de 6 belangrijkste misvattingen op de weg naar een 100% duurzame energievoorziening

de 6 belangrijkste misvattingen op de weg naar een 100% duurzame energievoorziening

De 6 belangrijkste misvattingen op de weg naar een 100% duurzame energievoorziening

BEKENDHEID EUROPESE ENERGIEDOELSTELLINGEN misvatting: de europese energiedoelstellingen doen er niet toe HOME nooit VAN GEHOORD n=1072 Wel van gehoord erg Mee bekend 54% 41% 5% Alle nieuwbouwhuizen in Europa zijn in 2020 energie neutraal 2013 50% 44% 6% 59% In 2050 is de CO2 uitstoot van Europa gereduceerd met 80%-95% 36% 5% 2013 In 2050 rijden er geen benzine of diesel auto's meer in stedelijke gebieden 2013

BEKENDHEID EUROPESE ENERGIEDOELSTELLINGEN misvatting: de europese energiedoelstellingen doen er niet toe X nooit VAN GEHOORD Wel van gehoord erg Mee bekend Pascal den hertog kennismanager Energie blauw research 54% 41% john kerkhoven grondlegger energietransitiemodel.nl n=1072 5% Niets is minder waar! De Europese energiedoelstellingen zijn inhoudelijk onbekend bij de Nederlanders. We onderschrijven als Nederland de EU doelstelling dat we in 37 jaar tijd naar een Alle nieuwbouwhuizen in Europa samenleving zijn willen in 2020 die 80 energie -95% minder neutraal CO2 uitstoot. Dit laat twee dingen zien. Het is een bevestiging dat de afstand tussen de Nederlander en de Europese Unie behoorlijk groot is. Daarnaast verwacht de Nederlander dat Zeker als je bedenkt dat we nu nog meer dan 90% van onze energie halen uit de ver- Dat staat tenminste in ons Nationale Energieakkoord, een revolutie op energiegebied. 2013 deze doelstellingen weinig persoonlijke gevolgen 50% hebben. 81% van de Nederlanders branding van olie, gas en kolen. Doordat we over moeten op andere energiebronnen en 44% denkt bijvoorbeeld weinig gevolgen te ondervinden van de doelstelling dat in 2020 alle verregaande energiebesparing moeten toepassen wordt alles anders. We gaan anders 6% 59% nieuwbouwhuizen energieneutraal moeten zijn. De Nederlander is niet alleen onbekend wonen, werken, reizen, consumeren en eten. Stel je maar eens voor dat als je over een met, maar staat ook nog onverschillig tegenover de energieplannen als hij ermee wordt paar jaar een nieuw 36% huis wilt bouwen, dit huis geen conventioneel huis meer mag zijn, In 2050 is de CO2 uitstoot van geconfronteerd. maar een energieneutraal 5% huis MOET zijn! Dat in onze steden over 37 jaar geen enkele Europa gereduceerd met 80%-95% personenauto meer op benzine of diesel mag rijden. Dat over 17 jaar waarschijnlijk de 2013 2013 In 2050 rijden er geen benzine of diesel auto's meer in stedelijke gebieden helft van de benzine- en dieselauto s al verbannen zal zijn. Hoe gaan we dan reizen? Misschien toch iets om je in te verdiepen. Want na het lezen van deze tekst kun je niet meer zeggen dat je niet wist dat er een revolutie van de energievoorziening is aangekondigd!

energie ALS THEMA IN HET ONDERWIJS misvatting: jongeren weten al genoeg over energie HOME zeer belangrijk belangrijk zeer onbelangrijk onbelangrijk 79% van de Nederlanders vindt het belangrijk dat het thema energie in het onderwijs aan bod komt maar n=1072 niet belangrijk maar ook niet onbelangrijk belang energie in onderwijs 74% van de studenten vindt dat zij (zeer) weinig tot geen les krijgen over energie

