Reactie RB op het wetsvoorstel Wet uitfasering pensioen in eigen beheer en overige fiscale pensioenmaatregelen (34 555)

Transcriptie

1 Reactie RB op het wetsvoorstel Wet uitfasering pensioen in eigen beheer en overige fiscale pensioenmaatregelen (34 555) Het Register Belastingadviseurs (hierna: RB) heeft met veel belangstelling kennisgenomen van het op 20 september 2016 gepubliceerde wetsvoorstel Wet uitfasering pensioen in eigen beheer en overige fiscale pensioenmaatregelen. 1 Het RB is verheugd dat een vereenvoudiging van de fiscale pensioenwetgeving wordt voorgesteld en dat na vier jaar eindelijk een voorstel voor een oplossing voor de problemen rondom het pensioen in eigen beheer wordt voorgesteld. Het RB constateert dat het voorstel een oplossing biedt voor deze problemen. Het RB neemt de vrijheid om op dit wetsvoorstel te reageren. Het RB verzoekt de Kamerleden om de Staatssecretaris van Financiën te vragen om een reactie op de punten die het RB in deze reactie aan de orde stelt. Hierna volgt eerst de inhoudsopgave en daarna de (uitgebreide) inhoudelijke reactie. Inhoudsopgave 1 Vervallen maxima bij bereiken pensioeningangsdatum Pensioen in eigen beheer afschaffing en gefaciliteerde beëindiging Wijziging van enkele belastingwetten en enige andere wetten tot uitfasering van het pensioen in eigen beheer en het treffen van enkele fiscale maatregelen inzake oudedagsvoorzieningen, Kamerstukken II, 2016/17, nr

2 1 Vervallen maxima bij bereiken pensioeningangsdatum Artikel III, onderdeel A t/m G (artikel 18a t/m 18h Wet op de loonbelasting 1964) Het RB is verheugd te vernemen dat een aantal regelingen uit hoofdstuk IIB van de Wet op de loonbelasting 1964 (hierna: LB) wordt geschrapt. 2 Pensioen in eigen beheer afschaffing en gefaciliteerde beëindiging Artikel III, onderdeel H en I (artikel 19a en 19b Wet op de loonbelasting 1964) Eigenbeheerlichamen kwalificeren op grond van de voorgestelde wijzigingen in artikel 19a, lid 1 LB vanaf 1 januari 2017 niet als toegestane verzekeraar van een pensioen. Daardoor is het vanaf 1 januari 2017 niet langer mogelijk om in eigen beheer pensioen op te bouwen. Zowel in de Memorie van Toelichting als in het artikelsgewijs commentaar op artikel 19a wordt aangegeven dat het vanaf 1 januari 2017 niet meer mogelijk is om extern verzekerd pensioen terug te halen naar eigen beheer. Op basis van de voorgestelde wettekst meent het RB dat deze conclusie niet in alle gevallen juist is. In het voorgestelde artikel 38n, lid 1 LB wordt immers bepaald dat artikel 19a LB zoals dat op 31 december 2016 luidt van toepassing blijft op tot 1 januari 2017 in eigen beheer opgebouwde aanspraken. Het RB concludeert daaruit dat het eigenbeheerlichaam een toegestane verzekeraar blijft voor tot 1 januari 2017 in eigen beheer opgebouwde pensioenaanspraken. Daaruit volgt dat aanspraken die in eigen beheer zijn opgebouwd en zijn herverzekerd bij een professionele verzekeraar ook na 1 januari 2017 nog kunnen worden teruggehaald naar eigen beheer. Het RB verzoekt te bevestigen dat het ook na 1 januari 2017 mogelijk blijft om pensioen in eigen beheer dat is verzekerd bij een professionele verzekeraar terug te halen naar eigen beheer. Artikel III, onderdeel R (artikel 38n, 38o, 38p en 38q Wet op de loonbelasting 1964) In het voorgestelde artikel 38n LB is het overgangsrecht voor bestaande pensioenaanspraken in eigen beheer opgenomen. De bestaande pensioenaanspraken kunnen premievrij worden voortgezet in eigen beheer. Voorts kan ervoor worden gekozen om het