INHOUD Inhoud. 3 Woord vooraf. 11 1 Algemene inleiding 15 1 Ruimtelijke ordening en stedenbouw: begrippen. 17 2 Ruimtelijke ordening en stedenbouw zijn nodig. 18 3 Ruimtelijke ordening en stedenbouw versus eigendomsrecht. 21 4 Onderdeel van het omgevingsrecht. 23 5 Beleid inzake ruimtelijke ordening en stedenbouw. 25 5.1 Doelstellingen. 26 5.2 Instrumenten. 27 5.3 Actoren. 28 5.3.1 De rol van de staatshervormingen. 29 5.3.2 De rol van Europa. 34 5.3.3 De Vlaamse overheid. 35 5.3.3.1 De decreetgever. 35 5.3.3.2 De Vlaamse Regering/de minister. 35 5.3.3.3 De Vlaamse administratie. 36 5.3.3.4 Ambtenaren van ruimtelijke ordening. 38 5.3.4 De provinciale overheid. 41 5.3.4.1 De deputatie. 41 5.3.4.2 De provinciale stedenbouwkundige ambtenaren. 41 5.3.5 De gemeentelijke overheid. 41 5.3.5.1 Gemeenteraad. 41 5.3.5.2 College van burgemeester en schepenen. 41 5.3.5.3 De gemeentelijke stedenbouwkundige ambtenaren. 42 5.3.6 Adviserende instanties. 43 5.3.6.1 De SARO, PROCORO, GECORO. 43 5.3.6.2 Andere adviserende instanties. 43 5.3.7 De aanvrager. 43 5.3.8 Derden-belanghebbenden. 44 INHOUD 3
RO in vlaanderen.book Page 4 Wednesday, September 30, 2015 8:39 AM 5.3.9 Rechterlijke overheid. 44 5.3.10 De rol van het subsidiariteitsbeginsel. 44 5.3.10.1 Op Europees niveau. 44 5.3.10.2 In het Vlaamse ruimtelijkeordeningsbeleid. 45 2 Wetgevend kader 47 1 Evolutie van de wetgeving inzake ruimtelijke ordening en stedenbouw. 49 1.1 Ruimtelijke ordening en stedenbouw: zo oud als de straat. 49 1.2 De naoorlogse periode. 50 1.3 De stedenbouwwet van 1962 en het coördinatiedecreet van 1996. 51 1.4 Het planningsdecreet, het decreet van 1999 en de latere wijzigingen. 52 1.5 Het aanpassings- en aanvullingsdecreet van 2009. 53 1.5.1 Blijvende pijnpunten. 53 1.5.2 Geen nieuw decreet, maar een decreet tot aanvulling en wijziging. 53 1.5.3 Opheffing van het coördinatiedecreet van 1996. 54 1.6 De Vlaamse Codex Ruimtelijke Ordening. 54 1.6.1 Opzet. 54 1.6.2 Indeling. 55 1.7 Uitvoeringsbesluiten en omzendbrieven. 56 2 De belangrijkste data en periodes inzake ruimtelijke ordening. 56 3 Wat brengt de toekomst?. 57 3 Plannen en verordeningen 61 1 Inleiding. 63 2 Het oude planningssysteem. 64 2.1 Gewestplannen. 64 2.1.1 Inhoud. 64 2.1.2 Territoriaal toepassingsgebied. 65 2.1.3 Strekking. 65 2.2 Bijzondere plannen van aanleg. 66 2.2.1 Inhoud. 66 2.2.2 Territoriaal toepassingsgebied. 66 2.2.3 Strekking. 67 4 INHOUD
RO in vlaanderen.book Page 5 Wednesday, September 30, 2015 8:39 AM 3 Het nieuwe planningssysteem. 67 3.1 Structuurplannen. 68 3.1.1 Historische evolutie. 68 3.1.1.1 Een begin van structuurplanning. 68 3.1.1.2 Een wettelijke basis voor de structuurplanning. 70 3.1.2 Inhoud. 72 3.1.3 Territoriaal toepassingsgebied. 73 3.1.3.1 Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen. 73 3.1.3.2 Provinciale ruimtelijke structuurplannen. 73 3.1.3.3 Gemeentelijke ruimtelijke structuurplannen. 74 3.1.4 Procedure. 74 3.1.5 Strekking. 76 3.2 De ruimtelijke uitvoeringsplannen. 77 3.2.1 Inhoud. 77 3.2.2 Territoriaal toepassingsgebied. 78 3.2.2.1 Gewestelijke RUP s. 79 3.2.2.2 Provinciale ruimtelijke uitvoeringsplannen. 80 3.2.2.3 Gemeentelijke ruimtelijke uitvoeringsplannen. 80 3.2.3 Procedure. 81 3.2.4 Strekking. 82 3.2.5 Onteigeningsplan ter uitvoering van het RUP. 83 4 Planschade en planbaten. 83 4.1 Planschade. 83 4.2 Planbaten. 83 4.3 Vergelijking planschade versus planbaten. 84 5 stedenbouwkundige verordeningen. 84 5.1 Inhoud. 84 5.2 Territoriaal toepassingsgebied. 84 5.3 Strekking. 85 6 Planologisch attest. 86 7 Een complex kluwen. 86 4 Vergunningen en meldingen 89 1 inleiding. 91 2 Vergunnings- en meldingsplicht. 92 2.1 Vergunningsplicht en uitzonderingen hierop. 93 INHOUD 5
