Veilig werken met VORKHEFTRUCKS - 1. Vorkheftrucks en ongevalsrisico - 2. Veilig en gezond werken met vorkheftrucks - 3. CHECKLIST - 4. Hoe kun je zaken aanpakken die niet in orde zijn? - 5. Actie naar SZW en VNO - 6. Relevante wetgeving; controle door de Arbeidsinspectie - 7. Adressen en telefoonnummers, websites, e-mail. Ter illustratie: (blz. 12) Delen uit het artikel van Jos van Beek in FNV magazine 7 september 2000 'Moordwapen op wieltjes, alweer vier doden met vorkheftruck.' Bijlage: (blz. 13) Pas op met gevaarlijk werk, pas ook op met het weigeren ervan.
1. Vorkheftrucks en ongevalsrisico Er gebeuren in Nederland te veel ongevallen met vorkheftrucks. Een volledig beeld is er niet te geven, maar een schatting van het aantal ongevallen met heftrucks via de gegevens van de Arbeidsinspectie is alarmerend genoeg: Nederland Doden Zwaargewonden Met letsel Met verzuim en schade 1998 6 185 Geschat: 1000 Geschat: 4000 1999 4 260 2000 4 (t/m mei) nog niet bekend Naar schatting van de Arbeidsinspectie is jaarlijks één op de vijftien heftrucks bij een ongeval betrokken. Hoewel er in Nederland een meldingsplicht is voor ongevallen met ernstig of blijvend letsel, is er in de praktijk sprake van een forse ondermelding. Werkgevers zijn bang voor de gevolgen van ongevalsonderzoek door de Arbeidsinspectie. De meldingen van ernstige ongevallen met vorkheftrucks zijn slechts het topje van de ijsberg. De tien meest voorkomende oorzaken van ongevallen en letsel zijn: - aangereden of overreden worden; - getroffen worden door een vallende lading; - ledematen of personen die bekneld worden; - van de vorkheftruck, de lepels of het laadperron vallen; - botsen met de vorkheftruck of tegen objecten aanrijden; - een kantelende vorkheftruck; - storingen en technische mankementen door slecht onderhoud; - een falende handrembediening; - op de heftruck springen of er vanaf springen; - letsel bij het monteren van lepels of andere hulp- en voorzetmiddelen Oorzaken ongevallen 1998 aantal percentage 1. Problemen met last/belading 26 14,4 2. Onjuist/oneigenlijk gebruik 73 39,5 3. Onveilige organisatie/werkomgeving 58 31,1 4. Overige oorzaken 28 15,1 Er zijn zo'n 60.000 vorkheftrucks in Nederland, waarvan 30 à 40% een deel van de dag gebruikt wordt. Naar schatting zijn er net zoveel werknemers die voor een groot gedeelte van de dag regelmatig of incidenteel als vorkheftruckbestuurder werken. Industrie, handel en vervoer zijn de sectoren waar de meeste vorkheftrucks operationeel zijn en de meeste ongevallen voorkomen. Wanneer alle werknemers meegerekend worden die in de omgeving van vorkheftrucks werkzaamheden uitvoeren, zijn er honderdderdduizenden die dagelijks blootstaan aan de gevaren
2. Veilig en gezond werken met vorkheftrucks De volgende tien aandachtsgebieden bepalen samen het veiligheidsniveau van het werken met vorkheftrucks. Hieronder komen bovendien enkele gezondheidsrisico's kort aan bod. 1. De veiligheidseisen aan de vorkheftruck Elke werkgever is verplicht zijn werknemers met veilige arbeidsmiddelen te laten werken. Een heftruckleverancier mag geen vorkheftruck afleveren die niet voldoet aan de in Europa gestelde veiligheidseisen. De leverancier is aansprakelijk voor de sterkte en de kantelveiligheid van de vorkheftruck, voor de veiligheidsvoorzieningen en voor de veiligheidsinformatie. Bij de vorkheftruck moeten altijd een instructieboekje en technische specificaties meegeleverd worden. Enkele veiligheidsvoorzieningen zijn: handrem, claxon, veiligheidskooi tegen vallende voorwerpen en stroomverbreker/dodemansknop bij electrische vorkheftrucks. Veiligheidsinformatie is: lastaanduiding van de toelaatbare werklast en pictogrammen die het verbod om op de lepels of onder de geheven last te gaan staan uitbeelden. De werkgever is en blijft verantwoordelijk voor het beschikbaar stellen van vorkheftrucks die aan de veiligheidseisen voldoen. 