Gemeente Den Haag Retouradres: Postbus 12 600, 2500 DJ Den Haag Uw brief van Zie lijst Uw kenmerk Ons kenmerk DSB200036307 Doorkiesnummer (070) 353 6431 Aantal bijlagen Onderwerp bestuurlijke boete Datum 11 januari 2001 Met de bestuurlijke boete naar handhaven op (lokaal) niveau. Waar gaat het om De handhaving van wet- en regelgeving schiet op diverse beleidsterreinen tekort. Het tekort op de handhaving heeft niet op elk beleidsterrein dezelfde omvang, soms is het gering en soms is het groot. Dit laatste geldt naar onze mening zeker voor de overtredingen in de openbare ruimte. Veelal kleine en hinderlijke overtredingen die irritatie oproepen bij de andere gebruikers van de openbare ruimte. Het gaat om overtredingen van de Algemene Politieverordening voor 's-gravenhage 1982 (APV) met in bijzonder het aanbieden van huis- en grofvuil, hondenpoep, het kappen van bomen, vandalisme, graffiti en het parkeren van vrachtwagens, bussen en caravans. Tevens betreft het verkeersovertredingen als fietsen op trottoirs, fietsen zonder verlichting, fout parkeren en milieuovertredingen als geluidsovertredingen en afvalstoffen storten. De irritatie van gebruikers bij deze overtredingen komt onder meer naar buiten bij de stadsenquêtes. Jaarlijks worden de bewoners in de stadsenquête gevraagd naar aspecten die grote of kleine ergernissen geven. Uit de antwoorden blijkt dat vorengenoemde overtredingen op straat hoog scoren in de "overlast top tien". Het handhavingstekort geldt niet alleen voor Den Haag. Alle gemeenten groot en klein worden geconfronteerd met deze kleine en hinderlijke overtredingen. Bewoners verwachten dat de overheid tegen deze overtredingen optreedt. De overheid en dan in eerste instantie de lokale overheid wordt daarop aangesproken. Inlichtingen bij: F. van der Weg Postadres: Postbus 12 600, 2500 DJ Den Haag Telefoon 070-353 6431 Bezoekadres: Spui 70, Den Haag Telefax 070-3532782
DSB200036307 2 Bestaande (on)mogelijkheden De handhaving van wetgeving is in beginsel een exclusieve rijkstaak. De lokale overheid dient ook voor de handhaving van haar regelgeving te vertrouwen op de inzet van de politie en het Openbaar Ministerie. Capaciteitsgebrek en andere prioriteiten zorgen er echter voor dat de inzet van beide instanties bij de handhaving van wet- en regelgeving voor de kleine overtredingen ontoereikend is. In het rapport Handhaven op niveau concludeert de Commissie Michiels << Op veel beleidsterreinen is sprake van ofwel te geringe handhaving ofwel handhaving die op allerlei punten voor verbetering vatbaar is. >> Het kabinet voegt er in zijn reactie van 18 april 2000 op het rapport van de Commissie Michiels aan toe dat << politie en openbaar ministerie, als gevolg van capaciteitsgebrek en voorrang geven aan ernstiger delicten >>. De aanpak van de kleine overtredingen in de openbare ruimte komt zodoende grotendeels voor rekening van de lokale overheid. Letterlijk en figuurlijk. Een voorbeeld dicht bij huis. Jaarlijks schrijven de Haagse parkeercontroleurs en inspecteurs openbare ruimte vele bekeuringen uit. Zo ging het bij de parkeercontroleurs in 1999 om ruim 19.000 bekeuringen voor verkeersovertredingen (Mulder-bonnen). De strafrechtelijke inzet van deze handhavers betaalt de gemeente Den Haag uit eigen middelen, terwijl de boeteopbrengsten volledig naar het Rijk gaan. De mogelijkheden om het handhavingstekort voor deze overtredingen op te vangen en om de inspanningen te brengen op de gewenste omvang zijn op dit moment bij de gemeenten beperkt. Allereerst wegens het gebrek aan sanctiebevoegdheden, omdat het opleggen van sancties primair de taak en bevoegdheid van de strafrechtelijke autoriteiten is. Daarnaast vergt het op het noodzakelijk niveau brengen van de handhaving extra menskracht. De daarvoor noodzakelijke middelen ontbreken. Opvang van het handhavingstekort door uitbreiding van de gemeentelijke inzet gaat door het ontbreken van enige financiële dekking in zijn geheel ten koste van bestaande gemeentelijke handhavingsinspanningen en beleidsprioriteiten. De keuze voor de bestuurlijke boete Het is absoluut gewenst dat de door de overheid gestelde normen worden gehandhaafd. De overheid moet daartoe de handhaving zodanig vorm geven dat de pakkans groot is en lik op stuk toegepast kan worden. Ook bewoners zijn voorstanders van optreden. Uit de Stadsenquête 2000 blijkt dat de Hagenaars strenger optreden tegen kleine ergernissen toejuichen. Rond 90 procent van de Hagenaars is van mening dat er streng tot zeer streng opgetreden moet worden tegen het weggooien van afval op straat, door rood licht rijden en te hard rijden. Wij verwachten dat de inzet van politie en het Openbaar Ministerie bij lichte overtredingen niet zal toenemen. De oplossing van het handhavingstekort zal gezocht moeten worden bij meer mogelijkheden voor de lokale overheid. Daarbij kiezen wij voor een praktische aanpak.
