INSTITUUT THEO THIJSSEN Afstudeerfase ITT Totaaloverzicht DAG/DAV 4/VO 2 Studiejaar 2013-2014 1
Inhoud Inleiding... 3 Verantwoording... 4 Verantwoording Afstudeerfase in schema: Matrix competenties/dublin descriptoren... 7 Afstudeerfase ITT Totaaloverzicht... 9 Afstudeerfase ITT Totaaloverzicht in schema... 10 2
Inleiding Je bent begonnen aan het laatste deel van de opleiding Leerkracht Basisonderwijs: de afstudeerfase. In de afgelopen jaren heb je veel kennis en vaardigheden opgedaan. In deze laatste fase van de opleiding mag je laten zien dat je je hebt ontwikkeld tot een startbekwame leerkracht basisonderwijs. Deze fase, die 30 ec omvat, bestaat uit de volgende onderdelen: 1. Planning en verantwoording afstudeerstage* (AFS01/11/31/51) 5 EC 2. Praktijkonderzoek (AFS02/12/32/52) 10 EC 3. Eindassessment** (AFS03/13/33/53) 15 EC * in deze handleiding gebruiken we vanaf hier de term: Planning en verantwoording afstudeerstage. In Osiris heet dit onderdeel voor de studenten in Utrecht POP/PAP/PDPP + ** in deze handleiding gebruiken we vanaf hier de term: Eindassessment. In Osiris heet dit onderdeel voor de studenten in Utrecht Eindexamen/Eindgesprek op de opleiding. Voor elk van deze onderdelen is een aparte handleiding beschikbaar, maar we willen je in deze handleiding een totaaloverzicht geven van de hele afstudeerfase, inclusief de verantwoording ervan. 3
Verantwoording Instituut Theo Thijssen leidt op tot het beroep leraar basisonderwijs. De eisen waaraan een leraar basisonderwijs moet voldoen zijn vastgelegd in de wet BIO. ( ) In totaal moet een docent aan 7 bekwaamheidseisen voldoen. Deze zijn gebaseerd op de verschillende rollen die docenten hebben en situaties waar ze mee te maken kunnen krijgen. ( ) De eisen zijn opgesteld door de Stichting Beroepskwaliteit Leraren en ander onderwijspersoneel (SBL). (Rijksoverheid, 2013) Het ITT heeft de bekwaamheidseisen vertaald in een competentiematrix, waarin in vier niveaus is beschreven waar de student gedurende de opleiding aan werkt. In de SBL-bekwaamheidseisen (en dus ook in de ITT-competentiematrix) ontbreekt de competentie onderzoek doen. ITT heeft in de afstudeerfase deze HBO-vaardigheid wel opgenomen. Het ITT-eindniveau (startbekwaam) is afgeleid van de Dublin Descriptoren, een set met internationaal afgesproken eindtermen, waarin het eindniveau voor de bacheloropleidingen is vastgelegd. In de tabel hieronder staat de ITT uitwerking van deze Dublin descriptoren. Dublin Descriptoren Kennis en inzicht Vertaling naar competentieprofiel ITT De startbekwame leerkracht basisonderwijs heeft aantoonbare kennis van en inzicht in het vakgebied en functioneert doorgaans op een niveau waarop met ondersteuning van gespecialiseerde handboeken, enige aspecten voorkomen waarvoor kennis van de laatste ontwikkelingen in het vakgebied vereist is. Vanaf het begin van de opleiding bouwt de student vanuit de aangeboden cursussen kennis en inzicht op om in de beroepspraktijk op niveau te kunnen functioneren. Toepassen kennis en inzicht In de afstudeerfase toont de student dit in ieder geval aan doordat onder zijn handelen altijd een basis zit van deze kennis en inzicht. De startbekwame leerkracht basisonderwijs is in staat om zijn/haar kennis en inzicht op dusdanige wijze toe te passen, dat dit een professionele benadering van zijn/haar werk of beroep laat zien en beschikt verder over competenties voor het opstellen en verdiepen van argumentaties en voor het oplossen van problemen op