Naar een 100% duurzame energievoorziening voor Flevoland?! Vera Pieterman, plv. directeur Energie & Omgeving

Vergelijkbare documenten
Themacafé Energietransitie 22 februari 2016

Provinciaal klimaat- en energiebeleid: doelen, emissies, maatregelen. Robert Koelemeijer - PBL

ENERGIESTRATEGIE. Regio Rotterdam Den Haag. Programma

Technisch-economische scenario s voor Nederland. Ton van Dril 20 mei 2015

Warmtenetten strategisch energiebeleid

Zonder Energieopslag geen Energietransitie. Teun Bokhoven Duurzame Energie Koepel WKO-Manifestatie / 30 Oktober 2013

Op weg naar een duurzame energievoorziening in Mark Dierikx Directeur Generaal Energie, Telecom en Mededinging

Training Energietransitie voor ambtenaren

Provincie Flevoland. Postbus AB Lelystad. Ons kenmerk : / 8301 Uw kenmerk : -

Energieakkoord Kansen voor Warmtepompsystemen

Gas op Maat. Postbus 250, 3190 AG Hoogvliet Rotterdam Telefoon +31(0)

Nationale Energieverkenning 2014

GREEN DEAL DUURZAME ENERGIE

Klimaatakkoord. Ministerie van Economische Zaken en Klimaat T.a.v. de heer ir. E.D. Wiebes Postbus EK 'S-GRAVENHAGE

Concept Ruimtelijk Perspectief Windenergie op Land

Toekomstschetsen en organisatievraagstukken

KLIMAAT, ENERGIE EN GRONDSTOFFEN

Klimaatakkoord: Kijkje in de keuken. Coen Bernoster

Route naar een Duurzame Energievoorziening

Transformatie van het Energiesysteem. Atelier Flevo-perspectieven

Drechtsteden versterken met energiestrategie de kracht van de regio

Energietransitie vergt strategie. Voorjaarscongres VJK 23 mei 2019

Energietransitie Utrecht: gebiedsgericht naar een aardgasvrije stad. Hier komt tekst Joop Oude Lohuis. Utrecht.nl

Hoe faciliteert de overheid het tempo in de energietransitie? Paula Westhoven Directie energie en omgeving

Energie efficiënte ruimtelijke ordening: hoe passen we energieopwekking uit hernieuwbare bronnen ruimtelijk in? Anders gezegd : welke plek geven we

Energieakkoord voor duurzame groei. Juli 2014 WERK IN UITVOERING. Ed Nijpels. Wie zaten aan tafel tijdens de onderhandelingen?

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Missiegedreven Innovatiebeleid: in het teken van de Energieen Klimaattransitie

De voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof AA DEN HAAG

Energieakkoord voor duurzame groei

STRATEGIE DUURZAME ENERGIETRANSITIE GEMEENTE BREDA

Workshop energielandschappen ontwerpen, WTSE 29 nov 2017

STRUCTUURVISIE ZON Beleidskader ten behoeve van het opwekken van grondgebonden zonne-energie in het landelijk gebied

Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814.

Onderwerp Regionale Energiestrategie (RES) regio Noordoost-Brabant. Geachte bestuursleden,

ENERGIE-INFRASTRUCTUUR IN HET ROTTERDAMSE HAVENGEBIED. Maart 2019

Sectortafel Elektriciteit. Berend de Vries

Energietransitie in het Brabantse landschap. maart 2019

RAAMWERK OPGAVE DUURZAME ENERGIE

NeVER/VMR 18 juni Klimaatakkoord en omgevingsrecht vanuit energierechtelijk perspectief

DUURZAAMHEID, KLIMAATVISIE EN REGIONALE ENERGIE STRATEGIE. Bijeenkomst gemeenteraad 5 februari 2019

WELKOM BIJ PORT OF ROTTERDAM! Remco Neumann en Ankie Janssen 19 April 2018

d) EUR-Lex uri=celex:52016dc0860

Ja. Ja. D66 wil dat Groningen in 2040 al CO 2- neutraal is en wil dat de provincie een ambitieuze regionale energiestrategie opstelt.

