Stichting Bedrijf & Familie Drs. H.J. Blikslager Adres (alleen op afspraak): Van Hengellaan 2, NL - 1217 AS Hilversum KvK nr.: 6313488 Mobiel: +31 (0)6 466 123 58 Email blikslager@bedrijfenfamilie.nl Site www.bedrijfenfamilie.nl Whitepaper: uitfasering pensioen in eigen beheer Hilversum, februari 2017 Betreft: DGA pensioen in eigen beheer onze oplossingen bij uitfasering Geachte mevrouw/heer, Al jaren is de Nederlandse belastingdienst niet gelukkig met de uitzonderingspositie die directeuren-groot aandeelhouders (DGA, M/V) sinds lange tijd hadden om hun pensioenverzekering te laten uitvoeren door hun eigen vennootschap: het Pensioen Eigen Beheer (PEB). Het zou hierbij gaan om een groep van ongeveer 162.000 DGA s. In 2016 heeft na lang wikken en wegen een wetsvoorstel het daglicht gezien dat in december 2017 bijna was aangenomen in de Eerste Kamer. Bijna, want de dag voordat het wetsvoorstel zou worden aangenomen wezen enkele pensioendeskundigen in een artikel in de Telegraaf erop dat er een dure weeffout in het wetsvoorstel zou zitten. De Staatssecretaris van Financiën, de heer Wiebes, trok in paniek en allerijl het wetsvoorstel terug uit stemming voor nadere studie. Eind januari 2017 kwam hij met een Novelle bij het wetsvoorstel dat vorige week als hamerstuk in de Tweede Kamer is aangenomen. De verwachting is nu dat het wetsvoorstel ook in de Eerste Kamer ongeschonden de eindstreep zal halen en per 1 april 2017 van kracht zal gaan worden. Bijzonder lastige materie zorgvuldigheids- en onafhankelijkheidseis Uit de paniekreactie van het Ministerie van Financiën blijkt al dat het bijzonder lastige materie betreft waarbij vele petten van de DGA een rol spelen. De valkuilen voor de DGA en zijn (M/V) adviseur zijn dan ook legio. Voordat u het weet staat u op de verkeerde bananenschil. In een uitgebreide opinie van 19 januari jl schreef prof.dr.mr. P.G.H. Albert over de Partnerproblematiek en de Beroepsaansprakelijkheid bij de advisering over Pagina 1 van 5
dit wetsvoorstel. Hij concludeert dat deze advisering niet zonder risico s is en wijst daarbij op de zorgvuldigheidsplicht (de zorgvuldigheid die van een bekwaam en redelijk handelend vakgenoot mag worden verwacht) en de plicht van onafhankelijkheid van de adviseur ( het is een lid niet geoorloofd werkzaamheden te verrichten die onverenigbaar zijn met de onafhankelijkheid van een belastingadviseur ). Volgens Albert is een belangrijk potentieel aansprakelijkheidsrisico van de (belasting) adviseur dat hij de partner van de DGA onvoldoende heeft voorgelicht over de consequenties (risico s) van het verlenen van toestemming en dat hij de partner onvoldoende heeft gewezen op de risico s die kleven aan de overeengekomen compensatie. In zijn opinie somt hij de belangrijkste factoren op die de omvang van die risico s bepalen: De omvang van de toegezegde pensioenrechten De financiële positie van de DGA De financiële positie van het eigenbeheerspensioenlichaam De leeftijd van de DGA en zijn partner Het toepasselijke huwelijksgoederenregime De vraag of de WVPS is uitgesloten in de huwelijks voorwaarden De vraag in hoeverre de voordelen uit afkoop respectievelijk omzetting in een oudedagsverplichting, ten goede komen aan de partner De vraag wat de fiscale behandeling is van een overeengekomen compensatie (inkomens- of vermogenssfeer). In dit memo stippen wij de belangrijkste aandachtspunten en adviesonderwerpen aan en geven aan hoe wij u als DGA en adviseur van de DGA kunnen ondersteunen bij uw besluitvorming. Waar gaat het over? Met de Novelle die thans bij de Eerste Kamer ligt wordt de ingangsdatum waarschijnlijk 1 april 2017. De coulancetermijn van drie maanden blijft