Taxatiewijzer en kengetallen DEEL 8 Ziekenhuizen

Taxatiewijzer en kengetallen DEEL 8 Ziekenhuizen Waardepeildatum 1 januari 2016

Colofon Taxatiewijzer Ziekenhuizen, waardepeildatum 1 januari 2016 Deze taxatiewijzer is een uitgave van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten. Copyright Vereniging van Nederlandse Gemeenten 2016 Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en / of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of worden opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten. Dit verbod betreft tevens de gehele of gedeeltelijke bewerking. Uitgevers en samenstellers verklaren dat deze uitgave op zorgvuldige wijze en naar beste weten is samengesteld, evenwel kunnen uitgever en samenstellers op geen enkele wijze instaan voor de juistheid of volledigheid van de informatie. Uitgever en samenstellers aanvaarden dan ook geen enkele aansprakelijkheid voor schade, van welke aard ook, die het gevolg is van handelingen en / of beslissingen die gebaseerd zijn op de in deze uitgave opgenomen informatie. Gebruikers van de in deze uitgave opgenomen informatie wordt met nadruk aangeraden deze informatie niet geïsoleerd te gebruiken, maar tevens af te gaan op hun professionele kennis en ervaring en de te gebruiken informatie te allen tijde te controleren. Taxatiewijzer Ziekenhuizen Pagina 2

VOORWOORD 23TDeze taxatiewijzer is in opdracht van de VNG tot stand gekomen in de Taxatietechnische Kerngroep. Daarin hebben deelgenomen de VNG, de Waarderingskamer, de gemeenten Amsterdam, Den Haag, Rotterdam, 23TBelastingsamenwerking gemeenten & Hoogheemraadschap Utrecht (Bghu), Gemeentelijk Belastingkantoor Twente(GBT), 23Ten de taxatiebedrijven Antea Group, GeoTax, SMQ, Invast Hotels, KONDAR, Ortec Finance, Van Ameyde Waarderingen, Thorbecke, TOG Nederland, en Wiberg Taxaties. Taxatiewijzer Ziekenhuizen Pagina 3

Verschillen ten opzichte van de vorige Taxatiewijzer Ziekenhuizen, waardepeildatum 1 januari 2015, versie 1.1 Hieronder wordt een overzicht gegeven van de inhoudelijke (niet-redactionele) verschillen in de hoofdstukken ten opzichte van de UTaxatiewijzer Ziekenhuizen, waardepeildatum 1 januari 2015, versie 1.1 Hoofdstuk Onderwerp Wijziging 1 Strekking van deze taxatiewijzer Jurisprudentie geactualiseerd. 2 Beschrijving van de archetypen Kengetallen geactualiseerd ( N3200052, N3500052 en N3400052). Toegevoegd de kengetallen die gecorrigeerd zijn n.a.v. uitspraak HR. 3 Aandachtspunten inzake functionele veroudering Geen inhoudelijke wijzigingen. 4 Onderbouwende marktgegevens Grafieken zijn geactualiseerd. Tekst aangepast 4.1 BDB index en 4.3 Tekst aangepast werktuigenvrijstelling n.a.v. uitspraak HR en Hof Amsterdam. 5 Beschrijving hoe om te gaan met bandbreedtes Geen inhoudelijke wijzigingen. 6 Grond Geen inhoudelijke wijzigingen. 7 Taxatieverslag Geen inhoudelijke wijzigingen Bijlage 1 Bronnen Geactualiseerd Bijlage 2 Verklarende woordenlijst Geen inhoudelijke wijzigingen Bijlage 3 Kengetallen per archetype Geactualiseerd Bijlage 4 Marktanalyse Geactualiseerd Bijlage 5 Werktuigenvrijstellingslijst Aangepast Taxatiewijzer Ziekenhuizen Pagina 4

17T117T 17TSTREKKING 17T217T 17TBESCHRIJVING 17T317T 17TFUNCTIONELE 17T417T 17TBESCHRIJVING 17T517T 17TBESCHRIJVING 17T617T 17TGROND17T 17T717T 17TTAXATIEVERSLAG17T...33...15 INHOUDSOPGAVE VAN DEZE TAXATIEWIJZER17T... 6 17T1.11 7T 17TAlgemeen17T... 7 17T1.21 7T 17TSchillenmethodiek 17T... 7 17T1.31 7T 17TSpecifieke aandachtspunten taxatiewijzer ziekenhuizen17t... 8 17T1.41 7T 17TJurisprudentie17T... 9 VAN DE ARCHETYPEN17T... 10 17T2.11 7T 17TInhoudsopgave archetypen1 7T...10 17T2.21 7T 17TToelichting op de archetypen17t...10 VEROUDERING BIJ ZIEKENHUIZEN17T... 15 17T3.11 7T 17TEconomische afschrijving17t...15 17T3.21 7T 17TVeranderende bouwwijze1 7T...15 17T3.31 7T 17TBelemmering gebruik (doelmatigheid)17 T 17T3.41 7T 17TExcessieve 17T3.51 7T 17TToelichting gebruikskosten17t...17 op de functionele afschrijving17t...17 VAN DE MARKTGEGEVENS1 7T... 19 17T4.11 7T 17TToelichting op de marktgegevens17t...19 17T4.21 7T 17TVan 17T4.31 7T 17TWerktuigenvrijstelling17T marktgegeven naar kengetal17t...20...26 HOE OM TE GAAN MET BANDBREEDTES17T... 30 17T5.11 7T 17TVervangingswaarde17T...30 17T5.21 7T 17TLevensduur en restwaarde1 7T...30 17T5.31 7T 17TRenovatie17T...31 17T5.41 7T 17TStandaard grootte (BVO)17T...31... 32 17T6.11 7T 17TGrondprijzenbeleid17T...32 17T6.21 7T 17TDe terreingrootte17t...32 17T6.31 7T 17TWaardebepaling grond17t...33 17T6.41 7T 17TBodemverontreiniging17 T... 34 17TBIJLAGE 1 - BRONNEN17T... 35 17TBIJLAGE 2 - VERKLARENDE WOORDENLIJST17T... 36 17TBIJLAGE 3 - KENGETALLEN PER ARCHETYPE17T... 37 17TBIJLAGE 4 - ONDERBOUWENDE MARKTGEGEVENS17T... 46 17TBIJLAGE 5 - WERKTUIGENVRIJSTELLINGSLIJST17T... 103 Taxatiewijzer Ziekenhuizen Pagina 5

1 Strekking van deze taxatiewijzer De gezondheidszorg heeft een aantal functies: Het voorkomen van ziekte, het genezen van ziekte en het verlichten van (ongeneeslijk) lijden. In de loop van de tijd is in het aanbod van voorzieningen en in de organisatie van de gezondheidszorg een ordening naar functies (of doelen) ontstaan. Deze ordening leidde tot differentiatie en specialisatie. Zo ontstond er een cure- en caresysteem. Cure heeft betrekking op de zorg die gericht is op genezing en is meestal kortdurend. Care heeft betrekking op voorzieningen voor mensen die langdurig op zorg zijn aangewezen. Niet genezen staat voorop, maar het verplegen en verzorgen. De begrippen cure en care zijn gekoppeld aan de sectoren die in de gezondheidszorg zijn te onderscheiden. Tot de cure-sector wordt gerekend: Het algemeen ziekenhuis, de huisarts, de revalidatie. Tot de care-sector wordt gerekend: Het verpleeghuis, het verzorgingshuis, de thuiszorg de geestelijke gezondheidszorg, de gehandicaptenzorg. Ook het stelsel van ziektekostenverzekeringen is op deze begrippen gebaseerd. In het huidige stelsel wordt care gefinancierd via de Wet Langdurige Zorg (WLZ), de cure via de Zorgverzekeringswet. Momenteel staan de begrippen cure en care en het daarop gebaseerde ziektekostenstelsel echter ter discussie. De begrippen cure en care zouden niet het hele scala aan interventies bij gezondheidsproblemen dekken en het onderscheid dat nu gemaakt wordt tussen de Wet Langdurige Zorg (WLZ) en de Zorgverzekeringswet zou vanuit het perspectief van de patiëntenzorg ongewenst zijn (één verzekering zou wellicht een aantal belangrijke problemen oplossen). In dit kader zijn ook de veranderende marktomstandigheden (vercommercialisering van- en marktwerking) en de overgang van budgetbekostiging naar prestatiebekostiging (inclusief de huisvestingslasten) in de zorg van belang. De modernisering van de bekostiging betekent dat ziekenhuizen, verzorgingstehuizen en dergelijke verantwoordelijk worden gemaakt voor de eigen exploitatie en de daarin opgenomen kapitaallasten component (huisvestingskosten). Indien mogelijk wordt hierbij een splitsing gemaakt in incourante en courante zelfstandige delen. Ziekenhuizen, verzorgingstehuizen en dergelijke trachten op deze wijze inkomsten te genereren om de exploitatie te kunnen financieren. Voor de courante delen kunnen markthuren worden gerealiseerd (woonruimte, hotelkamer, kantoorruimte). Deze markthuren kunnen afhankelijk van kwaliteit en omvang ter onderbouwing worden gebruikt voor de berekening van de waarde in het economisch verkeer. In tegenstelling tot de in de 70-er jaren gebouwde ziekenhuizen, die vrijwel alleen als ziekenhuis waren te gebruiken, wordt momenteel bij de nieuwbouw in de ontwerpfase al rekening gehouden met een eventueel volgende externe gebruiker. Naast de courantheid van een object is ook kennis van herbestemmingsmogelijkheden van belang. Steeds vaker zal blijken dat voor een aantal gebouwen aansluiting kan worden gezocht bij de waarde in het economisch verkeer. Geregeld worden bijvoorbeeld praktijkruimten verhuurd aan commerciële partijen en is er market evidence beschikbaar. Met andere woorden: Indien er voldoende marktinformatie gevonden kan worden, is het maar de vraag of zorg gerelateerd vastgoed nog wel op de GVW methode moet worden getaxeerd. Ingeval er geen of onvoldoende marktcijfers voorhanden zijn, bieden des betreffende taxatiewijzers uitkomst. Taxatiewijzer Ziekenhuizen Pagina 6

1.1 Algemeen In deze taxatiewijzer Ziekenhuizen wordt uitgegaan van een driedelige opbouw te weten ruwbouw, afbouw en installaties. De gemeente is in het kader van de Wet WOZ verplicht om bouwkosten te verzamelen met het doel waarderingen te kunnen onderbouwen. Veel gemeenten hebben te weinig nieuwbouw binnen de eigen gemeente om op basis daarvan waarderingen uit te kunnen voeren. Om dit probleem te ondervangen is een taxatiewijzer opgesteld, gebaseerd op alle beschikbare en bruikbare bouwkosten van cure -objecten in Nederland. Het resultaat is een taxatiewijzer met kengetallen die zoveel mogelijk onderbouwd zijn met marktgegevens. In deze taxatiewijzer Ziekenhuizen staan negen archetypen van instellingen in de cure beschreven met daarbij kengetallen voor vervangingswaarden, levensduur en restwaarden. Ingeval een ziekenhuiscomplex bestaat uit gebouwdelen die niet specifiek zijn toe te schrijven aan het ziekenhuis, zoals een parkeergarage, verpleeghuis, kerk etc., dan dienen deze objecten afzonderlijk gewaardeerd te worden, al dan niet door de eventueel voor die objecten van toepassing zijnde taxatiewijzers te raadplegen. Ook ingeval een ziekenhuiscomplex bestaat uit gebouwdelen die wel specifiek zijn toe te schrijven aan het type ziekenhuis, zullen voor de desbetreffende delen de van toepassing zijnde kengetallen gehanteerd moeten worden. Hierbij kan wel rekening worden gehouden met de grootte van het gehele complex (in relatie tot de grootte van het te onderscheiden onderdeel). 1.2 Schillenmethodiek Uit het rapport Gebouwdifferentiatie van een ziekenhuis van het College bouw zorginstellingen (het Bouwcollege) blijkt dat het denken over het gebruik van gebouwen in de zorg verandert. Vastgoed is niet langer een gegeven, maar een productiemiddel dat bijdraagt aan efficiënte bedrijfsvoering in de zorg. Integrale bekostiging neemt in de gezondheidszorg de plaats in van een aparte financieringsstroom voor bouw. Dit creëert nieuwe kansen voor de exploitant, maar noodzaakt ook tot het maken van andere afwegingen. In dit rapport presenteert het Bouwcollege een nieuwe methode voor de afweging van investeringsbeslissingen voor een ziekenhuis: De schillenmethode. Deze methode verdeelt de functies aan de hand van de specifieke gebouweisen in vier huisvestingstypologieën. Basis voor de methode is het groeperen van functies die gelijke eisen stellen aan de gebouwde omgeving, met als doel optimalisatie van het vastgoed. Door een gedifferentieerde bouwkundige benadering is het mogelijk een deel van het vastgoed marktconform te realiseren. Dit is voordelig doordat voor een gebouwsoort een beproefde bouwwijze kan worden gebruikt en specifieker kan worden ontworpen voor de bij deze typologie geldende regelgeving. Een ander voordeel van marktconform bouwen is dat, mocht in de toekomst de rentabiliteit in gevaar komen, het mogelijk is delen af te stoten. In de schillenmethode is het ziekenhuis onderverdeeld in vier schillen. De eerste schil, Ude hot floor U, omvat de hoogtechnologische, kapitaalintensieve functies die specifiek zijn voor een ziekenhuis. In Uhet hotelu zijn alle functies geplaatst voor het verblijven van patiënten. De functies voor het houden van spreekuur en het verrichten van eenvoudige onderzoeken, alsmede behandelingen zitten in Uhet kantooru. Logischerwijs zitten hier ook de kantoorvoorzieningen, zoals stafaccommodatie, administratie en beheer. UDe fabriek U, ten slotte, huisvest alle medisch ondersteunende en facilitaire functies. De gebouw typologische onderverdeling van het (algemeen) ziekenhuis heeft het Bouwcollege voor het eerst beschreven in zijn notitie Strategische positie vastgoed. Grondig vergelijkend onderzoek naar de verschillende huisvestingsmodellen die met behulp van de schillenanalyse kunnen worden Taxatiewijzer Ziekenhuizen Pagina 7

ontwikkeld, heeft nog nauwelijks plaatsgevonden. Het Bouwcollege vult nu zelf deze lacune met dit rapport. Het uiteindelijke doel is om concrete illustraties en praktische handreikingen te geven die ziekenhuizen voor hun eigen huisvestingsstrategie als hulpmiddel kunnen gebruiken. 1.3 Specifieke aandachtspunten taxatiewijzer ziekenhuizen Voor de verschillende onderdelen en typen ziekenhuizen komen diverse termen voor. Om te komen tot een werkbare indeling dient een en ander gegroepeerd te worden. Hieronder volgen de diverse termen die voorkomen met de daarbij behorende definities. Bij ziekenhuizen waar gebouwde parkeervoorzieningen onderdeel uitmaken van het object, moeten de stichtingskosten en de berekeningsmethode ervan worden gehaald uit de meest recente taxatiewijzer Parkeren. 1.3.1 Ziekenhuis Gebouw en inrichting voor onderzoek, behandeling en verpleging van zieken. 1.3.2 Polikliniek Het deel van het ziekenhuis dat bestemd is voor medische consultatie en/of behandeling van niet bedlegerige patiënten. 1.3.3 Psychiatrisch ziekenhuis Een psychiatrisch ziekenhuis is een instelling waar mensen worden behandeld vanwege een psychiatrische ziekte. Het behandelaanbod varieert van crisisopname en dagbehandeling tot zorg voor chronisch psychiatrische patiënten. 1.3.4 Revalidatiecentrum Een revalidatiecentrum is een intramurale instelling en behoort tot de categorie ziekenhuizen. De doelgroep bestaat uit mensen met een (dreigende) handicap die het gevolg is van stoornissen of beperkingen in het bewegingsvermogen. Een revalidatiecentrum biedt onderzoek, behandeling en advies gericht op het voorkomen, verminderen of overwinnen van de handicap, zodat de revalidant in staat is een mate van zelfstandigheid te bereiken of te behouden die, gegeven diens beperkingen, redelijkerwijs mogelijk is. 1.3.5 Overig medisch De categorie Overig Medisch betreft ziekenhuis gerelateerde objecten en overige gebouwen met een medische functie, anders dan hierboven genoemd. Het betreft objecten zoals, dierenklinieken, bloedbanken, praktijk en/of groepspraktijk voor huis- en/of tandarts, praktijk voor fysiotherapie, wijkverpleging, thuiszorg, medische centra etc. Aanvankelijk leken de bouwkosten voor de objecten in deze categorie overig aardig overeen te komen. In het geval de bouwkosten van één van de categorieën sterk afwijken van die van de overige categorieën zal, in overleg met de Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG), overwogen worden voor de desbetreffende categorie een nieuw archetype aan te maken. 1.3.6 Centrum voor Verslavingszorg Een centrum waar gespecialiseerde hulp wordt geboden aan mensen met verslavingsproblemen, zoals verslaving aan alcohol, drugs, slaap- en kalmeringsmiddelen en gokken. 1.3.7 Ambulancepost Opstelplaats voor ambulances (garages). Vaak voorzien van kantoorruimte, kantine en kleed-, was- en overnachtingsruimte. Taxatiewijzer Ziekenhuizen Pagina 8

