zomer 2015 vanwege stremming Zuid RAI

Vervangend vervoerplan zomer 2015 vanwege stremming Zuid RAI Wijzigingen ten opzichte van Vervoerplan 2015 ten gevolge van aansluiting Noord Zuidlijn versie 2 februari 2015 Hoewel dit vervangend vervoerplan op hoofdlijnen vaststaat, zullen de volgende zaken in de loop van komende weken nog geconcretiseerd worden: asfalteren op route van pendelbus 55 binnen Amstelveen tijdens de stremming Zuid-RAI definitieve keuze voor route Amstel Overamstel wegens werkzaamheden op de Spaklerweg (terugvalscenario: Duivendrecht) invloed omgevingsprojecten op doorstroming lijn 55 voortgang te nemen maatregelen t.b.v. doorstroming pendel 55 op de De Boelelaan (overleg 10/2) Mogelijkheden gebruik OV-chipkaart in NS treinen door metroreizigers: in onderzoek (vervolgoverleg: 11 februari) Afspraken met NS.

Inhoudsopgave 1 WAT EN WANNEER... 4 1.1 PERIODE... 4 1.2 IMPACT EXPLOITATIE... 4 2 WAAROM... 4 3 VOOR WIE... 5 3.1 DOELGROEP... 5 3.2 REISBEWEGINGEN... 5 4 LEERPUNTEN UIT DE ZOMER VAN 2014... 7 5 SAMENVATTING ALTERNATIEVE REISMOGELIJKHEDEN... 8 6 GEWIJZIGDE LIJNEN... 9 6.1 METRO TIJDENS DE BUITENDIENSTSTELLING ZUID - RAI... 9 6.2 PENDELBUSSEN... 9 6.3 TRAM... 12 6.4 BUS... 13 6.5 NS... 13 7 IMPLEMENTATIE... 13 7.1 COMMUNICATIE... 13 7.2 CONCESSIE EISEN... 14 7.3 INFRASTRUCTUUR... 14 8 INVENTARISATIE OMGEVINGSPROJECTEN... 15 9 BIJLAGEN... 17 9.1 INTERVALOVERZICHT TIJDENS DE STREMMING ZUID - RAI... 17 9.2 HALTES PENDELBUS BINNEN AMSTERDAM EN TRAM 5 OP CS... 18 9.3 PENDEL AMSTELVEENSEWEG BIJLMER-ARENA ALS FALLBACK SCENARIO ( PAARSE PENDEL )... 19 9.3.1 Voordelen paarse pendel... 19 9.3.2 Nadelen paarse pendel... 20 2/21

Voorwoord Komende zomer krijgt de toekomstige levensader van Amsterdam, de Noord/-Zuidlijn (NZL), een aansluiting op het bestaande metronet ter hoogte van station Zuid. Een belangrijke mijlpaal op weg naar de realisatie van dit ambitieuze project, dat een forse impuls geeft aan het openbaar vervoer in Amsterdam. Tegelijkertijd is de zomer van 2015 de vijfde zomer op rij met ernstige hinder voor metroreizigers in het Amsterdamse. Na jaren van werkzaamheden in het kader van de renovatie Oostlijn ligt de focus de komende jaren op het gebied rond Zuid. Na de aansluiting van de NZL speelt hier het project Zuidas Dok, dat metroreizigers niet ongemoeid zal laten tot zeker 2023. Daarmee balanceert GVB tussen twee belangen. Aan de ene kant willen we de realisatie van deze projecten zo veel mogelijk ondersteunen en bespoedigen. Aan de andere kant kosten deze projecten veel tijd en leveren ze forse hinder voor reizigers op. In veel gevallen tot een verdubbeling van de reistijd en extra overstappen. Het lange termijn effect van veelvuldige stremmingen is niet bekend, maar op basis van onderzoek onder reizigers tijdens de renovatie van de IJ-tunnel en de reizigersderving van afgelopen zomer blijkt zich wel degelijk een forse uitval voor te doen. Juist een railvervoersysteem heeft zijn aanzuigende werking te danken aan de bestaanszekerheid. Bedrijven vestigen zich langs railvervoersystemen omdat ze er zeker van zijn dat de bereikbaarheid goed blijft. Wanneer dat systeem regelmatig niet beschikbaar is, blijven reizigers en mogelijk ook bedrijven op termijn weg. Het kost veel tijd en geld om eenmaal verloren reizigers weer terug te winnen voor het OV. GVB blijft meewerken, maar tijdens de verbouwing blijft de winkel open. Regelmatig krijgen we een verzoek voor een onttrekking, zonder dat de gevraagde omvang is onderbouwd. In veel gevallen blijkt het ook korter, of zelfs zonder onttrekking te kunnen. Ook ontstaat de indruk dat het vergelijken van de kosten voor het vervangend vervoer met de kosten van een alternatieve uitvoering een goed beeld geeft van alle betrokken belangen. Dit helpt echter niet om bovengenoemd effect tegen te gaan. Beschikbaarheid van het OV als systeem is essentieel om het vertrouwen in de gebruikswaarde ervan te bestendigen. Uitgangspunt van GVB is om in samenspraak met Afdeling Metro de hinder voor de reiziger in de komende jaren zoveel mogelijk te beperken. Een zorgvuldige afweging van alle belangen is daarbij steeds noodzakelijk. GVB zal scherp blijven letten op een goede onderbouwing van de nut en noodzaak van alle onttrekkingen en haar opdrachtgever SRA hierin blijven betrekken. Tot slot kan aanvullende infrastructuur, zoals de mogelijkheid om bij onttrekkingen over parallelle sporen te rijden, helpen om de overlast verder te minimaliseren. Ook op deze wijze kunnen we de exploitatie zoveel mogelijk overeind houden om de reiziger zo goed mogelijk van dienst te kunnen zijn. 3/21

