zouden moeten geven, zijn getroffen door vertragingen. Het lijkt daarom uitgesloten dat de productie van de voor ons belangrijke grondstoffen sterk kan stijgen de komende jaren. Als gevolg van de steeds moeilijkere financieringsomstandigheden voor exploratiebedrijven dreigt het zoeken Goudsentiment-indicator (y-y % change) In de afgelopen tien jaar is goud niet zo oversold geweest. naar nieuwe grondstofvoorraden voor een belangrijk deel stil te komen liggen. Dit kan gaan leiden tot grote grondstoffenschaarste vooral na 2020. Bij goud, zilver, platina en palladium en uranium kan de mijnbouwproductie de vraag nu al niet meer bijhouden. Deze zomer laten we een student de verwachte marktfundamenten voor de verschillende metalen verder onderzoeken. Maar nu al is duidelijk dat vooral de productie van zink na 2015 enorm zal gaan dalen. Het sluiten van zinkmijnen geeft ook extra zorgen over de toekomstige zilverproductie. 70% van het geproduceerde zilver komt als bijproduct uit lood- en zinkmijnen. Na tientallen jaren het tekort op de zilvermarkt te hebben gevuld met de verkoop van oude bovengrondse zilvervoorraden dreigt de situatie de komende jaren kritiek te worden. Op dit moment zijn zilver-gerelateerde investeringen al goed voor 25% van onze portfolio. We zijn daarom aan het onderzoeken hoe we in de toekomst het beste van de verwachte tekorten kunnen gaan profiteren. Pagina 6 Mei 2013
Vooruitzichten fonds zijn nu beter dan ooit Marktomstandigheden Veel van de koersdalingen de afgelopen maanden waren het gevolg van het feit dat beleggingsfondsen in onze sector als gevolg van de vele onttrekkingen (redemptions) aandelen moesten verkopen om geld vrij te maken. Deze verkopen vonden plaats in een markt met weinig kopers waardoor er een negatieve spiraal ontstond. De lagere koersen leidden tot extra uitstroom van kapitaal, waardoor de volgende maand opnieuw geld moest worden vrijgemaakt. Dit heeft tot gevolg dat veel bedrijven inmiddels een beurswaarde hebben die lager dan de cashpositie of boekwaarde ligt. Dit hebben we de afgelopen 30 jaar niet meer gezien. Veel van deze aandelen zouden 200-300% moeten stijgen om weer een normale langjarige waardering te krijgen. De relatief hoge aandeleninkoop door insiders, net als eind 2008, bevestigt het bodemniveau in deze markt. We zijn in het eerste kwartaal doorgegaan met het vergroten van onze positie in producerende bedrijven ten koste van de exploratiebedrijven. Ingestorte kopermijn legt productie stil Door het instorten van een deel van de Bingham Canyon mijn in Utah, komt een belangrijk deel van de Amerikaanse koperproductie geruime tijd stil te liggen. We hebben altijd op het standpunt gestaan dat autoriteiten (lees Fed), na de crash van 2008, de aandelenmarkten zouden blijven ondersteunen. Daarnaast zou de sterk gestegen vraag naar edelmetaal na de Lehmancrash zorgen voor een goede bodem onder de goudprijs. Beide scenario s bleken correct. We alleen niet hadden voorzien dat een sterke correctie in de goud- en zilversector tot een crash van edelmetaal-gerelateerde aandelen zou leiden. Hierdoor zijn we na bijna vijf jaar weer terug bij af. Het geeft ons wel de mogelijkheden door te gaan met het verzamelen van zoveel mogelijk ounces in de grond tegen Pagina 7 Mei 2013
lage kosten. We blijven ervan overtuigd dat er, mogelijk al relatief snel, om deze assets gevochten gaat worden als gevolg van de steeds groter wordende spanning in de markt. De vooruitzichten voor ons fonds zijn nu beter dan ze ooit de afgelopen vijf jaar zijn geweest. Dat dat besef door velen van u wordt gedeeld, ondanks de slechte resultaten van de afgelopen twee jaar, hebben we gemerkt aan de zeer positief verlopen jaarvergadering, waarna ruim 20 participanten hebben besloten hun positie in het fonds uit te breiden. Dat stelt ons in staat om ounces aan de voorraad toe te blijven voegen. We danken u dan ook voor het blijvende vertrouwen Willem Middelkoop Edwin Bergshoeff Alle in deze nieuwsbrief opgenomen informatie is verstrekt door Commodity Discovery Management B.V., de beheerder van het Commodity Discovery Fund, op basis van informatiebronnen die geacht worden actueel en betrouwbaar te zijn. Deze nieuwsbrief is niet bedoeld als advies maar dient slechts ter informatie. Ondanks dat de grootste zorgvuldigheid in acht is genomen door de samensteller aanvaardt Commodity Discovery Management B.V. geen enkele verantwoordelijkheid voor beslissingen die genomen worden op basis van deze informatie. De in deze nieuwsbrief opgenomen informatie dient daarom dan ook beschouwd te worden als indicatief. Indien u op basis van deze informatie overweegt te participeren in het Commodity Discovery Fund raden wij u dringend aan goede nota te nemen van het Prospectus, de Essentiele Beleggersinformatie en de overige documenten en informatie welke alle beschikbaar zijn op de website van het Commodity Discovery Fund, www.. De op de website genoemde documenten kunnen u op verzoek worden toegezonden. Commodity Discovery Fund is een beleggingsinstelling (fonds voor gemene rekening) naar Nederlands recht. De beheerder, Commodity Discovery Management B.V., heeft een vergunning van de Autoriteit Financiele Markten (AFM) en is opgenomen in het register van de AFM. In het verleden behaalde resultaten bieden geen garantie voor de toekomst. Pagina 8 Mei 2013