1.4 Jurisprudentie 1.4.1 Niet-woning met woondelen, jurisprudentie Het begrip wonen bij zorginstellingen en de discussie daarover vindt vooral plaats bij verzorgings- en verpleegtehuizen (care). In de desbetreffende wijzer wordt hierop uitgebreid ingegaan. In deze wijzer volstaat het volgende. Artikel 220e Gemeentewet bepaalt dat bij de bepaling van de heffingsmaatstaf voor de OZBgebruikersbelasting niet-woningen de waarde buiten aanmerking wordt gelaten van gedeelten van de onroerende zaak die in hoofdzaak tot woning dienen dan wel in hoofdzaak dienstbaar zijn aan woondoeleinden. Deze uitzondering wordt ook wel aangeduid als de woondelenvrijstelling. Door de Hoge Raad zijn bij arrest van 15 november 2013, ECLI:NL:HR:2013: 1125 en 1126 praktische richtlijnen gegeven voor de toepassing van deze woondelenvrijstelling. Hieruit blijkt dat er geen sprake is van woondelen als er sprake is van een verblijf met een tijdelijk karakter zoals een verblijf in een ziekenhuis. De woondelenvrijstelling is dan ook niet van toepassing op de in deze taxatiewijzer genoemde archetypen. Meer informatie over de woondelenvrijstelling is terug te vinden in de taxatiewijzer Algemeen en de taxatiewijzer Verzorging. 1.4.2 Werktuigenvrijstelling Bij uitspraak van het Gerechtshof Den Haag van 28 maart 2014 is overwogen dat in de kengetallen van de taxatiewijzer onvoldoende rekening is gehouden met de werktuigenvrijstelling (ECLI:NL:GHDHA:2014:1477). Deze uitspraak is bij arrest van de Hoge Raad van 6 februari 2015 bekrachtigd (ECLI:NL:HR:2015:219). Gerechtshof Amsterdam U26-11-2015 nr. 14/00421, ECLI:NL:GHAMS:2015:5017 Ubekrachtigt eerdere uitspraken. In paragraaf 4.3 wordt hier nader op ingegaan. Taxatiewijzer Ziekenhuizen Pagina 9

2 Beschrijving van de archetypen (zie voor de kengetallen per archetype bijlage 3) 2.1 Inhoudsopgave archetypen Op basis van het hiervoor gestelde kunnen ziekenhuis en ziekenhuis gerelateerde objecten worden onderverdeeld in de volgende archetypen. Nr. Archetype Omschrijving Onderdeel WOZ-object Kengetal 2015 Kengetal 2016 Correctie HR Kengetal 2016 1 M3900000 Ambulancepost Ambulancepost 2.128 2.128-2 N3130050 Ziekenhuis tot en met jaren Ziekenhuis 1.925 1.925 1.751 '70, combi 3 N3150052 Ziekenhuis jaren '80 en '90, Ziekenhuis 2.060 2.060 1.728 combi 4 N3160053 Ziekenhuis na 2000, combi Ziekenhuis 2.315 2.315 1.944 5 N3200052 Polikliniek Polikliniek 2.031 2.000 1.666 6 N3400052 Psychiatrisch ziekenhuis Ziekenhuis 1.966 1.925 1.605 7 N3500052 Revalidatiecentrum Therapieruimte 2.015 1.960 1.679 8 N3900052 Overig medisch Therapieruimte 1.432 1.432-9 N4000052 Centrum voor verslavingszorg Therapieruimte 1.537 1.537 - De uitspraak van de Hoge Raad 6 februari 2015, nr. 14/02425, ECLI:NL:GHDHA:2014:1477 en Gerechtshof Amsterdam 26 november 2015 nr. 14/00421, ECLI:NL:GHAMS:2015:5017 geeft aanleiding hiermee rekening te houden. Dit is weergegeven in de kolom Correctie HR kengetal 2016 2.2 Toelichting op de archetypen Bovenstaand schema is verdeeld op basis van ziekenhuis gerelateerde archetypen en overige gebouwen met een medische functie. De ziekenhuizen zijn daarbij te verdelen in algemene ziekenhuizen en de meer specialistische ziekenhuizen, dan wel zorgvoorzieningen, welke gevormd worden door bijvoorbeeld revalidatiecentra, psychiatrische ziekenhuizen, centra voor verslavingszorg en ambulanceposten. Alleen bij de archetypen die betrekking hebben op ziekenhuizen is onderscheid gemaakt naar bouwjaarklassen. In 1992 heeft het toenmalige College Bouw Ziekenhuisvoorzieningen onderzoek gedaan naar investeringskosten voor nieuwbouw van academische ziekenhuizen. Hierin is geconcludeerd 2 dat de relatieve verdeling van de totale bruto vloeroppervlakte in goedkope en dure mp P s in een academisch ziekenhuis overeenkomt met de verdeling in een algemeen ziekenhuis. In de lijn van het voorgaande wordt in de Bouwkostennota 2005 uitgegaan van dezelfde richtbedragen voor nieuwbouw van algemene ziekenhuizen als van academische ziekenhuizen. Sindsdien hebben zich geen wijzigingen voorgedaan. Daarom is besloten ook in deze taxatiewijzer geen apart archetype op te voeren voor academische ziekenhuizen. Taxatiewijzer Ziekenhuizen Pagina 10

P is Uit een onderzoek naar de gebouwkwaliteit van algemene ziekenhuizenp0f geconstateerd dat de verdiepingshoogte gemiddeld ten minste 3,4 m bedraagt. (In het onderzoek is ook onderzoek gedaan naar de mogelijkheden om bestaande gebouwen voor alternatief gebruik geschikt te maken. Daarbij is een onderverdeling gemaakt naar goed (van 3,9 m), redelijk ( 3,4 en < 3,9 m), matig ( 2,9 en < 3,4 m) en slecht (< 2,9 m). 2.2.1 Ziekenhuis tot en met de jaren 70 Een ziekenhuiscomplex bestaat veelal uit de volgende gebouwen of gebouwdelen: Poliklinieken, IC, operatiekamers, laboratoria, restaurants, O.K. s, bestralingsruimtes, verpleegruimtes, beddenhuizen etc. Over het algemeen bestaat een ziekenhuiscomplex uit een verpleegdeel waar de klinische zorg plaatsvindt (care) en een deel waar meer sprake is van poliklinische zorg (cure). In de meeste gevallen is er geen sprake van een zelfstandig beddenhuis maar is op het complex een gedeelte te vinden voor de verpleging in een beddenhuis (care). Van belang is of een gedeelte dat voor verpleging wordt gebruikt wel of niet tijdelijke verpleging betreft. Het archetype Ziekenhuis tot en met de jaren 70 betreft voornamelijk de oudere ziekenhuizen gebouwd tot en met de jaren 70. Deze ziekenhuizen voldoen nog wel aan de huidige eisen maar zijn echter qua voorzieningen en techniek eenvoudiger dan de huidige. Van het archetype ziekenhuis tot en met de jaren 70 is de opstal dusdanig oud dat hier geen onderbouwende stichtingskosten van bekend zijn. Er wordt daarom aansluiting gezocht bij de stichtingskosten die gebruikt zijn voor de onderbouwing van de andere twee ziekenhuisarchetypen, waarbij rekening wordt gehouden met het feit dat de oudere ziekenhuizen een lager voorzieningenniveau hebben. Veel van deze ziekenhuizen hebben recent echter een renovatie ondergaan, hetgeen weer een positief effect heeft op de functionele kwaliteit. Als gevolg van maatschappelijke en (medisch-)technische ontwikkelingen zijn de eisen aan de indeling en inrichting van ziekenhuizen in de sindsdien verstreken decennia voortdurend gewijzigd. Genoemd kunnen worden de opkomst van de medisch-technische apparatuur, de verschuiving van klinische naar poliklinische zorg en de toenemende aandacht voor privacy. Hierdoor is bij veel van de oudere gebouwen in het onderzoek sprake van functionele veroudering: Het gebouw voldeed bij oplevering aan de toen geldende regels en inzichten maar is allengs minder goed bruikbaar geworden. De voornoemde ontwikkelingen doen zich het meest nadrukkelijk voor op de verpleegafdelingen, in de poliklinieken en op het vlak van medische apparatuur. Indien er sprake is van functionele veroudering dan zal deze veelal leiden tot een correctie voor economische veroudering, verandering bouwwijze, doelmatigheid of excessieve gebruikskosten. Het is van belang dat de berekende functionele correctie overeenkomt met de feitelijke tekortkoming. Het Bouwcollege (College bouw zorginstellingen) heeft in 2007 een onderzoek uitgevoerd naar de kwaliteit van de gebouwen zowel technisch als functioneel. (CBZ maart 2007, Monitoring gebouwkwaliteit algemene ziekenhuizen ). In dit onderzoek wordt onder punt 1.6 nader ingegaan op de verschillen tussen de oude ziekenhuizen (gebouwd tot en met de 70-er jaren) en de meer moderne ziekenhuizen. Daarbij valt bijvoorbeeld te denken aan het aantal bedden per kamer, de lengte van de bedden, de breedte van de gangen en het sanitair. Afgezien van de gebouwen uit de jaren zeventig en uit de jongste bouwjaarklasse bestaat er weinig onderscheid tussen de scores in de bouwjaarklassen. Voor veel van de gebouwen uit de 1 1 College Bouw Zorginstellingen, Monitoring gebouwkwaliteit algemene ziekenhuizen, 2007, rapportnummer 607 Taxatiewijzer Ziekenhuizen Pagina 11

jaren zeventig geldt waarschijnlijk dat ze relatief recent een renovatie hebben ondergaan, met vaak een positief effect op de functionele kwaliteit. Taxatiewijzer Ziekenhuizen Pagina 12

Ziekenhuis jaren 80 en 90 De gebouwen in bouwjaarklasse 1980 tot 1990 scoren echter opvallend slechter dan die uit de bouwjaarklassen tot 1980 en 1990 tot 2000. Deze gebouwen zijn gerealiseerd ten tijde van het in 1980 ingezette versoberingsbeleid. De normatieve oppervlakte per bed werd verlaagd, wat onder andere een neerwaartse druk op de oppervlakte van patiëntenkamers tot gevolg heeft gehad. Versoberingsbeleid: Tussen de vijftiger en zeventiger jaren van de vorige eeuw was er sprake van een voortdurende vergroting van de oppervlakte van ziekenhuizen (van 55 tot 80 à 90 m²/bed). In een poging deze ontwikkeling een halt toe te roepen schreef de overheid in juli 1980 de zogenaamde versoberingsbrief, waarin de Staatssecretaris drie klassen ziekenhuizen met bijbehorende bruto vloeroppervlaktes per bed vaststelde: 74 m²/bed voor een basisziekenhuis, 76 m²/bed voor een centrum ziekenhuis en 78 m²/bed voor een topziekenhuis. In de periode daarna is de norm opgelopen via 80 m²/bed tot 93 m²/bed en uiteindelijk 95 m²/bed. Deze nieuwbouwnorm gold tot 1 januari 2006. Het verhogen van de oppervlaktenorm ging gelijk op met het verlagen van de planningsnorm voor het benodigde aantal bedden van 3,7 promille tot 2,8 promille van de adherente bevolking. In de huidige normeringssystematiek wordt geen rechtstreekse relatie meer gelegd tussen beddencapaciteit en oppervlakte, maar wordt de oppervlaktenorm bij nieuwbouw bepaald door het gewogen gemiddelde van de leeftijdsspecifieke klinische en de poliklinische adherentie. De beddennorm bij nieuwbouw is daarbij verlaagd tot 2,0 promille. Teneinde de voortgang in de bouw te bevorderen en toch bezuinigingen in de zorg door te kunnen voeren, is begin jaren tachtig de zogenaamde EVI-regeling in het leven geroepen. EVI staat voor exploitatie verlagend initiatief. Bij de beoordeling van de bouwplannen van deze ziekenhuizen waren de eerder vermelde maximale oppervlakten van 74, 76 en 78 m² per bed van toepassing. Om de exploitatie te kunnen verlagen, bestond er grote druk op deze initiatieven om de investering zo beperkt mogelijk te houden. Dit is ook goed merkbaar in de uitvoering van de installaties in deze ziekenhuizen. 2.2.2 Ziekenhuis na 2000 Dit betreft een modern ziekenhuis dat volgens de huidige normen gebouwd is. Deze ziekenhuizen zijn gebouwd volgens de meest recente inzichten op bijvoorbeeld het gebied van verschuiving van klinische zorg naar dagverpleging, poliklinische zorg en thuiszorg. Er is in toenemende mate sprake van verschuiving van tweedelijns- (ziekenhuizen) naar eerstelijnsgezondheidszorg (huisartsen, thuiszorg etc.) wat van invloed is op de te bouwen zorginstelling. Deze ziekenhuizen kennen een zeer hoog voorzieningenniveau voor wat betreft elektrotechnische-, klimaat- en regelinstallaties, laboratoria, O.K. s etc. Hierbij is vaak sprake van meer modulaire grootschaligheid. 2.2.3 Polikliniek Betreft een gebouw waar alleen poliklinische zorg wordt verleend. Bij het archetype wordt ervan uitgegaan dat het gebouw aan de meest recente normen voldoet. Per object moet bekeken worden in hoeverre deze afwijkt van het archetype en dient een eventuele correctie plaats te vinden voor de desbetreffende verschillen. 2.2.4 Psychiatrisch ziekenhuis Betreft een zorgvoorziening waar psychiatrische patiënten verblijven en behandeld worden. Voldoet aan de meest recente normen. Taxatiewijzer Ziekenhuizen Pagina 13

2.2.5 Revalidatiecentrum Betreft een zorgvoorziening waar patiënten verblijven en behandeld worden gericht op het voorkomen, verminderen of overwinnen van de handicap. Voldoet aan de meest recente normen. 2.2.6 Overig medisch Dit betreft gebouwen voor basisvoorzieningen voor gezondheidszorg zoals dierenklinieken, bloedbanken, praktijkruimte en/of groepspraktijkruimte voor huis- en/of tandartsen, praktijkruimte voor fysiotherapie, -wijkverpleging, -thuiszorg etc. Voldoen aan de meest recente normen. 2.2.7 Centrum voor verslavingszorg Betreft een zorgvoorziening in de geestelijke gezondheidszorg die (ambulante) hulp en begeleiding biedt aan verslaafden, dan wel waar verslaafden verblijven en behandeld worden, tevens gericht op het geven van voorlichting en preventie ten aanzien van verslavingsproblematiek. Voldoet aan de meest recente normen. 2.2.8 Ambulancepost Opstelplaats voor ambulances (garages). Vaak voorzien van meldkamer, kantoorruimte, kantine en verblijfsruimte (kleed-, was- en overnachtingsruimte). Met ingang van deze taxatiewijzer voor de waardepeildatum 01 januari 2011 is op verzoek van de gebruikers een nieuw archetype voor ambulanceposten opgevoerd. 25TDe nieuwe Wet ambulancezorg (Waz) zou vanaf 2011 het vervoer van zieken en gewonden in Nederland regelen. Deze wet zou de Wet ambulancevervoer (Wav) vervangen. De nieuwe Waz is echter niet in werking getreden omdat geen consensus werd bereikt over de wijze waarop de vergunningen voor ambulancediensten zou moeten worden verleend. Uiteindelijk is met ingang van 1 januari 2013 een Tijdelijke wet ambulancezorg ingevoerd. Deze regeling is geldig tot 1 januari 2018 en vervangt de Waz en Wav. Een belangrijk verschil is dat vanaf 2013 in elke veiligheidsregio één ambulancedienst komt. Voorheen waren er meerdere ambulancediensten per regio toegestaan. De minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport heeft aan 26 ambulancediensten een vergunning verleend. In deze Tijdelijke wet wordt een aantal begrippen nader omschreven: 25TAmbulance: Een voor het vervoer van zieken of gewonden ingericht motorvoertuig, vaartuig of helikopter. 25TAmbulancezorg: Zorg erop gericht een zieke of gewonde ter zake van zijn aandoening of letsel hulp te verlenen en per ambulance te vervoeren. 25TMeldkamer: De meldkamer voor de ambulancezorg, onderdeel van de meldkamer van de veiligheidsregio. Taxatiewijzer Ziekenhuizen Pagina 14

3 Functionele veroudering bij Ziekenhuizen Voor een beschrijving en de berekeningssystematiek van de verschillende factoren voor functionele veroudering wordt verwezen naar het algemene deel van deze set taxatiewijzers. 3.1 Economische afschrijving Onder economische veroudering wordt met name de bezettingsgraad verstaan. Bij de beoordeling van de bezettingsgraad gaat het om de vraag of de objectief benodigde capaciteit overeenkomt met de feitelijk, beschikbare capaciteit. Wanneer de benodigde capaciteit groter is dan de aanwezige capaciteit, leidt dit niet tot een correctie. De onroerende zaak wordt dan in feite voor meer dan 100% benut. De feitelijk gebruikte capaciteit kan lager dan 100% zijn. Bij het bepalen van de benodigde capaciteit wordt echter niet (alleen) gekeken naar de feitelijk gebruikte capaciteit (op de waardepeildatum). Bij de benodigde capaciteit wordt ook rekening gehouden met bijvoorbeeld het anticiperen op groei (maar ook op bijvoorbeeld minder dan verwachte groei), de behoefte aan "piekcapaciteit" (of zogenaamde reservecapaciteit) etc. Voor het bepalen van de economische veroudering is de beddencapaciteit een goede graadmeter. Indien ervan sprake is dat bepaalde gebouwdelen structureel leeg staan geeft dit ook reden tot een correctie. Daarbij kan ook gedacht worden aan structurele leegstand als gevolg van het ontbreken van de vraag naar zorg (door bijvoorbeeld wijziging demografie van (delen van) het land). Deze factor beïnvloedt de economische afschrijving (=maatschappelijke ontwikkeling). Deze factor voor economische en maatschappelijke veroudering geldt voor de ruwbouw, afbouw/vaste inrichting en de installaties. 3.2 Veranderende bouwwijze Voor elk van de gebouwdelen ruwbouw, afbouw/vaste inrichting en installaties wordt een functionele correctie als gevolg van een verandering van de bouwwijze bepaald, indien de bouwkosten van de oorspronkelijke bouwwijze van het onderdeel hoger zijn dan bij de actuele bouwwijze. Deze factor voor veranderde bouwwijze geldt voor de ruwbouw, afbouw/vaste inrichting en de installaties. 3.3 Belemmering gebruik (doelmatigheid) Onder de correctie belemmering van de gebruiksmogelijkheden worden gebreken van het gebouw geplaatst, die noodzakelijkerwijs verholpen moeten worden om het gebouw voor de aard en bestemming te laten functioneren. Het gaat dus om een correctie voor investeringen die op korte termijn gedaan moeten worden om gebreken te verhelpen, waarvan het noodzakelijk is dat die verholpen worden door de eigenaar in verband met bijvoorbeeld nieuwe wet- of regelgeving of nieuwe technologische ontwikkelingen. Om deze correctie toe te passen moet men wel aannemelijk kunnen maken dat er op korte termijn een noodzaak of verplichting is een ingreep in het gebouw te doen. De hoogte van de correctie wordt bij voorkeur afgeleid uit een offerte of begroting waarin het verhelpen van het gebrek staat vermeld. Voor het bepalen van de doelmatigheid kan het rapport monitoring gebouwkwaliteit algemene ziekenhuizen van het desbetreffende ziekenhuis worden opgevraagd. Nagenoeg alle algemene ziekenhuizen in Nederland zijn aan dit onderzoek onderworpen. Het rapport monitoring gebouwkwaliteit algemene ziekenhuizen geeft een duidelijk inzicht in de doelmatigheid van het ziekenhuis. Indien het gebouw voldoet aan de referentiewaarde voor bestaande bouw is er normaliter op grond van deze punten geen reden functioneel te corrigeren. Taxatiewijzer Ziekenhuizen Pagina 15