het vakgebied. Vanaf het begin van de opleiding is de student actief op de basisschool. Tijdens de stages moet de student de opgedane kennis en inzicht toepassen in de lessen die ze geven op de basisschool. Middels beroepsproducten en werkplekleren-opdrachten wordt getoetst of de uitgevoerde activiteiten op het gewenste niveau zijn. In de afstudeerfase toont de student dit in ieder geval aan door: - op basis van deze kennis en inzicht een beschrijving te geven van het pedagogisch klimaat in de stageklas; - op basis van deze kennis en inzicht een groepsplan voor de stageklas kan opstellen; - op basis van deze kennis en inzicht een praktijkonderzoek kan opzetten waarin een verlegenheidssituatie wordt onderzocht die betrekking heeft 4
Oordeelsvorming op de stagepraktijk. De startbekwame leerkracht basisonderwijs is in staat om relevante gegevens te verzamelen en te interpreteren (meestal op het vakgebied) met het doel een oordeel te vormen dat mede gebaseerd is op het afwegen van relevante sociaal-maatschappelijke, wetenschappelijke of ethische aspecten. Studenten moeten vanaf het begin van de opleiding in verschillende cursussen gegevens verzamelen. De student leert deze gegevens te interpreteren en te analyseren. Tijdens de opleiding leren de studenten hoe ze een praktijkgericht onderzoek moeten doen. Communicatie Dit afstudeeronderzoek vormt een substantieel deel van de afstudeerfase. De startbekwame leerkracht basisonderwijs is in staat om informatie, ideeën en oplossingen over te brengen op een publiek bestaande uit specialisten en niet-specialisten. Tijdens de opleiding werken de studenten veel aan groepsopdrachten. Daarnaast is de student vanaf de start van de opleiding actief op de basisschool. Daar moet hij meteen communiceren met professionals. Naar mate de opleiding vordert, wordt de student met steeds meer verschillende beroepsrollen geconfronteerd. De communicatie wordt steeds complexer. Leervaardigheden Tijdens de afstudeerfase moeten de studenten hun afstudeeronderzoek presenteren aan de basisschool. Daarnaast worden ze geacht tijdens het eindassessment zich te verantwoorden m.b.t. hun eigen handelen. Dit alles stelt hoge eisen aan het communicatieve vermogen van de student. De startbekwame leerkracht bezit de leervaardigheden die noodzakelijk zijn om een vervolgstudie, die een hoog niveau van autonomie veronderstelt, aan te gaan. Tijdens de hele opleiding wordt er een sterk appèl gedaan op de leervaardigheden van de student. De student wordt opgeleid tot een reflective practitioner die zelf richting geeft aan de eigen professionele ontwikkeling. Tijdens de opleiding krijgt dit vorm in de leerlijn Beroepsvoorbereiding. In de eindfase moet de student laten zien dat hij in staat is ook voor de inductiefase een persoonlijk ontwikkelplan op te stellen. In de afstudeerfase toont de student dit in ieder geval aan door: - zijn eigen professioneel ontwikkeling te analyseren, een visie op het onderwijs heeft en zijn visie kan koppelen aan de beroepspraktijk via een professioneel werkconcept.. In onderstaande tabel is aangegeven hoe de competenties en Dublin descriptoren in de verschillende onderdelen van de afstudeerfase aan bod komen. In de handleidingen van de drie afstudeeronderdelen is een beoordelingskader opgenomen. Hierop word je beoordeeld. Deze kaders zijn een concrete uitwerking van onderstaande tabel. We spreken hieronder telkens van AFS1, AFS2 en AFS3, omdat dit deel van de code voor alle studenten hetzelfde is. (De Dagstudenten in Utrecht werken met de code OTC-B-DGAFS01, de 5