pensioen in eigen beheer tot de fiscale balanswaarde prijs te geven en het pensioen vervolgens af te kopen, danwel om te zetten in een oudedagsverplichting. Eigenbeheerlichamen die niet in staat zijn om de loonheffing over de afkoopsom te betalen wordt de mogelijkheid geboden om het pensioen in eigen beheer om te zetten in een oudedagsverplichting. Op deze manier worden zij in staat gesteld om onder de dividendklem uit te komen. Het RB is van mening dat daarvoor een betere oplossing kan worden gevonden, door de dga s van deze vennootschappen de mogelijkheid te bieden om geheel af te zien van het in eigen beheer opgebouwde pensioen. Voor zover de pensioenaanspraken nog voor verwezenlijking vatbaar zijn, wordt over het prijsgegeven pensioen vennootschapsbelasting en inkomstenbelasting in box 2 geheven tot een gecombineerd tarief van maximaal 43,75%. Voor zover de pensioenaanspraken niet voor verwezenlijking vatbaar zijn, wordt geen belasting geheven over het prijsgegeven pensioen. Het RB meent dat dit ook terecht is. Als de bv niet (langer) in staat is om pensioenuitkeringen te doen, is het niet meer dan logisch dat de dga daar geen loonen/of inkomstenbelasting over verschuldigd is. Het RB geeft daarom in overweging om 2

3 het overgangsrecht uit te breiden met de mogelijkheid om geheel af te zien van pensioen in eigen beheer. De Staatssecretaris van Financiën heeft de bovenstaande suggestie in zijn eerdere correspondentie over de oplossing voor de problemen rondom pensioen in eigen beheer afgewezen. De argumenten die de Staatssecretaris van Financiën daarvoor geeft, overtuigen het RB niet. In zijn brief van 1 juli 2016 wijst de Staatssecretaris van Financiën op het dreigende verlies van de belastingclaim die Nederland heeft op het pensioen in eigen beheer van dga s die inmiddels naar het buitenland zijn geëmigreerd. Nederland heeft zich in diverse belastingverdragen immers het heffingsrecht over in Nederland opgebouwd pensioen voorbehouden. Dat voorbehoud is erop gericht te voorkomen dat dga s hun pensioen in het buitenland onbelast kunnen afkopen. In dat kader vraagt het RB zich af in hoeverre dat heffingsrecht is gewaarborgd, nu Nederland in haar eigen fiscale wetgeving toestaat dat het pensioen wordt afgekocht. Daar komt bij dat de Staatssecretaris van Financiën de omvang van het verlies aan belasting niet duidelijk maakt. Het RB meent dat dit financiële belang meevalt, waardoor het toestaan van afzien van het gehele pensioen in eigen beheer een reële optie is om het overgangsrecht mee uit te breiden. Afkoop De regeling voor afkoop van het pensioen in eigen beheer is beschreven in artikel 38n, lid 2 en artikel 38o LB. In de tekst noch in de toelichting wordt aandacht besteed aan al ingegane arbeidsongeschiktheidspensioenen. Het RB neemt aan dat ook deze pensioenen onder het overgangsrecht vallen en vraagt om een bevestiging. Kan een arbeidsongeschiktheidspensioen ook worden omgezet in een oudedagsverplichting? In de Memorie van Toelichting wordt geen aandacht besteed aan de belastingheffing over de afkoop van een pensioen van een dga die in het buitenland woonachtig is. Het RB ziet graag toegelicht aan welk land het heffingsrecht over de afkoopsom toekomt onder de door Nederland gesloten belastingverdragen in het algemeen en onder het belastingverdrag met België in het bijzonder. Uit de voorgestelde tekst van artikel 38n, lid 2 LB blijkt dat de pensioenaanspraak tot de fiscale balans waarde kan worden prijsgegeven. Uit de tekst en de toelichting blijkt niet of