Inzameling en scheiding van afval in Leusden Uitkomsten eerste peiling van het Leusdenpanel December 2009 Inleiding In november 2009 is de eerste peiling van het Leusdenpanel gehouden. Het digitale burgerpanel van Leusden is een meetinstrument om de kwaliteit van de publieke besluitvorming te vergroten. De vragen hadden betrekking bij deze eerste peiling op de afvalinzameling in de gemeente. De gemeente wil graag meer inzicht in de tevredenheid van de burgers over de huidige opslag- en inzamelingsmethode. Ook is men benieuwd naar de mate waarin Leusdenaren hun afval scheiden. In totaal hebben 874 inwoners meegedaan aan deze peiling. Het panel is zo samengesteld dat de leden (na weging) een representatieve afspiegeling vormen van de bevolking van de gemeente. Samenvatting Inzameling restafval en Gft-afval De Leusdenaren zijn doorgaans (zeer) positief over de ondergrondse containers voor restafval 1. Men vindt het vooral prettig dat men niet gebonden is aan ophaaldagen en -tijden. Ook over de afvalpas is men goed te spreken, hoewel deze bij regenachtig weer wat minder goed werkt en voor sommigen van slechte kwaliteit is. Ook blijkt dat sommige containers zonder pasje te openen zijn. Men is wat minder positief over de ondergrondse container voor Gft-afval 2. De minicontainer wordt goed beoordeeld. Voor het gebruik van de huisvuilzakken bestaat minder waardering, bijna een kwart is (zeer) ontevreden. Men ziet graag dat er met kliko s gewerkt gaat worden en het huisvuil frequenter wordt opgehaald. Afvalscheiding Vrijwel alle Leusdenaren scheiden verschillende afvalstromen, voornamelijk uit milieuoverwegingen. Ook vindt de ruime meerderheid het een kleine moeite. Degenen die zelden of nooit aan afvalscheiding doen, vinden het daarentegen teveel gedoe of heeft er thuis te weinig ruimte voor. Veel afvalstromen, zoals klein chemisch afval, glas, papier en karton worden gescheiden van het restafval. Bij een aantal afvalsoorten, zoals medicijnen, spaarlampen en textiel gebeurt dit minder. Kunststof wordt verhoudingsgewijs weinig gescheiden. De meeste soorten afval worden naar de openbare containers gebracht. Deze worden door 85% van de Leusdenaren gebruikt. Acht procent kent de containers wel, maar maakt er geen gebruik van en voor zeven procent zijn ze niet bekend. Vrijwel alle gebruikers zijn tevreden over deze voorzieningen. Genoemde verbeterpunten zijn: containers op meer locaties, grotere containers en frequenter legen. Bij de milieustraat wordt met name klein chemisch afval en kleine elektrische en elektronische apparaten gebracht. De openingstijden van de milieustraat blijkt voor de inwoners een punt van aandacht. 1 Restafval is huisvuil dat na scheiden van vijf stromen overblijft (gft-afval, glas, papier, plastic, of chemisch afval). 2 Dit staat voor groente-, fruit- en tuinafval 1
De meerderheid is tevreden over de informatievoorziening omtrent de afvalinzameling. Toch wenst men meer informatie, met name over wat er gedaan wordt met de ingezamelde afvalstromen, wat wel en wat niet bij een bepaalde afvalstroom hoort en over de locaties waar het afval heen gebracht kan worden. Daarnaast wil men meer en vooral duidelijkheid over de ophaalfrequenties. Uitkomsten Restafval Restafval is huisvuil dat na scheiden van vijf stromen overblijft (gft-afval, glas, papier, plastic, of chemisch afval). In de gemeente Leusden wordt restafval voornamelijk ingezameld via huisvuilzakken. 