geldig zodat de DGA en zijn adviseur tot eind juni 2017 heeft om aan de nieuwe wettelijke vereisten te voldoen. Van belang is dat per 1 april 2017 geen pensioenrechten in eigen beheer meer kunnen worden opgebouwd. De noodzakelijke acties daarvoor moeten binnen de driemaands coulancetermijn worden ondernomen (Overeenkomst tot stopzetting PEB en besluit AV). De keuze voor voortzetten (van de bevroren pensioenrechten in eigen beheer) of afstempelen naar fiscale waarde, gevolgd door omzetting naar oudedagsverplichting (een nieuwe mogelijkheid voor het PEB) of afkopen, kan in de jaren 2017, 2018 en 2019 worden gemaakt en in die jaren ontvangt u ook een Pagina 2 van 5
(in die jaren aflopende) korting op de af te dragen loon- en inkomstenbelasting als u voor afkoop kiest. Welke keuze hierin een verstandige is, kan worden berekend in vele nieuw verschenen rekenmodellen, maar moet ook passen binnen de mogelijkheden van de vennootschap(pen) waarbinnen het PEB is opgebouwd en de (financiële) positie van de DGA en zijn (voormalige) partners. Daarnaast zullen wellicht ook meer emotionele aspecten een rol spelen. Fiscale aspecten De fiscale aspecten zijn ook van belang voor deze keuze. De bestaande pensioenrechten bevriezen maar in eigen beheer voortzetten heeft, evenals de keuze voor de nieuwe mogelijkheid van de oudedagsvoorziening, tot gevolg dat deze onder de omkeerregel in de loon- en inkomstenbelasting blijven vallen en dus de jaarlijkse uitkeringen pas bij pensionering in de belastingheffing worden betrokken. U kunt ook de pensioenrechten (fiscaal geruisloos) afstempelen tot de fiscale waarde en aansluitend omzetten in een oudedagsverplichting of afkopen. Voor deze keuze heeft u tot eind 2019 de tijd. De oudedagsverplichting is een nieuw gecreëerde (fiscale) voorziening waarbij het PEB binnen een vaste periode na pensionering wordt afgewikkeld. Bij afkoop verdwijnt het pensioenrecht, dat wordt vervangen door een vorderingsrecht op de vennootschap. Daarbij wordt bij de afkoop loon- en inkomstenbelasting geheven over de waarde afkoop, waarbij dus een in drie jaren aflopende korting wordt verleend. Er zijn verschillende mogelijkheden voor het netto bedrag van de vordering van de DGA na afkoop. De vordering zou als TBS kunnen worden aangemerkt en in Box 1 worden opgenomen. Of wellicht is er een rekening courantschuld die kan worden afgelost? Keert de vennootschap het geld uit, dan komt dit waarschijnlijk in Box 3, tenzij u besluit dit bedrag geheel of ten dele onder te brengen in uw eigen vennootschap, bijvoorbeeld als storting aandelenkapitaal, of onder te brengen in een fonds voor gemene rekening of een VBI? Is dit uw kans om van de nieuwe eenmalige schenkvrijstelling voor de eigen woning gebruik te maken? Er moeten vele keuzes worden gemaakt. Extern verzekerd pensioenkapitaal Een belangrijk aspect is ook dat (een deel van) het eigenbeheerspensioen regelmatig bij een verzekeringsmaatschappij is ondergebracht. Hiervoor gelden afzonderlijke regelingen en bepalingen. Uit een brief van de Staatssecretaris van Pagina 3 van 5
Financiën van 10 februari jl in de parlementaire behandeling bij de Eerste Kamer blijkt dat het tot het einde van de coulancetermijn van drie maanden (dus tot eind juni 2017) mogelijk is een verzoek in te dienen om pensioenkapitaal over te dragen naar Eigen Beheer. In sommige gevallen is dat een inderdaad een wenselijke optie. In ieder geval zult u voor deze situatie nieuwe afspraken moeten maken. Partnerproblematiek Een DGA heeft vaak met verschillende partners te maken. Zo is een groot aandeelhouder (bezit 10% of meer van het aandelenkapitaal) lang niet altijd een enig aandeelhouder. Het is