ECONOMISCHE MONITOR EDE 2015 I In deze economische monitor vindt u cijfers over de werkgelegenheid en de arbeidsmarkt van de gemeente Ede. Van de arbeidsmarkt zijn gegevens opgenomen van de tweede helft van 2014, cijfers over werkloosheid, WW uitkeringen maar ook WWB uitkeringen en arbeidsongeschiktheid uitkeringen. De structuur van de werkgelegenheid komt aan bod evenals de ontwikkeling van de werkgelegenheid in voorgaande jaren in Ede. de grote Gelderse steden en in de regio FoodValley.Daarnaast wordt ingezoomd op de verwachte ontwikkeling van de economie. BELANGRIJKSTE UITKOMSTEN Economie In totaal zijn er 56.090 arbeidsplaatsen in de gemeente Ede in april 2014. De meeste werkgelegenheid is te vinden in de gezondheidszorg met 11.290 banen, de zakelijke dienstverlening met 7.810 banen en de detailhandel met 6100 banen. In Ede zijn in 2014 (56.090 banen) net iets minder arbeidsplaatsen dan in 2013 ( 56.380), dit is een afname van -0,5%, deze afname is minder dan landelijk (-1,1%). Deze afname in de werkgelegenheid in Ede is relatief gering, Door de crisis daalt de werkgelegenheid in veel gebieden al veel langer. Zo is de afname in werkgelegenheid voor de afgelopen 4 jaar voor Gelderland -1,8%, voor Arnhem 3,1% en voor Nijmegen -1,7%. In de afgelopen 4 jaar is de afname van de werkgelegenheid in Ede het grootst geweest bij de financiële dienstverlening, de bouw en het openbaar bestuur. Er was een groei in de zakelijke dienstverlening, de gezondheidszorg en de groothandel. De cijfers van de Provinciale Werkgelegenheids Enquête laten voor geheel Nederland een afname van de werkgelegenheid zien. Deze cijfers worden elk jaar verzameld rond april. Meer recente landelijke cijfers van het CBS laten een geringe toename zien van de werkgelegenheid in het vierde kwartaal van 2014. Arbeidsmarkt Het aantal WW uitkeringen is in 2014 hoog gebleven, eind december waren er 2480 lopende WW uitkeringen. De instroom en uitstroom in de WW lag rond de 800 in 2014. Het aantal Geregistreerde Niet Werkende Werkzoekenden 1 in de gemeente Ede bleef in 2014 op het hoge peil van 4000. Het aantal bijstandsuikeringen in Ede is in 2014 licht gestegen, van 1580 begin 2014 naar 1650 eind december 2014. De arbeidsmarkt van de gemeente Ede laat in 2014 een minder positief beeld zien. Zowel de WW uitkeringen, als de bijstandsuitkeringen en geregistreerde niet werkende werkzoekenden zijn op een hoog peil. Ede staat hierin niet alleen, in geheel Nederland, en de FoodValley is de werkloosheid hoog. Er is sprake van een ruime arbeidsmarkt in Ede en de FoodValley met veel werkloosheid en een gering vacature aanbod, het aandeel van de langdurig werkzoekenden is toegenomen. Er zijn ook positieve signalen: aan de forse stijging van de werkloosheid is een einde gekomen en het aantal vacatures stijgt landelijk al 6 kwartalen op rij, ook het aantal uitzenduren is in de afgelopen periode gestegen. Economie en Arbeidsmarkt Hoewel het aantal werkzoekenden hoog is in 2014, zijn er ook lichtpuntjes. In 2014 is er een einde gekomen aan de forse stijging van werkzoekenden; het (hoge) niveau van werkzoekenden is gestabiliseerd. Het aantal vacatures neemt al een aantal kwartalen op rij toe. Ook de economie is in de laatste kwartalen van 2014 gegroeid. Het CPB verwacht voor 2015 een economische groei van ruim 1% evenals de economische bureaus van de grote banken en de Nederlandse Bank. Deze verwachten dan ook een kleine toename van de werkgelegenheid en mogelijke geringe afname van de werkloosheid. 1 Dit zijn de werkzoekenden die geregisteerd zijn bij het UWV WERK bedrijf, hiervoor Niet Werkende Werkzoekenden genoemd. Strategie & Onderzoek, april 2015 1