2. De goede staat van het apparaat De vorkheftruck en de bijbehorende hulpmiddelen zoals vatenklem, pallets e.d. moeten altijd in goede staat zijn. Alleen dan kan er veilig mee gewerkt worden. Dit vereist regelmatige controle, tijdig onderhoud en direct herstel van zaken die kapot zijn. In de Arbowet staat dat 'regelmatig onderhoud' en 'goede staat' van arbeidsmiddelen verplicht zijn. In de praktijk gaat hier nog veel fout. Keuring van vorkheftrucks gebeurt slecht of helemaal niet. Het keuringsrapport verdwijnt vaak in de la van de baas, met het excuus 'dat komt later wel'. FNVBondgenoten is voorstander van een verplichte jaarlijkse keuring, net zoals de APK voor auto's. 3. De vakbekwaamheid van de vorkheftruckchauffeur Een vorkheftruck is een moordwapen in het bedrijf, net als een auto op de weg of een scooter op het fietspad. Beslissend is vooral hoe werknemers er mee omgaan. Volgens de Arbowet moet de bestuurder 'specifiek deskundig' zijn om met een vorkheftruck te mogen werken. De werkgever bepaalt wat dat precies inhoudt, aldus de toelichting op de wet. FNV Bondgenoten vindt dat zeer onvoldoende en pleit daarom voor een verplichte opleiding die onafhankelijk getoetst wordt. Elke vorkheftruckchauffeur moet inzicht hebben in de gevaren, hij moet zich bewust zijn van de risico's en hij moet kunnen handelen volgens de veiligheidsregels. Roekeloos rijden en macho-gedrag met een vorkheftruck zijn uit den boze. (Zie ook: het vorkheftruck-rijbewijs). 4. Een veilige werkomgeving Denk hierbij aan zaken als: zoveel mogelijk vorkheftruckverkeer en werknemers te voet scheiden; vloer vrijhouden van obstakels en oneffenheden; voldoende ruimte in magazijnen om te manoeuvreren; informatie over maximale laadgewicht op stellingen; aanrijdbeveiligingen; belijning voor loop- en rijgebied aanbrengen op de werkvloer; plaatsen met weinig zicht afscheremn (bv. deuren waardoor werknemers direct de werkzone van vorkheftrucks binnenstappen) et cetera.
Voor laadstations van tractiebatterijen (explosiegevaar!) gelden specifieke eisen (rookverbod, goede ventilatie, explosievrij electra, persoonlijke beschermingsmiddelen als bril, handschoenen en schort in verband met bijvullen van accuzuur). 5. Een goede werkorganisatie en toezicht Het is belangrijk dat er goede afspraken zijn over het werken met de vorkheftruck. Wanneer er zich voetgangers in de werkzone bevinden, is een bedrijfsverkeersreglement verplicht. Leidinggevenden moeten toezicht houden op deze afspraken en ook op zaken als werken zonder hoge werkdruk, inachtneming van veiligheidsvoorschriften, werktijden, voldoende pauzes, communicatie bij laden/lossen, voorkomen van oneigenlijk gebruik, enzovoort. 6. Persoonlijke beschermingsmiddelen De volgende persoonlijke beschermingsmiddelen zijn verplicht: - veiligheidsschoenen, niet alleen voor de vorkheftruckchauffeur maar ook voor de werknemers die in gebieden komen waar vorkheftrucks rijden; - passende kleding: isolerend bij kou, tocht en vocht; warmtewerend in een extreem warme omgeving; - veiligheidsgordel (verplicht bij nieuwe vorkheftrucks; voorkomt bij kanteling dat bestuurders impulsief van de vorkheftruck af springen en onder de vorkheftruck of kooiconstructie terecht komen); - eventueel aanvullende persoonlijke beschermingsmiddelen, zoals handschoenen, gehoorbescherming e.d. 7. 