30196 Duurzame ontwikkeling en beleid Kabinetsaanpak Klimaatbeleid op weg naar Brief van de minister van Economische Zaken

WKO in duurzame gebiedsontwikkeling case Westland Ir. Marion Bakker SenterNovem

Voordracht aan Provinciale Staten. van Gedeputeerde Staten. Watt anders, Energieagenda Ontwerpbesluit

Beleidskader windenergie

Uitwerking categorie: Overig Hernieuwbaar (of wel de 186 PJ)

Noord-Holland. De partij zal sociale windmolens actief stimuleren, ook solitair staande sociale molens.

Zonnevelden: hoe zorg je voor een goede ruimtelijke inpassing. Rik Olde Loohuis (Rom3D) Tim de Weerd (Provincie Overijssel)

Concept Klimaatakkoord: De stand van zaken

Regionale Energie Strategie

Regionale Energie Strategie

College van Burgemeester en wethouders gemeente Tynaarlo

Klimaatakkoord Rijk en UvW

Energietransitie: één van de nieuwe opgaven in Omgevingsvisies en Omgevingsplannen

AMBITIEDOCUMENT ZONNE-ENERGIE UITWERKING OMGEVINGSVISIE - GEMEENTE OPSTERLAND

Klimaatakkoord: Kijkje in de keuken. Ingrid Giebels

Utrecht. De partij zal sociale windmolens actief stimuleren, ook solitair staande sociale molens.

Van Energie naar Klimaat Energietransitie in Nederland Timme Lucassen Rijksdienst voor Ondernemend Nederland

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof AA DEN HAAG

De rol van biomassa in de energietransitie.

en uitdagingen voor de toekomst Pieter Boot, maart 2018

WARMTE IS HOT VISIE, KANSEN EN ONTWIKKELING. Sjaak Verburg Pipeliner terugkomdag, 18 november 2015

1. Format verslaglegging algemeen

Het Energiebeleid van komende jaren. dr.j.a. Vijlbrief DG Energie, Telecom en Markten

Omgevingsproces Ternaard. 4 december 2017

Aan de politieke partijen die deelnemen aan de verkiezingen

Duurzaamheid: ervaringen uit Woerden. Hans Haring, wethouder duurzaamheid Woerden

Warmtetransitie en het nieuwe kabinet. Nico Hoogervorst

Commissie Ruimte Opmeer Eljo Vos-Brandjes/Marco van Soerland

MONDAINE: koppeling van modellen

PROEFTUIN VOOR HET EUROPESE ENERGIESYSTEEM VAN DE TOEKOMST

KLIMAATAKKOORD NETBEHEER NEDERLAND 11 JULI 2018

MRDH netwerk energie. Telefoon Onderwerp Energietransitie MRDH

Startnotitie Energietransitie. November 2018

Verzenddatum Bijlagen Uw kenmerk Ons kenmerk

FEITEN, CIJFERS EN KAARTEN

Datum: Adviserend. 24 januari Feb/mrt 30 januari

Power to gas onderdeel van de energietransitie

Helmonds Energieconvenant

Beleid dat warmte uitstraalt. Van warmteopties voor klimaatverbetering naar klimaatverbetering voor warmteopties

Onderwerp Raadsinformatiebrief Regionale Energiestrategie (RES) Metropoolregio Eindhoven

Windmolens voor en na de verkiezingen. Geachte aanwezigen,

Gebouwde Omgeving. Joop oude Lohuis, Leonie Jansen, Annemie Loozen

STRUCTUURVISIE ZON Beleidskader ten behoeve van het opwekken van grondgebonden zonne-energie in het landelijk gebied

Goeree-Overflakkee geeft energie. Managementsamenvatting van de route naar een energieleverend eiland

Publiek gefinancierd energieonderzoek In opdracht van het ministerie van Economische Zaken

Seminar Duurzame & Integrale Energievoorziening 29 november minut pitches

Presentatie SIM MEA-Industrie & LEA. Ron Bissels 16 april 2018

PROVINCIAAL BLAD. Nr. 8478

Industriële elektrificatie

COLLEGEVOORSTEL. Onderwerp Energieneutraal Krimpen aan den IJssel. Te besluiten om

Welkom! Gespreksavond: duurzame energie in het landschap

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof AA s-gravenhage. Datum 14 maart 2012

