AFAC Oprichtingsplan 1. Vervolg op verkenning Met de brief van 16 juni 2009 (RIS164746) aan de commissie Verkeer, Milieu en leefomgeving is de rapportage over een verkennend onderzoek naar de mogelijkheden en voordelen van een Algemene Fiets Afhandel Centrale (AFAC) toegezonden. Blijkens die rapportage kan een AFAC als het centrale verzamelpunt voor verwijderde, gevonden of gestolen fietsen, een goede bijdrage leveren aan het schoonhouden van de stad, stimulering van het fietsgebruik en preventie van fietsdiefstal. Een voordeel voor de burger is dat de burger één loket heeft voor vragen over zijn verdwenen fiets. Met dit oprichtingsplan voor de AFAC wordt uitwerking gegeven aan het verkennend onderzoek. Waar in dit plan wordt gesproken over fietsen, worden daaronder ook begrepen snor- en bromfietsen. De AFAC kan medio 2010 volledig in bedrijf zijn. Zoals uit dit oprichtingsplan wordt met de regiogemeenten nog overleg gevoerd over hun deelname van de AFAC. Dit is van belang voor de financiering van de AFAC. 2. Waarom de keuze voor een regionale AFAC? De belangrijkste reden om te kiezen voor een regionale AFAC is het financiële voordeel. Bij een regionale AFAC kan kosteneffectiever gewerkt worden en kunnen de kosten met de deelnemende gemeenten worden gedeeld. Bovendien biedt het Stadsgewest Haaglanden voor een regionale AFAC een aanzienlijke subsidie waardoor de kosten voor de gemeente Den Haag te overzien zijn. De kosten voor een Haagse AFAC zijn weliswaar lager; de lagere kosten zitten vooral in minder werkkrachten, die overigens gesubsidieerd zijn en dus in verhouding goedkoop, en een kleinere en dus goedkopere huisvesting. De exploitatiekosten voor een regionale AFAC worden begroot op 778.000, welke kosten met andere gemeenten kunnen worden gedeeld. De kosten van een Haagse AFAC worden begroot op 615.000 per jaar, welke kosten volledig voor rekening komen van Den Haag. 3. Deelname regiogemeenten Met ambtenaren van vrijwel alle regiogemeenten en het Stadsgewest is overlegd. Ambtelijk bestaat bij deze gemeenten belangstelling deel te nemen aan een regionale AFAC. Dit zowel om (gemeentegrens overschrijdende) diefstal en heling van fietsen en verkoop van gestolen fietsen te kunnen terugdringen. Maar ook om het fietsverkeer te stimuleren door weesfietsen te verwijderen en de bereikbaarheid per fiets van m.n. stations en winkelcentra te verbeteren. Ambtelijk is er belangstelling, maar in die gemeenten moet het proces om tot bestuurlijke besluitvorming te komen nog gestart worden. Als Den Haag het voortouw neemt met de oprichting van een AFAC is de verwachting dat de regiogemeenten successievelijk zullen gaan deelnemen gezien de voordelen die voor hen daaraan verbonden zijn. Twee kleine gemeenten, Wassenaar en Midden-Delfland, ervaren niet of nauwelijks een fietsprobleem; in dit plan wordt er van uitgegaan dat deze gemeenten niet zullen participeren. In onderstaande kostenbegroting is, in scenario 2, een kostenverdeling tussen deelnemende gemeenten gebaseerd op inwoneraantallen opgenomen. 4. Evaluatie Het is wenselijk in het derde jaar de AFAC te evalueren. Op basis van die evaluatie kan besloten worden over voortzetting van de AFAC voor Den Haag. Ook het Stadsgewest Haaglanden gaat uit van een evaluatie in het derde jaar om na te gaan of na drie jaar er mogelijkheden voor verdere subsidie zijn. AFAC oprichtingsplan augustus 2009 1
5. Financiering Voor de gedachtevorming is in dit plan aangenomen, dat Den Haag de oprichting vanaf 1 oktober 2009 ter hand neemt en de AFAC eind maart 2010 zou kunnen openen. In dit plan gaan we er van uit dat Den Haag het initiatief neemt tot oprichting en gedurende de eerste drie jaar het risico neemt dat niet alle regiogemeenten zullen gaan deelnemen en dus geen financiële bijdrage zullen leveren. Het achterliggende doel van de subsidie door het Stadsgewest is het Den Haag financieel mogelijk te maken een aanvaardbaar financieel risico te nemen. Omdat deelname van regiogemeenten op dit moment nog niet duidelijk is zijn twee scenario s geschetst, om een zo goed mogelijk beeld te geven van de consequenties. Scenario 1: geen enkele regiogemeente sluit zich aan Hoewel we er van uitgaan, dat regiogemeenten zullen gaan deelnemen aan de AFAC, gaan we voor de besluitvorming uit van het scenario dat uiteindelijk de