Deze factor voor belemmering gebruik geldt voor de ruwbouw, afbouw/vaste inrichting en de installaties. Taxatiewijzer Ziekenhuizen Pagina 16

3.4 Excessieve gebruikskosten Excessieve gebruikskosten ontstaan door een meer dan gemiddeld inefficiënt gebruik van een object door het gevolg van bijvoorbeeld het ontbreken van isolatievoorzieningen, zodat er meer energiekosten zijn, met aantoonbaar hogere gebruikskosten als gevolg. Het zal inefficiënties moeten betreffen die niet gangbaar zijn voor het type gebouw in een branche. Bij het bepalen van de excessieve gebruikskosten gaat het om een vergelijking met vergelijkbare panden met bijvoorbeeld vergelijkbare ouderdom. Het gaat niet om de hogere kosten ten opzichte van een volledig optimale nieuwbouwsituatie. Immers het verschil ten opzichte van een volledig nieuwbouw pand is al tot uitdrukking gebracht in de factor voor technische veroudering. Naast de aantoonbaar bovenmatige stookkosten en aantoonbaar bovenmatige schoonmaakkosten kan er functioneel gecorrigeerd worden als gevolg van aantoonbaar hogere personeelskosten door bijvoorbeeld een ongunstige lay-out. Deze factor voor excessieve gebruikskosten geldt voor de ruwbouw, afbouw/vaste inrichting en de installaties. 3.5 Toelichting op de functionele afschrijving De in deze wijzer opgenomen kengetallen betreffen het midden van de bandbreedte. Dit geldt voor de vervangingswaarde, maar ook voor de levensduur en de restwaarde. De taxateur dient zich bij het gebruik van een archetype telkens af te vragen of er boven of onder het kengetal gewaardeerd moet worden. Afwijkingen buiten de bandbreedte dienen altijd te worden toegelicht. Daarnaast kunnen er aanleidingen zijn voor functionele afschrijvingen. Bij functionele afschrijving dient de taxateur te onderzoeken of er sprake is van een verminderde functionaliteit uitgesplitst in: 1. Economische veroudering. 2. Verandering bouwwijze. 3. Doelmatigheid. 4. Excessieve gebruikskosten. We gaan ervan uit dat de reguliere vermindering van het gebruiksgenot van een ouder gebouw reeds is meegenomen in de factor voor technische veroudering en in de kengetallen van de oudere archetypen. Ad 1 Economische veroudering: De mate waarin er door technische, economische of maatschappelijke ontwikkelingen nog behoefte bestaat aan het desbetreffende object bepaalt de hoogte van de economische veroudering. Structurele leegstand van gebouwen of gedeeltes van gebouwen, waarbij rekening dient te worden gehouden met een redelijke mate van overcapaciteit, is de meest voorkomende reden voor afschrijving wegens economische veroudering. Mogelijke oorzaken van economische veroudering: - Wijziging wetgeving. - Wijziging genoemd in beleidsnota s. - Terugloop bezetting zoals van patiënten, beddencapaciteit etc. - Nieuwe apparatuur met minder ruimtebehoefte. - Specialisering. - Malaise in een specifieke branche of maatschappelijke ontwikkelingen. - Beleid diverse overheden. - Samenvoeging van WOZ-objecten. Taxatiewijzer Ziekenhuizen Pagina 17

Ad 2 Verandering bouwwijze: De mate waarin de bouwkosten van de oorspronkelijke bouwwijze van het huidige gebouw niet meer overeenstemmen met de bouwkosten van de actuele bouwwijze bepaalt de hoogte van de afschrijving voor verandering bouwwijze. Indien er sprake is van afschrijving wegens verandering bouwwijze, dan staat de factor voor afschrijving - uitgesplitst naar ruwbouw, afbouw en installaties - bij het archetype aangegeven. Ad 3 Doelmatigheid: De mate van bouwkundige belemmering van de normale activiteiten waarbij bouwkundige ingrepen zijn gewenst, zijn bepalend voor de afschrijving wegens ondoelmatigheid. Veel voorkomende redenen voor afschrijving zijn vanwege toegenomen veiligheidseisen, arbo-omstandigheden of gewijzigde regelgeving. Aandachtspunten hierbij zijn: - Afwijkende hoogte ten opzichte van de gemiddelde hoogte van het archetype. - Indeling en routing. - Materiaalgebruik. - Vormgeving. - Wijziging bouwverordening/wetgeving/brandveiligheidseisen etc. - Belemmering procesgang. - Verandering procesgang. - Intrekking vergunning. - Meerdere locaties. - Draagkracht vloer. Ad 4 Excessieve gebruikskosten: De mate waarin er sprake is van bovenmatige gebruikskosten ten gevolge van een niet optimaal functionerend gebouw of een niet optimale huisvestingssituatie is bepalend voor afschrijving excessieve gebruikskosten. Aandachtspunten hierbij zijn: - Overmatige stookkosten energiekosten. - Extra klimaatbeheersing. - Onvoorziene kosten na calamiteiten. - Onvoldoende isolatie. - Bovenmatig verouderde installatie. - Bovenmatige personeelskosten. - Bovenmatige schoonmaakkosten. Taxatiewijzer Ziekenhuizen Pagina 18

4 Beschrijving van de marktgegevens (zie voor gebruikte marktgegevens bijlage 4) 4.1 Toelichting op de marktgegevens Tussen de waardepeildata 1 januari 2015 en 1 januari 2016 was er sprake van een lage bouwproductie en daarmee samenhangend een overschot bij het aanbod van arbeidskrachten in de bouw en van bouwmaterialen. Door deze ontwikkeling is rond de waardepeildatum 1 januari 2014 en 2015 een groot aantal bouwbedrijven bereid om onder kostprijs of gelijk aan de kostprijs bouwprojecten uit te voeren. Deze bedrijven nemen dus genoegen met een negatieve opslag voor winst en risico. Deze opslag voor winst en risico maakt onderdeel uit van de (ongecorrigeerde) vervangingswaarde die in het kader van de Wet WOZ ingeschat wordt. Doordat echter de aanbestedingsprijzen sterk onder druk staan, is er ook geen ruimte voor stijging van de feitelijke kosten voor bouwmaterialen en voor inzet van arbeid. Daarom is voor de actualisering van de kengetallen naar de waardepeildatum 1 januari 2016, net als bij waardepeildatum 1 januari 2014 en 2015, geen generieke indexering toegepast. Er zijn uitsluitend aanpassingen gedaan aan de gehanteerde kengetallen, wanneer de noodzaak voor deze aanpassing blijkt uit de geanalyseerde bouwprojecten die kort voor de waardepeildatum 1 januari 2016 zijn of worden gerealiseerd. Taxatiewijzer Ziekenhuizen Pagina 19

P blijkt 4.2 Van marktgegeven naar kengetal Voor het bepalen van de kengetallen is gebruik gemaakt van marktinformatie van zorgvastgoed van alle gemeenten in Nederland voor zover deze beschikbaar en bruikbaar is. De belangrijkste bron hierbij is het WOZ-datacenter. De door gemeenten aan het WOZ-datacenter beschikbaar gestelde bouw- en stichtingskosten worden na analyse van de gegevens door het WOZdatacenter gepubliceerd en beschikbaar gesteld. Om de kwaliteit van de onderbouwingen te waarborgen geldt een inspanningsverplichting voor het verder verzamelen en analyseren van marktgegevens. De gerealiseerde stichtingskosten zijn als uitgangspunt genomen voor de kengetallen die aan de basis staan van de waardering. Dit uitgangspunt sluit aan op het waarderingsvoorschrift voor de gecorrigeerde vervangingswaarde. Niet voor alle archetypen zijn er steeds voldoende recente en bruikbare marktgegevens beschikbaar om de kengetallen jaarlijks (volledig) te baseren op deze marktgegevens. De marktcijfers zijn in bijlage 4 vermeldt. Dit jaar zijn er minder recente marktgegevens van zorg(cure)bouwprojecten aangeleverd. De bestaande kengetallen zijn geactualiseerd. Voor de actualisering van de bestaande kengetallen van waardepeildatum 1 januari 2015 naar de waardepeildatum 1 januari 2016 is geen generieke indexering toegepast. Bij de analyse en vaststelling van de kengetallen is rekening gehouden met de bouwkosten, zoals die op het WOZ-datacenter staan vermeld, zo mogelijk met de kostenramingen van projecten in aanbouw en op basis van de TNO-kengetallen. Archetypes voor ziekenhuizen van vóór 2000 Voor de desbetreffende archetypes zijn geen bouwcijfers als onderbouwing opgenomen. Deze bouwcijfers zouden -uiteraard- oudere marktgegevens betreffen en geven, mede door het jaren achtereen door-indexeren van de cijfers, geen betrouwbaar beeld van de huidige werkelijkheid. Voor deze kengetallen moet aansluiting worden gezocht bij het kengetal van archetype Ziekenhuis na 2000. 2 Uit onderzoek van de Waarderingskamer P1F dat de kosten van ziekenhuizen in de bouwjaarklasse 1990 tot 2000 iets hoger liggen dan die van ziekenhuizen uit de bouwjaarklasse 1980 tot 1990. Ziekenhuizen uit beide bouwjaarklassen hebben echter dezelfde archetypeaanduiding: N3150052. Gelet op het verschil in bouwjaar zal voor ziekenhuizen uit de bouwjaarklasse 1990 tot 2000 een lagere totale afschrijving van toepassing zijn. Om deze reden is voorgesteld aan de twee bouwjaarklassen een apart archetype toe te kennen. Deze archetype splitsing is echter niet in deze wijzer geëffectueerd. Bij de taxatie zal daarom rekening moeten worden gehouden met een verschil in afschrijving tussen beide bouwjaarklassen. Om een (eventueel) waardeverschil aan te geven kan gebruik worden gemaakt van de bandbreedte. 2 Rapportage van het onderzoek naar de waardebepaling van ziekenhuizen voor de wet woz, ing. L.E.J. Diephuis MSc (Waarderingskamer), 20 september 2011 Taxatiewijzer Ziekenhuizen Pagina 20

Archetype Ziekenhuis na 2000 Dit betreft een modern ziekenhuis dat volgens de huidige normen gebouwd is. Deze ziekenhuizen zijn gebouwd volgens de meest recente inzichten op bijvoorbeeld het gebied van verschuiving van klinische zorg naar dagverpleging, poliklinische zorg en thuiszorg. Er is in toenemende mate sprake van verschuiving van tweedelijns- (ziekenhuizen) naar eerstelijnsgezondheidszorg (huisartsen, thuiszorg etc.) hetgeen van invloed is op de te bouwen zorginstelling. Deze ziekenhuizen kennen een zeer hoog voorzieningenniveau voor wat betreft elektrotechnische-, klimaat- en regelinstallaties, laboratoria, O.K. s etc. Hierbij is vaak sprake van meer modulaire grootschaligheid. Grafiek analyse bouwkosten ziekenhuizen Na analyse van de stichtingskostenformulieren van ziekenhuizen, blijkt dat de gerealiseerde stichtingskosten overeenkomen met het kengetal van 2015. Daarom is het kengetal van 2016 ongewijzigd. Zie de tabel in paragraaf 2.1. Taxatiewijzer Ziekenhuizen Pagina 21

Archetype Polikliniek Dit betreft een gebouw waar alleen poliklinische zorg wordt verleend. Bij dit archetype wordt ervan uitgegaan dat het gebouw aan de meest recente normen voldoet. Per object moet bekeken worden in hoeverre deze afwijkt van het archetype en dient een eventuele correctie plaats te vinden voor de desbetreffende verschillen. Grafiek analyse bouwkosten poliklinieken. Na analyse van de stichtingskosten formulieren van medisch overig, blijkt dat de gerealiseerde stichtingskosten niet overeenkomen met het kengetal van 2015. Daarom is het kengetal van 2016 gewijzigd. Zie de tabel in paragraaf 2.1. Archetype Psychiatrisch Ziekenhuis Onder een psychiatrisch ziekenhuis worden instellingen verstaan waar mensen worden behandeld vanwege een psychiatrische ziekte. Het behandelaanbod varieert van crisisopname en dagbehandeling tot zorg voor chronisch psychiatrische patiënten. Grafiek analyse bouwkosten psychiatrische ziekenhuizen. Na analyse van de stichtingskosten formulieren van medisch overig, blijkt dat de gerealiseerde stichtingskosten niet overeenkomen met het kengetal van 2015. Daarom is het kengetal van 2016 gewijzigd. Zie de tabel in paragraaf 2.1. Taxatiewijzer Ziekenhuizen Pagina 22

Archetype Revalidatiecentrum Dit betreft een zorgvoorziening waar patiënten verblijven en behandeld worden gericht op het voorkomen, verminderen of overwinnen van de handicap. Grafiek analyse bouwkosten revalidatiecentra. Na analyse van de stichtingskosten formulieren van medisch overig, blijkt dat de gerealiseerde stichtingskosten niet overeenkomen met het kengetal van 2015. Daarom is het kengetal van 2016 gewijzigd. Zie de tabel in paragraaf 2.1. Archetype Medisch Overig Bij een nadere beschouwing van de onderbouwingen van het archetype medisch overig, lijken er verschillen te bestaan tussen de marktgegevens die betrekking hebben op het bouwen van zogenaamde gezondheidscentra en de gegevens die betrekking hebben op zogenaamde HOED-objecten (huisartsen onder één dak: Groepspraktijk van huisartsen). Daarbij geldt dat de gemiddelde bouw- en stichtingskosten voor gezondheidscentra iets onder het kengetal medisch overig liggen en die voor HOED-objecten boven dit kengetal liggen. In deze wijzer komen de verschillen nog niet tot uiting in aparte archetypen. Nader onderzoek zal moeten uitwijzen of een apart archetype voor gezondheidscentra en HOED-objecten gerechtvaardigd is. Vooralsnog kan bij het waarderen van deze objecten gekozen worden voor maximaal gebruik van de gegeven bandbreedte voor objecten met archetype medisch overig (waarbij het kan voorkomen dat taxaties van luxe HOED-objecten en sobere gezondheidscentra buiten de bandbreedte vallen). Taxatiewijzer Ziekenhuizen Pagina 23

Grafiek analyse bouwkosten medisch overig. Na analyse van de stichtingskosten formulieren van medisch overig, blijkt dat de gerealiseerde stichtingskosten overeenkomen met het kengetal van 2015. Daarom is het kengetal van 2016 ongewijzigd. Zie de tabel in paragraaf 2.1. Archetype Centrum voor Verslavingszorg Dit betreft een zorgvoorziening in de geestelijke gezondheidszorg die (ambulante) hulp en begeleiding biedt aan verslaafden, dan wel waar verslaafden verblijven en behandeld worden, tevens gericht op het geven van voorlichting en preventie ten aanzien van verslavingsproblematiek. Voldoet aan de meest recente normen. Grafiek analyse bouwkosten centra voor verslaving. Na analyse van de stichtingskostenformulieren van centra voor verslaving, blijkt dat de gerealiseerde stichtingskosten overeenkomen met het kengetal van 2015. Daarom is het kengetal van 2016 ongewijzigd. Zie de tabel in paragraaf 2.1. Taxatiewijzer Ziekenhuizen Pagina 24

Archetype Ambulancepost Opstelplaats voor ambulances (garages). Vaak voorzien van meldkamer, kantoorruimte, kantine en verblijfsruimte (kleed-, was- en overnachtingsruimte). Voor de vaststelling van het kengetal is gebruik gemaakt van bouw- en stichtingskosten van enkele ambulanceposten. In de omschrijving van het archetype is al aangegeven dat ambulanceposten in principe betrekking hebben op een opstelplaats voor ambulances, die tevens zijn voorzien van bijvoorbeeld een meldkamer, een kantoorruimte, een kantine en/of een verblijfsruimte (kleed-, was- en overnachtingruimte). Bij de analyse van de marktgegevens voor het archetype Ambulancepost is gebleken dat de bouwkosten boven het gemiddelde liggen gezien de bouwstijl en gebruikte materialen. Indien er sprake is van een eenvoudige ambulancepost moet hiermee rekening worden gehouden door gebruik te maken van de bandbreedtes. Grafiek analyse bouwkosten ambulanceposten. Na analyse van de stichtingskosten van ambulanceposten blijkt dat de gerealiseerde stichtingskosten overeenkomen met het kengetal van 2015. Daarom is het kengetal van 2016 ongewijzigd. Zie de tabel in paragraaf 2.1. Taxatiewijzer Ziekenhuizen Pagina 25