1 Wat en wanneer 1.1 Periode De tijdelijke buitengebruikname Zuid - RAI duurt in 2015 zeven weken. Officieel van zaterdag 27 juni einde dienst (01.00 uur) t/m zondag 16 augustus aanvang dienst (06.00 uur). Aan reizigers communiceren we zondag 28 juni t/m zaterdag 15 augustus 2015. Deze periode start één week voor de start van de schoolvakantieperiode in de regio Noord en daarmee één week voor de start van de GVB zomerdienst. 1.2 Impact exploitatie Dit vervoerplan beschrijft de wijzigingen ten opzichte van de standaard situatie (vervoerplan 2015). Randvoorwaarde voor het volledig en veilig kunnen uitvoeren van de geplande werkzaamheden is een aaneengesloten werkgebied vanaf Zuid tot en met station RAI. Dat betekent dat station RAI ook bij deze buitendienststelling niet bereikbaar is vanaf de Oostzijde en daarmee volledig buiten dienst is. Station Zuid is in principe gedurende de gehele periode bereikbaar vanaf de westzijde. 1 Beperkt metronet lijn 50 rijdt alleen tussen Isolatorweg en Zuid lijn 50 rijdt niet tussen Zuid en Gein lijn 51 (Westwijk Amsterdam CS) rijdt niet 2 Waarom Begin 2013 heeft de aannemerscombinatie VIA een plan van aanpak opgesteld waarin beschreven wordt hoe de ombouw van Spoorfasering Zuid plaats gaat vinden. Het betreffende plan van aanpak beschrijft de drie Tijdelijke Buiten Gebruiknames (TBGN) in de zomers van 2013, 2014 en 2015. Deze zijn nodig zijn om de aansluiting van de Noord/Zuidlijn op het bestaande metronet te realiseren. Vanuit het project Noord/Zuidlijn gezien, is het van groot belang dat de totale duur van deze derde TBGN zeven weken duurt. Opdrachtnemer VIA en de nevenopdrachtnemers hebben ten behoeve van het vervangen van de complete treinbeveiliging zeven weken nodig om de aansluiting van de metrosporen van de Noord/Zuidlijn op de bestaande metrosporen bij Zuid te realiseren. Binnen dit deelproject valt ook het verplaatsen van het relaishuis inclusief alle kabels en leidingen naar het zgn. Z- 1 Uiterlijk 1 maart 2015 besluit Afdeling Metro of een aanvullende TBGN nodig is voor werkzaamheden bij station Zuid, die exploitatie vanaf de westkant onmogelijk maken. Bedoelde werkzaamheden zullen zoveel mogelijk in de nachten, en in het uiterste geval in verkeersluwe perioden plaatsvinden (verlengde nachten en/of zondagochtend). GVB zal samen met DM voor en oplossing zoeken voor alternatief vervoer tussen Amstelveenseweg en Zuid. 4/21

gebouw (het roestkleurige gebouw boven de tunnelingang). Daarnaast is het project Tijdelijke Maatregelen Zuid aan de slag op het noordelijke metroperron met onder andere het verbreden van de trap, het verlengen van de perronoverkapping, het verplaatsen van de lift en de afwerking van het perron. Om alle werkzaamheden te kunnen realiseren is een stremming van het metrospoor tussen Zuid en RAI van zeven weken onvermijdelijk. Tegelijkertijd stuurt GVB erop aan om werkzaamheden ter hoogte van emplacement Amstel, die nu ook uitgevoerd kunnen worden omdat dit deel van lijn 50 niet rijdt, meteen mee te nemen. Anders is hiervoor later een aanvullende TBGN noodzakelijk. Net zoals afgelopen zomer draagt GVB zorg voor vervangend vervoer, zoals beschreven in dit plan. Hoewel overlast voor reizigers onvermijdelijk is, wil GVB deze overlast zo veel mogelijk beperken door het bieden van een goed alternatief en door het helder communiceren hiervan. Immers vindbaarheid en begrijpelijkheid is net zo belangrijk als de feitelijke uitvoering van het vervangend vervoer. Daarnaast staat of valt de uitvoerbaarheid van het vervangend vervoer met de doorstroming van de pendelbussen. Dit vormde in de eerste week van afgelopen zomer een groot knelpunt. Naar verwachting is dit knelpunt nog groter in de week voorafgaand aan de zomer, waarin het op de weg en in het OV aanzienlijk drukker is dan tijdens de eerste week van de zomerperiode. Eind 2014 heeft Afdeling Metro een onderzoek verricht naar de verbetering van die doorstroming. Momenteel wordt de haalbaarheid van de onderzochte maatregelen getoetst. 3 Voor wie 3.1 Doelgroep Een groot deel van de reizigers die normaal gesproken reizen met lijn 50 of lijn 51 krijgt te maken met de knip tussen Zuid en RAI dan wel met het geheel uitvallen van lijn 51. Voor hen organiseert GVB het vervangend vervoer. De totale belasting van het onderbroken traject bedraagt in de eerste week van de zomerperiode (week 28) ca. 35.000 reizigers per dag. In het verdere verloop van de zomer neemt dit aantal iets af, om in de laatste week van de zomer weer terug te komen op dit niveau. In de week voorafgaand aan de zomerperiode (week 27), de week waarin de stremming van start gaat, ligt het dagelijks gebruik ca. 20% hoger. Het is van belang om te realiseren dat de meeste reizigers op dit traject niet sec tussen Zuid en RAI reizen, maar dit in de meeste gevallen onderdeel vormt van een langer traject. 3.2 Reisbewegingen Uit analyse van de reisbewegingen van metroreizigers in de zomerperiode springen de volgende reisrelaties in het oog. 33% van de reizigers op de Westtak heeft een bestemming in/rond station Bijlmer-ArenA 26 % van de instappers op station Zuid heeft eveneens een bestemming in/rond station Bijlmer- ArenA 36% van de Amstelveenlijn reizigers met een instaphalte Westwijk tot en met VU heeft station Amstel als bestemming of een metrostation ten noorden daarvan, inclusief CS. 5/21

