Tablets in het onderwijs Implementatie checklist Whitepaper februari 2013
Inhoudsopgave Inleiding... 3 1. Visie en beleid... 4 1.1 Pedagogische overwegingen... 4 1.2 Draagvlak... 4 2. Digitaal lesmateriaal... 4 2.1 Methode materialen... 4 2.2 Appgebruik... 4 2.3 Aanschaf van apps en appmanagement... 5 2.4 Content Management... 6 3. Opleidingen en training... 6 3.1 Professionalisering... 6 4. Beheer en Techniek... 7 4.1 Draadloos... 7 4.2 Het draadloze netwerk... 7 4.3 Groep management van apparaten... 7 4.4 Individueel apparaat beheer... 8 4.5 In de klas... 9 5. Tablet keuze... 9 6. Vergelijking tablets... 10 7. Bronnen... 11 Station to Station - Whitepaper - Implementatie checklist tablets 2
Inleiding Steeds meer scholen overwegen de aanschaf van tablets. Voordat u hier echter mee aan de slag gaat, is het verstandig om voor uw situatie antwoorden te formuleren op een aantal vragen, zodat u goed beslagen ten ijs, les kunt gaan geven met tablets. Station to Station heeft zowel de onderwijskundige als de technische kennis en ervaring om u te ondersteunen bij alle vragen en het formuleren van de juiste antwoorden voor uw situatie. Samen met Station to Station gaat u goed voorbereid en effectief aan de slag met tablets. Wilt u zelf ervaring opdoen met de ipad, Android tablets en Windows 8 tablets? Maak dan een afspraak met één van onze medewerkers. Wij inspireren u graag! Pompmolenlaan 26 3447GK Woerden 0348 44 69 63 info@stationtostation.nl Station to Station - Whitepaper - Implementatie checklist tablets 3
1. Visie en beleid 1.1 Pedagogische overwegingen Heeft u besproken hoe de tablets worden geïntegreerd in het onderwijsleerproces? 1 op1 leren werkt het best bij scholen waarbij de onderwijskundige visie is gebaseerd op onderwijs is ontdekken en experimenteren of scholen die projectmatig werken waarbij leerlingen worden aangemoedigd om technologie te gebruiken voor onderzoek, ontdekken en creatie. Werkt u voornamelijk vanuit leerling gestuurd onderwijs en interactie of wilt u daar naartoe? Of werken veel leerkrachten nog frontaal klassikaal? Is er visie en beleid rondom het gebruik van digitale leermiddelen in uw onderwijs? Hoe sluit de tablet aan bij uw pedagogische visie en uw visie op onderwijs? 1.2 Draagvlak Heeft u de implementatie van de tablets besproken met het bestuur, medezeggenschap, en ouders? Is het voor iedereen duidelijk hoe het gebruik van de tablets past binnen de visie en missie van de school? 2. Digitaal lesmateriaal 2.1 Methode materialen Hoe belangrijk is het voor u om de overstap te maken van papieren boeken naar digitale boeken? Heeft u het er samen over gehad hoe u dit vorm gaat geven? Of blijft u eerst nog papieren boeken gebruiken? Zijn er e-books beschikbaar voor uw huidige methoden? Zijn de beschikbare e-books alleen maar een digitale variant van de papieren boeken of zijn ze voorzien van interactiviteit en multimedia? Heeft u zich verdiept in de verschillende e-readers en specifieke apps voor Educatief curriculum e-books? Heeft u apps bekeken waarmee u aantekeningen kunt maken in e-books? 2.2 Appgebruik Weet u welke (soorten) apps leerkrachten willen gaan gebruiken? Heeft u deze apps getest, zodat u zeker weet dat ze passen binnen uw manier van lesgeven en voldoen aan de eisen die u hieraan stelt? Heeft u een checklist (kijkwijzer) waaraan apps moeten voldoen? Moeten ze zijn voorzien van een volgsysteem, topscore, moeten ze ingesteld kunnen worden op het niveau van de leerling? Wilt u gebruik maken van specifieke (online) software of applicaties? Wilt u bijvoorbeeld de digitale leeromgeving van uw methode gebruiken? (MLO van Malmberg bijvoorbeeld?) Zorg er dan voor dat u dit van te voren getest heeft, niet alle applicaties werken op een Station to Station - Whitepaper - Implementatie checklist tablets 4