4.3 Werktuigenvrijstelling Voor het bepalen van kengetallen per archetype wordt gebruik gemaakt van marktinformatie voor zover deze beschikbaar en bruikbaar is. De belangrijkste bron hierbij is het WOZdatacenter. De door gemeenten aan het WOZ-datacenter beschikbaar gestelde bouw- en stichtingskosten worden na analyse van de gegevens door het WOZ-datacenter gepubliceerd en beschikbaar gesteld. De gerealiseerde stichtingskosten zijn als uitgangspunt genomen voor de kengetallen die aan de basis staan van de waardering. Dit uitgangspunt sluit aan op het waarderingsvoorschrift voor de gecorrigeerde vervangingswaarde. De kengetallen zijn onderverdeeld in drie onderdelen: Ruwbouw. Afbouw/vaste inrichting. Installaties. Per archetype is aangegeven hoe hoog de bouwkosten gemiddeld per vierkante meter zijn. Daarbij is steeds aangegeven welk deel van de bouwkosten betrekking heeft op welke bouwcomponent (ruwbouw, afbouw/vaste inrichting en installaties). In hoofdstuk 9 van de Taxatiewijzer Algemeen voor waardepeildatum 1 januari 2016 wordt nader ingegaan op de vraag hoe om te gaan met de werktuigenvrijstelling. In die taxatiewijzer is ook een actueel overzicht gegeven van de jurisprudentie over dit onderwerp. Hieronder wordt slechts beknopt ingegaan op de werktuigenvrijstelling Volgens de Hoge Raad kan er ook buiten een productieproces sprake kan zijn van werktuigen die onder de werktuigenvrijstelling vallen. (Zie Hoge Raad 6 februari 2015, nr. 14/02425, ECLI:NL:HR:2015:219. In het berechte geval oordeelde de Hoge Raad dat de werktuigenvrijstelling ook van toepassing kan zijn op installaties in een ziekenhuis. Ook bij installaties die in hoofdzaak dienstbaar zijn aan het medische proces dat in een ziekenhuis plaatsvindt, kan sprake zijn van werktuigen in de zin van de werktuigenvrijstelling. De omstandigheid dat veel van die installaties zijn aangebracht vanwege extra wettelijke eisen voor de gezondheidszorg, staat hieraan niet in de weg. Zie ook Hof Amsterdam 26 november 2015 nr. 14/00421, ECLI:NL:GHAMS:2015:5017. Kengetallen In de kengetallen van deze taxatiewijzer zijn géén werktuigen opgenomen die onder de werktuigenvrijstelling vallen. In deze taxatiewijzer is daarbij uitvoering gegeven aan de bovengenoemde jurisprudentie. In de kengetallen zijn slechts de kosten van installaties begrepen die in hoofdzaak of geheel dienstbaar zijn aan het gebouw, Installaties die roerend zijn of worden ingeplugd zijn niet in de kengetallen opgenomen. De kengetallen zijn gecorrigeerd voor werktuigen die in hoofzaak dienstbaar zijn aan het medisch proces. Dit heeft tot verlaging van de kengetallen geleid bij de archetypen N3160053, N3150052, N3130050, N3200052, N3400052 en N3500052. Er is volledig aangesloten bij het arrest van de Hoge Raad van 6 februari 2015 waar 40% van de installaties onder de werktuigenvrijstelling werden gerangschikt om verdere discussies over de werktuigenvrijstelling te voorkomen, Dit ondanks het feit dat op basis van de huidige jurisprudentie onduidelijk is hoe het criterium in hoofdzaak dienstbaar aan het medisch proces is toegepast. Ook is het de vraag of het criterium verwijderbaar met behoud van waarde wel (juist) is toegepast. Uit het arrest van de Hoge Raad van 6 februari 2015, de uitspraak van de Rechtbank Amsterdam van 20 februari 2015 en de uitspraak van het Gerechtshof Amsterdam 26 november 2015, blijkt dat het van essentieel belang is welke installaties in de waardering zijn meegenomen. Aan de taxatiewijzer is daarom een bijlage 5 toegevoegd waarin is aangegeven Taxatiewijzer Ziekenhuizen Pagina 26

welke installaties zijn opgenomen in de geanalyseerde bouwkosten van bijlage 4. De kengetallen van deze taxatiewijzer die zijn gebaseerd op de geanalyseerde bouwkosten, zijn gecorrigeerd voor installaties die in hoofdzaak dienstbaar zijn voor het proces in het gebouw. In de kengetallen wel opgenomen installaties die hoofzakelijk dienstbaar zijn aan het gebouw zijn in algemene zin: warmteopwekking en warmtedistributie; afvoeren (regenwater en vuilwater); toevoer van water / gastoevoer / elektriciteit / telefonie; koudeopwekking en distributie; luchtbehandeling, regeling klimaat en sanitair; centrale elektrotechnische voorzieningen, krachtstroom, verlichting, communicatie; beveiliging (brand, braak, milieu); transport (liften en roltrappen;) gebouwbeheer voorzieningen Taxatiewijzer Ziekenhuizen Pagina 27

In onderstaande matrices zijn de veranderingen verwerkt van de archetypes die naar aanleiding uitspraak Hoge Raad en Hof zijn aangepast: Ziekenhuis N3160053 Kengetal Ruwbouw Afbouw Installaties Kengetal 2.315 695 695 926 Percentage 30% 30% 40% Kengetal 1.944 700 700 544 Percentage 36% 36% 28% Ziekenhuis N3150052 Kengetal Ruwbouw Afbouw Installaties Kengetal 2.060 618 618 824 Percentage 30% 30% 40% Kengetal 1.728 622 622 484 Percentage 36% 36% 28% Ziekenhuis N3130050 Kengetal Ruwbouw Afbouw Installaties Kengetal 1.925 578 674 674 Percentage 30% 35% 35% Kengetal 1.751 578 683 490 Percentage 33% 39% 28% Polikliniek N3200052 Kengetal Ruwbouw Afbouw Installaties Kengetal 2.000 600 600 800 Percentage 30% 30% 40% Kengetal 1.666 600 600 466 Percentage 36% 36% 28% Psychiatrisch Z. N3400052 Kengetal Ruwbouw Afbouw Installaties Kengetal 1.925 578 578 770 Percentage 30% 30% 40% Kengetal 1.605 578 578 449 Percentage 36% 36% 28% Taxatiewijzer Ziekenhuizen Pagina 28

Revalidatiecentrum N3500052 Kengetal Ruwbouw Afbouw Installaties Kengetal 2.015 605 605 806 Percentage 30% 30% 40% Kengetal 1.679 604 604 470 Percentage 36% 36% 28% Taxatiewijzer Ziekenhuizen Pagina 29

5 Beschrijving hoe om te gaan met bandbreedtes 5.1 Vervangingswaarde In beginsel dient binnen de gestelde bandbreedtes een keuze gemaakt te worden voor de diverse waardebepalende elementen. Specifieke situaties kunnen er echter toe leiden dat ook buiten de gestelde bandbreedtes een keuze gemaakt dient te worden. Voor de vervangingswaarde dient een keuze onder in de bandbreedte te worden gemaakt, indien de bouwwijze als gevolg van de toegepaste materialen lagere kosten met zich meebrengt. Hierbij kan gedacht worden aan een bouwwijze met prefab gebouwdelen of indien gebouwd is met minder hoogwaardige materialen zoals houten- of staalplaten gevels. Voor de vervangingswaarde dient een keuze boven in de bandbreedte te worden gemaakt, indien de bouwwijze als gevolg van de toegepaste materialen hogere kosten met zich meebrengt. Hierbij kan gedacht worden aan een bouwwijze met zware (betonnen) constructies of indien gebouwd wordt met hoogwaardige kostbare materialen zoals vliesgevelconstructies. Voor het bepalen van de keuze voor de restwaarde en de levensduur is de duurzaamheid van de toegepaste materialen van doorslaggevende betekenis. Voor gebouwen met minder duurzame materialen volgt logischerwijs een keuze onder in de bandbreedte gemaakt te worden en voor gebouwen met duurzame materialen dient een keuze boven in de bandbreedte gemaakt te worden. Voor de beschreven archetypen is een bandbreedte voor de vervangingswaardes per vierkante meter van 35% opgenomen. De vermelde bedragen betreffen het minimum, het gemiddelde en het maximum van de bandbreedte. Afwijkingen naar boven of naar beneden ten opzichte van het gemiddelde met betrekking tot zaken als het afwerkingsniveau, de luxe, de gebruikte materialen en de architectonische vormgeving dienen in principe in deze bandbreedte te worden opgevangen. Bij afwijkingen die niet binnen de bandbreedte zijn op te vangen, dient door de taxateur aangegeven te worden op grond waarvan de afwijking plaatsvindt. Een andere reden om af te wijken van de vermelde bedragen kan zijn gelegen in het feit dat het object groter of kleiner is dan de gemiddelde grootte van het archetype. Bij grotere gebouwen zal er meestal een efficiencyvoordeel zijn en door kleinschaliger te bouwen zal de prijs per meter hoger kunnen liggen. De bandbreedtes voorzien hier niet in. Bij taxaties binnen TIOX wordt hier evenwel automatisch rekening mee gehouden. 5.2 Levensduur en restwaarde Ook voor de levensduur en de restwaarde zijn bandbreedtes opgenomen, waarbij geldt dat het midden van de range het gemiddelde betreft. Indien een technische installatie aan het eind van de levenscyclus is aangekomen is deze van dusdanige kwaliteit dat deze niet meer (her)gebruikt kan worden zonder ingrijpend onderhoud. Behoudens hergebruik van de basismaterialen (grondstoffen) zal er doorgaans geen andere toepassing van de afgeschreven installatie mogelijk zijn. De ontwikkelingen op het gebied van installaties en/of installatietechnieken, maar ook wijzigingen in bouwmethoden zijn de laatste jaren dusdanig snel gegaan dat de huidige aanwezige installaties sneller dan gewenst verouderen. Taxatiewijzer Ziekenhuizen Pagina 30

De vervangingswaarde is onderverdeeld in de onderdelen ruwbouw, afbouw en installaties. Voor de archetypen zijn deze onderdelen uitgesplitst naar percentage. Hiervoor zijn geen bandbreedtes opgesteld. Per gebouw kunnen hier wel afwijkingen ten opzichte van het archetype ontstaan. Bij soberder uitgevoerde gebouwen zullen de onderdelen afbouw/vaste inrichting en installaties een kleiner deel uitmaken van de vervangingswaarde en zal de ruwbouw een grotere component zijn. Restwaarde en afschrijvingspercentage Zowel bij het Gerechtshof Den Haag (ECLI:NL:GHDHA:2014:1477) als bij het Gerechtshof Amsterdam (ECLI:NL:GHAMS:2015:5017) zijn de restwaarde en het afschrijvingspercentage onderwerp van geschil geweest. Aangezien installaties in ziekenhuizen aan strenge veiligheidseisen en onderhoudseisen moeten voldoen, is de restwaarde hoger dan normaal. In de taxatiewijzer is tot op heden dan ook bij het onderdeel installaties van hogere restwaarden uitgegaan. Door toepassing van de werktuigenvrijstelling zijn de installaties die resteren de normale installaties die ook in kantoorpanden, onderwijsinstellingen en overheidsgebouwen aanwezig zijn. Om deze reden zijn de hoven van mening dat voor de restwaarde en het afschrijvingspercentage de normale kengetallen van toepassing zijn. Door het Gerechtshof Den Haag wordt een restwaarde van 15% gehanteerd. In deze taxatiewijzer is de restwaarde van de installaties aangepast aan de bandbreedte van 15% tot 20% voor de restwaarde voor een standaard overheids- of kantoorgebouw. Dit heeft gevolgen voor Archetypen N3160053, N3150052, N3130050, N3200052, N3400052 en N3500052. 5.3 Renovatie Bij het renoveren van een gebouw moet onderscheid worden gemaakt tussen het volledig strippen van een gebouw of het planmatig onderhoud ervan. Op het moment dat er een gebouw geheel gestript wordt, kan dit aanleiding geven tot het aanpassen van de bouwjaren alleen voor de bouwcomponenten afbouw en installaties. Het aanpassen van het bouwjaar leidt tot een hogere waarde. Overigens worden deze typen renovaties vaak gemeld door middel van een bouwvergunning. Bij de renovatie volgens een onderhoudsplanning komt de levensduur van afbouw en installaties gewoonlijk niet onder de oorspronkelijk verwachte levensduur voor deze onderdelen. Voor een uitgebreide notitie betreffende het onderwerp renovatie wordt hierbij verwezen naar hoofdstuk 4 van de algemene taxatiewijzer. 5.4 Standaard grootte (BVO) De standaard grootte (BVO) voor 2016 zijn niet aangepast. De aanpassing heeft plaatsgevonden na onderzoek van de bouwkosten die zijn gekoppeld aan het archetypen. Van alle onderbouwende objecten wordt per Archetype de gemiddelde oppervlakte berekend om de standaard te bepalen. Verandering van bandbreedte heeft invloed op de waardebepaling. In onderstaande matrix wordt een overzicht gegeven van de standaard grootte en bandbreedtepercentage van de recente bouwperiode: Archetype Standaard 2015 Standaard 2016 Bandbreedte 2015 Brandbreedte 2016 M3900000 500 m² 500 m² 35% 35% N3160053 45.000 m² 45.000 m² 35% 35% N3200052 4.500 m² 4.500 m² 35% 35% N3400052 8.000 m² 8.000 m² 35% 35% N3500052 7.000 m² 7.000 m² 35% 35% N3900052 2.000 m² 2.000 m² 35% 35% N4000052 3.000 m² 3.000 m² 35% 35% Taxatiewijzer Ziekenhuizen Pagina 31

6 Grond Naast de waardering van de opstal van een WOZ-object dient eveneens de daarbij behorende grond te worden gewaardeerd. Voor een beschrijving van de waardering van de grond wordt verwezen naar de algemene taxatiewijzer. 6.1 Grondprijzenbeleid Uit uitgevoerde studies is gebleken dat het normeren van de grondkosten per m² grond lastig is, gezien de in ons land sterk variërende grondprijzen. Dit komt omdat de grondkosten per m² in hoge mate worden bepaald door het gemeentelijke beleid betreffende de grondexploitatie. Hierbij speelt de liberalisering van het grondprijsbeleid een rol. Geconstateerd wordt dat bij de indiening van aanvragen voor grondverwerving de grondkosten veelal worden bepaald door de marktwaarde en niet door de feitelijke grondprijs. Wanneer er sprake is van een hoge grondprijs per m², dwingt dit een efficiënt grondgebruik af. 6.2 De terreingrootte Bij het beoordelen van de terreingrootte is niet alleen de voor het gebouw (de gebouwen) beschikbare grondoppervlakte van belang, maar ook de onbebouwde terreinoppervlakte eromheen, die verschillende functies kan (en volgens het bestemmingsplan mag) hebben. De onbebouwde terreinoppervlakte moet voldoende ruimte bieden voor: - Toegangs- en ontsluitingswegen voor bezoekers, medewerkers, patiënten enz. De toegankelijkheid voor gehandicapten verdient hierbij extra aandacht. - Overige verhardingen, zoals opstel- en manoeuvreerruimten bij gebouwtoegangen, bijvoorbeeld ten behoeve van ambulances, taxi s, brandweer en de aan- en afvoer van goederen. - Parkeervoorzieningen, rijwielstallingen. - Opstelruimte voor bijvoorbeeld afvalcontainers, trafo- en gasreduceerstations, opslagfaciliteiten voor explosieve en brandgevaarlijke stoffen. - Groenvoorzieningen, paden, terrassen, waterpartijen en dergelijke. - Eventuele voorzieningen voor buitenactiviteiten (therapie, recreatie, sport en dergelijke). Voor het bepalen van de uiteindelijke terreingrootte is men in het algemeen afhankelijk van een groot aantal exogene factoren, die ook van invloed kunnen zijn op de verschijningsvorm van het gebouw. Steeds vaker doet zich de situatie voor dat met een kleiner terrein genoegen moet worden genomen dan wenselijk lijkt, als gevolg van een schaarste aan bouwgrond en - mede daardoor - hoge grondkosten. De onbebouwde terreinoppervlakte kan zijn gereduceerd door het tot een minimum beperken van groenvoorzieningen en door het parkeren op en onder een parkeerdek te concentreren of dit gedeeltelijk of geheel in een parkeerkelder onder te brengen. Ook gezamenlijk grondgebruik kan tot een reductie van de onbebouwde terreinoppervlakte hebben geleid. Taxatiewijzer Ziekenhuizen Pagina 32

Bij ziekenhuizen wordt de bebouwde terreinoppervlakte bepaald door de bruto vloeroppervlakte van de op de begane grond onder te brengen voorzieningen. Uit praktijkgegevens blijkt dat het wenselijk is ten minste 30% van de bruto vloeroppervlakte van het ziekenhuis op de begane grond te realiseren. Daarbij gaat het in het bijzonder om een deel van de poliklinische 3 voorzieningen en de logistieke functies, maar vaak ook een deel van de verpleegfuncties.p2f 6.3 Waardebepaling grond Naast de waardering van de opstal van een WOZ-object dient eveneens de daarbij behorende grond te worden gewaardeerd. Voor een beschrijving van de waardering van de grond wordt verwezen naar de algemene taxatiewijzer. 6.4 Bodemverontreiniging Voor een beschrijving van hoe om te gaan met bodemverontreiniging, wordt verwezen naar de algemene taxatiewijzer. 3 Regeling bouwmaatstaven terreingrootte zorgsector, College bouw ziekenhuisvoorzieningen (26 november 2001) Taxatiewijzer Ziekenhuizen Pagina 33

7 Taxatieverslag Voor een beschrijving van het taxatieverslag wordt verwezen naar de algemene taxatiewijzer. Taxatiewijzer Ziekenhuizen Pagina 34