studenten in Amersfoort werken met de code OTF-B-DGAFS51, de DAV studenten in Utrecht werken met de code OTC-B-DVAFS11 en de VO studenten werken met de code OTC-B-VOAFS31.) In het eindassessement (AFS 3) bewijst de student dat hij voor alle competenties functioneert op startbekwaam niveau. We hebben dit niet in onderstaand schema als zodanig opgenomen, in verband met de overzichtelijkheid. Daar waar een bepaalde competentie en/of Dublin descriptor vooral in AFS 3 wordt bewezen, hebben we dit wel opgenomen. De Dublin descriptor Kennis en Inzicht ligt onder het totale handelen van de student in de afstudeerfase. Ook dit hebben we niet overal in onderstaand schema opgenomen. De stage is onderdeel van AFS 1 en AFS 3. Soms worden competenties en /of Dublin descriptoren vooral zichtbaar gemaakt in de stage. Daar waar dat expliciet zo is, staat in onderstaand schema, hoewel dit dus niet een apart afstudeeronderdeel is. 6
Verantwoording Afstudeerfase in schema: Matrix competenties/dublin descriptoren Competenties 1. Interpersoonlijk competent Dublin Descriptoren Kernen Kennis en inzicht 1. Leiding geven AFS1 H2 (ped klimaat) Toepassen kennis en inzicht Oordeelsvermogen Communicatief vermogen Leervermogen 2. Pedagogisch competent 2. Communiceren met anderen AFS2 pres & ond.verslag AFS3 CGI 1. Pedagogisch handelen AFS1 H2 (ped klimaat) AFS1 H2+H3 (ped klimaat) AFS 2. Pedagogisch volgen AFS1 H4 AFS1 H4 AFS3 H2 (pers.ond. concept) 3. Vakinhoudelijk en didactisch competent 1. Adaptief werken met kinderen 2. Creëren van een leeromgeving die tot leren uitlokt AFS1 AFS1 H4 3. Kinderen leren leren 4. Organisatorisch competent 1. Zorgdragen voor alle aspecten van klassenmanagement in de groep 2. Zorgdragen voor organisatorische aspecten op schoolniveau AFS1 H2+H3+H4 7
Competenties 5. Competent in het samenwerken met collega s 6. Competent in het samenwerken in en met de omgeving 7. Competent in reflecteren op- en registreren en navigeren van het eigen handelen Dublin Descriptoren 1. Open communiceren met collega s in de school 2. Leveren van een constructieve bijdrage aan de schoolontwikkeling 1. Professionele contacten onderhouden met opvoeders Kennis en inzicht Toepassen kennis en inzicht Oordeelsvermogen AFS2 (onderzoek) Communicatief vermogen AFS2 (Presentatie onderzoek op school) AFS2 (onderzoek) Leervermogen AFS3 H2 (professioneel werkconcept) 2. Professionele contacten onderhouden met zorginstellingen en andere partners 1. Reflectie AFS3 PF AFS1 H1 AFS2 Laatste Hfds AFS3 H2.1 2. Navigatie AFS3 eindassessment AFS3 eindassessment 3. Registratie aanbodgericht / studentgericht 8. Onderzoek De student is in staat om door middel van een systematisch praktijkonderzoek een bijdrage te leveren aan een antwoord op een verlegenheidsvraag in de praktijksituatie AFS3 H2 AFS2 AFS2 AFS2 AFS2 AFS2 8
Afstudeerfase ITT Totaaloverzicht De 30 ec van de hele afstudeerfase zijn verdeeld in drie onderdelen: - AFS 1 (5 ec) waarin de student zich voorbereidt op de twintig dagen groepsverantwoordelijkheid waarin het bewijs geleverd wordt dat de student in de praktijk op startbekwaam niveau kan functioneren. - AFS 2 (10 ec) waarin de student laat zien dat hij een praktijkgericht onderzoek kan uitvoeren op HBO-niveau. - AFS 3 (15 ec) waarin de student bewijst een startbekwaam leerkracht basisonderwijs te zijn. - In dit laatste semester van de opleiding loopt de student nog