het ook mogelijk is om een kleiner deel van de pensioenaanspraak prijs te geven. Het RB verzoekt om aan te geven of prijsgeven van een kleiner deel van het pensioen dan tot de fiscale balanswaarde mogelijk is. Voorts bepaalt artikel 38n, lid 2 LB dat afkoop alleen mogelijk is als de aanspraak geheel wordt afgekocht. Onduidelijk is hoe deze bepaling moet worden gelezen als een (onbepaald) deel van het pensioen in eigen beheer is herverzekerd bij een professionele verzekeraar. Uit de Memorie van Toelichting begrijpt het RB dat het vanaf 1 januari 2017 niet meer mogelijk zou zijn om de herverzekerde aanspraken terug te halen naar het eigenbeheerlichaam. De pensioentoezegging in eigen beheer is normaliter echter zowel op het pensioen in eigen beheer als op het extern verzekerde pensioen van toepassing. Als de gehele aanspraak moet worden afgekocht, hoe moet dan vervolgens worden omgegaan met het extern verzekerde deel? Ook deze aanspraken zijn dan immers civielrechtelijk afgekocht. Kwalificeren deze aanspraken dan nog als pensioenaanspraken in de zin van hoofdstuk IIB van de LB? Artikel 38o lid 2 LB bepaalt dat de afkoopwaarde moet worden vastgesteld op het moment van afkoop. Het RB meent dat de keuze voor het moment van afkoop de 3

4 regeling onnodig compliceert. De afkoopwaarde stijgt daardoor immers nog door actuariële oprenting en daalt nog met de pensioenuitkeringen tot aan het moment van afkoop. Dat heeft tot gevolg dat extra berekeningen moeten worden gemaakt om voor de afkoopregeling in aanmerking te komen. Het betekent ook dat een verschil in afkoopwaarde ontstaat tussen dga s die in januari hun pensioen afkopen en dga s die dat pas in december doen. Dat gevolg lijkt wellicht logisch, maar gaat eraan voorbij dat niet alle dga s al voor 1 januari 2017 kunnen worden geïnformeerd over de voor- en nadelen van de keuzes die het overgangsrecht biedt voor hun specifieke geval. Daarvoor ontbreekt simpelweg de tijd. Dga s die het geluk hebben dat zij snel een keuze kunnen maken kunnen daardoor onder omstandigheden tegen gunstiger voorwaarden hun pensioen afkopen dan dga s die pas later een keuze kunnen maken. Het RB meent dat de regeling daardoor leidt tot een vorm van willekeur en als zodanig in strijd is met het gelijkheidsbeginsel. Het RB stelt daarom voor om voor de afkoopwaarde aan te sluiten bij de waarde van de pensioenverplichting op 31 december van het jaar voorafgaand aan het jaar waarin het pensioen wordt afgekocht, eventueel verminderd met de reeds in dat jaar uitgekeerde termijnen. Volgens artikel 38o, lid 2 LB is de afkoopwaarde de fiscale balanswaarde van het pensioen op het moment van afkoop. Onduidelijk is wat volgens de voorgestelde wettekst het moment van afkoop is. Het RB ziet dat graag nader toegelicht, mede met het oog op de aan dat moment gekoppelde informatieplicht. Op de fiscale balanswaarde wordt volgens het eerste lid een korting verleend van 34,5% (in 2017) van de fiscale balanswaarde op de eindbalans van het in 2015 geëindigde boekjaar. Dat betekent dat de omvang van de korting die wordt verleend op de belastbare afkoopsom afhankelijk is van het boekjaar van het eigenbeheerlichaam. Dat betekent dat dga s in overigens gelijke omstandigheden, maar met een vennootschap met een afwijkend boekjaar, over een andere waarde korting krijgen op fiscale balanswaarde. Het RB meent dat deze regeling in strijd is met het gelijkheidsbeginsel. Het RB stelt daarom voor om het moment waarop de korting wordt verleend voor alle dga s gelijk te trekken. Het