Bijlage 1 - Bronnen Bij het maken van deze wijzer is gebruik gemaakt van de volgende bronnen: WOZ-datacenter. College bouw zorginstellingen (Cbz of Bouwcollege). Bouwkostennota, Cbz 2007. Monitoring gebouwkwaliteit algemene ziekenhuizen, Cbz maart 2007. Bouwmaatstaven zorgsector, Cbz 2001. Taxatiewijzers en Kengetallen Ziekenhuizen vorige WOZ-tijdvak. Raad voor de Volksgezondheid en Zorg: 1 7Thttp://www.rvz.net17T Nota over de transparante en integrale tarieven in de gezondheidszorg (Ministerie van VWZ, 08-03-2005). 17Twww.rijksoverheid.nl/onderwerpen/ambulancezorg1 7T. GTO-werkgroep zorgvastgoed. Regeling bouwmaatstaven terreingrootte zorgsector, College bouw ziekenhuisvoorzieningen (26 november 2001). Abrahams, A. Marktwaardebepaling bestaand vastgoed algemeen ziekenhuis in Nederland, 2009, Amsterdam School of Real Estate MSRE Master Thesis. Rapportage van het onderzoek naar de waardebepaling van ziekenhuizen voor de Wet WOZ, ing. L.E.J. Diephuis MSc (Waarderingskamer), 20 september 2011. Gebouwdifferentiatie van een Ziekenhuis, schillenmethode, rapportnr. 611, College Bouw Zorg instellingen, 21 mei 2007. Onderzoek bouwkosten ziekenhuizen, IGG Bointon De Groot heeft dit rapport opgesteld in opdracht van VNG. Taxatiewijzer Ziekenhuizen Pagina 35

Bijlage 2 - Verklarende woordenlijst Voor een verklarende woordenlijst wordt verwezen naar het algemene deel van deze set taxatiewijzers. Specifiek voor deze wijzer geldende termen zijn al in een eerder stadium nader verklaard en/of beschreven. Taxatiewijzer Ziekenhuizen Pagina 36

Bijlage 3 Rapportage Kengetallen per archetype KENGETALLEN Soortobjectcode 3339 Omschrijving Overig medisch Nummer 1 Archetype-codering M3900000 Archetype-omschrijving Ambulancepost Code onderdeel WOZ-object 7160 Omschrijving Ambulancepost. Standaard grootte (BVO) Bouwperiode Nadere verfijning archetype Materiaal 500 m2 alle nvt combinatie Fundering op palen Kengetallen per waardepeildatum 01-01-2015 Percentage BTW 21% Bandbreedte (tussen minimum en maximum) 35% vervangingswaarde per (m2) Onderverdeling % Levensduur Restwaarde Vervangingswaarde exclusief 21% BTW verdeling per (m³) Minimum Gemiddeld Maximum min - max min - max Ruwbouw 40% 702 851 1.000 45-55 25% - 35% Afbouw / vaste inrichting 35% 614 745 875 20-30 20% - 30% Installaties 25% 439 532 625 15-25 15% - 25% Overige kosten inclusief TOTALEN (afgerond als bedrag > 100) 100% 1.756 2.128 2.500 n.v.t Kengetallen per waardepeildatum 01-01-2016 Percentage BTW 21% Bandbreedte (tussen minimum en maximum) 35% Actuele bouwkosten oorspronkelijke bouwwijze Actuele bouwkosten huidige bouwwijze vervangingswaarde excl. 21% BTW 2.128 vervangingswaarde per m2 excl. 21% BTW 2.128 per m2 ruwbouw afbouw installatie incl. 21% BTW 2.575 851 745 532 Gemiddelde hoogte (per bouwlaag) nvt Factor verandering bouwwijze 1,000 1,000 1,000 vervangingswaarde per (m2) Onderverdeling % Levensduur Restwaarde Vervangingswaarde exclusief 21% BTW verdeling per (m³) Minimum Gemiddeld Maximum min - max min - max Ruwbouw 40% 702 851 1.000 45-55 25% - 35% Afbouw / vaste inrichting 35% 614 745 875 20-30 20% - 30% Installaties 25% 439 532 625 15-25 15% - 25% Overige kosten inclusief TOTALEN (afgerond als bedrag > 100) 100% 1.756 2.128 2.500 n.v.t Taxatiewijzer Ziekenhuizen Pagina 37

Bijlage 3 KENGETALLEN Soortobjectcode 3331 Omschrijving Ziekenhuis Nummer 2 Archetype-codering N3130050 Archetype-omschrijving Ziekenhuis tot en met jaren '70, combi Code onderdeel WOZ-object 7340 Omschrijving Ziekenhuis Standaard grootte (BVO) 40000 m2 Bouwperiode Tot 1980 Nadere verfijning archetype n.v.t. Materiaal Combinatie Fundering op palen Kengetallen per waardepeildatum 01-01-2015 Percentage BTW 21% Bandbreedte (tussen minimum en maximum) 35% vervangingswaarde per (m2) Onderverdeling % Levensduur Restwaarde Vervangingswaarde exclusief 21% BTW verdeling per (m³) Minimum Gemiddeld Maximum min - max min - max Ruwbouw 30% 476 578 679 45-55 25% - 35% Afbouw / vaste inrichting 35% 556 674 792 20-30 20% - 30% Installaties 35% 556 674 792 10-20 30% - 40% Overige kosten inclusief TOTALEN (afgerond als bedrag > 100) 100% 1.588 1.925 2.262 n.v.t Kengetallen per waardepeildatum 01-01-2016 Percentage BTW 21% Bandbreedte (tussen minimum en maximum) 35% Actuele bouwkosten oorspronkelijke bouwwijze Actuele bouwkosten huidige bouwwijze vervangingswaarde excl. 21% BTW 1.751 vervangingswaarde per m2 excl. 21% BTW 1.944 per m2 ruwbouw afbouw installatie incl. 21% BTW 2.119 700 700 544 Gemiddelde hoogte (per bouwlaag) n.v.t. Factor verandering bouwwijze 1,000 1,000 1,000 vervangingswaarde per (m2) Onderverdeling % Levensduur Restwaarde Vervangingswaarde exclusief 21% BTW verdeling per (m³) Minimum Gemiddeld Maximum min - max min - max Ruwbouw 33% 477 578 679 45-55 25% - 35% Afbouw / vaste inrichting 39% 563 683 802 20-30 20% - 30% Installaties 28% 404 490 576 10-20 15% - 20% Overige kosten inclusief TOTALEN (afgerond als bedrag > 100) 100% 1.445 1.751 2.057 n.v.t Taxatiewijzer Ziekenhuizen Pagina 38

Bijlage 3 KENGETALLEN Soortobjectcode 3331 Omschrijving Ziekenhuis Nummer 3 Archetype-codering N3150052 Archetype-omschrijving Ziekenhuis jaren '80 en '90, combi Code onderdeel WOZ-object 7340 Omschrijving Ziekenhuis Standaard grootte (BVO) 40000 m2 Bouwperiode 1980 tot 2000 Nadere verfijning archetype n.v.t. Materiaal Combinatie Fundering op palen Kengetallen per waardepeildatum 01-01-2015 Percentage BTW 21% Bandbreedte (tussen minimum en maximum) 35% vervangingswaarde per (m2) Onderverdeling % Levensduur Restwaarde Vervangingswaarde exclusief 21% BTW verdeling per (m³) Minimum Gemiddeld Maximum min - max min - max Ruwbouw 30% 510 618 726 45-55 25% - 35% Afbouw / vaste inrichting 30% 510 618 726 20-30 20% - 30% Installaties 40% 680 824 968 10-20 35% - 45% Overige kosten inclusief TOTALEN (afgerond als bedrag > 100) 100% 1.700 2.060 2.421 n.v.t Kengetallen per waardepeildatum 01-01-2016 Percentage BTW 21% Bandbreedte (tussen minimum en maximum) 35% Actuele bouwkosten oorspronkelijke bouwwijze Actuele bouwkosten huidige bouwwijze vervangingswaarde excl. 21% BTW 1.728 vervangingswaarde per m2 excl. 21% BTW 1.944 per m2 ruwbouw afbouw installatie incl. 21% BTW 2.091 700 700 544 Gemiddelde hoogte (per bouwlaag) n.v.t Factor verandering bouwwijze 1,000 1,000 1,000 vervangingswaarde per (m2) Onderverdeling % Levensduur Restwaarde Vervangingswaarde exclusief 21% BTW verdeling per (m³) Minimum Gemiddeld Maximum min - max min - max Ruwbouw 36% 513 622 731 45-55 25% - 35% Afbouw / vaste inrichting 36% 513 622 731 20-30 20% - 30% Installaties 28% 399 484 569 10-20 15% - 20% Overige kosten inclusief TOTALEN (afgerond als bedrag > 100) 100% 1.426 1.728 2.030 n.v.t Taxatiewijzer Ziekenhuizen Pagina 39

Bijlage 3 KENGETALLEN Soortobjectcode 3331 Omschrijving Ziekenhuis Nummer 4 Archetype-codering N3160053 Archetype-omschrijving Ziekenhuis na 2000, combi Code onderdeel WOZ-object 7340 Omschrijving Ziekenhuis Standaard grootte (BVO) 45000 m2 Bouwperiode Na 2000 Nadere verfijning archetype n.v.t. Materiaal Combinatie Fundering op palen Kengetallen per waardepeildatum 01-01-2015 Percentage BTW 21% Bandbreedte (tussen minimum en maximum) 35% vervangingswaarde per (m2) Onderverdeling % Levensduur Restwaarde Vervangingswaarde exclusief 21% BTW verdeling per (m³) Minimum Gemiddeld Maximum min - max min - max Ruwbouw 30% 573 695 816 45-55 25% - 35% Afbouw / vaste inrichting 30% 573 695 816 20-30 20% - 30% Installaties 40% 764 926 1.088 10-20 35% - 45% Overige kosten inclusief TOTALEN (afgerond als bedrag > 100) 100% 1.910 2.315 2.720 n.v.t Kengetallen per waardepeildatum 01-01-2016 Percentage BTW 21% Bandbreedte (tussen minimum en maximum) 35% Actuele bouwkosten oorspronkelijke bouwwijze Actuele bouwkosten huidige bouwwijze vervangingswaarde excl. 21% BTW 1.944 vervangingswaarde per m2 excl. 21% BTW 1.944 per m2 ruwbouw afbouw installatie incl. 21% BTW 2.352 700 700 544 Gemiddelde hoogte (per bouwlaag) n.v.t. Factor verandering bouwwijze 1,000 1,000 1,000 vervangingswaarde per (m2) Onderverdeling % Levensduur Restwaarde Vervangingswaarde exclusief 21% BTW verdeling per (m³) Minimum Gemiddeld Maximum min - max min - max Ruwbouw 36% 577 700 822 45-55 25% - 35% Afbouw / vaste inrichting 36% 577 700 822 20-30 20% - 30% Installaties 28% 449 544 640 10-20 15% - 20% Overige kosten inclusief TOTALEN (afgerond als bedrag > 100) 100% 1.604 1.944 2.284 n.v.t Taxatiewijzer Ziekenhuizen Pagina 40

Bijlage 3 KENGETALLEN Soortobjectcode 3332 Omschrijving Polikliniek Nummer 5 Archetype-codering N3200052 Archetype-omschrijving Polikliniek Code onderdeel WOZ-object 7070 Omschrijving Polikliniek Standaard grootte (BVO) Bouwperiode Nadere verfijning archetype Materiaal 4500 m2 Alle n.v.t. Combinatie Fundering op palen Kengetallen per waardepeildatum 01-01-2015 Percentage BTW 21% Bandbreedte (tussen minimum en maximum) 35% vervangingswaarde per (m2) Onderverdeling % Levensduur Restwaarde Vervangingswaarde exclusief 21% BTW verdeling per (m³) Minimum Gemiddeld Maximum min - max min - max Ruwbouw 30% 503 609 716 45-55 25% - 35% Afbouw / vaste inrichting 30% 503 609 716 20-30 20% - 30% Installaties 40% 670 812 955 10-20 35% - 45% Overige kosten inclusief TOTALEN (afgerond als bedrag > 100) 100% 1.676 2.031 2.386 n.v.t Kengetallen per waardepeildatum 01-01-2016 Percentage BTW 21% Bandbreedte (tussen minimum en maximum) 35% Actuele bouwkosten oorspronkelijke bouwwijze Actuele bouwkosten huidige bouwwijze vervangingswaarde excl. 21% BTW 1.666 vervangingswaarde per m2 excl. 21% BTW 1.666 per m2 ruwbouw afbouw installatie incl. 21% BTW 2.016 600 600 466 Gemiddelde hoogte (per bouwlaag) n.v.t. Factor verandering bouwwijze 1,000 1,000 1,000 vervangingswaarde per (m2) Onderverdeling % Levensduur Restwaarde Vervangingswaarde exclusief 21% BTW verdeling per (m³) Minimum Gemiddeld Maximum min - max min - max Ruwbouw 36% 495 600 705 45-55 25% - 35% Afbouw / vaste inrichting 36% 495 600 705 20-30 20% - 30% Installaties 28% 385 466 548 10-20 15% - 20% Overige kosten inclusief TOTALEN (afgerond als bedrag > 100) 100% 1.374 1.666 1.958 n.v.t Taxatiewijzer Ziekenhuizen Pagina 41

Bijlage 3 KENGETALLEN Soortobjectcode 3334 Omschrijving Psychiatrisch ziekenhuis Nummer 6 Archetype-codering N3400052 Archetype-omschrijving Psychiatrisch ziekenhuis Code onderdeel WOZ-object 7340 Omschrijving Ziekenhuis Standaard grootte (BVO) Bouwperiode Nadere verfijning archetype Materiaal 8000 m2 Alle nvt Combinatie Fundering op palen Kengetallen per waardepeildatum 01-01-2015 Percentage BTW 21% Bandbreedte (tussen minimum en maximum) 35% vervangingswaarde per (m2) Onderverdeling % Levensduur Restwaarde Vervangingswaarde exclusief 21% BTW verdeling per (m³) Minimum Gemiddeld Maximum min - max min - max Ruwbouw 30% 487 590 693 45-55 25% - 35% Afbouw / vaste inrichting 30% 487 590 693 20-30 20% - 30% Installaties 40% 649 786 924 10-20 35% - 45% Overige kosten inclusief TOTALEN (afgerond als bedrag > 100) 100% 1.622 1.966 2.310 n.v.t Kengetallen per waardepeildatum 01-01-2016 Percentage BTW 21% Bandbreedte (tussen minimum en maximum) 35% Actuele bouwkosten oorspronkelijke bouwwijze Actuele bouwkosten huidige bouwwijze vervangingswaarde excl. 21% BTW 1.605 vervangingswaarde per m2 excl. 21% BTW 1.605 per m2 ruwbouw afbouw installatie incl. 21% BTW 1.942 578 578 449 Gemiddelde hoogte (per bouwlaag) n.v.t. Factor verandering bouwwijze 1,000 1,000 1,000 vervangingswaarde per (m2) Onderverdeling % Levensduur Restwaarde Vervangingswaarde exclusief 21% BTW verdeling per (m³) Minimum Gemiddeld Maximum min - max min - max Ruwbouw 36% 477 578 679 45-55 25% - 35% Afbouw / vaste inrichting 36% 477 578 679 20-30 20% - 30% Installaties 28% 371 449 528 10-20 15% - 20% Overige kosten inclusief TOTALEN (afgerond als bedrag > 100) 100% 1.324 1.605 1.886 n.v.t Taxatiewijzer Ziekenhuizen Pagina 42

Bijlage 3 KENGETALLEN Soortobjectcode 3335 Omschrijving Revalidatiecentrum Nummer 7 Archetype-codering N3500052 Archetype-omschrijving Revalidatiecentrum Code onderdeel WOZ-object 7160 Omschrijving Therapieruimte Standaard grootte (BVO) Bouwperiode Nadere verfijning archetype Materiaal 7000 m2 Alle nvt Combinatie Fundering op palen Kengetallen per waardepeildatum 01-01-2015 Percentage BTW 21% Bandbreedte (tussen minimum en maximum) 35% vervangingswaarde per (m2) Onderverdeling % Levensduur Restwaarde Vervangingswaarde exclusief 21% BTW verdeling per (m³) Minimum Gemiddeld Maximum min - max min - max Ruwbouw 30% 499 605 710 45-55 25% - 35% Afbouw / vaste inrichting 30% 499 605 710 20-30 20% - 30% Installaties 40% 665 806 947 15-25 15% - 25% Overige kosten inclusief TOTALEN (afgerond als bedrag > 100) 100% 1.662 2.015 2.368 n.v.t Kengetallen per waardepeildatum 01-01-2016 Percentage BTW 21% Bandbreedte (tussen minimum en maximum) 35% Actuele bouwkosten oorspronkelijke bouwwijze Actuele bouwkosten huidige bouwwijze vervangingswaarde excl. 21% BTW 1.679 vervangingswaarde per m2 excl. 21% BTW 1.679 per m2 ruwbouw afbouw installatie incl. 21% BTW 2.032 604 604 470 Gemiddelde hoogte (per bouwlaag) n.v.t. Factor verandering bouwwijze 1,000 1,000 1,000 vervangingswaarde per (m2) Onderverdeling % Levensduur Restwaarde Vervangingswaarde exclusief 21% BTW verdeling per (m³) Minimum Gemiddeld Maximum min - max min - max Ruwbouw 36% 499 604 710 45-55 25% - 35% Afbouw / vaste inrichting 36% 499 604 710 20-30 20% - 30% Installaties 28% 388 470 552 15-25 15% - 20% Overige kosten inclusief TOTALEN (afgerond als bedrag > 100) 100% 1.385 1.679 1.973 n.v.t Taxatiewijzer Ziekenhuizen Pagina 43