Ook al richt het vervangend vervoer zich vooral op bovengenoemde hoofdstromen, reizigers op andere deelrelaties hebben ook behoefte aan een alternatief, ten minste aan goede informatie daarover. Afdeling Metro heeft afgelopen zomer onderzoek laten verrichten onder metroreizigers die gebruik maken van de trein als vervangend vervoer. Hoewel het veldwerk door omstandigheden slechts op één dag plaats kon vinden, is het aantal geënquêteerde reizigers zo groot dat deze streekproef representatief is voor de gehele periode. De ophoging is door GVB gevalideerd. Belangrijke bevindingen uit het onderzoek zijn: op werkdagen maken ruim 10.000 reizigers extra gebruik van de trein van en naar station Zuid. Deze groep reist normaal gesproken met de metro. 44% van deze groep reizigers heeft ingecheckt bij NS, terwijl dit niet nodig was. de waardering voor het vervangend vervoer onder deze groep reizigers bedraagt gemiddeld een 7, waarbij reizigers in de spits het alternatieve treinvervoer minder goed waarderen dan reizigers buiten de spits. Er heeft geen kwalitatief onderzoek plaatsgevonden onder de gebruikers van de pendelbussen, bovenstaande cijfers hebben alleen betrekking op tijdelijke treinreizigers. Wel is er inzicht in het gebruik van pendelbus 55 (Westwijk Amstel) op basis van check-in gegevens. Onderstaande grafiek toont het aantal reizigers dat in de zomer van 2013 en afgelopen zomer gebruik maakte van lijn 55. Er is een duidelijke toename te zien ten opzichte van 2013, toen lijn 55 één week reed tussen Westwijk en Zuid. De verklaring ligt deels in de periode, maar bovenal in het feit dat in 2014 lijn 55 is gaan doorrijden van Zuid naar Amstel. 6/21

4 Leerpunten uit de zomer van 2014 GVB heeft intern een uitgebreide evaluatie uitgevoerd naar het vervangend vervoer tijdens de vergelijkbare stremming Zuid-RAI afgelopen zomer. Deze besloeg de eerste drie weken van de zomerperiode. De belangrijkste leerpunten zijn: Doorstroming: Pendelbus 55 liep in de eerste week van de zomerperiode regelmatig vast in het verkeer tussen Zuid en Amstel en v.v. Als gevolg hiervan namen reis- en wachttijden fors toe en was van regelmaat geen enkele sprake. De totale rijtijd tussen Westwijk en Amstel fluctueerde van 43 minuten tijdens de daluren overdag tot 56 minuten in de spitsuren. Aangezien de rijtijd tussen Westwijk en Zuid redelijk constant was, betekent dit een forse fluctuatie op het relatief korte traject tussen Zuid en Amstel. Daar is geen enkele dienstregeling tegen bestand. Lege bussen reden vlak achter volle bussen aan. Vanaf de tweede week was het minder druk op de weg. De rijtijd in de spitsuren nam af met ruim 6 minuten. Bovendien vond vanaf de tweede week de aansturing plaats op basis van regelmaat en niet meer op basis van stiptheid. Meer over maatregelen om de doorstroming te bevorderen in hoofdstuk 7.3 Infrastructuur. Regeling NS vervoer: Er was zowel onder reizigers als onder GVB en NS personeel veel onduidelijkheid over de regeling m.b.t. het reizen per trein op vertoon van een (bij GVB) geldig vervoerbewijs. Ondanks enkele gerichte communicatieacties bleef deze onduidelijkheid gedurende de hele periode bestaan. Zelfs heeft ingangscontrole met nadrukkelijke verwijzing naar de incheckpalen plaatsgevonden. Zoals hierboven vermeld hebben veel reizigers, vermoedelijk uit onzekerheid of onwetendheid, toch maar ingecheckt bij NS. Communicatie: Uit reacties onder reizigers in de pendelbussen gedurende de eerste paar dagen van de stremming bleek dat veel reizigers niet op de hoogte waren van de stremming en het vervangend vervoer. In de passage onder station Zuid kregen de verwijzers bij de gesloten metropoortjes heel veel vragen van reizigers dat op zich het belang van persoonlijke communicatie naast de gebruikelijke kanalen onderstreept. Uit een interne evaluatie komt naar voren dat de communicatie over de stremming op zich wat meer confronterend gebracht mag worden. De boodschap met betrekking tot de alternatieve reismogelijkheden is meer complex en lastig om in bijvoorbeeld één omroepbericht samen te vatten. Derving: De opbrengstenderving bleek veel hoger dan verwacht. De extra opbrengsten op de tramlijnen en pendelbussen konden de derving op het metronet niet goedmaken. Kennelijk zoeken veel reizigers een alternatief voor hun reis. Inzet verwijzers: hoewel de verwijzers, in het bijzonder in de passage onder station Zuid, een waardevolle informatiebron voor zoekende reizigers vormden kan de inzet op sommige locaties en tijden effectiever. Er zal geen dagdekkende bemensing op zes locaties meer zijn, maar afgestemd op piekmomenten. Ook wordt de aansturing verbeterd. Deze en een aantal organisatorische leerpunten zijn zwaarwegend voor GVB. Naar mening van GVB kan en moet het vervangend vervoer beter. Dit geldt ook voor de communicatie en organisatie er om heen. 7/21