16 en 17-jarige vorkheftruckchauffeurs Een 16 of 17-jarige mag slechts onder deskundig toezicht een vorkheftruck besturen. Wanneer een 16 of 17-jarige geen deugdelijke opleiding tot heftruckbestuurder heeft gehad, is het sterk af te raden om hem op de vorkheftruck te laten rijden. Continu toezicht is dan vereist en dat is meestal niet haalbaar. In principe mogen alleen werknemers van 18 jaar of ouder een vorkheftruck besturen. 8. Gezondheidsaspecten Uit onderzoek is gebleken dat een continue en langdurige blootstelling aan schokken en trillingen op het lichaam tot gezondheidsschade kan leiden. Van belang is daarom dat de vloer en de bestuurdersstoel in goede staat zijn en dat werknemers niet te lang achter elkaar op de vorkheftruck werken. Vorkheftrucks worden door dieselmotoren aangedreven en stoten kankerverwekkende stoffen uit. Daarom mogen ze niet meer in bedrijfspanden gebruikt worden. Waar dit nog wel het geval is, moet de werkgever in een plan kunnen aangeven wanneer hij deze gaat vervangen (op zo kort mogelijke termijn) en eventueel welke tijdelijke maatregelen hij neemt (roetvangers met wasinstallatie). De electrisch aangedreven vorkheftruck is het beste alternatief. De vorkheftruck op gasinstallatie levert ook een uitstoot aan gevaarlijke stoffen op. Pas op voor het 'even' alleen en met de hand tillen of dragen van zware of onhandelbare ladingen. Te zware lichamelijke belasting en onergonomische werkhoudingen kunnen leiden tot acute klachten of slijtage aan rug, nek, schouders en ledemate
9. Tijdelijke krachten, werken bij derden Wanneer werknemers minder goed op de hoogte zijn van de werkomgeving of de gebruikelijke werkmethoden, lopen ze extra risico. Dit geldt speciaal voor tijdelijke krachten binnen het bedrijf of voor vaste krachten die op locatie werken. 10. Organisatie van veiligheid, gezondheid en welzijn Veilig en gezond werken moet een uitgangspunt op de werkvloer zijn. Zaken die men vanaf de werkvloer kan regelen, zijn: werkoverleg over arbeidsomstandigheden; inspecties (laten) doen; afspraken maken en gebreken herstellen; bedrijfsverkeersregels opstellen, bespreken en kijken of er naar 'gewerkt' wordt; tijdig leveranciers en deskundigen (bijv. die van de arbodienst) inschakelen; investeren in verbeteringen, enzovoort. Dit hoort een samenspel te zijn tussen chef en medewerkers op de afdeling. Werkgever en Ondernemingsraad horen er op toe te zien dat dit (goed!) gebeurt. 3. Checklist veilig werken met vorkheftrucks Deze checklist biedt de mogelijkheid om de hoofdlijnen van het veilig werken met vorkheftrucks te toetsen, mogelijke problemen te signaleren en deze bespreekbaar te maken. Er wordt niet uitputtend ingegaan op alle technische vereisten rond het werken met vorkheftrucks. Daarvoor is de regelgeving te complex, dat vereist maatwerk voor de situatie in de bedrijven. Als je een vraag niet kunt beantwoorden, is het zaak om binnen het bedrijf of daarbuiten naar aanvullende informatie op zoek te gaan. Is de vorkheftruck in goede staat? Wordt de vorkheftruck jaarlijks gekeurd en onderhouden? Worden onderhoud en keuring door een deskundige (erkend bedrijf) uitgevoerd? Is de vorkheftruck vrij van schade, slijtage en mankementen? Is de vorkheftruck voorzien van alle verplichte veiligheidsvoorzieningen? Is er een