DSB200036307 3 Een aanpak die is geënt op onze ervaringen met de overdracht van bevoegdheden bij de handhaving van het betaald parkeren (fiscaliseren van de parkeerboetes). Deze overdracht blijkt zeer succesvol, mede dankzij de inzet van het fiscale instrumentarium. De door de direct te innen boete-inkomsten mogelijk geworden grotere inzet bij de handhaving heeft ertoe geleid dat de pakkans sterk is toegenomen en dat bij het plegen van een overtreding bij het betaald parkeren op straat "lik op stuk" mogelijk is. Mede hierdoor wordt nu in de betaald parkeergebieden in de stad nauwelijks meer onbetaald geparkeerd, is de stad beter bereikbaar geworden en is meer parkeerruimte beschikbaar gekomen. Bovendien is de voor het betaald parkeren benodigde handhavingsinzet door de zelffinanciering niet ten koste gegaan van handhavingsinspanningen op andere terreinen. Een vergelijkbaar positieve werking op de leefbaarheid en veiligheid verwachten wij van de overdracht van bevoegdheden in de vorm van bestuurlijke boete voor de kleine, massale overtredingen in de openbare ruimte. Met de bestuurlijke boete kan sneller, met minder omhaal en krachtiger gereageerd worden op niet-naleving dan met het huidige instrumentarium. Net als bij de fiscalisering van het betaald parkeren kan met de boete-opbrengsten de intensieve handhavingsinspanning worden gefinancierd. Ook het kabinet en de Tweede Kamer onderkennen de positieve rol van het instrument bestuurlijke boete. Het kabinet heeft bij zijn reactie op het rapport Handhaven op niveau aangegeven dat de bestuurlijke boete <<... op sommige beleidsterreinen een nuttige, vaak aanvullende, rol kan vervullen>>. Ook stelt het kabinet << Op specifieke terreinen of voor specifieke normen voorziet toepassing van de bestuurlijke boete... in een grote behoefte en is aannemelijk dat het niveau van naleving er daadwerkelijk baat bij heeft. In dergelijke situaties wil het kabinet verruiming van de armslag van het bestuur met punitieve middelen positief tegemoet treden>>. Het kabinet geeft ter onderbouwing een aantal voordelen van de toepassing van de bestuurlijke boete. Allereerst komt met de toepassing van de bestuurlijke boete de eigen verantwoordelijkheid van het lokaal bestuur voor de handhaving tot uitdrukking. Het lokaal bestuur zal het handhavingsaspect betrekken bij het opstellen van regels en zich niet alleen verantwoordelijk weten voor regels op papier. Daarnaast zal de eigen verantwoordelijkheid kunnen leiden tot intensievere controles en verhoging van de pakkans voor overtredingen. Om de eigen beleidsdoelstellingen te verwezenlijken zal het bestuur <<wel werk maken van overtredingen, waar politie en openbaar ministerie, als gevolg van capaciteitsgebrek en voorrang geven aan "ernstiger" delicten, niet aan toe komen>>. Toepassing van bestuurlijke boetes leidt in de derde plaats tot doelmatigheidswinst. In een beweging legt het bestuur de passende sanctie op en heeft de omweg via het strafrecht geen toegevoegde waarde. Bestuurlijke boetes zijn in de vierde plaats meer toegesneden op massaal te geven beschikkingen.