energie ALS THEMA IN HET ONDERWIJS misvatting: jongeren weten al genoeg over energie zeer belangrijk belangrijk X Pascal den hertog kennismanager Energie blauw research zeer onbelangrijk onbelangrijk john kerkhoven grondlegger energietransitiemodel.nl De meeste Nederlanders zijn het er over eens dat energie een belangrijk thema is waar veel aandacht aan mag worden besteed. 79% van de Nederlanders vindt het belangrijk dat het thema energie in het onderwijs aan bod komt Het is een onderwerp waar volgens de Nederlander in het onderwijs veel aandacht aan moet worden geschonken. Er wordt ook wel wat verwacht van het onderwijs als we denken aan oplossingen voor de toekomst. Energietransitie wordt niet voor niets geassocieerd met wetenschap. Wat de oplossingen voor de toekomst betreft zullen we het moeten hebben van de jongeren van nu. Daarom is het goed om te zien dat ten opzichte van 2011 steeds meer scholieren (69% versus 56%) en studenten (80% versus maar 73%) van mening zijn dat energie een thema hoort te zijn in het onderwijs. Dat gebeurt volgens de ondervraagden echter nog veel te weinig. Het is tijd dat we enkele vakken die we nu doceren gaan inwisselen voor de vakken van de toekomst. n=1072 Denk aan voedsel-, grondstoffen, energie- en waterkunde. We zullen weer moeten leren niet belangrijk maar ook niet onbelangrijk hoe we om kunnen gaan met situaties waarin het niet vanzelfsprekend is dat er altijd voldoende is van deze bronnen. En wat de impact kan zijn van een sterk veranderend belang energie in onderwijs klimaat in de 21e eeuw. Ik zou daarom graag zien dat we alle vakken in het onderwijs eens tegen het licht houden en luisteren naar wat de jongeren denken dat ze moeten leren om hun toekomst veilig te stellen. Als we naar de jongeren luisteren en gezien de uitkomst van het onderzoek zou dit wel eens de meest innovatieve en inspirerende onderwijsvernieuwing van de laatste honderd jaar kunnen worden. 74% van de studenten vindt dat zij (zeer) weinig tot geen les krijgen over energie

De noodzaak van energietransitie misvatting: we hebben alle tijd om over te gaan op duurzame energie HOME van de Nederlanders ziet een noodzaak voor een energietransitie 83% toekomst van de nederlanders associëren Energietransitie vooral met de toekomst 2030 PLAN ENERGIE 86% WETENSCHAP van de nederlanders associëren wetenschap met energietransitie 9% onvoldoende energie van de Nederlanders denken dat er in 2030 onvoldoende energie beschikbaar is.

De noodzaak van energietransitie misvatting: we hebben alle tijd om over te gaan op duurzame energie X Pascal den hertog kennismanager Energie blauw research Onze landgenoten zien de noodzaak van de energietransitie zeker in. 69% van hen is bijvoorbeeld van mening dat de inzet van duurzame energiebronnen noodzakelijk is om de klimaatverandering terug te dringen. Het is in ieder geval verheugend dat scholieren de noodzaak meer zijn gaan inzien ten opzichte van toekomst 2011 (74% vs 61%). Aan de andere kant overheerst het gevoel dat het allemaal niet zo n vaart zal lopen. Energietransitie wordt met de toekomst geassocieerd. 83% van de nederlanders associëren Energietransitie vooral met de toekomst Daarnaast denkt slechts een kwart van de Nederlanders invloed te hebben op het totale energieverbruik in Nederland. Met andere woorden: Het ligt niet aan mij. john kerkhoven grondlegger energietransitiemodel.nl van de Nederlanders ziet een noodzaak voor een energietransitie Om in 2050 een CO2 arme samenleving te hebben die voor een zeer groot deel gebaseerd is op duurzame energiebronnen en zuinig energiegebruik, zullen we al in de komende jaren zelf aan de slag moeten en snel ook. Terwijl de Nederlander denkt weinig invloed te hebben op het energiegebruik is het in de praktijk juist zo dat hij/zij het totale energiegebruik beheerst. Je beslist namelijk zelf hoe je woont, hoe je reist en wat je consumeert. Een voorbeeld: stel je werk is 20 kilometer van je woonplaats. Je kunt dan naar je werk met een grote auto die 1 op 10 2030 PLAN rijdt, een kleinere zuinige auto die 1 op 20 rijdt, een elektrische auto die 1 op 40 rijdt of een elektrische fiets die 1 op 400 rijdt. Je kunt natuurlijk ook gewoon met de fiets of ENERGIE het openbaar vervoer. Kortom of je veel (1 op 10) of weinig fossiele energie gebruikt (1 op oneindig) bepaal je helemaal zelf. Welke inspanning en prijs wil jij zelf betalen in het 86% WETENSCHAP gevecht tegen de klimaatverandering? van de nederlanders associëren wetenschap met energietransitie 9% onvoldoende energie van de Nederlanders denken dat er in 2030 onvoldoende energie beschikbaar is.