5 Samenvatting alternatieve reismogelijkheden Vervangend vervoerplan tijdens de buitendienststelling pendelbus 55 rijdt tussen Westwijk, Amstelveen Centrum, Zuid, RAI en Amstel pendelbus 58 rijdt tussen Amstel en Overamstel 2 tram 5 rijdt winterdienst-plus (interval 5 / 6) tram 4 rijdt op werkdagen volgens de winterdienst (interval 10) reizigers kunnen gebruik maken van de trein tussen Zuid, RAI, Duivendrecht, Diemen-zuid en Zuid - Bijlmer-ArenA. Dit onder nadrukkelijk voorbehoud van financiële haalbaarheid en het vinden van een oplossing voor de OVCK problematiek. Uitgangspunt hierbij is dat reizigers het normale GVB tarief betalen, dat zij normaal gesproken in de metro betalen. de 53 en 54 rijden de winterdienstregeling om het wegvallen van lijn 50 in Zuidoost te compenseren. zie hoofdstuk 9 voor de intervallen per lijn. Weergave van het netwerk kaartvorm 2 wegens werkzaamheden aan de Spaklerweg is deze route maar in één richting beschikbaar. GVB onderzoekt een alternatieve lijnvoering. Mocht deze leiden tot een te lange rijtijd (> 15 minuten) dan zal pendelbus 58 weer tussen Overamstel en Duivendrecht gaan rijden. 8/21

6 Gewijzigde lijnen 6.1 Metro tijdens de buitendienststelling Zuid - RAI Door de uitvoering van het project Noord/zuidlijn is er geen exploitatie mogelijk tussen Zuid en Overamstel. Daarnaast is het niet mogelijk om vanuit Amstelveen station Zuid binnen te rijden. Daarom vervalt lijn 51 in deze periode geheel. Lijn 50 Isolatorweg - Gein rijdt niet tussen Zuid en Gein. Voor het kunnen uitvoeren van de dienstregeling van lijn 50 op de Westtak in een 10 interval is het noodzakelijk dat de rijweg via het emplacement Zuid mogelijk is. Deze is niet beschikbaar in de weken 28 en 29. Lijn Route Situatie route Situatie interval 50 Isolatorweg Zuid Ingekort Interval 10 50 Zuid Gein vervalt - 51 - vervalt - 53 Gaasperplas Centraal ongewijzigd winterdienst (spits 7 ½ - dal 10) Gein Centraal 54 ongewijzigd winterdienst (spits 7 ½ - dal 10) 6.2 Pendelbussen sen Pendelbus 55 Westwijk Zuid RAI Amstel Deze pendel vervangt de functie van lijn 51 tussen Amstelveen en station Amstel. Om de extra reistijd vanuit Amstelveen te beperken, stopt deze lijn niet tussen Oranjebaan en VU. Reizigers op dat traject kunnen gebruik maken van lijn 5. Dit zal duidelijk op de tussengelegen haltes worden aangekondigd. GVB communiceert lijn 55 als metrodienst. 55 Lijn 55 rijdt op werkdagen overdag iedere 7½ minuut, in de laatste week voor de zomer zelfs iedere 6 minuten. In de stille uren iedere 10-15 minuten. In de hoogfrequente perioden zal de aansturing op regelmaat zijn. In de latere avonduren en op zondagochtend wordt de dienstregeling afgestemd op de vertrektijden van diverse streeklijnen op de Sacharovlaan en op RNet lijn 300 op de halte Ouderkerkerlaan. De route van lijn 55 tussen Westwijk en station Zuid is gelijk aan eerdere buitendienststellingen. Voor de geplande ombouw van de Amstelveenlijn vanaf 2019 en de bijbehorende langdurige verbussing verdient het aanbeveling om te onderzoeken of de route in Amstelveen nog altijd het beste compromis vormt tussen reistijd en mate van oppervlakte-ontsluiting. 9/21

Stadstuinen Andere lijnen Route pendelbus 55 Westwijk Amstelveen Oranjebaan (rijdt non-stop door naar VU) Voorbehoud: zie hoofdstuk 8 inventarisatie omgevingsprojecten Route en haltes pendelbus 55 VU Zuid RAI - Amstel 10/21

Er is gekozen voor de President Kennedylaan/S110 omdat op De Rooseveltlaan lijn 55 grote kans heeft om achter de reguliere bus- en tramdiensten 65 resp. lijn 4 aan te rijden. Omdat deze iedere halte aandoen hindert dit de doorstroming van lijn 55. Daar staat tegenover dat de President Kennedylaan geen groene golf kent en de aansluiting Nieuwe Utrechtseweg/S110 tijdens spitsuren congestiegevoelig is. Beschikbaarheid geleed materieel in de week voor de zomerperiode Lijn 55 rijdt met geleed materieel. GVB kan in de zomerperiode, vanaf 4 juli, dit materieel uit haar eigen vloot halen, omdat op veel lijnen minder frequent wordt gereden. Dit geldt niet voor de laatste week voor de zomer, waarin de reguliere dienstregeling van toepassing is (28 juni t/m 3 juli). Juist in deze week is extra inzet op lijn 55 noodzakelijk vanwege de verwachte drukte. Inhuren van bussen heeft als nadeel dat er in deze bussen geen OVCK apparatuur beschikbaar is, terwijl touringcarmaterieel bovendien te weinig deuren heeft om in- en uitstappen vlot te laten verlopen. GVB zoekt de oplossing in de volgende maatregelen: In de laatste week van de zomer krijgende de onderstaande lijnen een iets groter interval, waarbij de toename maximaal één stapje bedraagt (bijv. van 7½ naar 10, van 10 naar 12). Dit is qua capaciteit mogelijk omdat deze intervallen zijn afgestemd op drukke momenten in de winter. De vervoervraag in de laatste week voor de zomer is gemiddeld genomen ca. 20% lager. De werkelijke afwijking varieert sterk per lijn en per uurblok, daarom vergroot GVB niet op iedere lijn waarop geleed materieel rijdt het interval. Op deze wijze blijft op deze lijnen sprake van een hoge frequentie en voldoende balans tussen vervoervraag en aangeboden capaciteit. Ondanks deze maatregelen is tijdelijke inzet van ouder 12 meter busmaterieel nodig om genoeg gelede bussen vrij te spelen. Tabel reguliere intervallen tijdens de winterdienst en tijdelijke aanpassing in week 27. 11/21