Bijlage 3 KENGETALLEN Soortobjectcode 3339 Omschrijving Overig medisch Nummer 8 Archetype-codering N3900052 Archetype-omschrijving Overig medisch Code onderdeel WOZ-object 7160 Omschrijving Therapieruimte Standaard grootte (BVO) Bouwperiode Nadere verfijning archetype Materiaal 2000 m2 Alle nvt Combinatie Fundering op palen Kengetallen per waardepeildatum 01-01-2015 Percentage BTW 21% Bandbreedte (tussen minimum en maximum) 35% vervangingswaarde per (m2) Onderverdeling % Levensduur Restwaarde Vervangingswaarde exclusief 21% BTW verdeling per (m³) Minimum Gemiddeld Maximum min - max min - max Ruwbouw 40% 473 573 673 45-55 25% - 35% Afbouw / vaste inrichting 35% 413 501 589 20-30 20% - 30% Installaties 25% 295 358 421 15-25 15% - 25% Overige kosten inclusief TOTALEN (afgerond als bedrag > 100) 100% 1.181 1.432 1.683 n.v.t Kengetallen per waardepeildatum 01-01-2016 Percentage BTW 21% Bandbreedte (tussen minimum en maximum) 35% Actuele bouwkosten oorspronkelijke bouwwijze Actuele bouwkosten huidige bouwwijze vervangingswaarde excl. 21% BTW 1.432 vervangingswaarde per m2 excl. 21% BTW 1.432 per m2 ruwbouw afbouw installatie incl. 21% BTW 1.733 573 501 358 Gemiddelde hoogte (per bouwlaag) n.v.t. Factor verandering bouwwijze 1,000 1,000 1,000 vervangingswaarde per (m2) Onderverdeling % Levensduur Restwaarde Vervangingswaarde exclusief 21% BTW verdeling per (m³) Minimum Gemiddeld Maximum min - max min - max Ruwbouw 40% 473 573 673 45-55 25% - 35% Afbouw / vaste inrichting 35% 413 501 589 20-30 20% - 30% Installaties 25% 295 358 421 15-25 15% - 25% Overige kosten inclusief TOTALEN (afgerond als bedrag > 100) 100% 1.181 1.432 1.683 n.v.t Taxatiewijzer Ziekenhuizen Pagina 44

Bijlage 3 KENGETALLEN Soortobjectcode 3339 Omschrijving Overig medisch Nummer 9 Archetype-codering N4000052 Archetype-omschrijving Centrum voor verslavingszorg Code onderdeel WOZ-object 7160 Omschrijving Therapieruimte Standaard grootte (BVO) Bouwperiode Nadere verfijning archetype Materiaal 3000 m2 Alle nvt Combinatie Fundering op palen Kengetallen per waardepeildatum 01-01-2015 Percentage BTW 21% Bandbreedte (tussen minimum en maximum) 35% vervangingswaarde per (m2) Onderverdeling % Levensduur Restwaarde Vervangingswaarde exclusief 21% BTW verdeling per (m³) Minimum Gemiddeld Maximum min - max min - max Ruwbouw 40% 507 615 722 45-55 25% - 35% Afbouw / vaste inrichting 35% 444 538 632 20-30 20% - 30% Installaties 25% 317 384 451 15-25 15% - 25% Overige kosten inclusief TOTALEN (afgerond als bedrag > 100) 100% 1.268 1.537 1.806 n.v.t Kengetallen per waardepeildatum 01-01-2016 Percentage BTW 21% Bandbreedte (tussen minimum en maximum) 35% Actuele bouwkosten oorspronkelijke bouwwijze Actuele bouwkosten huidige bouwwijze vervangingswaarde excl. 21% BTW 1.537 vervangingswaarde per m2 excl. 21% BTW 1.537 per m2 ruwbouw afbouw installatie incl. 21% BTW 1.860 615 538 384 Gemiddelde hoogte (per bouwlaag) n.v.t. Factor verandering bouwwijze 1,000 1,000 1,000 vervangingswaarde per (m2) Onderverdeling % Levensduur Restwaarde Vervangingswaarde exclusief 21% BTW verdeling per (m³) Minimum Gemiddeld Maximum min - max min - max Ruwbouw 40% 507 615 722 45-55 25% - 35% Afbouw / vaste inrichting 35% 444 538 632 20-30 20% - 30% Installaties 25% 317 384 451 15-25 15% - 25% Overige kosten inclusief TOTALEN (afgerond als bedrag > 100) 100% 1.268 1.537 1.806 n.v.t Taxatiewijzer Ziekenhuizen Pagina 45

Bijlage 4 Rapportage Onderbouwende marktgegevens Analyseresultaat van een marktgegeven voor de kengetallen van de taxatiewijzer Gemeente Woonplaats Bouwkosten 100% 974.627 Ruwbouw 52,84% 514.946 Afbouw 20,93% 204.035 Installaties 26,23% 255.646 Jaar 2008 Index 9,35% Geindexeerde bouwkosten 1.065.715 Grootte (BVO) 475 m2 Prijs per eenheid (excl. BTW) 2.244 per m2 Omschrijving Opmerking Soort-object-code 3339 Omschrijving Overig medisch Code onderdeel WOZ-object 7160 Omschrijving Ambulancepost Archetype code M3900000 omschrijving Ambulancepost Bouwperiode alle Bouwwijze combinatie Nadere verfijning nvt Fundering op palen Taxatiewijzer Ziekenhuizen Pagina 46

Bijlage 4 Analyseresultaat van een marktgegeven voor de kengetallen van de taxatiewijzer Gemeente Woonplaats Bouwkosten 100% 1.578.780 Ruwbouw 57,00% 899.905 Afbouw 20% 315.756 Installaties 23,00% 363.119 Jaar 2009 Index 5,75% Geindexeerde bouwkosten 1.669.567 Grootte (BVO) 716 m2 Prijs per eenheid (excl. BTW) 2.332 per m2 Omschrijving Opmerking Soort-object-code 3339 Omschrijving Overig medisch Code onderdeel WOZ-object 7160 Omschrijving Ambulancepost Archetype code M3900000 omschrijving Ambulancepost Bouwperiode alle Bouwwijze combinatie Nadere verfijning nvt Fundering op palen Taxatiewijzer Ziekenhuizen Pagina 47

Bijlage 4 Analyseresultaat van een marktgegeven voor de kengetallen van de taxatiewijzer Gemeente Woonplaats Bouwkosten 100% 3.525.890 Ruwbouw 46,13% 1.626.549 Afbouw 16,33% 575.653 Installaties 37,54% 1.323.688 Jaar 2014 Index 0% Geindexeerde bouwkosten 3.525.890 Grootte (BVO) 3597 m2 Prijs per eenheid (excl. BTW) 980 per m2 Omschrijving Opmerking Soort-object-code 3333 Omschrijving Dagverblijf (medisch) Code onderdeel WOZ-object 7110 Omschrijving Dagverblijf Archetype code N1800000 omschrijving Dagverblijf voor ouderen of verstandelijk gehandicapten Bouwperiode Geen specifieke periode Bouwwijze Betonconstructie met gemetselde gevels Nadere verfijning Afwisselend platte daken mastiek gedekt en hellende daken pannen gedekt dagverblijf Taxatiewijzer Ziekenhuizen Pagina 48

Bijlage 4 Analyseresultaat van een marktgegeven voor de kengetallen van de taxatiewijzer Gemeente Woonplaats Bouwkosten 100% 70.998.424 Ruwbouw 39,71% 28.194.004 Afbouw 11,44% 8.120.292 Installaties 48,85% 34.684.128 Jaar 2005 Index 20,18% Geindexeerde bouwkosten 85.322.901 Grootte (BVO) 35584 m2 Prijs per eenheid (excl. BTW) 2.398 per m2 Omschrijving Opmerking Soort-object-code 3331 Omschrijving Ziekenhuis Code onderdeel WOZ-object 7340 Omschrijving Ziekenhuis Archetype code N3160053 omschrijving Ziekenhuis na 2000, combi Bouwperiode Na 2000 Bouwwijze Combinatie Nadere verfijning n.v.t. Fundering op palen Taxatiewijzer Ziekenhuizen Pagina 49

Bijlage 4 Analyseresultaat van een marktgegeven voor de kengetallen van de taxatiewijzer Gemeente Woonplaats Bouwkosten 100% 115.307.520 Ruwbouw 0% Afbouw 0% Installaties 0% Jaar 2006 Index 17,47% Geindexeerde bouwkosten 135.456.205 Grootte (BVO) 55431 m2 Prijs per eenheid (excl. BTW) 2.444 per m2 Omschrijving Opmerking Soort-object-code 3331 Omschrijving Ziekenhuis Code onderdeel WOZ-object 7340 Omschrijving Ziekenhuis Archetype code N3160053 omschrijving Ziekenhuis na 2000, combi Bouwperiode Na 2000 Bouwwijze Combinatie Nadere verfijning n.v.t. Fundering op palen Taxatiewijzer Ziekenhuizen Pagina 50

Bijlage 4 Analyseresultaat van een marktgegeven voor de kengetallen van de taxatiewijzer Gemeente Woonplaats Bouwkosten 100% 31.230.270 Ruwbouw 26,32% 8.218.492 Afbouw 36,84% 11.505.889 Installaties 36,84% 11.505.889 Jaar 2009 Index 5,75% Geindexeerde bouwkosten 33.026.151 Grootte (BVO) 15800 m2 Prijs per eenheid (excl. BTW) 2.090 per m2 Omschrijving Opmerking Soort-object-code 3331 Omschrijving Ziekenhuis Code onderdeel WOZ-object 7340 Omschrijving Ziekenhuis Archetype code N3160053 omschrijving Ziekenhuis na 2000, combi Bouwperiode Na 2000 Bouwwijze Combinatie Nadere verfijning n.v.t. Fundering op palen Taxatiewijzer Ziekenhuizen Pagina 51

Bijlage 4 Analyseresultaat van een marktgegeven voor de kengetallen van de taxatiewijzer Gemeente Woonplaats Bouwkosten 100% 53.934.642 Ruwbouw 65,97% 35.581.389 Afbouw 0% Installaties 34,03% 18.353.253 Jaar 2010 Index 5,33% Geindexeerde bouwkosten 56.808.891 Grootte (BVO) 25274 m2 Prijs per eenheid (excl. BTW) 2.248 per m2 Omschrijving Opmerking Soort-object-code 3331 Omschrijving Ziekenhuis Code onderdeel WOZ-object 7340 Omschrijving Ziekenhuis Archetype code N3160053 omschrijving Ziekenhuis na 2000, combi Bouwperiode Na 2000 Bouwwijze Combinatie Nadere verfijning n.v.t. Fundering op palen Taxatiewijzer Ziekenhuizen Pagina 52

Bijlage 4 Analyseresultaat van een marktgegeven voor de kengetallen van de taxatiewijzer Gemeente Woonplaats Bouwkosten 100% 294.709.737 Ruwbouw 0% Afbouw 0% Installaties 0% Jaar 2011 Index 2,57% Geindexeerde bouwkosten 302.283.777 Grootte (BVO) 131612 m2 Prijs per eenheid (excl. BTW) 2.297 per m2 Omschrijving Opmerking Soort-object-code 3331 Omschrijving Ziekenhuis Code onderdeel WOZ-object 7340 Omschrijving Ziekenhuis Archetype code N3160053 omschrijving Ziekenhuis na 2000, combi Bouwperiode Na 2000 Bouwwijze Combinatie Nadere verfijning n.v.t. Fundering op palen Taxatiewijzer Ziekenhuizen Pagina 53

Bijlage 4 Analyseresultaat van een marktgegeven voor de kengetallen van de taxatiewijzer Gemeente Woonplaats Bouwkosten 100% 178.240.310 Ruwbouw 0% Afbouw 0% Installaties 0% Jaar 2013 Index 0% Geindexeerde bouwkosten 178.240.310 Grootte (BVO) 78400 m2 Prijs per eenheid (excl. BTW) 2.273 per m2 Omschrijving Opmerking Soort-object-code 3331 Omschrijving Ziekenhuis Code onderdeel WOZ-object 7340 Omschrijving Ziekenhuis Archetype code N3160053 omschrijving Ziekenhuis na 2000, combi Bouwperiode Na 2000 Bouwwijze Combinatie Nadere verfijning n.v.t. Fundering op palen Taxatiewijzer Ziekenhuizen Pagina 54

Bijlage 4 Analyseresultaat van een marktgegeven voor de kengetallen van de taxatiewijzer Gemeente Woonplaats Bouwkosten 100% 13.100.000 Ruwbouw 64,89% 8.500.000 Afbouw 0% Installaties 35,11% 4.600.000 Jaar 2013 Index 0% Geindexeerde bouwkosten 13.100.000 Grootte (BVO) 5500 m2 Prijs per eenheid (excl. BTW) 2.382 per m2 Omschrijving Opmerking Soort-object-code 3331 Omschrijving Ziekenhuis Code onderdeel WOZ-object 7340 Omschrijving Ziekenhuis Archetype code N3160053 omschrijving Ziekenhuis na 2000, combi Bouwperiode Na 2000 Bouwwijze Combinatie Nadere verfijning n.v.t. Fundering op palen Taxatiewijzer Ziekenhuizen Pagina 55

Bijlage 4 Analyseresultaat van een marktgegeven voor de kengetallen van de taxatiewijzer Gemeente Woonplaats Bouwkosten 100% 3.140.920 Ruwbouw 46,15% 1.449.655 Afbouw 26,92% 845.632 Installaties 26,92% 845.632 Jaar 2014 Index 0% Geindexeerde bouwkosten 3.140.920 Grootte (BVO) 1384 m2 Prijs per eenheid (excl. BTW) 2.269 per m2 Omschrijving Opmerking Soort-object-code 3331 Omschrijving Ziekenhuis Code onderdeel WOZ-object 7340 Omschrijving Ziekenhuis Archetype code N3160053 omschrijving Ziekenhuis na 2000, combi Bouwperiode Na 2000 Bouwwijze Combinatie Nadere verfijning n.v.t. Fundering op palen Taxatiewijzer Ziekenhuizen Pagina 56

Bijlage 4 Analyseresultaat van een marktgegeven voor de kengetallen van de taxatiewijzer Gemeente Woonplaats Bouwkosten 100% 135.895.566 Ruwbouw 24,47% 33.254.353 Afbouw 25,86% 35.139.398 Installaties 49,67% 67.501.815 Jaar 2015 Index 0% Geindexeerde bouwkosten 135.895.566 Grootte (BVO) 56486 m2 Prijs per eenheid (excl. BTW) 2.406 per m2 Omschrijving Opmerking Soort-object-code 3331 Omschrijving Ziekenhuis Code onderdeel WOZ-object 7340 Omschrijving Ziekenhuis Archetype code N3160053 omschrijving Ziekenhuis na 2000, combi Bouwperiode Na 2000 Bouwwijze Combinatie Nadere verfijning n.v.t. Fundering op palen Taxatiewijzer Ziekenhuizen Pagina 57

Bijlage 4 Analyseresultaat van een marktgegeven voor de kengetallen van de taxatiewijzer Gemeente Woonplaats Bouwkosten 100% 5.866.523 Ruwbouw 60,37% 3.541.439 Afbouw 4,07% 238.892 Installaties 35,56% 2.086.192 Jaar 2006 Index 17,47% Geindexeerde bouwkosten 6.891.632 Grootte (BVO) 3276 m2 Prijs per eenheid (excl. BTW) 2.104 per m2 Omschrijving Opmerking Soort-object-code 3332 Omschrijving Polikliniek Code onderdeel WOZ-object 7070 Omschrijving Polikliniek Archetype code N3200052 omschrijving Polikliniek Bouwperiode Alle Bouwwijze Combinatie Nadere verfijning n.v.t. Fundering op palen Taxatiewijzer Ziekenhuizen Pagina 58

Bijlage 4 Analyseresultaat van een marktgegeven voor de kengetallen van de taxatiewijzer Gemeente Woonplaats Bouwkosten 100% 1.819.693 Ruwbouw 32,36% 588.836 Afbouw 32,36% 588.836 Installaties 35,28% 642.021 Jaar 2007 Index 13,28% Geindexeerde bouwkosten 2.061.392 Grootte (BVO) 980 m2 Prijs per eenheid (excl. BTW) 2.103 per m2 Omschrijving Opmerking Soort-object-code 3332 Omschrijving Polikliniek Code onderdeel WOZ-object 7070 Omschrijving Polikliniek Archetype code N3200052 omschrijving Polikliniek Bouwperiode Alle Bouwwijze Combinatie Nadere verfijning n.v.t. Fundering op palen Taxatiewijzer Ziekenhuizen Pagina 59

Bijlage 4 Analyseresultaat van een marktgegeven voor de kengetallen van de taxatiewijzer Gemeente Woonplaats Bouwkosten 100% 17.756.200 Ruwbouw 54,41% 9.661.275 Afbouw 24,45% 4.341.092 Installaties 21,14% 3.753.833 Jaar 2013 Index 0% Geindexeerde bouwkosten 17.756.200 Grootte (BVO) 9800 m2 Prijs per eenheid (excl. BTW) 1.812 per m2 Omschrijving Opmerking Soort-object-code 3332 Omschrijving Polikliniek Code onderdeel WOZ-object 7070 Omschrijving Polikliniek Archetype code N3200052 omschrijving Polikliniek Bouwperiode Alle Bouwwijze Combinatie Nadere verfijning n.v.t. Fundering op palen Taxatiewijzer Ziekenhuizen Pagina 60

Bijlage 4 Analyseresultaat van een marktgegeven voor de kengetallen van de taxatiewijzer Gemeente Woonplaats Bouwkosten 100% 8.895.747 Ruwbouw 36,96% 3.288.292 Afbouw 20,94% 1.863.018 Installaties 42,09% 3.744.437 Jaar 2013 Index 0% Geindexeerde bouwkosten 8.895.747 Grootte (BVO) 5630 m2 Prijs per eenheid (excl. BTW) 1.580 per m2 Omschrijving Opmerking Soort-object-code 3332 Omschrijving Polikliniek Code onderdeel WOZ-object 7070 Omschrijving Polikliniek Archetype code N3200052 omschrijving Polikliniek Bouwperiode Alle Bouwwijze Combinatie Nadere verfijning n.v.t. Fundering op palen Taxatiewijzer Ziekenhuizen Pagina 61