CE-markering/verklaring van overeenstemming (vanaf 1-1- 96)? Is er een gebruikershandleiding beschikbaar? Wordt een onderhouds- en storingsregister bijgehouden? Worden mankementen snel verholpen? Zijn hulpmiddelen (voorzetmiddelen) in goede staat? Is de vorkheftruckbestuurder vakbekwaam? (zie ook informatie in het vorkheftruck-rijbewijs ) Beschikt de bestuurder over een deskundigheidsbewijs (certificaat)? Is de kwaliteit van de opleiding en het examen goed (theorie + praktijk; onafhankelijke toetsing)? Is de bestuurder in de praktijk capabel gebleken? (is op de hoogte van de gevaren; past veilige werkmethoden toe; is vaardig in de bediening/besturing; werkt rustig, geconcentreerd) Is de bestuurder bestand tegen verboden handelingen (werknemer op lepels of vorkheftruck meenemen)? Is er schriftelijk instructiemateriaal op de werkplek? Ja Nee
Controleert de vorkheftruck-bestuurder dagelijks zelf de vorkheftruck? Zijn de werkomgeving en -organisatie in orde? Is de werkruimte adequaat ingericht (vlakke, obstakelvrije vloer, voldoende manoeuvreerruimte, aanrijdbeveiliging, borging van stellingen, e.d.)? Is er rekening gehouden met bijzondere omstandigheden (buitengewone lading, hellingen, e.d.)? Is de werkzone voor vorkheftrucks en die voor werknemers te voet zoveel mogelijk gescheiden? Zijn op knelpunten voorzieningen getroffen? Is er een bedrijfs/verkeersreglement opgesteld in verband met aanrijd- en knelgevaar van werknemers te voet? Voldoet het accu-laadstation aan de veiligheidseisen? Is de personeelsbezetting op peil; is het werk zo gepland dat er normaal gesproken niet 'gejakkerd' hoeft te worden met vorkheftrucks? Is verstrekking van persoonlijke beschermingsmiddelen in orde? Dragen alle werknemers die op of om de vorkheftruck heen werken, veiligheidsschoenen? Hebben werknemers de beschikking over werkkleding tegen vuil werk, koude, natte, of juist warme omstandigheden? Worden eventuele aanvullende persoonlijke beschermingsmiddelen (gehoorbescherming, handschoenen, e.d.) verstrekt en gebruikt? Is er zorg voor veilige en gezonde arbeidsomstandigheden? Is er een adekwate risico-inventarisatie en -evaluatie (RI&E) inclusief Plan van Aanpak over de werkplek/de logistieke werkzaamheden opgesteld? Wordt er regelmatig werkoverleg gevoerd waarin veiligheid aan de orde kan komen? Controleert de leiding (chef, arbo-coördinator, e.d.) regelmatig of afspraken over veilige werkplekinrichting, verkeersregels en veilige werkmethoden worden nagekomen? Worden werknemers die (ondanks juiste instructies en afspraken) onveilig werken, door de chef aangesproken? Wordt op 16- en 17-jarige heftruckbestuurders '1 op 1' toezicht gehouden? Wordt extra aandacht besteed aan veiligheid als gevolg van het feit dat met tijdelijke krachten (zoals uitzendkrachten) wordt gewerkt? Wordt gezondheidsschade als gevolg van schokken/trillingen, lichamelijke belasting en blootstelling aan dieseluitstoot of benzinedampen voorkomen? Ongevallen met vorkheftrucks Is de bedrijfshulpverlening adequaat verlopen? Is het slachtoffer na het ongeval goed begeleid (sociaal-medisch, juridisch)? Is er een goed en eerlijk ongevalsrapport door (de arbodienst van) het bedrijf opgemaakt? Wordt door het bedrijf bij een (bijna-)ongeval naar alle oorzaken gekeken? Worden na (bijna-)ongevallen de juiste preventieve maatregelen getroffen? Worden ongevallen met ernstig of mogelijk blijvend letsel aan de Arbeidsinspectie gemeld? Wordt de vorkheftruck na een ongeval geïnspecteerd op mankementen en zonodig hersteld?