RB stelt daarom voor om de korting in alle gevallen te verlenen over de fiscale balanswaarde op 31 december Omzetting in een oudedagsverplichting De regeling voor omzetting van het pensioen in eigen beheer in een oudedagsverplichting is beschreven in artikel 38n, lid 2 LB en artikel 38p LB. In het voorgestelde artikel 38n, lid 2 LB is opgenomen dat de oudedagsverplichting een niet tot het loon behorende aanspraak is. Omwille van de structuur en de leesbaarheid van de LB geeft het RB er sterk de voorkeur aan om deze vrijstelling op te nemen in artikel 11 LB. Het valt het RB op dat in het wetsvoorstel geen definitie van de oudedagsverplichting is opgenomen. Onduidelijk is hoe de oudedagsverplichting juridisch moet worden geduid. Is de oudedagsverplichting een juridisch recht of slechts een fiscale reserve? Het RB ziet de juridische kwalificatie van de oudedagsverplichting graag nader toegelicht. Het RB meent dat het antwoord op de vorige vraag van invloed is op de verwerking van de oudedagsverplichting in de (commerciële) jaarrekening. Als fiscale reserve wordt de oudedagsverplichting immers niet opgenomen in de jaarrekening. In dat geval ontstaat wederom een verschil tussen de fiscale en de commerciële waardering van de oudedagsvoorziening. Het RB verzoekt bij de beantwoording van de vorige vraag ook 4

5 aandacht te besteden aan de gevolgen voor de presentatie van de oudedagsverplichting in de jaarrekening. De fiscale balanswaarde wordt na omzetting in een oudedagsverplichting jaarlijks verhoogd met een bij ministeriële regeling bepaalde marktrente. Volgens de artikelsgewijze toelichting bij artikel 38p LB zal worden aangesloten bij het U-rendement. Het RB verzoekt om deze ministeriële regeling zo spoedig mogelijk (in concept) te publiceren, zodat de Tweede Kamer bij de behandeling van het wetsvoorstel kennis kan nemen van de inhoud van deze regeling. Een oudedagsverplichting moet worden aangewend voor de verkrijging van een lijfrente of in 20 jaar worden uitgekeerd. Die keuze moet blijkens artikel 38p, lid 2 LB uiterlijk binnen twee maanden na het bereiken van de AOW-gerechtigde leeftijd zijn gemaakt. Daarna is het niet meer mogelijk om de oudedagsverplichting aan te wenden voor de verkrijging van een lijfrente. Het RB is van mening dat deze termijn bijzonder kort is. Het RB pleit ervoor om deze termijn vast te stellen op zes maanden na het bereiken van de AOW-gerechtigde leeftijd. Kiest de belastingplichtige ervoor om de oudedagsverplichting in 20 jaar uit te keren dan moeten de uitkeringen ingaan vanaf de AOW-gerechtigde leeftijd. Het RB vraagt waarom een oudedagsverplichting verplicht op de AOW-gerechtigde leeftijd moet ingaan, terwijl een oudedagslijfrente en een ouderdomspensioen beide kunnen worden uitgesteld tot de leeftijd die vijf jaar hoger ligt dan de AOW-gerechtigde leeftijd. In dit wetsvoorstel wordt zelfs voorgesteld om het doorwerkvereiste voor het uitstel van ouderdomspensioen in artikel 18a, lid 4, onderdeel 2 LB te schrappen. Het RB verzoekt om deze mogelijkheid ook te bieden voor een oudedagsverplichting die in 20 jaar wordt uitgekeerd. Ook een al ingegaan pensioen kan worden omgezet in een oudedagsverplichting. De uitkeringen moeten dan wel direct ingaan. De termijn van 20 jaar wordt in dat geval verkort met de het aantal jaren dat sinds het bereiken van de AOW-gerechtigde leeftijd is verstreken. Onduidelijk is of daarmee de feitelijke (historische) AOW-gerechtigde leeftijd van de pensioengerechtigde wordt bedoeld, of de actuele AOW-gerechtigde