Arbeidsmarkt WW Uitkeringen 3000 WW uitkeringen Ede 2012-2014 2500 2000 1500 500 0 Bron: UWV Werkbedrijf Het aantal WW uitkeringen is in 2014 hoog gebleven. Begin januari was dit aantal 2430, eind december 2480. In het eerste kwartaal was het aantal WW uitkeringen het hoogst met 2600 WW uitkeringen. begin 2012 feb-12 900 800 700 600 500 400 300 apr-12 jun-12 aug-12 okt-12 dec-12 feb-13 apr-13 jun-13 aug-13 okt-13 dec-13 feb-14 apr-14 jun-14 WW uitkeringen, Instroom Uitstroom Ede 2012-2014 aug-14 okt-14 dec-14 1e kw 12 2e kw 12 3e kw 12 4e kw 12 1e kw 13 2e kw 13 3e kw 13 4e kw 13 1e kw 14 2e kw 14 3e kw 14 4e kw 14 Instroom Uitstroom Bron: UWV Werkbedrijf De instroom per kwartaal was hoog met 900 uitkeringen in het eerste kwartaal van 2014, deze daalde in de loop van 2014. Eind december was de instroom ongeveer gelijk aan de uitstroom in de WW. Strategie & Onderzoek, april 2015 2
Arbeidsmarkt Bijstand 1700 Bijstandsuitkeringen 2012-2014 Gemeente Ede 1600 1500 1400 1300 1200 1100 begin 11 mrt-11 jun-11 sep-11 dec-11 mrt-12 jun-12 sep-12 dec-12 mrt-13 jun-13 sep-13 dec-13 mrt-14 jun-14 sep-14 dec-14 Bron: gemeente Ede Het aantal bijstandsuitkeringen is in 2014 op een hoog niveau. Begin 2014 waren er 1580 bijstandsuitkeringen, in de eerste helft van 2014 liep dit op tot 1670 in juni 2014 om te dalen naar 1650 in december 2014. WWB uitkeringen naar leeftijd Ede 2012-2014 nov-14 sep-14 jul-14 mei-14 mrt-14 jan-14 nov-13 sep-13 jul-13 mei-13 mrt-13 jan-13 nov-12 sep-12 jul-12 mei-12 mrt-12 jan-12-400 100 600 1100 1600 < 27 jaar > 27 jaar Bron: gemeente Ede Het aantal bijstandsuitkeringen voor jongeren (<27 jaar) nam in de eerste helft van 2014 toe, van 130 begin 2014 naar 170 eind juni 2014 om daarna weer te dalen naar 120 uitkeringen voor jongeren. Begin 2015. Strategie & Onderzoek, april 2015 3
Arbeidsmarkt Geregistreerde Niet Werkende Werkzoekenden 4500 Geregistreerde Werkzoekenden Ede 2012-2014 4000 3500 3000 2500 2000 1500 500 0 begin 12 02-12 Bron: UWV WERK bedrijf 04-12 06-12 08-12 10-12 11-13 02-13 04-13 06-13 08-13 10-13 12-13 02-14 04-14 06-14 Het aantal Geregistreerde Niet werkende Werkzoekenden is in de gemeente Ede in 2014 op hetzelfde hoge aantal gebleven. Begin 2014 waren er 3860 geregistreerde werkzoekenden, eind december 4010. Duur werkloosheid 2013 2014 08-14 10-14 12-14 30,0% 25,0% 20,0% 15,0% 10,0% 5,0% 0,0% 0-3 mnd 3-6 mnd 6mnd - 12 mnd 12mnd - 24 mnd 24 mnd - 36mnd >= 3 jaar Ede 2013 Ede 2014 Nederland 14 Bron: UWV WERK bedrijf Meer geregistreerde werkzoekenden zijn langer werkzoekend. In december 2013 was 43% van de geregistreerde werkzoekenden in Ede langer dan 1 jaar werkzoekend, in 2014 is dit 58%. Ook in geheel Nederland is het aandeel van de langdurig werkzoekenden hoog. In Ede is in dec. 2014 20 procent van de werkzoekenden langer dan 3 jaar werkzoekend, in Nederland is dit aandeel 21 procent. Strategie & Onderzoek, april 2015 4
Opleidingsniveau geregistreerde Niet Werkende Werkzoekenden dec 2013 2014 2500 2000 1500 500 0 Geen start kw alificatie HAVO/VWO MBO HBO WO 2013 2014 Bron: UWV WERK bedrijf Ongeveer de helft van de geregistreerde Niet Werkende Werkzoekenden heeft geen startkwalificatie 2. Eind december 2013 was dit 52 procent, eind december 2014 was dit 50 procent. Het aandeel geregistreerde werkzoekenden met een hogere opleiding nam iets toe, dit was met name het geval bij werkzoekenden met een MBO of HBO opleiding. Ontwikkeling arbeidsmarkt 2014 In 2014 is de arbeidsmarkt zeer ruim, het aantal werkzoekenden is hoog en het aandeel van de langdurig werkzoekenden is toegenomen. Er zijn ook lichtpuntjes voor de arbeidsmarkt: er is een einde gekomen aan de voortdurende stijging van de werkloosheid; het aantal uitzenduren groeit landelijk al meerdere kwartalen en ook het aantal vacatures stijgt al zes kwartalen. 2 Geen startkwalificatie: alleen basisonderwijs, VMBO, MBO1 en MBO algemeen Strategie & Onderzoek, april 2015 5