Pendelbus 58 station Amstel Overamstel Uit de interne evaluatie met het lijnmanagement blijkt dat station Duivendrecht niet als het meest logische overstappunt wordt ervaren om van en naar Overamstel te reizen. Het plan is om station Overamstel aan te sluiten op station Amstel, met een halte ter hoogte van station Spaklerweg voor reizigers vanuit zuidelijke richting. Uit een analyse van de gebruikscijfers blijkt dat reizigers van/naar Overamstel primair georiënteerd zijn op de bestemmingen Amstel en de stations ten noorden daarvan, en veel minder op de Gaasperplas- en Geintak. Reizen vanuit Overamstel naar: Amstel + tunnelstations + CS: 49% Westtak + station Zuid + RAI 29% Bijlmer-/Geintak: 9% Duivendrecht + Gaasperplastak: 9% Bij de interpretatie van bovenstaande cijfers is het goed om te realiseren dat het in absolute zin maar om een relatief beperkt aantal reizigers gaat. Route pendelbus 58 Amstel Overamstel GVB zoekt nog een oplossing voor het eenrichtingsverkeer wegens werkzaamheden aan de Spaklerweg. Indien de totale rijtijd (heen + terug) hierdoor toeneemt tot meer dan 15 minuten, rijdt lijn 58 tussen Overamstel en Duivendrecht. 6.3 Tram Een aantal metroreizigers zal de tram als alternatief vervoer kiezen. De tramlijnen 4 en 5 nemen we op in de communicatie omdat ze een aantrekkelijk alternatief vormen. Op deze lijnen breiden we de capaciteit fors uit. Zie de interval tabel in hoofdstuk 9. Lijn 5 Tramlijn 5 is voor reizigers die normaal gesproken met metrolijn 51 vanuit Amstelveen en Buitenveldert naar het centrum/cs reizen een goed alternatief. Lijn 5 gaat vaker rijden (winterdienst-plus) om de grotere vervoervraag op te vangen. Een kleiner interval dan vijf minuten is niet haalbaar vanwege de beschikbaarheid van 2-richting voertuigen. Lijn 4 Tramlijn 4 biedt een rechtstreekse verbinding tussen de Zuidas/RAI en het centrum/cs. Lijn 4 rijdt op werkdagen gedurende de buitendienststelling extra vaak, volgens de winterdienstregeling. 12/21

Lijn 16 en 24 Tramlijnen 16 en 24 bieden een rechtstreekse verbinding tussen de Zuidas (Amstelveenseweg) en het centrum/cs. Deze verbinding is aantrekkelijk voor een kleine groep reizigers met de VU en Amstelveenseweg als herkomst of bestemming. Ook reizigers die met de pendelbus vanuit Westwijk komen verwijzen we op de halte VU/Boelelaan naar deze lijnen. Beide lijnen rijden de reguliere zomerdienst, omdat ze samen genoeg capaciteit bieden om extra reizigers op te vangen. 6.4 Bus De reguliere buslijnen kunnen ook een aantrekkelijk alternatief zijn voor de gedupeerde metropassagiers. In de communicatie zullen de volgende buslijnen worden genoemd; deze lijnen hebben voldoende capaciteit om de extra passagiers te vervoeren. Lijn 65 (station Zuid station Amstel KNSM Eiland) RNet Lijn 300 (Amstelveen busstation Bijlmer ArenA). Reizigers tussen Amstelveen en Amsterdam Zuidoost, Duivendrecht en Amstel kunnen reizen met de Zuidtangent via Amsterdam Bijlmer-Arena waar een overstap mogelijk is op de Oostlijn en op de treinen richting CS en richting Utrecht. De Zuidtangent rijdt in de zomerperiode op werkdagen overdag 8 keer per uur (zaterdag 6x). Op de halte Ouderkerkerlaan is een overstapmogelijkheid van de pendelbus op de Zuidtangent. 6.5 NS Naar verwachting kunnen GVB reizigers op parallelle trajecten ook gebruik maken van de trein. De afspraken met NS zijn in afwachting van de mogelijkheden die NS kan bieden en het vinden van een oplossing voor het gebruik van de OVCK. Uitgangspunt is dat de metroreiziger het reguliere metrotarief betaalt voor het gebruik van de volgende trajecten: Zuid Rai Duivendrecht Diemen-Zuid (een trein per kwartier) Zuid Amsterdam Bijlmer-ArenA (een trein per kwartier) 7 Implementatie 7.1 Communicatie Het is een uitdaging om ruim 35.000 dagelijkse en incidentele metroreizigers op de hoogte te stellen van deze stremming, het hoe en waarom en over de alternatieve reismogelijkheden. De stremming doet zich weliswaar op één punt voor, maar de vele alternatieve reismogelijkheden, de verschillende doelgroepen en de talen die ze spreken (vooral toeristen op station Zuid) zijn diffuus. Afdeling Metro en GVB werken nauw samen in de communicatie. Binnen deze samenwerking is de taakverdeling als volgt. De communicatie naar alle stakeholders is een verantwoordelijkheid van de Afdeling Metro. GVB stelt de reizigers op de hoogte van de feitelijke wijzigingen van lijnennet en 13/21