leeftijd. Het RB vraagt de wettekst op dit punt te verduidelijken. Uit het voorgaande volgt dat een pensioengerechtigde die de leeftijd heeft bereikt die 20 jaar hoger ligt dan de AOW-gerechtigde leeftijd, zijn ingegaan pensioen niet kan omzetten in een oudedagsverplichting. Deze pensioengerechtigden hebben slechts de keuze om hun pensioen voort te zetten of af te kopen. De memorie van toelichting besteedt daar geen aandacht aan. Het RB vraagt of deze uitwerking is bedoeld. Volgens het voorgestelde artikel 38p, lid 1 LB kan een oudedagsverplichting worden aangewend voor de verkrijging van een lijfrente als bedoeld in artikel Wet inkomstenbelasting 2001 (hierna IB). Het RB vraagt te verduidelijken hoe artikel 3.125, lid 1 IB gelezen moet worden als een bv de verzekeringnemer is. Artikel 3.125, lid 1 IB schrijft immers voor dat de lijfrentetermijnen moeten toekomen aan de verzekeringnemer. Als de bv verzekeringnemer is, voldoet de lijfrente niet aan de voorwaarden van dat artikel. Het RB vraagt om de wettekst op dit punt aan te passen, of nader toe te lichten. Uit de voorgestelde wettekst maakt het RB op dat de oudedagsverplichting een niet nader gedefinieerde vrijgestelde aanspraak is, niet zijnde een pensioenregeling in de zin van hoofdstuk IIB LB. Wel bepaalt artikel 38p, lid 4 LB dat (onder andere) artikel 19b LB van overeenkomstige toepassing is op een oudedagsverplichting. Uit de memorie van toelichting blijkt dat het mogelijk is om een oudedagsverplichting af te kopen onder toepassing van artikel 38n lid 2. In dat kader bepaalt artikel 38p, lid 5 LB dat artikel 38o LB van overeenkomstige toepassing is op een afkoop van de oudedagsverplichting. Naar 5

6 de letterlijke tekst van artikel 38n, lid 2 LB zijn deze bepalingen echter slechts van toepassing op de afkoop van een pensioenregeling in de zin van de LB zoals die op 31 december 2016 luidde. Strikt genomen is afkoop van een oudedagsverplichting op grond van het voorgestelde artikel 38n, lid 2 LB niet mogelijk. Het RB verzoekt om de wettekst op dit punt aan te passen, of nader toe te lichten. Het RB merkt op dat de oudedagsverplichting niet onder de werking van de Wet verevening pensioenrechten bij scheiding valt. De partner heeft daardoor bij scheiding geen aanspraak op een deel van de oudedagsverplichting. Het valt het RB op dat daaraan in de memorie van toelichting geen aandacht is besteed. Tot slot geeft het RB in overweging om meer flexibiliteit aan te brengen in de regels voor de oudedagsverplichting, bijvoorbeeld in 15 à 20 jaar uitkeren, waarbij het mogelijk is om de uit te keren bedragen te laten verschillen in omvang (hoog-laag). De fiscale balanswaarde De fiscale balanswaarde van het pensioen is gedefinieerd in artikel 34n, lid 3 LB. Het RB begrijpt dat deze waarde gelijk is aan de pensioenvoorziening berekend volgens artikel 8 van de Wet op de vennootschapsbelasting De definitie van de fiscale balanswaarde roept een aantal vragen op. 1. Wat is de invloed op de hoogte van de fiscale balanswaarde van (her-)verzekering van een (onbepaald) gedeelte van de in eigen beheer opgebouwde aanspraken via een pensioenverzekering bij een professionele verzekeraar? 