4. Hoe kun je zaken aanpakken die niet in orde zijn? Is het werken met vorkheftrucks, reachtrucks of andere typen heftrucks in je bedrijf niet in orde? Er zijn verschillende manieren om -in het belang van je eigen veiligheid en die van je collega's- de zaken aan te kaarten. Een paar suggesties: - Gebruik de informatie uit de folder 'veilig werken met vorkheftrucks' om de gang van zaken op de werkvloer te inventariseren. Vooral de checklist is nuttig. - Breng de gevaren en tekortkomingen onder de aandacht van je collega's en je chef. Het werkoverleg of de (koffie)pauze zijn hiervoor goede momenten. Onderbouw je opmerkingen eventueel met voorbeelden van bijna-ongevallen of opgelopen schades die een voorbode zijn voor echte ongevallen. - Leg de verantwoordelijkheid niet simpelweg neer bij de individuele werknemer. Met de opmerking 'Piet moet gewoon niet stom doen en beter opletten met die heftruck' schiet niemand wat op. Een mens is (gelukkig!) geen machine en kan fouten maken. Belangrijk voor veilig werken is een goede opleiding, een goed ingerichte werkruimte, verkeersregels en toezicht op veilig werken door de chef. Kortom: het gaat om een goede organisatie van het werk waarin de zorg voor veiligheid een vaste plaats heeft. Doe constructieve voorstellen ter verbetering. Kies voor concrete, haalbare doelen en neem genoegen met stapsgewijze veranderingen in plaats van alles tegelijk te willen verbeteren. - Vraag of er een risico-inventarisatie en evaluatie (RI&E) is over veiligheid, gezondheid en welzijn. Kijk of daarin de problemen rond het werken met heftrucks goed zijn beschreven en of in het Plan van Aanpak, dat bij de RI&E hoort, ook op korte termijn goede verbeteringsacties zijn aangegeven. - Verbouwings- of uitbreidingsplannen zijn bij uitstek momenten om de werkplek zo in te richten dat (weer) voldaan wordt aan alle veiligheidsvoorschriften. Probeer daar dus tijdig invloed op uit te oefenen. - Schakel, indien mogelijk, de vertegenwoordiger in de Ondernemingsraad of Personeelsvertegenwoordiging in. Nog mooier is het als de OR of PVT een commissie heeft die zich met veiligheid, gezondheid en welzijn bezighoudt. De OR of PVT kan een actie overnemen als het anders te lastig is. - Verzamel zonodig aanvullende informatie over veilig werken met vorkheftrucks of leg de situatie in je bedrijf voor aan een veiligheidskundige van de Arbodienst, een opleidingscentrum voor vorkheftruckbestuurders, de bestuurder van de bond, de vgwm-telefoon, de Arbeidsinspectie, et cetera. Lukt het niet de situatie door actie te verbeteren, overweeg dan om een klacht in te dienen bij de Arbeidsinspectie. Dit kan anoniem. De Arbeidsinspectie is te allen tijde verplicht de naam van de klager geheim te houden. Ook de aanleiding tot het inspectiebezoek (een klacht) wordt meestal niet aan de werkgever meegedeeld. Als er - doordat zaken niet in orde zijn - situaties ontstaan waardoor het werk ernstig gevaar gaat opleveren, kan elke individuele werknemer het werk onderbreken met een beroep op artikel 29 van de Arbowet. Een voorbeeld: Het is zeer gevaarlijk en daarom verboden om als passagier mee te rijden op de (lepels van de) heftruck. Dit mag (MOET) geweigerd worden. Pas dus op met gevaarlijk werk, pas ook op met het weigeren ervan omdat het de werkgever tot arbeidsrechtelijke stappen kan brengen (ten onrechte, maar toch). Zie ook het uitgewerkte voorbeeld in de bijlage.
5. Actie naar werkgevers in VNO/NCW en ministerie SZW In 1999 en 2000 heeft FNV Bondgenoten overleg gevoerd met VNO-NCW en het ministerie van SZW om te komen tot voorstellen ter verhoging van het veilig werken met vorkheftrucks. Waar partijen het roerend eens waren over de noodzaak van maatregelen, zo oneens was men het over concreet te nemen stappen. Het VNO-NCW werpt een blokkade op tegen aanvullende wettelijke regelgeving en wil verbetering van de situatie laten afhangen van een voorlichtingscampagne aan werkgevers en arbodiensten. FNV Bondgenoten vindt dit ten enenmale onvoldoende. De bond zet in op: - jaarlijkse keuring en onderhoud van vorkheftrucks a la de APK voor motorvoertuigen op de openbare weg; - een verplicht en onafhankelijk getoetst deskundigheidsbewijs voor vorkheftruckbestuurders; - betere veiligheidszorg op de werkvloer door een specifieke inventarisatieplicht op mobiele arbeidsmiddelen; - meer onderzoek en gedegen toezicht door de Arbeidsinspectie; - verzamelen van suggesties ter verbetering bij de ervaringsdeskundigen (vorkheftrucksbestuurders en opleiders van bestuurders, leveranciers, etcetera.). Op de arbo-site van FNV Bondgenoten zijn het standpunt en de voorstellen van de bond na te lezen in de brief aan Staatssecretaris Hoogervorst: www.bondgenoten.fnv.nl/vgwm/