ECONOMIE Werkgelegenheid Ede en Gelderse steden In 2014 zijn er in totaal 56.090 banen in de gemeente Ede. In de gezondheidszorg zijn de meeste banen: gevolgd door de zakelijke dienstverlening en de detailhandel en de industrie. Food is een belangrijke sector voor de gemeente Ede. Naast 800 bedrijven in de primaire sector en Naast 800 bedrijven in de primaire food: landbouw en veeteelt zijn er ook 400 bedrijven in de toelevering, verwerking, diensten en groothandel. Overige dienstverlening Gezondheidszorg Onderwijs Openbaar bestuur Zakelijke dienstverlening Financiële instellingen Horeca Vervoer, opslag en comm Detailhandel/autohandel Groothandel Bouwnijverheid Industrie/nutsbedrwinning Landbouw Structuur werkgelegenheid Gemeente Ede 2014 200 2200 4200 6200 8200 10200 Ontwikkeling arbeidsplaatsen gemeente Ede 2005-2014 57000 56000 55000 54000 53000 52000 5 50000 49000 48000 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 Er is een geringe afname in de werkgelegenheid tov 2013, het aantal banen is afgenomen met - 0,5 %, van 56.380 banen in 2013 naar 56.090 in 2014. Landelijk was deze afname meer met -1,1%. Van 2005 tot 2007 groeide het aantal arbeidsplaatsen fors van 51.000 naar 55.000, vanaf 2008 is er een geringe toename geweest, van 55.650 in 2008 naar 56.090 in 2014. Strategie & Onderzoek, april 2015 6
Ontwikkeling werkgelegenheid, Gemeente Ede 2013-2014 2009-2014 Overige dienstverlening Gezondheidszorg Onderwijs Openbaar bestuur Zakelijke dienstverlening Financiële instellingen Horeca Vervoer, opslag en communicatie Detailhandel/autohandel Groothandel Bouwnijverheid Industrie/Delfstoffenwinning Landbouw/Visserij -800-600 -400-200 0 200 400 600 800 2013-2014 2009-2014 Van 2013 naar 2014 was er een verlies van 290 arbeidsplaatsen in de gemeente Ede, dit is -0,5%. In de landbouw, het openbaar bestuur, vervoer, opslag en communicatie en de bouw was er een verlies van 100 of meer arbeidsplaatsen. In de groothandel, de detailhandel en de gezondheidszorg kwamen er meer dan 70 banen bij. Voor geheel Nederland was er een verlies van banen in de bouw (-3,5%), de landbouw )- 2,6%) en de zakelijke diensten. De zakelijke dienstverlening was de sector met de grootste groei in Ede in de afgelopen 5 jaar, in totaal zijn er 860 banen bijgekomen en in de gezondheidszorg nam het aantal banen fors toe van 2009 tot 2014: 780. Ook in de groothandel was er een forse toename van 640. Bij de bouw, bij het openbaar bestuur en de financiële instellingen was er een grote afname van de werkgelegenheid in de afgelopen 5 jaar. Strategie & Onderzoek, april 2015 7
2,5% 2,0% 1,5% 1,0% 0,5% 0,0% -0,5% -1,0% Ede Ontwikkeling Werkgelegenheid 2010-2014 Gelderland, G4, Gelderse gemeenten FoodValley Apeldoorn Arnhem Nijmgen Gelderland FoodValley Gelders Barneveld Ede Nijkerk Scherpenzeel Wageningen In de afgelopen 4 jaar is de werkgelegenheid in de meeste gebieden gedaald. Van 2010 tot 2014 nam de werkgelegenheid in Gelderland af van 986.500 arbeidsplaatsen in 2010 naar 969.000 in 2014, Ook in de andere grote Gelderse steden was er een afname. In Ede en de andere Gelderse gemeenten van de Regio FoodValley is er nog een toename van de arbeidsplaatsen van 2010 tot 2014. Voor Nijkerk is die toename het minst, voor Scherpenzeel procentueel het meest. Ontwikkeling werkgelegenheid Nederland In Nederland wordt de werkgelegenheid door 2 organisaties geregistreerd. Het Lisa bestand is het werkgelegenheidsbestand van meerdere (veelal provinciale) registerhouders. De data, worden een keer per jaar verzameld, en geven een goed en gedetailleerd beeld van de werkgelegenheid op regionaal niveau. Het CBS verzamelt ook werkgelegenheids data, dit doen zij elk kwartaal m.b.v. een grote landelijke steekproef onder ondernemers en koppeling met (loon) administraties. Deze