2. Wat is de invloed op de hoogte van de fiscale balanswaarde van (her)-verzekering van een deel van het in eigen beheer opgebouwde pensioen via een kapitaalverzekering bij een professionele verzekeraar? In de bijlage bij het wetsvoorstel is een aantal voorbeelden opgenomen van het gefaciliteerd beëindigen van het PEB. Graag zou het RB deze voorbeelden aangevuld zien met voorbeelden waarin een gedeelte van het pensioen in eigen beheer extern is verzekerd. Daarbij zou het RB graag een voorbeeld willen zien van een pensioen in eigen beheer waarvan een onbepaald deel van de aanspraak is herverzekerd bij een professionele verzekeraar. Tevens zou het RB graag een voorbeeld willen zien waarbij ter dekking van de in eigen beheer verzekerde aanspraken een kapitaal is verzekerd. 3. Wat is de invloed op de hoogte van de fiscale balanswaarde van opbouw van pensioen in eigen beheer bij een concernlichaam (extern eigen beheer)? Als pensioen in eigen beheer opgebouwd is bij een ander concernlichaam dan de vennootschap die het pensioen heeft toegezegd, dan mag dat concernlichaam op grond van goed koopmansgebruik ook een bedrag voorzien voor onder andere de na-indexatie en het vooroverlijdensrisico. Moet met deze extra reserveringen rekening worden gehouden? 4. Welke actuariële waardering moet worden toegepast voor de berekening van de fiscale balanswaarde? Is dat de koopsommethode, of is de premie-koopsommethode ook toegestaan? Informatieverplichting In artikel 38n lid 5 is tevens een delegatiebepaling opgenomen op basis waarvan nadere regels kunnen worden gesteld over de verstrekking van informatie. Het RB verzoekt om ook deze regelgeving zo spoedig mogelijk bekend te maken, zodat de Tweede Kamer tijdens de behandeling van het wetsvoorstel kennis kan nemen van de inhoud van deze regelgeving. 6

7 Uit de artikelsgewijze toelichting op artikel 38n, lid 5 LB begrijpt het RB dat in het kader van de informatieverplichting de volgende informatie aan de Belastingdienst moet worden aangeleverd: - Een berekening van de waarde in het economische verkeer van het pensioen - Een berekening van de fiscale balanswaarde van het pensioen - Een bewijs van instemming van de (gewezen) partner van de (gewezen) werknemer - Een berekening van de fiscale balanswaarde van het pensioen aan het begin en aan het einde van het boekjaar dat in 2015 is geëindigd. Uit de toelichting lijkt te volgen dat deze verplichting aan de (gewezen) werknemer wordt opgelegd. Het RB vraagt of dit logisch is. Voor een deel van de gevraagde informatie is de (gewezen) werknemer afhankelijk van het inhoudingsplichtige eigenbeheerlichaam. Dat is wellicht geen probleem als de (gewezen) werknemer nog aandeelhouder is van dat lichaam, maar als hij geen aandeelhouder meer is levert dat misschien wel een probleem op. Daar komt nog bij dat de LB niet van toepassing is op werknemers, maar slechts op inhoudingsplichtigen. Het ligt daarom niet voor de hand op in deze wet een verplichting op te leggen aan iemand die niet onder de werking van de wet valt. De hiervoor genoemde informatie moet de (gewezen) werknemer binnen een maand na het moment van afkoop aanleveren bij de Belastingdienst. Onduidelijk is waarom gekozen wordt voor een termijn van een maand. Ook blijkt niet uit de tekst of de toelichting welk belang wordt gediend met deze informatieplicht. Het RB verzoekt om een nadere toelichting op dit punt. Mochten belastingplichtigen op korte termijn massaal gebruikmaken van de afkoopregeling, dan moet voor al deze belastingplichtigen de bovenstaande set gegevens worden samengesteld. De termijn van een maand komt het RB dan bijzonder kort voor. Het RB pleit er daarom voor om deze termijn te verruimen tot uiterlijk één maand na afloop van het kalenderjaar waarin het pensioen is afgekocht. Levert de (gewezen) werknemer de hiervoor genoemde informatie niet of te laat aan dan