dienstregeling en informeert hen over alternatieve reismogelijkheden. De bedoeling is om deze boodschappen zo veel mogelijk te bundelen, en al vroegtijdig te beginnen met het op hoofdlijnen aankondigen van deze stremming. Een mogelijkheid hiertoe is het benutten van het virtuele platform hello Zuidas, zie www.hellozuidas.com. Een belangrijk onderdeel van de communicatie vormt de bewegwijzering van de metro naar de vervangende pendelbussen. Vooral op station Zuid betreft dit een flinke afstand. Een vorm van wayfinding kan reizigers helpen om de juiste weg te vinden. Een andere uitdaging vormt de uitleg over het (al dan niet) inchecken bij NS door metroreizigers. Het Communicatieplan maakt geen deel uit van het vervoerplan. Dit plan gaat onder andere in op wanneer de communicatie-uitingen gepland staan en welke uitingen dit zijn. GVB stelt het communicatieplan op in samenwerking met Afdeling Metro. 7.2 Concessie eisen GVB stelt alles in het werk om reizigers tijdens de stremming tussen Zuid en RAI, maar ook op het niet geraakte deel van het lijnennet, zo goed mogelijk te vervoeren. Tegelijkertijd is het van belang om te realiseren, dat het uitvoeren van vervangend vervoer voor zo n grote vervoerstroom de grenzen van het mogelijke benadert. Zo zijn ruim twintig gelede bussen van diverse reguliere lijnen nodig om de pendeldienst uit te kunnen voeren. GVB gaat in overleg met SRA om te bespreken voor welke eisen uit de concessie ontheffing kan worden verleend en welke aanvullende eisen van toepassing (kunnen) zijn. Voor het monitoren van pendelbuslijnen heeft GVB hiervoor reeds een voorstel gedaan. Voor deze specifieke situatie wil GVB in overleg treden over de volgende punten: punctualiteit op de gelede buslijnen die noodzakelijkerwijs in week 27 in een lagere frequentie rijden tijdelijke inzet van ouder busmaterieel (standaard 12meter bussen) punctualiteit lijn 5 vanwege de hoge belasting met maximale inzet van het beschikbare 2-richting wagenpark tijdelijk inzetten van conducteurs op lijn 4 als bestuurders op de geïntensiveerde dienstregeling van de lijnen 4 en 5. 7.3 Infrastructuur Zoals aangegeven in de paragraaf leerpunten afgelopen zomer vormt de doorstroming van lijn 55 een belangrijk knelpunt, in het bijzonder maar niet uitsluitend op de De Boelelaan. Op basis van de ervaring van afgelopen jaar acht GVB maatregelen noodzakelijk, in het bijzonder in het licht van de verwachte verkeersdrukte in week 27, evenals in de eerste en laatste week van de zomerperiode. De Stuurgroep Platform werkend vervoersysteem heeft toegezegd deze doorstroming te waarborgen. In december heeft Goudappel onderzoek gedaan naar een aantal doorstromingsmaatregelen. Tot dusver is nog geen definitieve haalbaarheid bekend van de onderzochte maatregelen. Kansrijk lijken: uitzetten toeritdosering oprit A10 ter hoogte van RAI. RWS staat hier welwillend tegenover. aanpassen van de prioriteit op de kruising Europaboulevard / De Boelelaan ten gunste van de linksaf beweging richting RAI. 14/21

beschikbaar houden van de uitwijkroute via de Arent Janszoon Ernststraat (vraag is of dit politiek haalbaar is) door hier nog geen verkeersremmende maatregelen aan te leggen of deze tijdelijk weg te halen Minder kansrijk of onhaalbaar lijken de volgende maatregelen: tijdelijke busstrook op de De Boelelaan tussen de Beethovenstraat en Europaplein reduceren van het autoverkeer, komend vanaf de Parnossusweg en de Beethovenlaan, richting De Boelelaan Gebruik van de bouwweg langs het zuidelijke talud van de A10 tussen de Beethovenstraat en station RAI In dit vervoerplan is aangenomen dat de benodigde infrastructuur ter beschikking staat, zoals tijdelijke bushaltes en aanpassingen aan VRI s. Mocht dit niet het geval zijn, dan is GVB genoodzaakt aanpassingen te doen in dit vervoerplan. Tot slot gaat GVB er van uit dat genoemd Platform haar toezegging gestand zal doen. 8 Inventarisatie omgevingsprojecten Om de onderlinge impact van projecten zo goed mogelijk op elkaar af te stemmen, hanteert de gemeente richtlijnen om mogelijke problemen in een zo vroeg mogelijk stadium te onderkennen en op te lossen. Hiervoor dient het (voor)overleg WWU. GVB heeft de Afdeling Metro gevraagd om na te gaan of de beoogde pendelbusroute 55 vrij is van wegwerkzaamheden en om deze aan te melden bij de WWU. GVB heeft deze vraag ook aan de gemeente Amstelveen gesteld. (Bus)station Amstel Situatie busstation Amstel tijdens grote verbouwing in de zomer van 2015 verbouwing stationsomgeving wordt momenteel uitgezocht door Afdeling Metro consequenties voor haltering pendelbussen 55 en 58 inclusief wachtwagens Zuidas Eind januari vond een overleg plaats over alle werkzaamheden die rondom de Zuidas plaatsvinden. In dit overleg is ook geïnventariseerd wat het eventuele effect is van deze werkzaamheden op de pendelbusroute 55. Naar mening van GVB dient deze route vrij te blijven van activiteiten die de doorstroming kunnen belemmeren. Dit om situaties als in de afgelopen zomer te vermijden. Amstelveen De aanleg van de rotonde Groenelaan/Laan v.d. Helende Meesters staat gepland van 4 mei tot 17 juli (start vakantie bouw 2015). Er zal tussen 28 juni (start pendeldienst) en 17 juli een periode zijn van 1 à 15/21