93% van de bewoners gebruikt huisvuilzakken voor het restafval. Zes procent maakt gebruik van de ondergrondse container met toegangssysteem. Deze mogelijkheid is alleen beschikbaar voor bewoners van hoogbouw. Een kleine groep inwoners brengt (ook) restafval naar de milieustraat. Een enkeling gebruikt de groene GFT-bak voor het restafval. De meerderheid van de huisvuilzakgebruikers is hierover (zeer) tevreden. Bijna een kwart heeft er echter weinig tot geen waardering voor. Men ziet als verbeterpunten het gebruik van een kliko en het frequenter ophalen van het vuil, ook buiten de zomermaanden. Enkele Leusdenaren aan het woord: - Restafval verzamelen in containers in plaats van in zakken. Dit voorkomt dat dieren de zakken open maken en het afval op staat komt te liggen. - Het is nu een puinhoop, een berg zakken voor sommige mensen hun deur op de betreffende maandagochtend. Alsof de ophaaldienst al twee weken staakt. Verder zijn er altijd mensen die de zakken te vroeg buiten zetten. Feest voor katten en vogels. - Er moeten grijze containers komen, huisvuilzakken komt uit de middeleeuwen. - Ik vind de inzameling met vuilniszakken echt uitermate beroerd. Er zit altijd wel iets in wat vogels of katten aantrekt en het gesleep ermee is zwaar en onhandig. Ik zou heel graag een rolcontainer willen, ook als die klein is om afvalscheiding te blijven stimuleren. - Eigenlijk is het behoorlijk goed geregeld, maar als ik dan toch iets moet noemen dan zou het huisvuil, gft en papier ook elke week opgehaald kunnen worden. - In de rest van het jaar moet het vuil net zo vaak worden opgehaald als in de zomermaanden. Figuur 1 Tevredenheid over inzamelingsmethoden restafval 3 ondergrondse container 94% 3% huisvuilzak 65% 12% 23% 0% 25% 50% 75% 100% (zeer) tevreden neutraal (zeer) ontevreden 3 Vanwege de kleine groep gebruikers van de ondergrondse containers dienen deze resultaten voorzichtig te worden geïnterpreteerd. 2
De waardering over de ondergrondse containers voor restafval is aanzienlijk hoger, vrijwel alle gebruikers zijn positief. Deze ondergrondse containers voor restafval zijn elektronisch vergrendeld. Het gemak en het niet gebonden zijn aan bepaalde tijden vindt men voornamelijk prettig, zo blijkt uit de gegeven toelichtingen: - Alles functioneert feilloos; de gemeente is goed bezig hiermee. - Een handig systeem dat 'hufterproof' is. - Handig formaat. Werkt tot op heden altijd perfect. - Ik kan altijd wanneer het mij uitkomt mijn vuil kwijt. - De ondergrondse containers zijn te klein. Hij zit veel vol. Ook over het gebruik van de afvalpas is de ruime meerderheid (89%) zeer tevreden. Enkele ontevreden Leusdenaren vinden de pas van slechte kwaliteit of zien in hun woonomgeving dat ook onbevoegden er gebruik van maken. - Werkt erg goed, je hoeft hem niet eens uit je portemonnee te halen. - Alles functioneert feilloos, de gemeente is hiermee goed bezig. - Werkt altijd, nog nooit problemen gehad. Erg makkelijk dat er niet een extra pas voor is, maar dezelfde pas als voor de gemeente reiniging. - De pas werkt vaak wel, echter met nat weer reageert de boel wat minder snel. - Werkt prima. Alleen bij regen moet je eerst het venster droogmaken. - De passen zijn redelijk breekbaar. Binnenkort heb ik mijn derde pasje in zes jaar nodig. - De container is zonder pas te openen, iedereen kan zijn afval erin kwijt. - We hebben de pas niet nodig, de ondergrondse container is altijd te openen. - Het is alleen jammer dat het alleen voor de bewoners van de flat is. Mensen die in de buurt wonen, zetten hun afval naast het inzamelpunt. De helft van de gebruikers heeft nog nooit meegemaakt dat de ondergrondse container vol zit (49%). Degenen die dit wel ervaren, zoeken een andere ondergrondse container of brengen het naar de milieustraat (35%). Sommige inwoners nemen het afval weer mee terug naar huis (26%), maar er zijn ook bewoners die het restafval naast de ondergrondse container zetten (7%). - Het werkt tot nu toe erg handig. De container heeft nog nooit niet gewerkt. - Ik heb er nog nooit problemen mee gehad. De meeste gebruikers (70%) deponeren grijze afvalzakken in de ondergrondse container, per keer nemen zij gemiddeld één zak mee. Een derde gebruikt (ook) kleine afvalzakken en 20% pedaalemmerzakken. Tabel 1 Gemiddeld aantal zakken per bezoek aan ondergrondse container gemiddelde grijze afvalzak (40 liter) 1,2 kleine afvalzak (20 tot 30 liter) 1,9 pedaalemmerzak/gewone plastic zak (10 liter) 2,0 3