6 Enkele wettelijke bepalingen rond vorkheftrucks. Arbeidsomstandighedenwet Art 5: Risico-inventarisatie en -evaluatie (RI&E) Hier is de algemene inventarisatieplicht over veiligheids- gezondheids- en welzijnsrisico's vastgelegd. Een goede risico-inventarisatie en -evaluatie (RI&E) omvat een breed en diepgaand overzicht van risico's, een toetsing aan wettelijke en gezondheidskundige normen, een overzicht van arbeidsongevallen en een Plan van Aanpak ter verbetering. Een RI&E behoort uitdrukkelijk de in het bedrijf aanwezige arbeidsmiddelen te beoordelen en te toetsen aan de relevante wetgeving. Arbeidsomstandighedenbesluit hoofdstuk 7 (mobiele) arbeidsmiddelen Art 7.2. Arbo-besluit: CE-markering Een arbeidsmiddel voldoet vermoedelijk aan de eisen als het voorzien is van een CEkeurmerk, vergezeld gaat van een EG-verklaring van overeenstemming en volgens de gebruiksvoorschriften wordt gebruikt. Art 7.3 Arbo-besluit: Inventarisatie van de geschiktheid De arbeidsmiddel moet geschikt zijn voor de werkzaamheden en moet gebruikt worden voor de werkzaamheden waarvoor deze bedoeld is. Hier wordt nadrukkelijk verwezen naar de inventarisatieplicht van art. 5 Arbo-wet. (Denk aan het soort heftruck, hulp/voorzetmiddelen, e.d.). Art 7.4. Arbo-besluit: Deugdelijkheid en veiligheid Een arbeidsmiddel moet deugelijk zijn en veilig zijn uitgevoerd. Art 7.4a Arbo-besluit: Onderhoud en keuring De verplichting tot onderhoud en keuring ('een onderzoek of beproeving') op goed en veilig functioneren van arbeidsmiddelen, onder andere bij ingebruikname van nieuwe arbeidsmiddelen en na ongevallen met arbeidsmiddelen. Een keuring moet door een deskundige gebeuren. Keuringsrapporten moeten bewaard worden en aan de Arbeidsinspectie getoond kunnen worden. Art 7.5 Arbo-besluit: (De)montage, onderhoud, reparatie, reiniging De goede staat van arbeidsmiddelen moet te allen tijde en door toereikend onderhoud gewaarborgd worden. Onderhoud, reparatie en reiniging en (de)montage moet aan uitgeschakelde, spannings- of drukloos gemaakte arbeidsmiddelen plaatsvinden op een veilige wijze. Art 7.10 Alarmsignalen Alarmsignalen van een arbeidsmiddel moeten gemakkelijk en duidelijk waarneembaar zijn en als zodanig goed herkenbaar zijn.
Art 7.11a Voorlichting Een gebruikshandleiding moet begrijpelijk zijn voor de betrokken werknemers. Betrokken werknemers zijn zowel de vorkheftruck-chauffeurs als de werknemers die hier om heen hun werk verrichten. Artikel 7.17a en b : de uitrusting van mobiele arbeidsmiddelen Onder andere: rem, sleutel, claxon, kooiconstructie, veiligheidsgordel, dodemansknop op electrisch aangedreven vorkheftrucks. Artikel 7.17c: het gebruik van de vorkheftruck: Onder andere: Bestuurder van vorkheftruck moet specifiek deskundig zijn; Meerijden van werknemers alleen als daar een veilige plaats voor is ingericht; Rekening houden met maximale laadgewicht; Verkeersregels opstellen en organisatorische maatregelen treffen als er zich binnen de werkzone van de vorkheftruck werknemers (te voet) bevinden; Geen vorkheftrucks met verbrandingsmotor in onvoldoende geventileerde ruimten gebruiken; Vorkheftruck verlaten na uitzetten motor en handrem voor parkeren aantrekken. Voor nadere informatie over toepassing van de wettelijke bepalingen in de concrete werksituatie kun je je wenden tot: - de deskundige van de arbodienst (meestal de veiligheidskundige) - de arbeidsinspectie Controle door de Arbeidsinspectie. De Arbeidsinspectie heeft bij het constateren van overtredingen diverse bevoegdheden. Naast het waarschuwen en het maken van dwingende afspraken heeft de inspecteur de bevoegdheid tot stillegging van werk of het aan de ketting leggen van mobiele arbeidsmiddelen; het opleggen van boetes; eventueel het opmaken van proces-verbaal in geval van een misdrijf (dat laatste in het geval dat bij herhaling of willens en wetens een ernstige overtreding wordt begaan). De mate van ingrijpen is vooral afhankelijk van de ernst van de overtreding, anders gezegd de ernst van het gevaar op de werkplek.