Windmolenparken kunnen de gemoederen in de omgeving ENERGIETRANSITIE SLAAGT ALLEEN SAMEN MET OMGEVING DE AUTEUR

Impressie Regiotour MIRT in Noord Nederland 13 juni

Het KlimaatAkkoord (ieder z n opinie; hier is de mijne)

Inzichten uit een regio:

Transcriptie:

Naar een 100% duurzame energievoorziening voor Flevoland?! Vera Pieterman, plv. directeur Energie & Omgeving 6 december 2016

Hoofdpunten (Inter)nationale context van de ambitie van Flevoland De energietransitie vindt plaats in de regio Flevoland als voorloper 2 Ministry of Economic Affairs, The Netherlands 2016

Transitie naar duurzaam Energieakkoord: aanpak energietransitie tot 2023 Energierapport: sturen op CO2, Parijs als kader Energiedialoog Energieagenda: aanpak energietransitie na 2023 Periode 2017-2023: Voortzetting uitvoering energieakkoord Uitwerking transitiepaden per functionaliteit en voorbereidingen voor uitvoering 2018/2019: Energie- en klimaatplan opleveren aan Brussel 3

Hoofdlijnen Energiebeleid (I) Sturen op CO2 Geleidelijke transitie is wenselijk, vanwege beperken economische schokken alsmede benutten economische kansen. Governance Energie Unie, nationale Energie- en Klimaatplannen Borging ambitie en aanpak in regelgeving of akkoord(en) Regionaal: ruimtelijk aspect, bewustwording, besluitvorming infrastructuur en technologiekeuze, rol provincies, gemeenten en waterschappen 4

Hoofdlijnen Energiebeleid (II) Ruimteverwarming Gas uitfaseren richting 2050 Kracht en licht Forse toename duurzame elektriciteitsproductie Aanpak wind op zee voortzetten en internationaal opschalen Proceswarmte Er is perspectief voor de industrie, mits deze CO2-arm produceert Vervoer Vervoer op basis van duurzame brandstoffen 5

Hoofdlijnen Energiebeleid (III) Innovatie Energie innovatie instrumentarium richten op CO2 reductie Innovatie opgaves definiëren als onderdeel van transitiepaden Focus op strategische internationale samenwerking en meerjarige innovatie programma's Aandacht voor baanbrekend onderzoek: high risk, high impact 6

Regio en ruimte pijlers van de energietransitie De impact van de energietransitie is enorm Breed eigenaarschap nodig 7

Regio en ruimte pijlers van de energietransitie Goed beleid: Het verhaal van de energietransitie Regio s aan zet voor ruimtelijke inpassing Regioplan windenergie Goede projecten: Omgevingsmanagement structureel toepassen Rijkscoördinatieregeling alleen voorwaardelijk inzetten Grote en kleine ontwikkelaars! Continue leren en evalueren 8

Van Regioplan naar regionale energiestrategie CO2 reductie centraal Bestuurlijke transitie Ruimtelijke ontwerp als instrument voor interactie met gebied en ontwikkelaars 9

Gebiedsagenda IJsselmeer 2050 vanuit energie bezien: Stel dat IJsselmeergebied Nederland voor 1/6 deel voorziet van energie (zon of wind) 10

Rapport Ruimte voor energie in Flevoland (Posad) Maximaal energetisch potentieel in Flevoland Energieverbruik in 2015: 35,5 PJ in 2050: 51,4 PJ zonder besparingsopties in 2050: 32,8 PJ met besparingsopties Hernieuwbare energie in 2015: 10,6 PJ Hernieuwbare energie maximaal in 2050: 176,9 PJ Wind op meer: 92,6 PJ (Markermeer en deel van IJsselmeer) Wind op land: 44,8 PJ Zon op akkers: 30,4 PJ Zon op daken: 5,5 PJ Groen gas: 1,7 PJ Geothermie: 1,5 PJ 11

Energie-innovaties? Zon op water Blue energy Groen gas Geothermie Algenkweek Warmte/koude-winning 12

En vergeet de energie-infrastructuur niet 13

Conclusie 100% duurzame energievoorziening: het moet en het kan De transitie is geen blauwdruk, het is een gezamenlijke expeditie Transitie in besluitvorming nodig 14 6 december 2016