regiogemeenten niet deelnemen aan de AFAC. In dit scenario bedragen de kosten voor Den Haag 203.000 per jaar van 2010 t/m 2012. Scenario 1: geen enkele regiogemeente sluit zich aan bij de AFAC 2009 2010 2011 2012 2013 Oprichtingskosten 245.000 30.000 Exploitatiekosten 778.000 750.000 750.000 615.000 subsidie Stadsgewest 245.000 605.000 575.000 575.000? Saldo tlv den Haag - 203.000 175.000 175.000 615.000 financiering Den Haag bijdrage SZW reïntegratietrajecten 40.000 40.000 40.000 40.000 vrijvallende subsidie Stio (1) 75.000 122.000 122.000 122.000 bijdrage Verkeer / stallingen 38.000 38.000 38.000 Som 153.000 200.000 200.000 162.000 Saldo 50.000 (25.000) (25.000) 453.000 (1) subsidiebedrag 2009: 122.000 Voor de financiering van de kosten in dit scenario is dekking gevonden in de vrijvallende subsidie die aan Stio werd verstrekt voor het fietsverwijderteam. Daarnaast komt uit het budget van Sociale Zaken en Werkgelegenheid voor werk voorop traject een bijdrage van 5.000 per reïntegratie kandidaat. Naar verwachting komen jaarlijks acht mensen voor zo n traject bij de AFAC in aanmerking. De bijdrage per jaar wordt begroot op 40.000. Tenslotte is binnen de begroting van de portefeuille VBM voor de eerste drie jaar dekking gevonden in het budget stallingen voor een bedrag van 38.000 per jaar. Voor de oprichting van de AFAC is derhalve geen aanvullend krediet nodig. Het Stadsgewest heeft aangegeven de subsidie niet te zullen terugvorderen, als onverhoopt geen enkele regiogemeente zich aansluit. De - overigens geringe inkomsten uit stallingkosten en verkoop van fietsen, kunnen worden aangewend ter dekking van de kosten van behandeling van bezwaarschriften. Scenario 2: regiogemeenten sluiten geleidelijk aan. Meer waarschijnlijk is dat regiogemeenten zich in de loop van de eerste drie jaar zullen aansluiten gezien de voordelen en mogelijkheden, die dat ook voor hen heeft. AFAC oprichtingsplan augustus 2009 2
Scenario 2: twee regiogemeenten sluiten aan in 2010. Andere in 2011 en 2012 2009 2010 2011 2012 2013 oprichtingskosten 245.000 30.000 exploitatiekosten 778.000 778.000 778.000 778.000 subsidie Stadsgewest 245.000 605.000 575.000 575.000? Saldo - 203.000 203.000 203.000 778.000 aandeel regiogemeenten 27.000 50.000 101.600 389.400 aandeel Den Haag 176.000 153.000 101.400 388.600 financiering Den Haag bijdrage SZW reïntegratietrajecten 40.000 40.000 40.000 40.000 vrijvallende subsidie Stio 75.000 122.000 122.000 122.000 bijdrage Verkeer / stallingen 38.000 - - Som 153.000 162.000 162.000 162.000 Saldo 23.000 (9.000) (60.600) 226.600 Als dit scenario werkelijkheid wordt, begint het voordeel van kostendeling door samenwerking zichtbaar te worden. Een aanvullend krediet is niet nodig. Als na evaluatie in 2012 wordt besloten tot continuering van de AFAC, zal een oplossing moeten worden gevonden voor de dekking van de kosten vanaf 2013, waarbij uiteraard ook met het Stadsgewest Haaglanden moet worden nagegaan of voortzetting van subsidie mogelijk is. 6. Centrale afhandeling Om een efficiënte en strakke logistieke afhandeling van fietsen te organiseren is het nodig de opvang en afhandeling te concentreren op één centrale locatie. Bij aanvang zullen fietsers hun fiets op die centrale locatie moeten komen ophalen. Fietsers zullen op de internetsite van de AFAC kunnen nagaan of hun fiets bij de AFAC staat, uiterlijk de dag nadat de fiets is verwijderd of gevonden. Medewerkers van de AFAC zullen fietsen in Den Haag en de deelnemende gemeenten gaan verwijderen op aanwijzen van de door de gemeente(n) aangewezen toezichthouders. Als de AFAC ervaring heeft opgedaan en goed is ingewerkt kunnen in later stadium de verwijderteams tegen een geringe meerprijs fietsen afleveren bij lokale stallingen of gemeente depots voor uitgifte aan eigenaren die daarom hebben verzocht. Daarvoor zullen met stallingen afspraken gemaakt moeten worden. 7. Beleid en sturing. De AFAC volgt het fietsbeleid dat door Den Haag en de andere deelnemende gemeenten is vastgesteld. De werkzaamheden van de AFAC kunnen de gemeenten stimuleren om hun fietsbeleid verder te ontwikkelen. In Den Haag ligt de regie voor het verwijderen van foutgestalde fietsen en wrakken bij BSD/Deconcentratie/Stadsdelen. Prioriteit hebben de omgeving van de stations CS en HS, de binnenstad en Scheveningen. Daarnaast kunnen de stadsdelen aanvullende prioriteiten stellen. 8. Exploitatie door Haeghe groep De Haeghe groep, de gemeentelijke dienst voor sociale werkvoorziening, kan de AFAC exploiteren en de tweede doelstelling, werkervaring en reïntegratie, op een goede manier vormgeven. De Haeghe groep zal daarbij samenwerking zoeken met andere sociale instellingen, zoals Biesieklette en instellingen van regiogemeenten. BSD/Deconcentratie/Stadsdelen zal optreden als opdrachtgever van de Haeghe groep. AFAC oprichtingsplan augustus 2009 3