RO in vlaanderen.book Page 6 Wednesday, September 30, 2015 8:39 AM 2.2 Soorten vergunningen en machtigingen. 94 2.3 Te respecteren chronologie in beslissingen. 95 2.3.1 De afwezigheid van vergunningsplicht of het verkrijgen van een vergunning vormen geen vrijgeleide. 96 2.3.2 Kwaliteiten waaraan een vergunning moet voldoen om geldig te zijn. 97 2.3.2.1 Uitdrukkelijk verleend. 97 2.3.2.2 Schriftelijk. 97 2.3.2.3 Voorafgaandelijk. 98 2.3.3 De vergunningen, meldingen en vrijstellingen in het systeem van de VCRO. 98 2.3.4 De stedenbouwkundige vergunning, vrijstellingen en meldingsplicht. 99 2.3.4.1 De stedenbouwkundige vergunningsplichtige handelingen. 99 2.3.4.1.1 Bouwwerken verrichten, met uitzondering van instandhoudingswerken. 99 2.3.4.1.2 Ontbossen. 102 2.3.4.1.3 Het vellen van bomen met een bepaalde hoogte en omtrek. 102 2.3.4.1.4 Reliëfwijziging. 102 2.3.4.1.5 Het gewoonlijk gebruiken, aanleggen of inrichten van een grond voor bepaalde doeleinden. 104 2.3.4.1.6 Bepaalde functiewijzigingen. 104 2.3.4.1.7 Een woning opsplitsen of het aantal woongelegenheden wijzigen. 106 2.3.4.1.8 Het aanleggen of wijzigen van recreatieve terreinen. 107 2.3.4.2 Uitzonderingen op de stedenbouwkundige vergunningsplicht. 108 2.3.4.2.1 Van vergunningsplicht vrijgestelde werken: de decretale uitzondering voor onderhoudswerken. 108 2.3.4.2.2 De werken op grond van het vrijstellingsbesluit. 109 2.3.4.2.3 De omzetting van rechtswege van de vergunningsplicht naar de meldingsplicht (inzake zorgwonen). 112 6 INHOUD
RO in vlaanderen.book Page 7 Wednesday, September 30, 2015 8:39 AM 2.3.4.2.4 De meldingsplichtige werken op grond van het besluit van de Vlaamse Regering. 115 2.3.4.3 Vergunnings- en meldingsplichten op grond van lokale voorschriften. 120 2.3.5 Verkavelingsvergunning. 121 2.3.5.1 Verkavelingsvergunningsplicht. 121 2.3.5.2 Verkavelingsvergunningsmogelijkheid. 122 2.3.5.3 Verkavelingen met of zonder aanleg van nieuwe wegen. 122 2.3.5.4 Inhoud van een verkavelingsvergunning. 122 2.3.6 De regularisatievergunning en de regulariserende melding. 124 2.3.6.1 Regularisatievergunning. 124 2.3.6.2 Regulariserende meldingen. 125 2.4 Besluit. 126 3 De beoordeling van een vergunningsaanvraag. 128 3.1 Beoordelingsgronden. 128 3.1.1 Verplichte weigeringsgronden. 130 3.1.1.1 De legaliteitstoets: de bestaanbaarheid met het regelgevend kader. 131 3.1.1.2 De opportuniteitstoets: de verenigbaarheid met de goede ruimtelijke ordening. 132 3.1.1.3 De twee componenten in een vergunning. 132 3.1.1.4 Communicerende vaten. 137 3.1.1.5 Het wegvallen van een determinerend weigerings- of vergunningsmotief. 137 3.1.2 Facultatieve weigeringsgronden. 139 3.1.3 Sectorale toetsen. 139 3.2 Afwijkingsgronden. 140 3.2.1 Afwijkingsmogelijkheden. 141 3.2.2 Basisrechten voor zonevreemde constructies. 142 3.2.2.1 Toepassingsgebied, draagwijdte en algemene bepalingen. 142 3.2.2.2 Toegelaten zonevreemde handelingen. 148 3.2.3 Samenvatting. 149 4 De procedure. 149 4.1 Huidige procedure. 149 4.1.1 Vooroverleg: informeel of projectvergadering. 149 4.1.2 Eerste administratieve aanleg. 151 4.1.2.1 Aanvraag. 151 INHOUD 7