Inzameling Gft G ft-afval In Leusden wordt het Gft-afval (groente-, fruit- en tuinafval) apart ingezameld. Acht op de tien inwoners hebben de beschikking over een groene minicontainer. Zes procent gebruikt de ondergrondse container met toegangssysteem. Gft-afval wordt minder vaak naar het tuingroendepot en de milieustraat gebracht. Driekwart van de gebruikers is (zeer) positief over de ondergrondse container. De groene minicontainers worden nog meer gewaardeerd. Een enkele inwoner vindt het wel lastig om de containers schoon te houden, zo blijkt uit de reacties: Ik wil de mogelijkheid om de groene afvalcontainers zo nu en dan eens schoon te spoelen/spuiten. En De bakken nodigen uit om met milieuonvriendelijke middelen schoon te maken. Dit is zowel zomers als 's winters een probleem. Bakken worden erg onhygiënisch. Figuur 2 Tevredenheid over inzamelingsmethoden Gft-afval 4 groene minicontainers 84% 9% 7% ondergrondse container 76% 15% 19% 0% 25% 50% 75% 100% (zeer) tevreden neutraal (zeer) ontevreden 4 Vanwege de kleine groep gebruikers van de ondergrondse containers dienen deze resultaten voorzichtig te worden geïnterpreteerd. 4
Afvalscheiding Vrijwel alle Leusdenaren scheiden afval. Dit gebeurt meestal uit milieu-overwegingen. Ook ziet de ruime meerderheid het als een kleine moeite om te doen. Vier procent van de inwoners doet zelden of nooit aan afvalscheiding; men vindt het teveel gedoe en heeft er thuis te weinig ruimte voor. Een klein deel weet niet waar men het afval gescheiden aan kan bieden of weet niet precies welke producten gescheiden moet worden. Figuur 3 Top 5 redenen om wel/niet afval te scheiden 5 Wel scheiden Niet scheiden 1 Milieu (80%) 1 Te weinig ruimte (53%) 2 Kleine moeite (63%) 2 Teveel gedoe (45%) 3 Goede voorzieningen (33%) 3 Deels bij restafval (21%) 4 Minder huisvuilzakken (16%) 4 Locatie onbekend (4%) 5 Wordt verwacht (13%) 5 Afvalstromen onbekend (4%) De gemeente Leusden heeft op diverse locaties containers geplaatst voor papier en karton, glas, textiel en kunststof. Deze containers zijn voor alle inwoners toegankelijk. Ze worden dan ook door 85% van de Leusdenaren gebruikt. Acht procent kent de containers wel, maar maakt er geen gebruik van, terwijl voor 7% deze onbekend zijn. De gebruikers zijn grotendeels tevreden over de containers. Slechts drie procent is ontevreden. Figuur 4 Tevredenheid over containers voor papier/karton, glas, textiel en kunststof 86% 10% 4% 0% 25% 50% 75% 100% (zeer) tevreden neutraal (zeer) ontevreden 5 Vanwege de kleine groep respondenten die niet scheiden dienen deze resultaten voorzichtig te worden geïnterpreteerd. 5
Enkele Leusdenaren noemen verbeterpunten voor de openbare containers, zoals grotere containers of frequenter legen. Ook wenst een aantal inwoners meer containers (en groendepots) in de gemeente. Des te kleiner de afstand naar dergelijke containers of depots, hoe meer men wordt herinnerd en gestimuleerd, denken deze Leusdenaren. Een aantal Leusdenaren aan het woord: - Er worden regelmatig spullen naast de containers gezet, omdat de container vol is. Graag meer controle hierop. - De containers voor plastic zijn te klein. Er staan veel flacons naast de containers en dit geeft een rommelig straatbeeld. - De afval verzamelcontainers zijn dikwijls vol, waardoor je het niet kwijt kunt. - De ondergrondse containers vaker leeg maken. Nu staat met name glas vaak buiten de containers omdat ze vol zijn. - Het groendepot in Achterveld puilt zo nu en dan uit waardoor het groen op straat ligt. Meer