op één school stage. Deze stage is verdeeld in twee delen: een oriëntatie deel In dit deel van de stage bereidt de student zich voor op de afstudeerstage. Hij leert de groep en school kennen en verdiept zich in de leerstof van de groep. Ook bepaalt hij leerdoelen om (in de volgende fase) te kunnen aantonen dat hij een startbekwaam niveau heeft behaald op de zeven competenties. Dit deel van de stage duurt (minimaal) 18 stagedagen voor DAG-studenten en (minimaal) 10 stagedagen voor DEELTIJD-studenten. De student maakt ter afronding van AFS 1 een Planning en verantwoording afstudeerstage. Deze bestaat uit vier onderdelen: 1. eigen professionele leerdoelen voor de eindstage (POP) 2. pedagogisch klimaat 3. werken aan vakken en ontwikkelingsgebieden 4. een groepsoverzicht en groepsplan voor taal of rekenen-wiskunde een afstudeer deel Dit deel (dat onderdeel is van AFS 3) omvat 30 stagedagen, waarvan de student minimaal 20 dagen groepsverantwoordelijkheid draagt. Om met dit deel te mogen starten moet de student aan een aantal voorwaarden voldoen: Zo lang niet aan de voorwaarden is voldaan zit je dus in de oriëntatiefase (wél kan al verder gewerkt worden aan het afstudeeronderzoek (AFS 2). De voorwaarden zijn: A. Je voldoet aan de ingangseisen conform de studiegids 2013/2014. B. Het onderdeel Planning en verantwoording afstudeerstage (AFS1) is door een examinator met minimaal voldoende beoordeeld. C. Je praktijkopleider en instituutsopleider hebben verklaard dat je je oriëntatiefase met goed gevolg hebt afgerond (met het ingevulde formulier uit bijlage 1 van de handleiding AFS1). Tijdens de beide stagedelen in dit laatste semester worden Scorionrapportages gemaakt door zowel de student als door de PO er. Ter afronding van AFS 3 doet de student een eindassessement. Dit is het laatste toetsonderdeel van de opleiding en mag alleen worden gedaan als alle andere onderdelen van de opleiding zijn behaald. Op de volgende pagina is het hele afstudeersemester in schema weergegeven. 9
Afstudeerfase ITT Totaaloverzicht in schema AFS 1 Planning en verantwoording afstudeerstage Beoordeling AFS 1 door 1 examinator (cijfer) Opstellen t.b.v. AFS 1 hoofdstukken 1, 2, 3 Feedback PO-er / Feedback SLB-er Opstellen t.b.v. AFS 1 hoofdstuk 4 Feedback PO-er/ Feedback vakdocent Opstellen portfolio t.b.v. AFS 3 met daarin startbekwame bewijzen en professioneel werkconcept. Feedback van vakdocenten Check op compleetheid door SLB er Oriëntatiefase DAG: 18 stagedagen /DAV: 10 stagedagen AFS 2 Afstudeeronderzoek Onderzoeksplan 1 e Scorion-rapportage door jouzelf en PO-er: opsturen naar IO-er Bezoek IO-er (gesprek): Afronding praktijkdeel oriëntatiefase (verklaring afronding praktijkdeel oriëntatiefase) Afstudeerstage Iedereen: 30 stagedagen waarvan minimaal 20 dagen groepsverantwoordelijkheid 2 e Scorion-rapportage door jouzelf en PO-er: opsturen naar IO-er Bezoek IO-er (gesprek): Beoordeling praktijk door IO er (V/NV) (beoordelingsformulier eindstage, incl. verklaring afronding eindstage) AFS 2 Afstudeeronderzoek Onderzoeksverslag AFS 3 Eindassessment Beoordeling AFS 3 Eindassesment door 2 assessoren (cijfer) Beoordeling AFS 2 onderdeel onderzoeksplan door 1 examinator (V/NV) Beoordeling AFS 2 onderdeel onderzoeksverslag door 2 examinatoren (cijfer) TIJD TIJD 10 TIJD
Literatuurlijst Rijksoverheid (2013) http://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/werken-in-het-onderwijs/vraag-en-antwoord/aan-welke-eisen-moet-een-docentvoldoen.html ) 11