2 weken dat daar helemaal geen verkeer mogelijk is. Nader overleg met de gemeente Amstelveen is gepland om te bespreken wat binnen deze context mogelijk is, om de pendeldienst overeind te houden. Vanuit GVB is het niet mogelijk om de rijtijd van lijn 55 te verlengen, gezien de toename van de reistijd voor grote groepen reizigers die toch al te maken krijgen met extra reistijd. Ook zou verlenging van de reistijd leiden tot een nog hogere businzet. 16/21

9 Bijlagen 9.1 Intervaloverzicht tijdens de stremming Zuid - RAI zondag 28 juni t/m zaterdag 15 augustus 2015 Lijn 50 Vroege ochtend Ochtendspits Werkdagen Zaterdag Zondag Ochtend Middag Middagspits Vroege avond Avond Vroege ochtend Ochtend 1 10 10 10 10 10 10 10 10 10 10 10 10 10 10 10 10 10 10 10 10 10 53/54 (week 27) 10 7½ 10 10 7½ 10 10 10 10 10 10 10 10 10 10 10 10 10 10 10 10 53/54 (zomer) 10 7½ 10 10 7½ 10 10 10 10 10 10 10 10 10 10 10 10 10 10 10 10 pendels 55 (week 27) 10 6 7½ 6 6 10 15 15 10 10 10 10 10 15 15 10 10 10 10 15 15 55 (zomer) 10 7 ½ 7½ 7½ 7½ 10 15 15 10 10 10 10 10 15 15 10 10 10 10 15 15 58 15 15 15 15 15 15 15 15 15 15 15 15 15 15 15 15 15 15 15 15 15 Ochtend 2 4 15 10 10 10 7½ 10 15 15 10 10 10 10 10 15 15 10 10 10 10 15 15 5* 15 6 7½ 6-5 5 7½ 10 15 7½ 5 5 5 7½ 10 15 7½ 6 6 6 7½ 10 Middag 1 Middag 2 Vroege avond Avond Vroege ochtend Ochtend 1 Ochtend 2 Middag 1 Middag 2 Vroege avond Avond *) voor de weken 27 en 33, de eerste respectievelijk laatste week, wordt nog onderzocht of het haalbaar is om het vijf minuteninterval op werkdagen s middags eerder op te starten en iets later af te laten bouwen.

9.2 Haltes pendelbus binnen Amsterdam en tram 5 op CS Amstelstation RAI Zuid/Strawinskylaan VU halteplaats nader te bepalen i.v.m. ombouw bestaande halte bestaande halte Tijdelijke halte op de Buitenveldertsebaan Route buspendel 55 Tijdelijke haltes GVB buspendel Westwijk - Amstel 18/21

Pendelbus op Amstel Vanwege de werkzaamheden op en rond het busstation is een nieuwe indeling noodzakelijk. divv heeft aangegeven dat er een perron voor pendelbus 55 wordt vrijgehouden en een plek om wachtwagens op te stellen. Vanwege de hoge frequentie krijgt deze lijn een eigen halteplaats. 9.3 Pendel Amstelveenseweg Bijlmer-ArenA als fallback scenario ( paarse pendel ) In de aanvankelijke fasering van deze buitendienststelling was ook een stremming van twee weken voorzien tussen de stations Amstelveenseweg en Zuid. Voor reizigers vanaf de Westtak zou een extra hoogfrequente pendel gaan rijden tussen de Amstelveenseweg en Zuid. Voor reizigers vanaf de Westtak richting Bijlmer was voorzien in een rechtstreekse bus over de A10, in de verder uitwerking aangeduid als paarse pendel. Met de toezegging, dat station Zuid gedurende de gehele stremming bereikbaar blijft vanaf de westkant is de directe aanleiding voor deze pendel komen te vervallen. Reizigers vanaf Zuid in de richting van Bijlmer kunnen in principe gebruik maken van de trein. Toch heeft Afdeling Metro aan GVB gevraagd om het scenario met de pendelbus Amstelveenseweg Bijlmer-ArenA achter de hand te houden, mocht er geen voldoende oplossing worden gevonden voor het vervoer per trein. De GVB organisatie wijst op de grote (afbreuk)risico s, om deze derde pendel uit te voeren, vooral in de kwetsbare week voor de zomer, waarin alleen al voor de pendels 55 en 58 drieëntwintig bussen en tientallen medewerkers in de weer zijn. Uitvoering van de paarse pendel vergt in totaal 14 bussen extra. Daarnaast kan het zo druk zijn op de A10 dat deze bussen vast komen te staan. Hierdoor kan in de spits onvoldoende vervoercapaciteit worden geboden: per metrorit vanaf de Westtak komen op station Amstelveenseweg honderden reizigers tegelijk aan. Als niet op korte termijn na aankomst een aantal bussen tegelijk vertrekt, ontstaat hier een ophoping van reizigers. Om een goede afweging van de voor- en nadelen mogelijk te maken, staan hieronder de belangrijkste punten uit een afzonderlijke notitie m.b.t. deze pendeldienst. Deze notitie is op aanvraag beschikbaar. 9.3.1 Voordelen paarse pendel Voordelen voor de reiziger: Korte loopafstand: de pendelbus vertrekt direct onder station Amstelveenseweg Geen overstap metro op trein nodig: geen gedoe met in-/uitchecken, onduidelijkheid systeemwissel en bewegwijzering die we op NS terrein vermoedelijk niet mogen aanbrengen. Heldere oplossing, voor iedere gestremde metrolijn een aparte en hoogfrequente busdienst o Dit voordeel geldt alleen voor Westtak reizigers richting Bijlmer v.v.; bezien vanuit de omgeving van Zuid is deze pendel alleen van toegevoegde waarde voor reizigers met een herkomst of bestemming in de buurt van de Zuidkant van het station (VU-zijde). Organisatorische voordelen voor Afdeling Metro en GVB Vervangend vervoer blijft grotendeels in eigen beheer: een belangrijk voordeel. 19/21