tablet. Applicaties gebaseerd op Flash zeker niet op ipads. Ook kan het zijn dat een applicatie heel anders werkt dan verwacht. (touch en klik functionaliteit is niet hetzelfde!) Maakt u veel gebruik van websites die Flash gebruiken? Voicethread, Glogster, en Weebly bijvoorbeeld maken gebruik van Flash. Flash werkt vooralsnog niet op een ipad of u moet gebruik maken van een speciale browser op de ipad, zoals iswifter (betaald)of Rover (gratis) en het is nog geen garantie dat dit ook daadwerkelijk goed werkt, omdat sommige flash applicaties niet zijn gebouwd op bediening door middel van touch. Heeft u al een lijstje met apps die u zeker wilt gaan gebruiken voor bijvoorbeeld: het maken van aantekeningen, het lezen van boeken, het delen van documenten? 2.3 Aanschaf van apps en appmanagement Hoe worden de apps aangekocht en gedistribueerd? Gaat u aanschaffen op één account en vervolgens distribueren naar de verschillende tablets of gaat u gebruik maken van verschillende accounts? (accounts voor verschillende groepen, bijvoorbeeld voor de onderbouw, waar met name digitale prentenboeken aangeschaft kunnen worden en onderbouw apps en bovenbouw accounts?) Wij adviseren u gebruik te maken van itunes en ios 5 met icloud, zodat alle ipads qua apps gelijk blijven. Voor Android tablets komt Mobile Iron in aanmerking. Hoewel dit een betaalde applicatie is, maakt dit het beheer wel gemakkelijker. Windows 8 tablets kunnen in een netwerkomgeving opgenomen worden, mits gebruik gemaakt wordt van een versie die netwerkbeheer mogelijk maakt. Als u gebruik gaat maken van verschillende accounts, hoe gaat u de aanschaf en verdeling van applicaties dan vormgeven? Sommige productiviteits apps of tekstverwerkingsapps wilt u misschien wel op alle tablets gebruiken en andere groepspecifieke apps niet. Vindt u het belangrijk dat leerkrachten en leerlingen gebruik kunnen maken van allerlei apps, of overweegt u de aanschaf omdat tablets zo eenvoudig in het gebruik zijn en ook makkelijk op verschillende werkplekken gebruikt kunnen worden, en zal vooral gebruik gemaakt worden van al bestaande programma s, zoals educatieve software, officeprogramma s en internet? Voor de ipad zijn verreweg de meeste (educatieve) apps beschikbaar. Voor Android zijn dat er veel minder en Windows 8 komt in dit opzicht pas kijken. Het is onvoorspelbaar hoe zich dit in de toekomst zal ontwikkelen, maar het ligt voor de hand dat de ipad zijn voorsprong op het gebied van educatieve apps niet snel zal verliezen. Windows 8 is er in meerdere versies, waarvan alleen de RT speciaal is gemaakt voor de tablet. Op de andere versies kan ook gebruik gemaakt worden van bestaande (educatieve) programma s. Gaat u gebruik maken van diverse soorten accounts? Bijvoorbeeld voor individuele leerkrachten, groepen of afdelingen? U kunt meerdere accounts synchroniseren op een enkele pc. Mogen leerkrachten zelf apps installeren op hun tablets of op die van leerlingen? Als het toegestaan is, kan per tablet verschil ontstaan en is het belangrijk om bij te houden welke apps op welke tablet staan. Wilt u dat? Gaat u gebruik maken van filtering op de tablets en gaat u gebruik maken van Parental Control, zodat leerlingen geen apps kunnen aanschaffen? Dit is vooral belangrijk als de leerlingen niet beschikken over een eigen tablet. Parental control is standaard aanwezig op de ipad en in Windows 8, op de Android kun je daarvoor een app installeren (zoals bijvoorbeeld Kids place). Het Volume Purchasing Plan van Apple is alleen nog beschikbaar in de VS. Hiermee kunt u grote kortingen (tot 50%) krijgen op grote volume aanschaf van applicaties. Dit is de Station to Station - Whitepaper - Implementatie checklist tablets 5