wenst de wetgever daaraan de sanctie te verbinden dat artikel 19b LB alsnog van toepassing is. Kortom, in dat geval is de werknemer alsnog circa 72% belasting en revisierente verschuldigd over de waarde in het economische verkeer van het pensioen. Het RB is van mening dat een dergelijk sanctie niet in verhouding staat tot de ernst van de gedraging. Het RB acht deze sanctie daarom disproportioneel. Antimisbruik Het voorgestelde artikel 38q beperkt het overgangsrecht voor in 2016 opgebouwde pensioenaanspraken in eigen beheer, voor zover die opbouw meer dan 125% hoger is dan de opbouw in Deze maatregel is gericht tegen misbruik van de fiscale faciliteiten die het overgangsrecht biedt. Daartoe regelt artikel 38q LB dat dergelijke aanspraken niet (fiscaal geruisloos) kunnen worden prijsgegeven en ook niet kunnen worden afgekocht, of worden omgezet in een oudedagsverplichting. Dit deel van de pensioenaanspraak in eigen beheer blijft dus in stand. Het RB vraagt naar de gevolgen van toepassing van artikel 38q LB voor het prijsgeven en afkopen of omzetten van de overige in eigen beheer opgebouwde pensioenaanspraken in de zin van artikel 38n, lid 2 LB. In deze situaties kan de aanspraak immers niet geheel worden afgekocht of omgezet, zodat niet wordt voldaan aan de in dat artikel gestelde voorwaarden voor afkoop en omzetting in een oudedagsverplichting. Het RB ziet de voorgestelde wettekst op dit punt graag nader toegelicht. 7

8 Overigens is het RB van mening dat artikel 38q LB de eenvoud van het overgangsrecht niet ten goede komt. Gezien de beperkte verschillen in het tarief voor aftrek van de pensioenlasten en het tarief voor belastingheffing bij uitkering is het financiële belang van het misbruik bij afkoop beperkt. Het RB geeft daarom in overweging om artikel 38q LB niet in te voeren. Schenkingsaspecten In de memorie van toelichting wordt opgemerkt dat sprake kan zijn van een schenking, als de aandelen in het eigenbeheerlichaam op het moment van het afstempelen niet in handen zijn van de pensioengerechtigde. Deze opmerking geeft het RB aanleiding tot de volgende vragen. Onduidelijk is welke situaties de wetgever precies voor ogen heeft. In de memorie van toelichting wordt bijvoorbeeld niet ingegaan op de situatie dat de aandelen in het eigenbeheerlichaam op het moment van het afstempelen voor een gedeelte in handen zijn van de pensioengerechtigde zelf. In dat geval zal waarschijnlijk geen sprake zijn van de voor schenking vereiste bevoordelingsbedoeling tussen pensioengerechtigde en de andere aandeelhouders. Het RB verzoekt toe te lichten in welke situaties volgens de wetgever sprake is van een schenking. In de memorie van toelichting wordt ook niet ingegaan op eventuele schenkingsaspecten in de verhouding tussen de pensioengerechtigde en zijn partner. Bij het afstempelen, geeft de partner het voorwaardelijke recht op ouderdomspensioen (bij echtscheiding) en nabestaandenpensioen (bij echtscheiding en/of overlijden) prijs. Indien de partner niet wordt gecompenseerd, komt de vraag op, of sprake is van een schenking. Mocht een schenking worden geconstateerd, dan meent het RB dat sprake is van een schenking onder opschortende voorwaarde als bedoeld in artikel 1, lid 9 Successiewet Voor de schenkbelasting vindt heffing plaats op het moment dat deze opschortende voorwaarde is vervuld. Pas als de partner de pensioengerechtigde overleeft, kan immers worden bepaald of en tot welk bedrag de partner is verarmd. Op dat moment is de pensioengerechtigde echter overleden. Het RB