soms verstandig om de keuzes en eventuele gevolgen vooraf met de zakelijke partners te bespreken. Meer ingewikkeld is de problematiek van de levenspartner Als de DGA een partner heeft als bedoeld in de Pensioenwet, moet deze schriftelijk toestemming geven voor de afstempeling van het PEB. Zonder deze toestemming is afstempeling niet mogelijk en rest er eigenlijk maar één optie: voortzetting PEB onder bevriezing van de aanspraken. Dat zou echter in vele gevallen een desastreuze uitkomst zijn voor de vennootschap en haar DGA. Het lijkt overigens voor de hand liggend dat een slechte optie voor de DGA ook slecht zal uitpakken voor zijn partner. Door de tegengestelde belangen bij echtscheiding en overlijden van de DGA is dit dus niet altijd het geval. De DGA moet dus met de (gewezen) partner overleg voeren en afspraken maken over de te maken keuzes en de gevolgen voor zijn levenspartner. Die partner heeft verschillende claims op die pensioenrechten zoals het ouderdomspensioen en het partnerpensioen. Die zijn (mede) afhankelijk van de afspraken die daarover eventueel bij huwelijksvoorwaarden en/of eerder echtscheidingsconvenant zijn gemaakt. Partijdige standpunten beroepsorganisaties van adviseurs Tijdens de parlementaire behandeling heeft de Staatssecretaris van Financiën gewezen op de problematiek van de compensatie van deze partner(s) en de mogelijke aspecten van de schenkbelasting. Hierover is in de vakliteratuur al veel gediscussieerd en de problematiek is inderdaad veelomvattend. De SRA, RB en het NOAB hebben in november 2016 in een brandbrief aan de Eerste Kamer deze problematiek aan de orde gesteld en ervoor gepleit dat wettelijk geregeld wordt dat een niet afdoende compensatie voor de partner niet zou leiden tot (een fiscaal belaste) schenking aan de DGA. Aan de andere kant Pagina 4 van 5
diskwalificeren Henry Meijer (Mfas) en prof Albert dit verzoek als belangenbehartiging door deze beroepsorganisaties van de DGA ten nadele van de partners van de DGA... Een opstelling die zij van beroepsorganisaties van onafhankelijke accountants en fiscalisten niet zouden verwachten Ook hieruit blijkt maar weer hoe lastig het is om werkelijk objectief te adviseren. Zelfs beroepsorganisaties van adviseurs die op grond van de door die beroepsorganisaties zelf gestelde eisen aan de beroepsuitoefening onafhankelijk advies zouden moeten nastreven, gaan hierbij al de fout in. Andere gevolgen van gemaakte keuzes De keuzes die u als DGA (met uw partner) maakt betreffen in veel gevallen een aanzienlijk kapitaal en hebben gevolgen voor de samenstelling van uw toekomstig inkomen en vermogen. Ook de nieuw geïntroduceerde oudedagsverplichting heeft andere aspecten. Dit alles heeft natuurlijk ook gevolgen voor uw huwelijks- of samenlevingsafspraken/overeenkomsten, uw positie bij uit elkaar gaan of echtscheiding, en uw positie bij overlijden (erfrecht en successierecht). Daarnaast zijn er de mogelijke gevolgen voor de zakelijke samenwerkingsafspraken zoals vennootschapsstatuten, eventuele aandeelhouders/certificaathouders overeenkomst of familiestatuut. Wat kunnen wij voor u betekenen? Bedrijf & Familie is een kleine organisatie, gespecialiseerd in familiebedrijven en ondernemende families. De samenwerking van specialisten op het gebied van (fiscaal) familierecht, estate planning en ondernemingsrecht maakt ons bij uitstek geschikt om als sparringpartner te dienen voor u als DGA, voor uw DGA cliënten of voor hun partners. U kunt ons natuurlijk ook vragen voor een second opinion of voor het begeleiden van de partner van de DGA. Wij maken graag kennis met u. Met vriendelijke groet, Bedrijf & Familie drs H.J. Blikslager. Pagina 5 van 5