enige legale manier om gekochte applicaties over meerdere ipads te distribueren. Maar zoals gezegd: op het moment van dit schrijven (update maart 2013) is dat nog niet het geval. 2.4 Content Management Hoe gaat u content delen met leerlingen? Bijvoorbeeld een digitale opdracht? Het is aan te raden om hier een webbased system voor te kiezen, zodat de leerlingen altijd en overal bij de opdrachten kunnen. Moeten de leerlingen inloggen in een ELO (Elektronische leeromgeving) als ze content willen gebruiken? Een dergelijke ELO moet ingericht worden en de content moet worden toegevoegd. Er zijn ELO s die al content bevatten, zoals Acadin. Als u tablets laat delen, moet u er rekening mee houden dat wachtwoorden worden opgeslagen in de cache, zodat er automatisch ingelogd kan worden. Dit is niet altijd wenselijk. Zo kan het zijn dat er onder elkaars naam gewerkt gaat worden. Er zijn apps waarvoor je je maar een keer hoeft aan te melden. Je moet na gebruik actief afmelden. Dat moet soms zelfs in de instellingen van de tablet worden gedaan, en niet in de app zelf. Dat is omslachtig en complex. Hoe gaan leerlingen hun gemaakte werk opslaan, beheren, ordenen en inleveren? Als leerlingen de tablet niet mee naar huis mogen nemen, maakt u dan gebruik van een cloud oplossing zoals bijvoorbeeld Dropbox, een ELO, Google Apps for Education of Microsoft Office 365? Als u tablets laat delen, is het verstandig om elke tablet te voorzien van een eigen e-mailadres, zodat leerlingen hun werk kunnen e-mailen. Gaat u een procedure hanteren om de tablets periodiek op te schonen? Dit is vooral belangrijk als de gebruikers zelf apps kunnen installeren. 3. Opleidingen en training 3.1 Professionalisering Heeft u voldoende tijd ingeruimd om leerkrachten gedurende de eerste periode intensief te begeleiden? Zodat leerkrachten van elkaar en met elkaar kunnen leren en ervaringen en waardevolle apps kunnen uitwisselen? Bij professionalisering ligt de nadruk vaak op technische aspecten. Ruim echter ook voldoende ruimte in om de educatieve meerwaarde van het gebruik van deze technologie uit te wisselen. Sommige applicaties maken online samenwerking mogelijk. In bijvoorbeeld Mindmeister kan tegelijkertijd samengewerkt worden in één mindmap. Met Educreations kunnen instructies in een handomdraai worden gemaakt door zowel de leerkracht maar ook door leerlingen. Wissel ook ervaringen uit over de organisatie van het gebruik, inclusief tevoorschijn halen, opbergen, opladen, synchroniseren en dergelijke. Heeft u de mogelijkheden onderzocht voor online samenwerking voor leerkrachten, waar ze ervaringen kunnen uitwisselen met elkaar en andere scholen? Bijvoorbeeld op LinkedIn, begin uw eigen groep? Station to Station - Whitepaper - Implementatie checklist tablets 6