Bijlage 4 Analyseresultaat van een marktgegeven voor de kengetallen van de taxatiewijzer Gemeente Woonplaats Bouwkosten 100% 4.547.298 Ruwbouw 46,17% 2.099.346 Afbouw 31,28% 1.422.401 Installaties 22,55% 1.025.551 Jaar 2013 Index 0% Geindexeerde bouwkosten 4.547.298 Grootte (BVO) 2246 m2 Prijs per eenheid (excl. BTW) 2.025 per m2 Omschrijving Opmerking Soort-object-code 3333 Omschrijving Dagverblijf (medisch) Code onderdeel WOZ-object 7110 Omschrijving Dagverblijf Archetype code N3300000 omschrijving Dagopvang op medische gronden Bouwperiode Geen specifieke periode Bouwwijze Betonconstructie met gemetselde gevels Nadere verfijning Afwisselend platte daken mastiek gedekt en hellende daken pannen gedekt Taxatiewijzer Ziekenhuizen Pagina 62

Bijlage 4 Analyseresultaat van een marktgegeven voor de kengetallen van de taxatiewijzer Gemeente Woonplaats Bouwkosten 100% 35.280.000 Ruwbouw 68,65% 24.220.000 Afbouw 7,14% 2.520.000 Installaties 24,21% 8.540.000 Jaar 2006 Index 17,47% Geindexeerde bouwkosten 41.444.781 Grootte (BVO) 19894 m2 Prijs per eenheid (excl. BTW) 2.083 per m2 Omschrijving Opmerking Soort-object-code 3334 Omschrijving Psychiatrisch ziekenhuis Code onderdeel WOZ-object 7340 Omschrijving Ziekenhuis Archetype code N3400052 omschrijving Psychiatrisch ziekenhuis Bouwperiode Alle Bouwwijze Combinatie Nadere verfijning nvt Fundering op palen Taxatiewijzer Ziekenhuizen Pagina 63

Bijlage 4 Analyseresultaat van een marktgegeven voor de kengetallen van de taxatiewijzer Gemeente Woonplaats Bouwkosten 100% 17.829.994 Ruwbouw 66,38% 11.835.717 Afbouw 13,31% 2.373.170 Installaties 20,31% 3.621.107 Jaar 2009 Index 5,75% Geindexeerde bouwkosten 18.855.299 Grootte (BVO) 9353 m2 Prijs per eenheid (excl. BTW) 2.016 per m2 Omschrijving Opmerking Soort-object-code 3334 Omschrijving Psychiatrisch ziekenhuis Code onderdeel WOZ-object 7340 Omschrijving Ziekenhuis Archetype code N3400052 omschrijving Psychiatrisch ziekenhuis Bouwperiode Alle Bouwwijze Combinatie Nadere verfijning nvt Fundering op palen Taxatiewijzer Ziekenhuizen Pagina 64

Bijlage 4 Analyseresultaat van een marktgegeven voor de kengetallen van de taxatiewijzer Gemeente Woonplaats Bouwkosten 100% 10.730.000 Ruwbouw 56,18% 6.028.484 Afbouw 0,98% 105.235 Installaties 42,84% 4.596.281 Jaar 2011 Index 2,57% Geindexeerde bouwkosten 11.005.761 Grootte (BVO) 6248 m2 Prijs per eenheid (excl. BTW) 1.761 per m2 Omschrijving Opmerking Soort-object-code 3334 Omschrijving Psychiatrisch ziekenhuis Code onderdeel WOZ-object 7340 Omschrijving Ziekenhuis Archetype code N3400052 omschrijving Psychiatrisch ziekenhuis Bouwperiode Alle Bouwwijze Combinatie Nadere verfijning nvt Fundering op palen Taxatiewijzer Ziekenhuizen Pagina 65

Bijlage 4 Analyseresultaat van een marktgegeven voor de kengetallen van de taxatiewijzer Gemeente Woonplaats Bouwkosten 100% 12.538.233 Ruwbouw 72,30% 9.064.712 Afbouw 0% Installaties 27,70% 3.473.521 Jaar 2011 Index 2,57% Geindexeerde bouwkosten 12.860.466 Grootte (BVO) 7027 m2 Prijs per eenheid (excl. BTW) 1.830 per m2 Omschrijving Opmerking Soort-object-code 3334 Omschrijving Psychiatrisch ziekenhuis Code onderdeel WOZ-object 7340 Omschrijving Ziekenhuis Archetype code N3400052 omschrijving Psychiatrisch ziekenhuis Bouwperiode Alle Bouwwijze Combinatie Nadere verfijning nvt Fundering op palen Taxatiewijzer Ziekenhuizen Pagina 66

Bijlage 4 Analyseresultaat van een marktgegeven voor de kengetallen van de taxatiewijzer Gemeente Woonplaats Bouwkosten 100% 425.000 Ruwbouw 58,82% 250.000 Afbouw 23,53% 100.000 Installaties 17,65% 75.000 Jaar 2012 Index 0% Geindexeerde bouwkosten 425.000 Grootte (BVO) 205 m2 Prijs per eenheid (excl. BTW) 2.073 per m2 Omschrijving Opmerking Soort-object-code 3334 Omschrijving Psychiatrisch ziekenhuis Code onderdeel WOZ-object 7340 Omschrijving Ziekenhuis Archetype code N3400052 omschrijving Psychiatrisch ziekenhuis Bouwperiode Alle Bouwwijze Combinatie Nadere verfijning nvt Fundering op palen Taxatiewijzer Ziekenhuizen Pagina 67

Bijlage 4 Analyseresultaat van een marktgegeven voor de kengetallen van de taxatiewijzer Gemeente Woonplaats Bouwkosten 100% 6.907.157 Ruwbouw 50,00% 3.453.579 Afbouw 22,19% 1.532.454 Installaties 27,81% 1.921.124 Jaar 2013 Index 0% Geindexeerde bouwkosten 6.907.157 Grootte (BVO) 3445 m2 Prijs per eenheid (excl. BTW) 2.005 per m2 Omschrijving Opmerking Soort-object-code 3334 Omschrijving Psychiatrisch ziekenhuis Code onderdeel WOZ-object 7340 Omschrijving Ziekenhuis Archetype code N3400052 omschrijving Psychiatrisch ziekenhuis Bouwperiode Alle Bouwwijze Combinatie Nadere verfijning nvt Fundering op palen Taxatiewijzer Ziekenhuizen Pagina 68

Bijlage 4 Analyseresultaat van een marktgegeven voor de kengetallen van de taxatiewijzer Gemeente Woonplaats Bouwkosten 100% 16.613.000 Ruwbouw 59,32% 9.854.825 Afbouw 0% Installaties 40,68% 6.758.175 Jaar 2014 Index 0% Geindexeerde bouwkosten 16.613.000 Grootte (BVO) 12204 m2 Prijs per eenheid (excl. BTW) 1.361 per m2 Omschrijving Opmerking Soort-object-code 3334 Omschrijving Psychiatrisch ziekenhuis Code onderdeel WOZ-object 7340 Omschrijving Ziekenhuis Archetype code N3400052 omschrijving Psychiatrisch ziekenhuis Bouwperiode Alle Bouwwijze Combinatie Nadere verfijning nvt Fundering op palen Taxatiewijzer Ziekenhuizen Pagina 69

Bijlage 4 Analyseresultaat van een marktgegeven voor de kengetallen van de taxatiewijzer Gemeente Woonplaats Bouwkosten 100% 31.606.861 Ruwbouw 29,40% 9.292.875 Afbouw 33,47% 10.577.556 Installaties 37,13% 11.736.430 Jaar 2013 Index 0% Geindexeerde bouwkosten 31.606.861 Grootte (BVO) 18160 m2 Prijs per eenheid (excl. BTW) 1.740 per m2 Omschrijving Opmerking Soort-object-code 3335 Omschrijving Revalidatiecentrum Code onderdeel WOZ-object 7160 Omschrijving Therapieruimte Archetype code N3500052 omschrijving Revalidatiecentrum Bouwperiode Alle Bouwwijze Combinatie Nadere verfijning nvt Fundering op palen Taxatiewijzer Ziekenhuizen Pagina 70

Bijlage 4 Analyseresultaat van een marktgegeven voor de kengetallen van de taxatiewijzer Gemeente Woonplaats Bouwkosten 100% 3.594.355 Ruwbouw 49,19% 1.768.169 Afbouw 4,56% 163.902 Installaties 46,25% 1.662.284 Jaar 2013 Index 0% Geindexeerde bouwkosten 3.594.355 Grootte (BVO) 1859 m2 Prijs per eenheid (excl. BTW) 1.933 per m2 Omschrijving Opmerking Soort-object-code 3335 Omschrijving Revalidatiecentrum Code onderdeel WOZ-object 7160 Omschrijving Therapieruimte Archetype code N3500052 omschrijving Revalidatiecentrum Bouwperiode Alle Bouwwijze Combinatie Nadere verfijning nvt Fundering op palen Taxatiewijzer Ziekenhuizen Pagina 71

Bijlage 4 Analyseresultaat van een marktgegeven voor de kengetallen van de taxatiewijzer Gemeente Woonplaats Bouwkosten 100% 13.500.000 Ruwbouw 0% Afbouw 0% Installaties 0% Jaar 2015 Index 0% Geindexeerde bouwkosten 13.500.000 Grootte (BVO) 6700 m2 Prijs per eenheid (excl. BTW) 2.015 per m2 Omschrijving Opmerking Soort-object-code 3335 Omschrijving Revalidatiecentrum Code onderdeel WOZ-object 7160 Omschrijving Therapieruimte Archetype code N3500052 omschrijving Revalidatiecentrum Bouwperiode Alle Bouwwijze Combinatie Nadere verfijning nvt Fundering op palen Taxatiewijzer Ziekenhuizen Pagina 72

Bijlage 4 Analyseresultaat van een marktgegeven voor de kengetallen van de taxatiewijzer Gemeente Woonplaats Bouwkosten 100% 2.615.680 Ruwbouw 56,91% 1.488.612 Afbouw 25,18% 658.588 Installaties 17,91% 468.480 Jaar 2012 Index 0% Geindexeerde bouwkosten 2.615.680 Grootte (BVO) 1930 m2 Prijs per eenheid (excl. BTW) 1.355 per m2 Omschrijving Opmerking Soort-object-code 3336 Omschrijving Verpleegtehuis Code onderdeel WOZ-object 7170 Omschrijving Verpleegruimte Archetype code N3660000 omschrijving Verpleeghuis, 2001 en nieuwer Bouwperiode 2001 en nieuwer Bouwwijze betonskeletbouw met moderne gevelbekleding Nadere verfijning plat en mastiek gedekt Vanaf 2003 bouw volgens nieuw bouwbesluit, hoogwaardig geïsoleerd Taxatiewijzer Ziekenhuizen Pagina 73

Bijlage 4 Analyseresultaat van een marktgegeven voor de kengetallen van de taxatiewijzer Gemeente Woonplaats Bouwkosten 100% 7.977.659 Ruwbouw 0% Afbouw 0% Installaties 0% Jaar 2014 Index 0% Geindexeerde bouwkosten 7.977.659 Grootte (BVO) 6556 m2 Prijs per eenheid (excl. BTW) 1.217 per m2 Omschrijving Opmerking Soort-object-code 3336 Omschrijving Verpleegtehuis Code onderdeel WOZ-object 7170 Omschrijving Verpleegruimte Archetype code N3660000 omschrijving Verpleeghuis, 2001 en nieuwer Bouwperiode 2001 en nieuwer Bouwwijze betonskeletbouw met moderne gevelbekleding Nadere verfijning plat en mastiek gedekt Vanaf 2003 bouw volgens nieuw bouwbesluit, hoogwaardig geïsoleerd Taxatiewijzer Ziekenhuizen Pagina 74

Bijlage 4 Analyseresultaat van een marktgegeven voor de kengetallen van de taxatiewijzer Gemeente Woonplaats Bouwkosten 100% 4.243.000 Ruwbouw 0% Afbouw 0% Installaties 0% Jaar 2014 Index 0% Geindexeerde bouwkosten 4.243.000 Grootte (BVO) 3399 m2 Prijs per eenheid (excl. BTW) 1.248 per m2 Omschrijving Opmerking Soort-object-code 3336 Omschrijving Verpleegtehuis Code onderdeel WOZ-object 7170 Omschrijving Verpleegruimte Archetype code N3660000 omschrijving Verpleeghuis, 2001 en nieuwer Bouwperiode 2001 en nieuwer Bouwwijze betonskeletbouw met moderne gevelbekleding Nadere verfijning plat en mastiek gedekt Vanaf 2003 bouw volgens nieuw bouwbesluit, hoogwaardig geïsoleerd Taxatiewijzer Ziekenhuizen Pagina 75

Bijlage 4 Analyseresultaat van een marktgegeven voor de kengetallen van de taxatiewijzer Gemeente Woonplaats Bouwkosten 100% 1.827.533 Ruwbouw 29,75% 543.684 Afbouw 42,01% 767.828 Installaties 28,24% 516.021 Jaar 2012 Index 0% Geindexeerde bouwkosten 1.827.533 Grootte (BVO) 1207 m2 Prijs per eenheid (excl. BTW) 1.514 per m2 Omschrijving Opmerking Soort-object-code 3337 Omschrijving Gezinsvervangend tehuis Code onderdeel WOZ-object 7150 Omschrijving Paviljoen/woonruimte Archetype code N3700000 omschrijving Gezinsvervangend tehuis, begeleid zelfstandig wonen Bouwperiode Geen specifieke periode Bouwwijze Betonconstructie met gemetselde gevels Nadere verfijning Afwisselend platte daken mastiek gedekt en hellende daken pannen gedekt Taxatiewijzer Ziekenhuizen Pagina 76

Bijlage 4 Analyseresultaat van een marktgegeven voor de kengetallen van de taxatiewijzer Gemeente Woonplaats Bouwkosten 100% 5.100.000 Ruwbouw 49,41% 2.519.822 Afbouw 18,93% 965.680 Installaties 31,66% 1.614.497 Jaar 2013 Index 0% Geindexeerde bouwkosten 5.100.000 Grootte (BVO) 5008 m2 Prijs per eenheid (excl. BTW) 1.018 per m2 Omschrijving Opmerking Soort-object-code 3337 Omschrijving Gezinsvervangend tehuis Code onderdeel WOZ-object 7150 Omschrijving Paviljoen/woonruimte Archetype code N3700000 omschrijving Gezinsvervangend tehuis, begeleid zelfstandig wonen Bouwperiode Geen specifieke periode Bouwwijze Betonconstructie met gemetselde gevels Nadere verfijning Afwisselend platte daken mastiek gedekt en hellende daken pannen gedekt Taxatiewijzer Ziekenhuizen Pagina 77

Bijlage 4 Analyseresultaat van een marktgegeven voor de kengetallen van de taxatiewijzer Gemeente Woonplaats Bouwkosten 100% 1.530.568 Ruwbouw 46,84% 716.938 Afbouw 31,05% 475.200 Installaties 22,11% 338.431 Jaar 2014 Index 0% Geindexeerde bouwkosten 1.530.568 Grootte (BVO) 1171 m2 Prijs per eenheid (excl. BTW) 1.307 per m2 Omschrijving Opmerking Soort-object-code 3337 Omschrijving Gezinsvervangend tehuis Code onderdeel WOZ-object 7150 Omschrijving Paviljoen/woonruimte Archetype code N3770000 omschrijving Gezinsvervangend tehuis, 1986 en nieuwer Bouwperiode 1986 en nieuwer Bouwwijze betonskeletbouw Nadere verfijning afwisselend platte daken mastiek gedekt en hellende daken pannen gedekt isolatievoorzieningen reeds vanaf nieuwbouw aanwezig Taxatiewijzer Ziekenhuizen Pagina 78

Bijlage 4 Analyseresultaat van een marktgegeven voor de kengetallen van de taxatiewijzer Gemeente Woonplaats Bouwkosten 100% 490.000 Ruwbouw 0% Afbouw 0% Installaties 100% 490.000 Jaar 2014 Index 0% Geindexeerde bouwkosten 490.000 Grootte (BVO) 273 m2 Prijs per eenheid (excl. BTW) 1.795 per m2 Omschrijving Opmerking Soort-object-code 3337 Omschrijving Gezinsvervangend tehuis Code onderdeel WOZ-object 7150 Omschrijving Paviljoen/woonruimte Archetype code N3770000 omschrijving Gezinsvervangend tehuis, 1986 en nieuwer Bouwperiode 1986 en nieuwer Bouwwijze betonskeletbouw Nadere verfijning afwisselend platte daken mastiek gedekt en hellende daken pannen gedekt isolatievoorzieningen reeds vanaf nieuwbouw aanwezig Taxatiewijzer Ziekenhuizen Pagina 79

Bijlage 4 Analyseresultaat van een marktgegeven voor de kengetallen van de taxatiewijzer Gemeente Woonplaats Bouwkosten 100% 11.900.000 Ruwbouw 0% Afbouw 0% Installaties 0% Jaar 2010 Index 5,33% Geindexeerde bouwkosten 12.534.167 Grootte (BVO) 7700 m2 Prijs per eenheid (excl. BTW) 1.628 per m2 Omschrijving Opmerking Soort-object-code 3339 Omschrijving Overig medisch Code onderdeel WOZ-object 7160 Omschrijving Therapieruimte Archetype code N3900052 omschrijving Overig medisch Bouwperiode Alle Bouwwijze Combinatie Nadere verfijning nvt Fundering op palen Taxatiewijzer Ziekenhuizen Pagina 80

Bijlage 4 Analyseresultaat van een marktgegeven voor de kengetallen van de taxatiewijzer Gemeente Woonplaats Bouwkosten 100% 2.950.000 Ruwbouw 65,45% 1.930.909 Afbouw 18,18% 536.364 Installaties 16,36% 482.727 Jaar 2010 Index 5,33% Geindexeerde bouwkosten 3.107.209 Grootte (BVO) 2450 m2 Prijs per eenheid (excl. BTW) 1.268 per m2 Omschrijving Opmerking Soort-object-code 3339 Omschrijving Overig medisch Code onderdeel WOZ-object 7160 Omschrijving Therapieruimte Archetype code N3900052 omschrijving Overig medisch Bouwperiode Alle Bouwwijze Combinatie Nadere verfijning nvt Fundering op palen Taxatiewijzer Ziekenhuizen Pagina 81