VOORKEUR ENERGIEBRONNEN EN DE IMPACT OP HET MILIEU misvatting: zonne-energie is de oplossing meeste bijdrage aan milieu voorkeur energiebron 2013 49% zonne-energie HOME Aanpassingen aan het huis zoals isolatie kunnen het energielabel en daarmee de waarde van het huis verhogen. 68% van de Nederlanders weet niet welk energielabel hun huis heeft. (n=1066) 48% zonnepanelen aanbrengen 4% windmolen aanbrengen 27% windenergie 6% kernenergie 20% huis (beter) laten isoleren 4% 13% cv ketel laten vervangen door energiezuinige ketel warmtepomp laten installeren 9% waterkracht 3% aardgas

VOORKEUR ENERGIEBRONNEN EN DE IMPACT OP HET MILIEU misvatting: zonne-energie is de oplossing Pascal den hertog meeste bijdrage aan milieu Aanpassingen aan het huis kennismanager zoals isolatie kunnen Energie het blauw research energielabel en daarmee de waarde van het huis verhogen. 68% van de Nederlanders weet niet welk energielabel hun huis heeft. voorkeur energiebron 2013 27% windenergie john kerkhoven 6% 49% zonne-energie grondlegger energietransitiemodel.nl Zonnepanelen zijn een prachtige vorm van duurzame energievoorziening! Je moet echter wel bedenken dat je ook energiebronnen nodig hebt voor als de zon niet schijnt. kernenergie Bovendien is het qua kosten (zonder alle energiebelastingen en BTW) nog steeds één X (n=1066) Zonne-energie is 48% populair in Nederland. zonnepanelen Dat is bijvoorbeeld zichtbaar in het 4% straatbeeld waar steeds meer zonnepanelen aanbrengen op de daken worden geïnstalleerd. windmolen aanbrengen Mensen zijn zich aan het oriënteren en vragen naar ervaringen van bezitters van zonnepanelen in de eigen omgeving. Er zijn verschillende motivaties waarom men zonnepanelen aanschaft of er op zijn minst over denkt. Het terugbrengen van de energiekosten is een belangrijke overweging maar ook het gevoel meer onafhankelijk te zijn van de energiemaatschappijen speelt een rol. Daarnaast wordt het investeren in zonnepanelen ook gezien als een alternatief voor sparen. Deze redenen en de positieve associaties met schoon en goedkoop zorgen ervoor dat de Nederlander zonne-energie als de 20% 13% huis (beter) laten isoleren oplossing ziet. cv ketel laten vervangen door energiezuinige ketel van de duurste vormen van duurzame energie en dus zul je ook goedkopere vormen van duurzame energie zoals biomassa, wind- en omgevingsenergie moeten toepassen 9% om alles betaalbaar te houden. Wist je dat er meer WINd is in de WINter en meer ZON in de Zomer? Daarom is het heel verstandig voor een regio om ongeveer net zoveel waterkracht zon- als windcapaciteit neer te zetten. Als je dat slim combineert met omgevingswarmte, waterkracht en biomassa kun je voor een zeer groot deel over op duurzame energie. Zonne-energie is dus (maar) een onderdeel van de oplossing! 3% aardgas 4% warmtepomp laten installeren

INSCHATTING AANDEEL ENERGIEBRONNEN IN HET TOTALE ENERGIEVERBRUIK misvatting: de rol van aardolie en aardgas is zo groot niet meer AARDGAS Kernenergie HOME 42% 25% 1% 10% Gas AARDOLIE Steenkool 39% 18% 11% 10% Windenergie Zonne-energie 1% 11% <1% 10% Waterkracht Biomassa / Biogas <1% 5% 4% 4%

INSCHATTING AANDEEL ENERGIEBRONNEN IN HET TOTALE ENERGIEVERBRUIK misvatting: de rol van aardolie en aardgas is zo groot niet meer AARDGAS Kernenergie X 42% 25% Gas Pascal den hertog AARDOLIE kennismanager Energie blauw research 1% 10% john kerkhoven Steenkool grondlegger energietransitiemodel.nl Het is zeer opvallend dat het aandeel van aardolie en aardgas in de totale energiemix zwaar wordt onderschat 39% en het aandeel van de duurzame bronnen 18% wind en zon zwaar wordt overschat. Windenergie Er wordt in de media en door de aanbieders van duurzame energie veel aandacht gegeven aan zon en wind. De ene energiemaatschappij profileert zich op zon en de ander met windkracht. De consument krijgt aanbiedingen om zonnepanelen aan te schaffen en gevraagd mee te investeren in windparken. Daardoor ontstaat bij de consument onterecht het idee dat Nederland al voor een groot deel draait op zonne- en windenergie. 1% 11% Wellicht dat werkelijk hier ook wishfull-thinking gebruik een rol speelt. Immers, inschatting liever goedkope, algemeen publiek schone Waterkracht energie dan een vervuilende energiebron als olie, zo is de gedachte. Nederlanders krijgen op school wel vakken als aardrijkskunde, wiskunde, natuurkunde en scheikunde 11% maar geen vak energiekunde. Daardoor 10% kunnen wij als Nederlanders werkelijk eigenlijk gebruik niet goed nadenken over energie. Zo weet bijna niemand wat nu meer energie is: 4000 kwh stroom of 2000 m3 aardgas Zonne-energie terwijl toch iedereen thuis elk jaar een energierekening krijgt. Bij benadering kun je deze twee getallen overigens eenvoudig vergelijken. 1 m3 aardgas is ongeveer hetzelfde als 10 kwh (kilowattuur) elektriciteit (uit zon- of wind). Dus 2000 m3 gas (= 20.000 kwh) <1% 10% is 5 keer zoveel energie als 4000 kwh elektriciteit. Hetzelfde geldt overigens voor de vergelijking werkelijk 1 gebruik liter benzine of diesel met kwh elektriciteit. inschatting 1 liter algemeen benzine/diesel publiek is ook ongeveer 10 kwh. Dus een volle tank van 50 liter benzine is ongeveer gelijk aan 500 kwh. Biomassa / Biogas Dus als je vraagt of je meer aardolie gebruikt dan stroom dan hangt het er van af of je meer of minder dan 8 keer per jaar een volle tank benzine/diesel aanschaft. Eigenlijk is het dus niet vreemd dat we elektriciteit uit zon- en wind overschatten ten opzichte van <1% 5% energiegebruik dat gemeten 4% wordt in m3 gas en liters 4% aardolie. Want stroom meten we in een eenheid die 10x zo klein is als de eenheid waarin we gas en aardolie meten.