vraagt of in dat geval nog schenkbelasting is verschuldigd. Voorts wordt in de memorie van toelichting benoemd dat geen sprake is van een schenking, als de pensioengerechtigde een compensatie ontvangt voor het afstempelen. Onduidelijk is hoe deze compensatie fiscaal moet worden geduid. Als deze compensatie moet worden geduid als een vergoeding voor het afzien van het pensioen, dan zou kunnen worden betoogd dat de compensatie in feite een afkoopsom is. Dat zou betekenen dat niet slechts de fiscale balanswaarde wordt afgekocht, maar de gehele pensioenaanspraak. In dat geval rijst de vraag of het eigenbeheerlichaam, danwel de aandeelhouder loonbelasting en/of revisierente moet inhouden op de compensatie. Het RB verzoekt te bevestigen dat de compensatie voor het afzien van de pensioenaanspraak tot de fiscale balanswaarde niet wordt aangemerkt als een afkoopsom. Ten slotte is onduidelijk hoe de omvang van de schenking en/of compensatie moet worden bepaald. Het RB is van mening dat de omvang van de schenking niet groter is dan de waardestijging van de aandelen. Voor de berekening van deze waardestijging moet de pensioenverplichting tegen commerciële grondslagen worden gewaardeerd. Voor de commerciële waardering van het pensioen zijn door de Belastingdienst rekengrondslagen gepubliceerd in Vraag & Antwoord d.d Gezien de huidige negatieve marktrente is het RB van mening dat de genoemde rekenrente niet langer aansluit bij tarieven die verzekeraars hanteren en verzoekt om de rekenrente te 8

9 herijken. Daarnaast vraagt het RB in hoeverre bij de commerciële waardering rekening kan worden gehouden met de gezondheidstoestand van de pensioengerechtigde. Bij een korte levensverwachting kan zich namelijk de situatie voordoen dat geen sprake is van een schenking of moet wellicht zelfs een schenking van de aandeelhouders aan de pensioengerechtigde geconstateerd worden. Het RB ziet graag een handreiking voor de praktijk. Artikel VII, onderdeel A Voorgesteld wordt om aan artikel 8 lid 7 van de Wet VPB 1969 een volzin toe te voegen op grond waarvan de mogelijkheid wordt geschrapt een kostenegalisatiereserve of voorziening te vormen bij een stellig voornemen om een pensioen toe te kennen. Uit de voorgestelde wetteksten blijkt niet dat voorzien is in overgangsrecht. Het RB verneemt dan ook graag of een voor 31 december 2016 gevormde kostenegalisatiereserve bij een stellig voornemen tot het toekennen van pensioen per 1 januari 2017 verplicht moet vrijvallen, dan wel dat deze in 2017 of volgende jaren nog steeds kan worden omgezet in een (extern verzekerd) pensioen. Artikel X, onderdeel F Nederland heeft in diverse bilaterale belastingverdragen een voorbehoud opgenomen op de regel dat het heffingsrecht over pensioenen toekomt aan het woonland. Als in Nederland opgebouwd pensioen wordt afgekocht, dan wordt het heffingsrecht over de afkoopsom volgens sommige belastingverdragen onder voorwaarden toegewezen aan Nederland. Deze afspraken zijn gebaseerd op de huidige Nederlandse pensioenwetgeving, op basis waarvan afkoop van pensioen in beginsel niet mogelijk is. Dit wetsvoorstel maakt daar een inbreuk op. Het RB vraagt of Nederland in overleg is getreden over de vraag hoe het heffingsrecht over de voorgestelde afkoopregeling onder deze verdragen wordt verdeeld. Deze reactie is opgesteld door Bureau Vaktechniek van het Register Belastingadviseurs in samenwerking met de Commissie Wetsvoorstellen en de specialistengroepen van het Register Belastingadviseurs. Culemborg, 6 oktober 2016 o-o-o-o-o 9