4. Beheer en Techniek 4.1 Draadloos Als u een tablet gaat gebruiken, heeft u internettoegang nodig. Dit kan met een mobiel dataabonnement. Dat is heel handig voor gebruik buiten de school, maar kent wel hoge kosten. De goedkoopste oplossing is een goed werkend draadloos netwerk. Dit bestaat uit twee onderdelen: a) Goede internetverbinding: Uw behoefte aan bandbreedte is afhankelijk van: Het gelijktijdig gebruik: hoeveel tablets maken tegelijkertijd gebruik van internet De apps: maakt de gebruikte apps continu gebruik van internet of niet? Heeft u vragen over uw internetverbinding of heeft u behoefte aan een hogere bandbreedte? Hiervoor zijn verschillende opties. Station to Station adviseert u graag! b) Signaalsterkte van draadloos netwerk: Heeft u de juiste draadloze infrastructuur voor een succesvolle implementatie van uw tablets? Gebruikt u accesspoints voor thuisgebruik of heeft u professionele zakelijke accesspoints? Een site survey is zeker aan te raden om te meten of het signaal over heel het lokaal en de school goed is verspreid! Kan een groot aantal devices zich tegelijkertijd aanmelden op uw accesspoint? Dat één of enkele tablets of laptops zich kunnen aanmelden, wil nog niet zeggen dat dit met grote aantallen ook goed gaat. 4.2 Het draadloze netwerk Sommige apps hebben een directe verbinding met internet nodig zonder dat hiervoor ingelogd hoeft te worden. Gaat u gebruik maken van een apart draadloos netwerk voor tablets? Gaat u een aparte policy aanmaken om de tablets op uw netwerk te identificeren, waardoor deze apparaten anders worden behandeld dan andere mobiele apparaten? Wordt het internet gefilterd of wilt u het internet gaan filteren? 4.3 Groep management van apparaten Waar worden de tablets opgeslagen en opgeladen? Gaat u een mobiele kar gebruiken? Heeft u een procedure om deze afgesloten en veilig opgeborgen te houden? Weten collega s hiervan? Heeft u een procedure voor het uitdelen en ophalen van de tablets? Heeft u gebruikersafspraken opgesteld? Zijn deze bekend bij leerlingen, leerkrachten en ouders? Hoe gaat u om met beschadiging en diefstal? Heeft u een vaste procedure voor het synchroniseren en updaten van de tablets? Station to Station - Whitepaper - Implementatie checklist tablets 7
Is uw onderhoud en beheer partij bekend met de technologie en het onderhoud van tablets? Informeer naar de mogelijkheden en onmogelijkheden! De ipad en Androidtablets kunnen niet in een netwerkomgeving opgenomen worden. Als uitsluitend van apps en internet gebruik gemaakt wordt, hoeft dit geen bezwaar te zijn, maar er worden op school waarschijnlijk ook allerlei lokale (educatieve) programma s gebruikt, die alleen in een netwerkomgeving werken. Er is een duidelijke ontwikkeling gaande, waarbij steeds meer uitgevers en ontwikkelaars toepassingen gebruiken die via internet beschikbaar zijn. Dit is geen garantie dat de toepassingen ook op alle tablets goed werken. De grootste garantie daarvoor biedt Windows 8, omdat dit gebaseerd is op bestaande technologie en gebruik maakt van Internet Explorer. Gaat u gebruik maken van speciale software voor device management? Er zijn verschillende producenten op de markt om mobiele devices te beheren. o U kunt dit allereerst doen met de geleverde software van uw tablet. In het geval van de ipad met ios 5 (en straks ios 6 waar nog meer beheer functionaliteiten in vrij komen). o U kunt gebruik maken van een gratis online applicatie zoals www.meraki.com. Deze is er vooralsnog alleen voor de ipad. De Android versie is in ontwikkeling. o U kunt gebruik maken van een professionele betaalde online applicatie zoals Mobile Iron voor ios en Android. Voor meer informatie neemt u contact op met Station to Station. o U kunt gebruik maken van software die u moet installeren om uw devices te beheren zoals: McAfee Enterprise Mobility Management. Geschikt voor ios en Android. 