Minder afhankelijkheid van NS: de afhankelijkheid van NS blijft bestaan voor de relatie Zuid RAI Duivendrecht; met een tweede pendel hebben we ze minder hard nodig. Communicatie met reizigers (bijv. verwijzingen naar bussen en boordomroep) is beter te organiseren dan wanneer reizigers gedeelte van het traject per trein afleggen; zowel op/in het station als in de voertuigen. Opbrengsten vervangend vervoer o Blijven bij GVB o Dit reduceert de opbrengstenderving Of de opbrengsten daadwerkelijk bij GVB kunnen komen, hangt af van de inzet van bussen met OVCK apparatuur. Ingehuurd materieel beschikt niet over apparatuur die met het GVB OVCK systeem compatibel is. Hiervoor is een andere oplossing nodig, bijv. in- en uitchecken op de vertrek- en aankomsthaltes. 9.3.2 Nadelen paarse pendel Nadelen voor de reiziger: Langere reisduur Amstelveenseweg Bijlmer-ArenA dan per trein: o 26 minuten met rechtstreekse buspendel incl. overstap ASW indien geen congestie. o 21 minuten via Zuid + trein incl. overstap Zuid en wachten op de NS kwartierdienst. In deze vergelijking zijn betrokken: intervallen, gemiddelde wachttijden en loopafstanden. Op sommige trajecten, waar het om beperkte reisstromen gaat, kan de reistijd aanzienlijk langer zijn, bijv. Zuid-Duivendrecht: met de trein 6 minuten, met de pendelbus en lijn 54 ca. 25 minuten. Er ontstaat een situatie met een gedeeltelijke oplossing met busvervoer voor een grote groep reizigers en een gedeeltelijke oplossing met treinvervoer voor een kleinere groep reizigers, op de relatie(s) Zuid RAI Duivendrecht Diemen-Zuid. Dit is communicatief minder duidelijk. Risico op onvoorspelbare reis- en wachttijd. Vanwege de kans op congestie op de A10 en andere wegvakken kunnen omlooptijden in het gedrang komen. In dat geval ontstaat op de haltes Amstelveenseweg en Bijlmer een opeenhoping van reizigers die met metro s aankomen en hun reis per bus willen vervolgen. We kunnen maar een beperkt aantal wachtwagens achter de hand houden. Eén gelede bus vervoert maar een klein deel van het aantal reizigers dat met één metro tegelijkertijd aankomt. Er is op station Amstelveenseweg geen gespreide aankomst van pendelbusreizigers die we in eerdere zomers op andere stations kenden. Binnen de afweging m.b.t. het inleggen van de paarse pendel zijn nog enkele varianten denkbaar. Eén daarvan is een lijnvoering via De Boelelaan met tijdelijke halte ter hoogte van station Zuid. Het doel van deze halte is om ook reizigers op de relatie Zuid Bijlmer van de paarse pendel gebruik te kunnen laten maken. Voor reizigers afkomstig vanuit de omgeving van het WTC een flinke loopafstand. Om deze halte te ontsluiten moet de paarse pendel ook via het congestiegevoelige traject De Boelelaan / oprit A10, wat tot extra reistijd leidt. De verhouding tussen reizigers vanaf de Westtak, die profiteren van een route geheel via de A10, en reizigers vanaf station Zuid, die belang hebben bij deze extra halte, is als volgt: o Westtak Bijlmer: 6.700 o Zuid Bijlmer: 2.500 waarvan naar schatting 1.300 werkelijk gebruik maken van deze halte wegens de excentrische ligging 20/21

Nadelen voor GVB, Afdeling Metro en wegbeheerder(s) De beoogde tijdelijke halteplaats onder metrostation Amstelveenseweg ligt op een druk wegvak met weefbewegingen. Bovendien is het zicht minder, omdat er vanwege het A10 viaduct weinig daglicht is. Er zijn hier tijdelijke aanpassingen aan de infrastructuur nodig, om e.e.a. veilig voor de diverse weggebruikers (pendelbussen, auto s, fietsers) af te kunnen wikkelen. Na een eerste bestudering blijkt dit niet onhaalbaar, maar wel ingrijpend. Organisatie vervangend vervoer in de week voor de zomer is complex en legt beslag op de in deze week zwaar belaste productieorganisatie. Dit vormt een risico: o GVB heeft geen eigen bussen over, bussen andere vervoerders zijn beperkt beschikbaar maar beschikken niet over GVB CiCo apparatuur. Het organiseren van de 23 benodigde bussen voor de lijnen 55 en 58 is al een uitdaging op zich. Inclusief de paarse pendel en bijbehorende wachtwagens zou het gaan om 37 bussen in totaal. o Extra belasting van de organisatie: Behalve het Busbedrijf moeten de verkeersleiding en het Serviceteam twee pendels i.p.v. één lijn aansturen c.q. ondersteunen. Verhoogd afbreukrisico in de uitvoering wegens risico op filevorming in de weken 27, 28 en 33. 21/21