DSB200036307 4 Ten slotte kan volgens het kabinet een rol spelen dat het niet de moeite loont om binnen het strafrechtelijk apparaat de zeer specialistische deskundigheid op te bouwen die voor strafrechtelijke afdoening nodig is. Niet onbelangrijk is dat de bestuurlijke boete politie en het Openbaar Ministerie ontlast van het (verder) optreden tegen en het strafrechtelijk afhandelen van massale lichte overtredingen. De Vaste commissie voor Justitie heeft bij de behandeling van het kabinetsstandpunt over Handhaven op niveau het standpunt van het kabinet onderschreven en heeft aangegeven dat de bestuurlijke boete een effectief instrument is. Fracties zien ruimte voor een brede inzet van de bestuurlijke boete en zij hebben het kabinet uitgenodigd dit te concretiseren. Welke beleidsterreinen De standpunten van het kabinet en de Vaste commissie voor Justitie over de bestuurlijke boete sluiten aan bij de al jarenlang levende wens bij de lokale overheid om voor kleine overtredingen bestuurlijke boetes te mogen gebruiken. Het kabinet kiest in zijn standpunt vooralsnog voor de invoering van bestuurlijke boete voor een beperkt aantal beleidsterreinen. In eerste instantie denkt het kabinet aan de Algemene Politieverordening. Wij kiezen voor meer beleidsterreinen dan het kabinet. Wij denken aan alle overtredingen die klein zijn, vaak voorkomen en eenvoudig zijn te constateren en te bewijzen en waarvoor momenteel geen effectief sanctie-instrument wordt gehanteerd. Voor de gemeente Den Haag gaat het om de volgende overtredingen: APV: in bijzonder het verontreinigen van weg en water; hondenpoep en loslopende honden; wegopbrekingen; parkeren van vrachtwagens, caravans, bussen en aanhangwagens; plaatsen van terrassen en uitstallingen; kappen van bomen; straathandel; straatmuzikanten; graffiti en illegaal plakken; sluitingstijden recreatievoorzieningen; vernielingen en vandalisme; Wegenverkeerswetgeving: het fietsen op trottoirs; fietsen zonder licht en van de ook onder de Wet Mulder vallende overtredingen fout parkeren; door rood licht rijden en te hard rijden in de bebouwde kom; Milieuwetgeving: het verkeerd aanbieden van afval, illegaal grofvuil en geluidsovertredingen; Woningwet/Monumentenwet: het terrein van de illegale bouwwerken en gebruiksveranderingen, rolluiken en schotelantennes.
DSB200036307 5 Voorwaarde voor de lokale handhavingsinspanning De effectiviteit van de bestuurlijke boete staat of valt met de financiering van de handhavingsinspanningen van de lokale overheid. Omdat de lokale overheid daarvoor de noodzakelijke middelen ontbeert, zullen de inspanningen op andere wijze moeten worden gefinancierd. Wij gaan er op grond van artikel 2 van de Financiële verhoudingswet en artikel 108 Gemeentewet van uit dat de rijksoverheid bij invoering van de bestuurlijke boete op een concreet beleidsterrein voor een adequate financiering van de taakoverdracht zorg draagt. Wij geven in overweging daarvoor onder meer de boeteinkomsten te gebruiken. Voor handhavingsterreinen waarbij de boete-inkomsten niet opwegen tegen de uitvoeringskosten zal gezocht moeten worden naar aanvullende financiering. Voorstel Brede inzet van bestuurlijke boete maakt wijziging van de betreffende wetgeving noodzakelijk. Dit zal veel tijd vergen. Gelet op het belang dat wij hechten aan snelle invoering gaat onze voorkeur uit naar een gefaseerde invoering, waarbij eerst de bestuurlijke boete ingevoerd wordt voor de APV en in verband met het huisafval tevens voor de Wet milieubeheer. Afhankelijk van de opgedane ervaringen kan op termijn de bestuurlijke boete worden ingevoerd voor de andere beleidsterreinen zoals de Wegenverkeerswet en de Woningwet. Met het oog op de noodzakelijke financiering van de lokale handhavingsinspanningen bij de bestuurlijke boete dringen wij erop aan minimaal de opbrengsten van de bestuurlijke boete toe te wijzen aan de lokale overheid. Wij zijn bereid om in afwachting van de voor de APV noodzakelijke wijziging van de Gemeentewet te starten met een pilot met (onderdelen van) de APV. Uiteraard in nauwe samenwerking met de departementen, het Openbaar Ministerie, de politie, de VNG en andere gemeenten. Burgemeester en wethouders van Den Haag, de secretaris, de burgemeester, J.A.M. Kroese-Duijsters L.E.J. Engering-Aarts, lo.