4.4 Individueel apparaat beheer Hoe gaat u de individuele tablets uit elkaar houden? U kunt bijvoorbeeld gebruik maken van een sticker, verschillende achtergrondafbeeldingen of gravering. Welke nummering gaat u hanteren? Het is handig om bijvoorbeeld lokaalnummer en volgnummer te gebruiken. Lokaal10-1, Lokaal 10-2, etc. Weet u welke leerling met welke tablet gaat werken op welk tijdstip? Heeft u afspraken gemaakt over de distributie van de apparaten? Hoe gaat u om met de instellingen op de tablet zoals de indeling van de applicaties, de achtergrondafbeeldingen, afbeeldingen, etc? Mogen leerlingen en leerkrachten instellingen veranderen? Gaat u gebruik maken van koptelefoons? Het gebruik van koptelefoons is aan te raden bij sommige applicaties die auditief ondersteund worden. Het is aan te raden elke leerling zijn eigen set te geven in plaats van deze met elkaar te delen. Gaat u gebruik maken van tablet beschermhoezen? Wellicht wilt u een speciale hoes die ook zodanig geklapt kan worden, zodat er ook gemakkelijk op getypt kan worden. Voor de verschillende tablets zijn hier diverse oplossingen voor. Gaat u gebruik maken van een stylus pen? Voor sommige applicaties is het handig om er één te hebben, met name voor teken- en schrijf apps. Een nadeel ervan is dat ze klein zijn en makkelijk kwijt kunnen raken. Vervanging ervan is kostbaar. Gaat u gebruik maken van een extern toetsenbord? Dit is zeker aan te raden als er grotere stukken tekst moeten worden getypt. Hoe gaat u de schermen schoon houden? Maak geen gebruik van schoonmaak vloeistoffen! Een microvezel doekje is heel effectief, maar moet wel regelmatig gewassen worden. Station to Station - Whitepaper - Implementatie checklist tablets 8
De meeste apps slaan vorderingen niet op. Sommige apps slaan de vorderingen in een apart bestand op (of in de app zelf). Hoe gaat u hiermee om? 4.5 In de klas Is de verlichting in de klas geschikt voor tablet gebruik? Zijn er geen problemen met reflectie? Gaat u gebruik maken van een speciale opslagkar voor de tablets? Heeft u hier een geschikte plaats voor in de klas? Is het meubilair geschikt om gemakkelijk te groeperen en te verplaatsen, zodat leerlingen in groepjes samen kunnen werken? 5. Tablet keuze Station to Station ondersteunt scholen die zich aan het oriënteren zijn op het gebruik van tablets. Bijvoorbeeld met workshops waarbij de school zelf kan ervaren hoe met de verschillende typen tablets (ipad, Android en Windows 8) gewerkt kan worden. Wat zijn de mogelijkheden, maar ook: waarvoor zijn ze niet geschikt? Hoe sluit het gebruik ervan aan bij het onderwijs op uw school? Kunnen met behulp van tablets de onderwijsdoelen nog beter behaald worden? U maakt tijdens deze workshop ook kennis met allerlei apps die in het onderwijs gebruikt kunnen worden. Neem vrijblijvend contact op en informeer naar de mogelijkheden. 0348-44 69 63 of via info@stationtostation.nl Station to Station - Whitepaper - Implementatie checklist tablets 9