7. Meer informatie Opleidings/examenburo's voor vorkheftruckchauffeurs. 0172-469777 EVL examenburo vervoer en logistiek, onafhankelijke toetsing, afspraken met 40 opleidingscentra in het hele land, leidt o.a. op tot certifikaat heftruckbestuurder. Genielaan 4, 2404 CH Alphen aan de Rijn, Tel, fax 469799, email info@evl.nl. 079-3467346 EVO (organisatie voor logistiek en transport); het EVO-onder deel LOGEX examineert opleidingen voor o.a. vorkheftruckbestuurders. Kadelaan 6, 2725 BL Zoetermeer, e-mail: evo@evo.nl. Keuringsburo's voor vorkheftrucks. 070-3010103 BMWT (fabrikanten en handelaren in onder andere magazijn inrichtingen en transportmiddelen), voorziet keurings- en onderhoudsbedrijven van het BMWT-keur. www.bwmt.nl Vlietweg 17, 2266 KA Leidschendam 030-6053344 VeBIT, Einsteinbaan 1, 3439 NJ Nieuwegein (Postadres: Postbus 2600, 3430 GA Nieuwegein) Arbeidsinspectie. 070-3334444 Centraal kantoor Arbeidsinspectie en min. van SZW 020-5812612 Regiokantoor Noordwest (Amsterdam) 030-2305600 Regiokantoor Midden (Utrecht) 010-4798300 Regiokantoor Zuidwest (Rotterdam) 0475-356666 Regiokantoor Zuid ( Roermond) 026-3557111 Regiokantoor Oost (Arnhem) 050-5225880 Regiokantoor Noord (Groningen) Elk regiokantoor heeft een inspecteur die gespecialiseerd is in (transport)veiligheid. FNV Bondgenoten: 030-2738777 Adviseurs veiligheid, gezondheid, welzijn en milieu van de adviesgroep van FNV Bondgenoten. 030-2738738 De VGWM-telefoon. Voor al uw vragen op het gebied van veiligheid, gezondheid en welzijn in het werk kunt u terecht van maandag t/m vrijdag van 9.00-13.00 uur. www.bondgenoten.fnv.nl/vgwm De website van FNV Bondgenoten over arbeidsomstandigheden en milieu. Met een keur aan informatie, checklists en links. E-mail: vgwmtel@bg.fnv.nl Voor reacties en suggesties naar FNV Bondgenoten toe.