RO in vlaanderen.book Page 8 Wednesday, September 30, 2015 8:39 AM 4.1.2.2 Openbaar onderzoek. 151 4.1.2.3 Advies. 151 4.1.2.4 Beslissing in eerste aanleg. 151 4.1.2.5 Samenvatting. 152 4.1.3 Administratief beroep. 152 4.1.4 Jurisdictioneel beroep. 153 4.1.4.1 Beroep bij de Raad voor Vergunningsbetwistingen. 153 4.1.4.2 Cassatieberoep bij de Raad van State. 153 4.1.4.3 Samenvatting. 154 4.2 Naar een geïntegreerde omgevingsvergunning. 154 4.2.1 Regelgevend kader. 154 4.2.2 Principes. 155 4.2.3 Integratie. 156 4.2.4 Eenvoud in procedure. 157 4.2.5 Flexibiliteit in procedures. 158 4.2.6 Bevoegde overheid. 158 4.2.7 Beroepsmogelijkheden. 159 4.2.8 Termijnen. 159 4.2.9 Duur van de vergunning. 160 4.3 De procedure voor complexe projecten. 160 4.3.1 Regelgevend kader. 160 4.3.2 Doelstellingen. 161 4.3.3 Proceduredecreet. 162 4.3.4 Toegang tot het decreet. 163 4.3.5 Procedureverloop. 164 4.3.6 Rechtsgevolgen. 165 4.3.7 Rechtsbescherming. 166 5 Handhaving 167 1 Inleiding. 169 2 Regelgevend kader. 169 3 Handhavingsbeleid. 170 4 Actoren. 171 4.1 Rol van de Hoge Raad voor de Handhavingsuitvoering. 172 5 Handhavingsinstrumenten. 172 5.1 Preventieve, rechtsherstellende, curatieve en repressieve handhaving. 172 8 INHOUD
RO in vlaanderen.book Page 9 Wednesday, September 30, 2015 8:39 AM 5.2 Strafrechtelijke en administratieve handhaving. 173 5.2.1 Misdrijven. 174 5.2.2 Inbreuken. 174 5.3 Samenvatting. 175 5.4 Sanctionering. 175 5.5 Herstelmaatregelen. 176 5.5.1 Beroepsmogelijkheden. 176 5.6 Publieke of private handhaving. 177 5.6.1 Publieke handhaving. 177 5.6.2 Private handhaving. 178 5.6.2.1 Vordering buitencontractuele aansprakelijkheid. 178 5.6.2.2 Burenhinder. 179 5.6.2.3 Milieustakingsvordering. 179 5.6.2.4 Rechtstreekse dagvaarding. 180 5.6.2.5 Burgerlijke partijstelling. 180 6 Verjaring. 180 6.1 Strafvordering. 181 6.2 Herstelvordering. 181 6.2.1 Publieke herstelvordering. 182 6.2.2 Private herstelvordering. 183 6.3 Besluit aangaande de verjaring van de strafvordering en herstelvordering. 184 6.4 Bijkomende opmerkingen aangaande stakingsbevelen. 184 6.5 Algemeen besluit. 185 6 Inspraak 187 1 Inleiding. 189 2 Een openbaar onderzoek. 189 2.1 Wat is een openbaar onderzoek?. 189 2.2 Publieke bevraging. 189 2.3 Openbaarheid. 190 2.4 Aanleiding. 190 2.5 Al dan niet verplicht. 190 2.6 Bepaalde periode. 191 2.7 Doel. 191 2.8 Gevolgen. 191 2.9 Formaliteiten. 192 2.10 Praktische zaken. 192 2.10.1 Moet een advocaat geraadpleegd worden?. 192 INHOUD 9
RO in vlaanderen.book Page 10 Wednesday, September 30, 2015 8:39 AM 2.10.2 Heeft het zin om zich te verenigen in een actiecomité?. 193 2.10.3 Hoe moet een bezwaarschrift opgemaakt worden?. 193 2.10.4 Binnen welke termijn moet het bezwaar worden?. 194 2.10.5 Op welke wijze moet het bezwaarschrift ingediend worden?. 194 2.10.6 Wordt men verder geïnformeerd?. 194 7 Informatie met betrekking tot (het stedenbouwkundige statuut van) onroerend goed 195 1 Inleiding. 197 2 Openbaarheid van bestuur. 197 3 Informatie-instrumenten. 198 3.1 Het plannenregister. 198 3.2 Het vergunningenregister. 198 3.3 Het stedenbouwkundig uittreksel. 199 3.4 Het stedenbouwkundig attest. 199 4 Informatieverplichtingen. 200 4.1 Voor de notaris. 200 4.2 Voor iedereen. 201 4.3 Voor wie publiciteit voert. 201 8 Rechtsbescherming 203 1 Inleiding. 205 2 Administratieve beroepen. 205 3 Jurisdictionele beroepen. 206 3.1 Grondwettelijk Hof. 206 3.2 Raad voor Vergunningsbetwistingen. 206 3.3 Raad van State. 207 3.4 Burgerlijke (kortgeding)rechter. 208 3.5 Strafrechter. 208 Besluit. 209 Informatie. 211 1 Nuttige websites. 211 2 Beknopte bibliografie. 212 3 Gebruikte afkortingen. 214 10 INHOUD