6. Vergelijking tablets Elk type voor tablets heeft eigen kwaliteiten. In onderstaand overzicht worden de sterke en minder sterke kenmerken, onderverdeeld in een aantal categorieën, kort samengevat. ipad Android Windows 8 Besturingssysteem Betrouwbaar besturingssysteem Flexibel besturingssysteem; verschillende leveranciers kunnen aanpassingen doen. Dit heeft niet veel gevolgen voor de eindgebruikers. Bekend besturingssysteem voor veel gebruikers. De tablet gedraagt zich op een bekende manier. De combinatie tegels en bureaublad maakt gedifferentieerd gebruik mogelijk: zowel moderne apps als traditionele programma s. Dit laatste geldt niet voor de RTversie. Besturingssysteem vraagt hoge specificaties. Dit betekent een hogere prijs. Bestandsbeheer Bestandsbeheer en netwerkbeheer zijn niet mogelijk. De ipad heeft geen bestandstructuur zodat je bijvoorbeeld documenten kunt verplaatsen. Bestande zijn alleen benaderbaar vanuit apps. Ondersteunt opslag via usb en sd-kaart. Android heeft een beperkt bestandssysteem, dat niet gebruiksvriendelijk is. Het is alleen te benaderbaar via externe apps en niet overzichtelijk. Windows 8 maakt gebruik van de bekende Bestandstructuur van Windows 7. Dat is heel gebruiksvriendelijk en vertrouwd voor veel gebruikers. Beheer van externe apparaten (printers en dergelijke) is niet gebruiksvriendelijk of kostbaar. Beheer van externe apparaten is niet gebruiksvriendelijk of kostbaar. Goede ondersteuning van externe apparaten. Goede integratie met netwerkinfrastructuur. Dit geldt niet voor de RTversie. Optimale connectiviteit met online opslag via Skydrive Ondersteuning content Beperkte ondersteuning voor bestaande content. Met name flashondersteuning die in veel (educatieve) websites aanwezig is, ontbreekt. Ondersteunt flashcontent. Vanaf Android 4.1 wordt flash niet meer door Google, maar wel door externen ondersteund. Het is onzeker of dit goed gaat werken op alle content met flash. Veel ondersteuning van bestaande software. In alle versies behalve RT, kunnen ook bestaande programma s worden geïnstalleerd. Beschikbaarheid van MS Office (met name van meerwaarde als er een extern toetsenbord is aangesloten). Station to Station - Whitepaper - Implementatie checklist tablets 10
ipad Android Windows 8 Apps Grote hoeveelheid (educatieve) apps. Minder (educatieve) apps. Beschikbare apps zijn niet altijd van dezelfde kwaliteit als op de ipad Hybride inzet: traditionele programma s en apps. Op de RT-versie kunnen alleen apps worden geïnstalleerd. Nog zeer weinig educatieve apps beschikbaar. Apps worden niet gecontroleerd. Iedereen mag apps toevoegen aan de Androis store. Prijs Hoge prijs Meerdere fabrikanten; verschillende prijsklassen Meerdere fabrikanten; verschillende prijsklassen Met name de tablets met W8 en W8 PRO zijn (nog) duur Kwaliteit Hoge kwaliteit, zowel van het apparaat als van de apps Een groot verschil in kwaliteit, met name tussen de duurdere en de goedkopere tablets. Hoge kwaliteit van het apparaat. Er zijn nog te weinig apps om hierover een goed oordeel te kunnen vellen. Lange batterijduur Lange batterijduur; verschilt per merk en type. Lange batterijduur; verschilt per merk en type. Toepassingsmogelijkheden Apps Apps Apps Internet Internet Internet Video en fotocamera Video en fotocamera Video en fotocamera Traditionele programma s Traditionele programma s Traditionele programma s (niet in de RT-versie) 7. Bronnen Preperaring your school for an ipad implementation, Sam Gliksman, februari 2011, (Vrije vertaling en aanvullingen) Website en account op http://www.meraki.com Website en proefaccount op http://www.mobileiron.com/ iphoneclub: Dossier ios 6 http://www.iphoneclub.nl/dossiers/ios-6/ Gratis educatieve browser voor het onderwijs met flash ondersteuning: http://www.theroverapp.com/ Website van iswifter, flash browser 3,99 gratis uitproberen http://iswifter.com KPN Mobile Workspace Management McAfee Enterprise Mobility Management Station to Station - Whitepaper - Implementatie checklist tablets 11