9. Planning realisatie De AFAC kan na het besluit tot oprichting in ongeveer zes maanden worden gerealiseerd. De basisvoorzieningen zijn dan gereed: verwijderen, opslag, registratie, retourneren aan eigenaren en de verdere afhandeling van fietsen. Kort voor de opening zal het publiek worden geïnformeerd over de AFAC en wat zij daar van kunnen verwachten. In de periode na opening worden onder andere gerealiseerd controle van de registers van fietshandelaren, graveeracties en de lokale aflevering. 10. Toezicht Regelmatig toezicht en consequent weesfietsen en fout en gevaarlijk gestalde fietsen verwijderen, is noodzakelijk om situaties als op bovenstaande foto te voorkomen en om ruimte te houden bij legale onbewaakte stalling(plaats)en. Om de investering in een AFAC te kunnen laten renderen is het onontbeerlijk dat toezicht en handhaving goed zijn geregeld en op de AFAC aansluiten. Al eerder werd geconstateerd dat er een toenemende vraag is naar handhaving en naar de inzet van buitengewoon opsporingsambtenaren 1. Dit dwingt ertoe kritisch te zijn op de inzet van veelgevraagde opsporingsambtenaren. Het is niet nodig gekwalificeerde en dure opsporingsambtenaren in te zetten om toezicht te houden op fietsen. Voor de handhaving op fietsen kunnen door het college aangewezen toezichthouders worden ingezet. Om een goede start te maken en te zorgen dat toezicht en verwijdering goed op elkaar aansluiten is het wenselijk gespecialiseerde toezichthouders 2 aan te wijzen voor het toezicht op fietsen. Door die specialisatie en door nauwe samenwerking met de AFAC kunnen die toezichthouders efficiënt en effectief worden ingezet. Deze toezichthouders kunnen worden ondergebracht bij de AFAC en op die wijze met de AFAC-medewerkers goed op elkaar ingespeelde teams vormen. De toezichthouders kunnen tevens worden ingezet als controleur van de verplichte registers van fietshandelaren. Deze vindt nu niet of nauwelijks plaats, maar is nuttig om de kringloop van gestolen fietsen te doorbreken. Binnen de AFAC zal worden gezorgd voor een goede functiescheiding. 1 Programma Leefbaarheidshandhaving 2009 RIS 163042 2 Toezichthouder in de zin van de Algemene Wet Bestuursrecht, belast met toezicht op naleving van regelgeving AFAC oprichtingsplan augustus 2009 4
Met de komst van de AFAC en de inzet van gespecialiseerde toezichthouders wordt het mogelijk het toezicht in de aangewezen gebieden te intensiveren. De doelstelling is dat zichtbaar te laten zijn op straat. De toezichthouders vervullen niet alleen hun rol in de keten van toezicht en verwijderen, maar dragen ook bij aan de preventie van fietsdiefstal en het tegengaan van verloedering van de openbare ruimte. Voor deze toezichttaak voor Den Haag wordt vooralsnog 2,5 fte, waarvan één ervaren kracht, op 143.000 per jaar begroot. Deze kosten kunnen deels worden gedekt uit het budget van het huidige fietsverwijderteam, dat met de komst van de AFAC ophoudt te bestaan. Daarnaast wordt dekking gevonden door een bijdrage uit een Openbare orde en veiligheid budget. Het budget voor de toezichthouders blijft gescheiden van het budget voor de AFAC. Deze kosten van deze Haagse toezichthouders kunnen immers niet in rekening worden gebracht bij andere gemeenten die aan de AFAC deel gaan nemen. Anderzijds zullen deze toezichthouders ook alleen in Den Haag ingezet worden. Het is aan de regiogemeenten om te bepalen hoe zij het toezicht voor hun gemeente willen organiseren. 11. Begrotingswijziging Als besloten wordt tot de oprichting van de AFAC en het aanstellen van gespecialiseerde (brom)fietstoezichthouders, zal aan de raad een besluit tot wijziging van de begroting voorgelegd moeten worden, omdat de kosten uit verschillende budgetten binnen verschillende begrotingsprogramma s gedekt worden. AFAC oprichtingsplan augustus 2009 5