Bijlage 4 Analyseresultaat van een marktgegeven voor de kengetallen van de taxatiewijzer Gemeente Woonplaats Bouwkosten 100% 2.995.920 Ruwbouw 71,00% 2.127.088 Afbouw 6,35% 190.334 Installaties 22,65% 678.497 Jaar 2011 Index 2,57% Geindexeerde bouwkosten 3.072.915 Grootte (BVO) 2037 m2 Prijs per eenheid (excl. BTW) 1.509 per m2 Omschrijving Opmerking Soort-object-code 3339 Omschrijving Overig medisch Code onderdeel WOZ-object 7160 Omschrijving Therapieruimte Archetype code N3900052 omschrijving Overig medisch Bouwperiode Alle Bouwwijze Combinatie Nadere verfijning nvt Fundering op palen Taxatiewijzer Ziekenhuizen Pagina 82

Bijlage 4 Analyseresultaat van een marktgegeven voor de kengetallen van de taxatiewijzer Gemeente Woonplaats Bouwkosten 100% 2.055.606 Ruwbouw 65,19% 1.340.000 Afbouw 0% Installaties 34,81% 715.606 Jaar 2011 Index 2,57% Geindexeerde bouwkosten 2.108.435 Grootte (BVO) 1947 m2 Prijs per eenheid (excl. BTW) 1.083 per m2 Omschrijving Opmerking Soort-object-code 3339 Omschrijving Overig medisch Code onderdeel WOZ-object 7160 Omschrijving Therapieruimte Archetype code N3900052 omschrijving Overig medisch Bouwperiode Alle Bouwwijze Combinatie Nadere verfijning nvt Fundering op palen Taxatiewijzer Ziekenhuizen Pagina 83

Bijlage 4 Analyseresultaat van een marktgegeven voor de kengetallen van de taxatiewijzer Gemeente Woonplaats Bouwkosten 100% 4.199.693 Ruwbouw 53,29% 2.237.972 Afbouw 22,84% 959.131 Installaties 23,87% 1.002.590 Jaar 2011 Index 2,57% Geindexeerde bouwkosten 4.307.625 Grootte (BVO) 2872 m2 Prijs per eenheid (excl. BTW) 1.500 per m2 Omschrijving Opmerking Soort-object-code 3339 Omschrijving Overig medisch Code onderdeel WOZ-object 7160 Omschrijving Therapieruimte Archetype code N3900052 omschrijving Overig medisch Bouwperiode Alle Bouwwijze Combinatie Nadere verfijning nvt Fundering op palen Taxatiewijzer Ziekenhuizen Pagina 84

Bijlage 4 Analyseresultaat van een marktgegeven voor de kengetallen van de taxatiewijzer Gemeente Woonplaats Bouwkosten 100% 329.066 Ruwbouw 82,00% 269.834 Afbouw 0% Installaties 18,00% 59.232 Jaar 2011 Index 2,57% Geindexeerde bouwkosten 337.523 Grootte (BVO) 224 m2 Prijs per eenheid (excl. BTW) 1.507 per m2 Omschrijving Opmerking Soort-object-code 3339 Omschrijving Overig medisch Code onderdeel WOZ-object 7160 Omschrijving Therapieruimte Archetype code N3900052 omschrijving Overig medisch Bouwperiode Alle Bouwwijze Combinatie Nadere verfijning nvt Fundering op palen Taxatiewijzer Ziekenhuizen Pagina 85

Bijlage 4 Analyseresultaat van een marktgegeven voor de kengetallen van de taxatiewijzer Gemeente Woonplaats Bouwkosten 100% 2.080.820 Ruwbouw 40,05% 833.317 Afbouw 17,16% 357.136 Installaties 42,79% 890.367 Jaar 2012 Index 0% Geindexeerde bouwkosten 2.080.820 Grootte (BVO) 1520 m2 Prijs per eenheid (excl. BTW) 1.369 per m2 Omschrijving Opmerking Soort-object-code 3339 Omschrijving Overig medisch Code onderdeel WOZ-object 7160 Omschrijving Therapieruimte Archetype code N3900052 omschrijving Overig medisch Bouwperiode Alle Bouwwijze Combinatie Nadere verfijning nvt Fundering op palen Taxatiewijzer Ziekenhuizen Pagina 86

Bijlage 4 Analyseresultaat van een marktgegeven voor de kengetallen van de taxatiewijzer Gemeente Woonplaats Bouwkosten 100% 5.832.500 Ruwbouw 46,46% 2.709.757 Afbouw 28,04% 1.635.723 Installaties 25,50% 1.487.021 Jaar 2013 Index 0% Geindexeerde bouwkosten 5.832.500 Grootte (BVO) 3723 m2 Prijs per eenheid (excl. BTW) 1.567 per m2 Omschrijving Opmerking Soort-object-code 3339 Omschrijving Overig medisch Code onderdeel WOZ-object 7160 Omschrijving Therapieruimte Archetype code N3900052 omschrijving Overig medisch Bouwperiode Alle Bouwwijze Combinatie Nadere verfijning nvt Fundering op palen Taxatiewijzer Ziekenhuizen Pagina 87

Bijlage 4 Analyseresultaat van een marktgegeven voor de kengetallen van de taxatiewijzer Gemeente Woonplaats Bouwkosten 100% 1.497.000 Ruwbouw 31,81% 476.197 Afbouw 38,66% 578.811 Installaties 29,53% 441.992 Jaar 2013 Index 0% Geindexeerde bouwkosten 1.497.000 Grootte (BVO) 1044 m2 Prijs per eenheid (excl. BTW) 1.434 per m2 Omschrijving Opmerking Soort-object-code 3339 Omschrijving Overig medisch Code onderdeel WOZ-object 7160 Omschrijving Therapieruimte Archetype code N3900052 omschrijving Overig medisch Bouwperiode Alle Bouwwijze Combinatie Nadere verfijning nvt Fundering op palen Taxatiewijzer Ziekenhuizen Pagina 88

Bijlage 4 Analyseresultaat van een marktgegeven voor de kengetallen van de taxatiewijzer Gemeente Woonplaats Bouwkosten 100% 4.289.407 Ruwbouw 41,59% 1.783.903 Afbouw 28,17% 1.208.376 Installaties 30,24% 1.297.128 Jaar 2013 Index 0% Geindexeerde bouwkosten 4.289.407 Grootte (BVO) 2808 m2 Prijs per eenheid (excl. BTW) 1.528 per m2 Omschrijving Opmerking Soort-object-code 3339 Omschrijving Overig medisch Code onderdeel WOZ-object 7160 Omschrijving Therapieruimte Archetype code N3900052 omschrijving Overig medisch Bouwperiode Alle Bouwwijze Combinatie Nadere verfijning nvt Fundering op palen Taxatiewijzer Ziekenhuizen Pagina 89

Bijlage 4 Analyseresultaat van een marktgegeven voor de kengetallen van de taxatiewijzer Gemeente Woonplaats Bouwkosten 100% 586.000 Ruwbouw 60,77% 356.112 Afbouw 9,77% 57.260 Installaties 29,46% 172.628 Jaar 2013 Index 0% Geindexeerde bouwkosten 586.000 Grootte (BVO) 350 m2 Prijs per eenheid (excl. BTW) 1.674 per m2 Omschrijving Opmerking Soort-object-code 3339 Omschrijving Overig medisch Code onderdeel WOZ-object 7160 Omschrijving Therapieruimte Archetype code N3900052 omschrijving Overig medisch Bouwperiode Alle Bouwwijze Combinatie Nadere verfijning nvt Fundering op palen Taxatiewijzer Ziekenhuizen Pagina 90

Bijlage 4 Analyseresultaat van een marktgegeven voor de kengetallen van de taxatiewijzer Gemeente Woonplaats Bouwkosten 100% 806.000 Ruwbouw 40,64% 327.578 Afbouw 31,42% 253.282 Installaties 27,93% 225.140 Jaar 2013 Index 0% Geindexeerde bouwkosten 806.000 Grootte (BVO) 637 m2 Prijs per eenheid (excl. BTW) 1.265 per m2 Omschrijving Opmerking Soort-object-code 3339 Omschrijving Overig medisch Code onderdeel WOZ-object 7160 Omschrijving Therapieruimte Archetype code N3900052 omschrijving Overig medisch Bouwperiode Alle Bouwwijze Combinatie Nadere verfijning nvt Fundering op palen Taxatiewijzer Ziekenhuizen Pagina 91

Bijlage 4 Analyseresultaat van een marktgegeven voor de kengetallen van de taxatiewijzer Gemeente Woonplaats Bouwkosten 100% 5.174.000 Ruwbouw 60,77% 3.144.404 Afbouw 9,77% 505.587 Installaties 29,46% 1.524.010 Jaar 2014 Index 0% Geindexeerde bouwkosten 5.174.000 Grootte (BVO) 2808 m2 Prijs per eenheid (excl. BTW) 1.843 per m2 Omschrijving Opmerking Soort-object-code 3339 Omschrijving Overig medisch Code onderdeel WOZ-object 7160 Omschrijving Therapieruimte Archetype code N3900052 omschrijving Overig medisch Bouwperiode Alle Bouwwijze Combinatie Nadere verfijning nvt Fundering op palen Taxatiewijzer Ziekenhuizen Pagina 92

Bijlage 4 Analyseresultaat van een marktgegeven voor de kengetallen van de taxatiewijzer Gemeente Woonplaats Bouwkosten 100% 1.100.000 Ruwbouw 35,05% 385.567 Afbouw 43,30% 476.289 Installaties 21,65% 238.144 Jaar 2014 Index 0% Geindexeerde bouwkosten 1.100.000 Grootte (BVO) 665 m2 Prijs per eenheid (excl. BTW) 1.654 per m2 Omschrijving Opmerking Soort-object-code 3339 Omschrijving Overig medisch Code onderdeel WOZ-object 7160 Omschrijving Therapieruimte Archetype code N3900052 omschrijving Overig medisch Bouwperiode Alle Bouwwijze Combinatie Nadere verfijning nvt Fundering op palen Taxatiewijzer Ziekenhuizen Pagina 93

Bijlage 4 Analyseresultaat van een marktgegeven voor de kengetallen van de taxatiewijzer Gemeente Woonplaats Bouwkosten 100% 3.540.842 Ruwbouw 16,74% 592.610 Afbouw 42,68% 1.511.154 Installaties 40,59% 1.437.078 Jaar 2014 Index 0% Geindexeerde bouwkosten 3.540.842 Grootte (BVO) 2215 m2 Prijs per eenheid (excl. BTW) 1.599 per m2 Omschrijving Opmerking Soort-object-code 3339 Omschrijving Overig medisch Code onderdeel WOZ-object 7160 Omschrijving Therapieruimte Archetype code N3900052 omschrijving Overig medisch Bouwperiode Alle Bouwwijze Combinatie Nadere verfijning nvt Fundering op palen Taxatiewijzer Ziekenhuizen Pagina 94

Bijlage 4 Analyseresultaat van een marktgegeven voor de kengetallen van de taxatiewijzer Gemeente Woonplaats Bouwkosten 100% 3.000.000 Ruwbouw 35,71% 1.071.429 Afbouw 35,71% 1.071.429 Installaties 28,57% 857.143 Jaar 2015 Index 0% Geindexeerde bouwkosten 3.000.000 Grootte (BVO) 3200 m2 Prijs per eenheid (excl. BTW) 938 per m2 Omschrijving Opmerking Soort-object-code 3339 Omschrijving Overig medisch Code onderdeel WOZ-object 7160 Omschrijving Therapieruimte Archetype code N3900052 omschrijving Overig medisch Bouwperiode Alle Bouwwijze Combinatie Nadere verfijning nvt Fundering op palen Taxatiewijzer Ziekenhuizen Pagina 95

Bijlage 4 Analyseresultaat van een marktgegeven voor de kengetallen van de taxatiewijzer Gemeente Woonplaats Bouwkosten 100% 1.300.000 Ruwbouw 69,39% 902.041 Afbouw 12,24% 159.184 Installaties 18,37% 238.776 Jaar 2015 Index 0% Geindexeerde bouwkosten 1.300.000 Grootte (BVO) 1253 m2 Prijs per eenheid (excl. BTW) 1.038 per m2 Omschrijving Opmerking Soort-object-code 3339 Omschrijving Overig medisch Code onderdeel WOZ-object 7160 Omschrijving Therapieruimte Archetype code N3900052 omschrijving Overig medisch Bouwperiode Alle Bouwwijze Combinatie Nadere verfijning nvt Fundering op palen Taxatiewijzer Ziekenhuizen Pagina 96

Bijlage 4 Analyseresultaat van een marktgegeven voor de kengetallen van de taxatiewijzer Gemeente Woonplaats Bouwkosten 100% 1.928.000 Ruwbouw 61,43% 1.184.275 Afbouw 38,57% 743.725 Installaties 0% Jaar 2015 Index 0% Geindexeerde bouwkosten 1.928.000 Grootte (BVO) 1427 m2 Prijs per eenheid (excl. BTW) 1.351 per m2 Omschrijving Opmerking Soort-object-code 3339 Omschrijving Overig medisch Code onderdeel WOZ-object 7160 Omschrijving Therapieruimte Archetype code N3900052 omschrijving Overig medisch Bouwperiode Alle Bouwwijze Combinatie Nadere verfijning nvt Fundering op palen Taxatiewijzer Ziekenhuizen Pagina 97

Bijlage 4 Analyseresultaat van een marktgegeven voor de kengetallen van de taxatiewijzer Gemeente Woonplaats Bouwkosten 100% 16.618.855 Ruwbouw 0% Afbouw 0% Installaties 0% Jaar 2006 Index 17,47% Geindexeerde bouwkosten 19.522.812 Grootte (BVO) 14000 m2 Prijs per eenheid (excl. BTW) 1.394 per m2 Omschrijving Opmerking Soort-object-code 3339 Omschrijving Overig medisch Code onderdeel WOZ-object 7160 Omschrijving Therapieruimte Archetype code N4000052 omschrijving Centrum voor verslavingszorg Bouwperiode Alle Bouwwijze Combinatie Nadere verfijning nvt Fundering op palen Taxatiewijzer Ziekenhuizen Pagina 98

Bijlage 4 Analyseresultaat van een marktgegeven voor de kengetallen van de taxatiewijzer Gemeente Woonplaats Bouwkosten 100% 6.816.249 Ruwbouw 0% Afbouw 0% Installaties 0% Jaar 2008 Index 9,35% Geindexeerde bouwkosten 7.453.293 Grootte (BVO) 4656 m2 Prijs per eenheid (excl. BTW) 1.601 per m2 Omschrijving Opmerking Soort-object-code 3339 Omschrijving Overig medisch Code onderdeel WOZ-object 7160 Omschrijving Therapieruimte Archetype code N4000052 omschrijving Centrum voor verslavingszorg Bouwperiode Alle Bouwwijze Combinatie Nadere verfijning nvt Fundering op palen Taxatiewijzer Ziekenhuizen Pagina 99

Bijlage 4 Analyseresultaat van een marktgegeven voor de kengetallen van de taxatiewijzer Gemeente Woonplaats Bouwkosten 100% 3.000.000 Ruwbouw 0% Afbouw 0% Installaties 0% Jaar 2008 Index 9,35% Geindexeerde bouwkosten 3.280.379 Grootte (BVO) 2033 m2 Prijs per eenheid (excl. BTW) 1.614 per m2 Omschrijving Opmerking Soort-object-code 3339 Omschrijving Overig medisch Code onderdeel WOZ-object 7160 Omschrijving Therapieruimte Archetype code N4000052 omschrijving Centrum voor verslavingszorg Bouwperiode Alle Bouwwijze Combinatie Nadere verfijning nvt Fundering op palen Taxatiewijzer Ziekenhuizen Pagina 100

Bijlage 4 Analyseresultaat van een marktgegeven voor de kengetallen van de taxatiewijzer Gemeente Woonplaats Bouwkosten 100% 3.189.790 Ruwbouw 46,77% 1.491.785 Afbouw 26,32% 839.603 Installaties 26,91% 858.402 Jaar 2014 Index 0% Geindexeerde bouwkosten 3.189.790 Grootte (BVO) 1902 m2 Prijs per eenheid (excl. BTW) 1.677 per m2 Omschrijving Opmerking Soort-object-code 3339 Omschrijving Overig medisch Code onderdeel WOZ-object 7160 Omschrijving Therapieruimte Archetype code N4000052 omschrijving Centrum voor verslavingszorg Bouwperiode Alle Bouwwijze Combinatie Nadere verfijning nvt Fundering op palen Taxatiewijzer Ziekenhuizen Pagina 101

Bijlage 4 Analyseresultaat van een marktgegeven voor de kengetallen van de taxatiewijzer Gemeente Woonplaats Bouwkosten 100% 17.445.000 Ruwbouw 66,69% 11.634.000 Afbouw 0% Installaties 33,31% 5.811.000 Jaar 2013 Index 0% Geindexeerde bouwkosten 17.445.000 Grootte (BVO) 16560 m2 Prijs per eenheid (excl. BTW) 1.053 per m2 Omschrijving Opmerking Soort-object-code 3351 Omschrijving Verzorgings-/bejaardenhuis Code onderdeel WOZ-object 7180 Omschrijving Verzorgingsruimte Archetype code N5160000 omschrijving Verzorgings-/bejaardenhuis, 2001 en nieuwer, standaard 13000m² Bouwperiode 2001 en nieuwer Bouwwijze betonskeletbouw met moderne gevelbekleding Nadere verfijning plat en mastiek gedekt Vanaf 2003 bouw volgens nieuw bouwbesluit, hoogwaardig geïsoleerd Taxatiewijzer Ziekenhuizen Pagina 102