Ter illustratie: Delen uit het artikel van Jos van Beek in FNV magazine 7 september 2000 'Moordwapen op wieltjes, alweer vier doden met vorkheftruck.' Breek hen de bek niet open, de vorkheftruckchauffeurs van Hays Logistics in Veghel. Neem 'Rambo'. Die scheurde met z'n vorkheftruck de bocht door. Lepels op acht meter hoogte, zware vracht, veel te hard. Begint dat ding te kantelen. "Springt ie er af, meet het truckje loopt harder dan hij. Komt ie met z'n kop tussen de heftruck en de wand. Lachen, dolle pret. En gelijk afkloppen. Gelukkig heeft ie er niks aan overgehouden." "Of neem nou ach hoe heet 'ie ook alweer. Reed achterop zo'n vorkheftruck mee. Verliste de chauffeur plotseling de macht over het stuur en belandt die jongen tussen muur en heftruck. Dood. Of die ander zit nu bij de Miro. Was een vrachtwagen aan het laden, maar de chauffeur dacht dat 'ie klaar was Rijdt z'n wagen van het dok af en kegelt zo die vorkheftruck naar beneden.." - een hand in duikvlucht verduidelijkt het beeld - "hup, rug gebroken. Tjééézus " (..) Moordwapens zijn het, vindt Wilhelmien, vorkheftruckchauffeur bij Hays. Allemaal, ook die kleine karretjes. Daar kun je ook iemand invalide mee rijden. "Bij m'n vorige werkgever reed zo'n truckje iemand over de voet. Verbrijzeld." Geouwehoer op de vloer leidt ook tot brokken. Zoals in het voorbijgaan de stekker uit de batterij trekken. Grapje! Zelf belandde ze zo tussen haar eigen heftruck en die van een collega. "Gelukkig reageerde die razendsnel." Ondanks jarenlange ervaring was ook vorkheftruckchauffeur Ad Balemans, FNVkaderlid bij Hays, ooit slachtoffer, toen een pallet vol wasverzachter naar beneden donderde, bovenop zijn truck. "Ik zat helemaal onder. Gelukkig was het geen chloor, dat hebben we hier ook. Dan was ik geheid dood geweest. Afkloppen." De stellngbouwer had het rek daar ietsje te laag gemaakt, niet gezien. "Een ongeluk zit in een klein hoekje. Even niet opletten en pats Even niet toeteren als je de bocht neemt en boem...even met de lepels op ooghoogte een stelling ronden en beng..." Ben je verdomd goed bewust van de gevaren, is Baelemans' motto. Voortdurend. "Een vorkheftruck is geen speelgoed." Ad Baelemans is fervent voorstander van certificeren. Zelf heeft hij twee diploma's: voor de gangbare vorkheftruck en de reach-truck, die kortere wendingen maakt. "Dan leer je de veiligheidseisen. Maar ook de technische kant van dat ding zodat je 'm zelf kunt controleren en in deugdelijke staat houden. Tuurlijk, een diploma haalt niet alle gevaren weg, maar reduceert ze wel."
Bijlage. Pas op met gevaarlijk werk, pas ook op met het weigeren ervan. Elke werknemer heeft het recht om bij direct dreigend gevaar het werk te onderbreken. Stel dat je chef zegt 'Ga even op de lepels staan, dan til ik je naar het schap daar op zes meter hoog in de magazijnstelling, dan kun je een paar dingen pakken'. Dit is een absoluut verboden opdracht, het is een levensgevaarlijke handeling en kun je (MOET JE) dus weigeren. In andere gevallen is 'direct dreigend gevaar' niet altijd zo duidelijk. Natuurlijk moet je niet te snel denken ha ik onderbreek het werk omdat dat niet veilig is. Maar er kan een goede reden zijn: je vreest voor je eigen veiligheid of voor dat van een ander. Als je het overweegt bedenk dan dat: - jij bepaalt of je iets 'levensgevaarlijk' vindt om te doen; - je het beste eerst je baas kunt vragen direct maatregelen te treffen om veilig te kunnen werken; - je er wel bij zegt dat je het werk niet zal doen als er geen veiligheidsmaatregelen worden getroffen. - als hij dat niet doet, je je baas duidelijk moet zeggen 'ik doe dit niet omdat ik dit te gevaarlijk vind' (omdat noem concreet dingen die ontbreken of niet in orde zijn) - je baas dan direct de Arbeidsinspectie moet inschakelen die een onafhankelijk oordeel zal vellen. Als de Arbeidsinspectie je gelijk geeft, zal de werkgever maatregelen moeten treffen voordat er verder gewerkt mag worden. Als de Arbeidsinspectie je bezwaren niet terecht vindt, zul je het werk moeten hervatten. Ook kan het zijn dat de Arbeidsinspectie niet direct ernstig gevaar constateert, maar toch ook opmerkingen heeft over zaken die niet in orde zijn. Ook in dat geval moet je het werk hervatten en maakt de inspecteur afspraken met de werkgever over de termijn waarop maatregelen moeten worden getroffen. In alle gevallen heeft de werkgever geen reden arbeidsrechtelijke consekwenties aan je optreden te verbinden. Met andere woorden ontslag (op staande voet) op grond van je beroep op werkonderbreking vanwege direct dreigend gevaar (art 29 Arbowet) kan niet aan de orde zijn. Toch gebeurt dit helaas wel eens. Om deze reden is het verstandig om de bovengeschetste stappen nadrukkelijk te volgen.