INSCHATTING ENERGIEVERBRUIK PER SEcTOR misvatting: energieverbruik huishoudens te verwaarlozen tov andere sectoren HOME industrie 1 industrie slechts 25% van de Nederlanders denkt zelf veel invloed te hebben op het totale energieverbruik in Nederland Transport Kantoren / winkels / ziekenhuizen landbouw 2 3 4 Transport HUISHOUDENS Huishoudens Kantoren / winkels / ziekenhuizen HUISHOUDENS 5 landbouw

INSCHATTING ENERGIEVERBRUIK PER SEcTOR misvatting: energieverbruik huishoudens te verwaarlozen tov andere sectoren X Pascal den hertog industrie kennismanager Energie blauw research 1 john kerkhoven industrie grondlegger energietransitiemodel.nl slechts 25% Nederlanders goed. van de Nederlanders denkt zelf veel invloed te hebben op het totale energieverbruik in Nederland Transport Dat er in de sectoren industrie en transport veel energie wordt gebruikt dat zien wij We kunnen ons zeer goed voorstellen dat er in de Rotterdamse haven, de Botlek, bij DSM, Tata Steel in IJmuiden en op Schiphol veel energie wordt verbruikt. Deze zeer Kantoren / winkels / grote complexen zijn zichtbaar voor iedereen en bovendien ziekenhuizen draait de Nederlandse economie erop. Voor ons gevoel valt ons eigen energieverbruik daarbij in het niet. In vergelijking met de andere sectoren schatten we ons eigen energieverbruik echter wel heel laag in. Vanuit die positie is het dan ook makkelijk om de verantwoordelijkheid met betrekking tot energiebesparing en milieubelasting van ons af te schuiven en te wijzen landbouw naar de grootverbruikers. De Nederlander mag wel wat meer gaan beseffen dat wij met zijn allen ook een grootverbruiker zijn. Pas als dat besef er is lijken we echt in actie te komen. HUISHOUDENS 2 Transport Een gemiddeld Nederlands gezin gebruikt thuis 1600 m3 gas voor verwarmen, 3500 kwh elektriciteit en 1350 liter benzine/diesel voor autorijden. Omgerekend naar kwh is dit grofweg 33000 kwh. Als je weet dat je 350 liter water 1000 meter kan optillen met 1 kwh. Dan betekent dit dat je ieder jaar met je gezin meer dan 3 HUISHOUDENS Huishoudens 11.000.000 liter water 1000 meter een berg zou moeten optillen om dezelfde hoeveelheid energie persoonlijk te leveren als die we nu uit aardolie, aardgas of steenkool halen! Stel, jij zou persoonlijk deze inspanning willen leveren om je gezin dit jaar van energie te voorzien (een dagelijkse inspanning van 1000 kcal = grofweg 1 kwh) dan zou je 4 Kantoren / winkels / ziekenhuizen 90 jaar lang elke dag 333 liter water een berg van 1000 meter moeten opsjouwen om deze energie te leveren! Misschien toch eens aan energiebesparing gaan denken? En daarbij houden we nog geen rekening met alle energie die gebruikt is om ons voedsel te produceren of de producten en diensten die we consumeren te maken. Uiteindelijk is al dat energiegebruik voor industrie en transport óók gewoon voor consumeren. Misschien 5 landbouw is de uitspraak de Nederlander is een grootgebruiker van energie wel een understatement.

HOME kortom Nederlanders zien de noodzaak van de energietransitie maar hebben nog een flinke duw in de rug nodig om in actie te komen! Voor meer informatie kunt u contact opnemen met: pascal.denhertog@blauw.com Blauw Research www.blauw.com