data geven een goed en actueel beeld van de werkgelegenheid op landelijk niveau maar de steekproef is te klein om per kwartaal een goed beeld te geven op regionaal niveau. In april 2014 werden door de registerhouders van het Lisa werkgelegenheidsbestand door heel Nederland werkgelegenheidsdata verzameld. In totaal werd er een afname van het aantal banen met -1,1% geconstateerd t.o.v. de peiling in april 2013 voor geheel Nederland. De landelijke data van het CBS geven een iets gunstiger beeld van de werkgelegenheid, waarbij sprake is van een lichte toename van de werkgelegenheid, in het derde en vierde kwartaal van 2014. Verwachting ontwikkeling economie en arbeidsmarkt in 2015 De economie groeide in 2014 weer, de omvang van de Nederlandse economie was in het vierde kwartaal van 2014 1% meer dan in het vierde kwartaal in 2013. Voor 2015 wordt een hogere economische groei verwacht door de economische bureaus van de grote banken en de Nederlandse Bank, waardoor een (weliswaar geringe) toename van de werkgelegenheid kan ontstaan. Ook volgens het CPB zet het economische herstel door. In de nieuwste ramingen gaat zij uit van een groei van de economie in 2015 en 2016 met ruim 1%. Voor 2015 wordt een zeer geringe afname verwacht van de werkloosheid. Strategie & Onderzoek, april 2015 8
Ontwikkeling werkgelegenheid Gemeente Ede 2005-2014 Ede 2005 2009 2010 2011 2012 2013 2014 Landbouw/Visserij 2330 2000 2050 2070 2060 2070 1950 Industrie 5290 5860 5840 5920 5930 5820 5770 Nutsbedrijven 180 250 330 320 300 300 320 Bouwnijverheid 3310 4000 3890 3960 3800 3490 3360 Groothandel 3410 3590 3550 3660 4080 4110 4230 Detailhandel/autohandel 5730 6170 6170 6300 6310 6100 6180 Vervoer, opslag en communicatie 2710 3560 3670 4080 3780 3780 3670 Horeca 1940 2110 2200 2190 2200 2160 2170 Financiële instellingen 2780 2320 2180 1630 1310 1590 1630 Zakelijke dienstverlening 5590 6970 7050 7170 7480 7850 7830 Openbaar bestuur 3030 2090 1700 1530 1520 1690 1580 Onderwijs 3440 3820 3720 3720 3750 3810 3760 Gezondheidszorg 9510 10510 10990 11050 11100 11220 11290 Overige dienstverlening 1980 2220 2260 2410 2400 2400 2360 Alle sectoren 51220 55480 55610 56020 56030 56380 56090 Verantwoording In deze monitor worden relevante cijfers over economie en arbeidsmarkt per kwartaal weergegeven om ontwikkelingen op deze terreinen te signaleren en te volgen. Er zijn veel indicatoren voor economie en arbeidsmarkt, niet allen zijn geschikt om opgenomen te worden. In deze monitor zijn die indicatoren opgenomen die relevant zijn voor het thema, van belang voor de economie van Ede, valide en voldoende actueel zijn. Voor de onderwerpen zijn de volgende indicatoren gebruikt: Indicator Schaal Bron Economie Aantal Arbeidsplaatsen Gemeente Ede PWE, Gelderland Arbeidsmarkt WW uitkeringen per kwartaal, Gemeente Ede UWV Werkbedrijf deeltijd WW uitkeringen Instroom en uitstroom WW Gemeente Ede UWV Werkbedrijf uitkeringen Bijstands uitkeringen Gemeente Ede WI Geregistreerde Werkzoekenden Gemeente Ede UWV Werkbedrijf Gebruikte gebiedsindelingen: Regio FoodValley bestaat uit de gemeenten Barneveld, Ede, Nijkerk, Renswoude, Rhenen, Scherpenzeel, Veenendaal en Wageningen. De Arbeidsmarktregio FoodValley bestond in 2014 uit Barneveld, Ede, Renswoude, Rhenen, Scherpenzeel, Veenendaal en Wageningen. Het Gelderse deel van de regio FoodValley bestaat uit de gemeenten Barneveld, Ede, Nijkerk, Scherpenzeel en Wageningen. Bronnen: PWE 2014: Provinciale Werkgelegenheidsenquete. Lisa: Banenverlies in 2014, Persbericht 19-2-2015. UWV: Duiding arbeidsmarkt ontwikkelingen Q1/2015. CBS: Werkgelegenheid trekt aan, Webmagazine 13-2-2015. CPB: Gestaag herstel zet door, Persbericht 05-03-2015. Tabellen WW en NWW: UWV Samenstelling: Gemeente Ede: Karin Vermeij,. Strategie & Onderzoek, april 2015 9