glasbakken, in 't Ruige Veld weet ik op dit moment geen glasbak te vinden. Ook moeten er meer plasticcontainers worden geplaatst. Dit bevordert het scheiden van kunststoffen. - Meer groendepots graag. - Meer plasticafvalbakken plaatsen naast de glasbakken, gooi nu de plasticflessen in de vuilnisbak, omdat ik te ver moet lopen voor de plasticafvalbak. Informatievoorziening De meeste Leusdenaren zijn tevreden over de informatievoorziening omtrent de afvalinzameling. Toch blijft er ruimte voor verbetering. Zo wil bijna de helft meer informatie over wat er gedaan wordt met de ingezamelde afvalstromen: - Uitleggen wat gedaan kan worden met kunststofafval. Ik snap werkelijk niet hoe al die verschillende kunststoffen bij elkaar een zinvol product kunnen opleveren. Bovendien verbranden de meeste kunststoffen heel schoon in een goede verbrandingsoven. - De motivatie om afval te scheiden wordt mogelijk groter als duidelijk wordt gemaakt wat er met de diverse afvalstromen gebeurt en hoe dat uitpakt in termen van milieueffecten. Ruim veertig procent wil beter weten wat wel en wat niet bij een bepaalde afvalstroom hoort. - Ik wil informatie over wat te doen met lompen, dus niet bruikbare textiel en kleding. - Wat valt precies onder kunststofaval? Ook blisterverpakkingen? Een derde wenst meer informatie over de locaties waar het afval heen gebracht kan worden. - Waar kan men heen met kunststofverpakkingen? - Wat te doen met afgedankte en versleten schoenen? - Breng de diverse inzamelpunten in kaart voor de bewoners. Figuur 5 Informatievoorziening afvalinzameling 78% 18% 4% 0% 25% 50% 75% 100% (zeer) tevreden neutraal (zeer) ontevreden 6
Daarnaast wensen sommigen meer duidelijkheid over de ophaalfrequenties én de zekerheid dat men de afvalstromen ook daadwerkelijk gescheiden houdt: - Beter communiceren wanneer wekelijks ophalen weer tweewekelijks wordt en omgekeerd. En ook informeren als door bijvoorbeeld feestdagen afwijkende ophaaldagen gelden. - Een afvalkalender huis aan huis verspreiden zou ook mijn voorkeur hebben, in plaats van er moeite voor moeten doen om erachter te komen hoe het zit. - De gemeente doet het zelf heel slecht als ik kunststof naar de milieustraat breng en men het daar bij het grof vuil laat gooien. - Zekerheid geven dat de afvalstromen niet gemengd worden! De communicatiemiddelen kunnen ook benadrukken dat het op dit moment goed loopt: - Misschien een goed bericht plaatsen, dat het allemaal goed werkt en loopt en wat het de Leusdenaren bespaart en hoe goed het voor het milieu is? Afvalscheiding per soort afval Veel afvalstromen worden door de Leusdenaren gescheiden aangeboden, zo wordt klein chemisch afval, glas, papier en karton doorgaans gescheiden van het restafval. Bij een aantal afvalsoorten, zoals medicijnen, spaarlampen en textiel gebeurt dit minder. Opvallend is dat vier op de tien Leusdenaren kunststof niet of nauwelijks scheidt. Zelf leveren enkele Leusdenaren ook ideeën aan voor andere scheidingsproducten, zoals blik en aluminium: - Blik, hout en metaalfolie inzamelen, vooral dat blik. - Inzameling van aluminium(folie), zoals in Zwitserland. De meeste soorten afval worden naar de openbare containers gebracht. Ook de milieustraat wordt bezocht, met name voor het deponeren van klein chemisch afval en kleine elektrische en elektronische apparaten. Enkele inwoners zien graag dat de openingstijden van de milieustraat worden verruimd en dat bouw- en sloopafval ook gratis kan worden ingeleverd. Een aantal reacties van Leusdenaren: - Ik wil erg graag dat de milieustraat meer buiten kantoortijden open is. - De milieustraat kan beter de hele zaterdag en één of twee avonden open zijn. - Wel is het denk ik van belang dat de milieustraat niet sluit als er bijvoorbeeld lange weekeinden zijn en op bepaalde feestdagen. - De openingstijden van de milieustraat zijn niet ruim genoeg. En het is regelmatig onverwachts gesloten in verband met vergaderingen en/of verplichte atv. Het lijkt wel een gemeentelijke instelling. - De irritante scheiding tussen kosteloos en betaalt grof vuil. Dit lijkt volkomen willekeurig en niet gericht op een gemengd aanbod. Gevolg is dat ik dit soort afval naar Amersfoort of Utrecht breng. - Al het afval moet gratis ingeleverd kunnen worden bij de milieustraat, dus ook bouw- en sloopafval; dit om dumpen in de natuur te voorkomen! - Voor mensen zonder auto is de milieustraat lastig te bereiken en gebruiken. 7
84% 84% altijd Locaties om glas weg te brengen Container (96%) Milieustraat (16%) 14% 14% meestal van de inwoners scheidt glas Locaties Locaties om papier/karton weg te brengen Buiten zetten (75%) Vereniging, kerk of school (23%) Milieustraat (21%) Container (5%) 78% 78% altijd 20% 20% Enkele inwoners pleiten voor kliko s voor oud papier, zo blijkt uit de toelichtingen: - Ook kliko's voor papier en restafval, zoals in Amersfoort. - Ook papier in een container bij huis vind ik een prima idee. meestal van de inwoners scheidt papier en karton Locaties om kunststof weg te brengen Containers (91%) Milieustraat (17%) 29% 29% altijd Eind november 2009 heeft de gemeente Leusden huis aan huis meer informatie over de gescheiden plastic afval inzameling verspreid. Daarbij heeft iedereen enkele plastic zakken ontvangen om plastic afval in te verzamelen. Leusden werkt mee aan de landelijke campagne van de Plastic Heroes' van Nedvang om meer plastic verpakkingafval in te zamelen6. 33% 33% meestal van de inwoners scheidt kunststof 6 Bron: www.leusden. nl 8
46% van de inwoners scheidt textiel 38% altijd meestal Locaties om textiel weg te brengen Container (55%) Liefdadigheidsinstelling (43%) Kringloopcentrum (27%) Milieustraat (17%) Figuur 6 Frequentie scheiden klein chemisch afval (kca) accu's benzine batterijen verf tl-buizen medicijnen spaarlampen 95% 94% 83% 82% 80% 73% 63% 20% 12% 14% 4% 4% 11% 15% 7% 9%9% 0% 25% 50% 75% 100% Altijd Meestal Zelden Nooit Locaties om kca weg te brengen Milieustraat (89%) Apotheek (41%) Winkelier (27%) School (7%) Redenen om kca niet te scheiden Te veel gedoe (39%) Locatie onbekend (24%) Afvalstromen onbekend (22%) Vergeten (21%) Te weinig ruimte (11%) Locaties om kleine elektrische/elektronische apparaten weg te brengen Milieustraat (91%) Inzameling aan huis (8%) Winkelier (8%) Tevreden Er zijn verschillende Leusdenaren die hun waardering laten blijken voor de huidige aanpak. Zij zien geen grote problemen en dus geen reden voor verandering: - Het gaat heel goed met ons afvalsysteem, vooral zo houden. De groendepots zijn zeer waardevol, vooral in de herfst. - Het gaat uitstekend zo. Alles al goed geregeld. - Ik heb geen opmerkingen, ik ben heel tevreden. - Ik vind dat het goed is geregeld. dus gewoon doorgaan. - Het kan niet beter! Prima zo! - Het gaat goed zo. Er is geen schade meer op het plein door te grote wagens. De groenstort moeten we houden. - Ik vind het erg goed gaan. - Ik ben tevreden over de huidige gang van zaken. 9
Zwerfvuil Ruim acht op de tien inwoners ervaart wel eens overlast van zwerfvuil. Een kwart van de bewoners zegt zelfs hier vaak last van te hebben. Leusdenaren zien met name zwerfvuil bij het winkelcentrum Hamershof, winkelcentrum Biezenkamp en het Princenhofpark. Sommige inwoners noemen meer algemene locaties, zoals in het gemeentelijk groen en langs de schoolfietsroutes. Een aantal inwoners merkt op dat de prullenbakken erg vaak vol zitten, wat zwerfafval in de omgeving van de prullenbakken veroorzaakt. Uitgave: I&O Research Van Dedemstraat 6c 1624 NN Hoorn tel. (0229) 282555 Nummer: 2009-1660 Opdrachtgever: Gemeente Leusden Redactie: Drs. Marion Holzmann Tijmen Siermann, MSc. 10