Source. Dinsdag 24 mei Stowa Afvalwaterketen Symposium Marlies Kampschreur

Vergelijkbare documenten
SOURCE. Simultaneous removal of human and veterinary pharmaceuticals and nutrients. Eindrapportage. Lettinga Associates Foundation

Full scale de-ammonificatie in de waterlijn

Kansen voor de afzet van slib in de landbouw?

1-STEP filter rwzi Horstermeer

AWZI Schiphol. Ervaringen met het DEMON-proces. Marthe de Graaff. 22 mei 2019

Helofytenfilters voor N+P verwijdering en andere toepassingen. Studiedag Rietveldfilters in de Praktijk Johan Blom 4 november 2012

Nieuwe sanitatie in Nederland. Bert Palsma

Workshop. Mestverwerking: een bron van emissies of een kans voor emissie reductie? Ellen van Voorthuizen Wim van der Hulst Gerard Rijs

De afvalwaterzuivering als energiefabriek

Nieuwe stoffen in de waterketen. Jelle Roorda (MWH)

Bijlagen. Bijlagen 105

Analyserapport Antibiotica Screening Rijn

Tabel 1 van 2. Organische parameters - overig Q chemisch zuurstofverbruik (CZV) mg/l

Vierde STOWA afvalwaterketensymposium in Amersfoort: Van beter en schoner, naar duurzamer en doelmatiger

KPS_0120_GWL_2. Stroomgebiedbeheerplan - informatie per grondwaterlichaam. Karakteristieken

Fosfor in en uit Afvalwater

Grontmij. A fascinating company

RWZI s-hertogenbosch - renovatie

Fosfaatterugwinning Waterstromen Locatie Olburgen

MS_0100_GWL_1. Stroomgebiedbeheerplan - informatie per grondwaterlichaam. Karakteristieken. Quartair Aquifersysteem Maassysteem Maas.

Stikstofeis noodzaakt rwzi Dokhaven tot innovatie Waterkwaliteit > Afvalwaterbehandeling > Beschrijving van r.w.z.i.

1. De relativiteit van de effluentkwaliteit

Thermische Druk Hydrolyse

onderzoeken Peka Kroef 2011/2012

Onderzoek O3GAC. Symposium medicijnresten in afvalwater. Manon Bechger Waternet 19 januari 2018

Afvalwater: een bron van mogelijkheden. 12 april 2016 Sigrid Scherrenberg

Productie van groene energie uit afval en afvalwater: rentabiliteit door duurzaamheid

KRW symposium 9 mei Epe. Anammox in de hoofdstroom: een quantum leap in stikstofverwijdering!

Synergie RWZI en mestverwerking

De klimaatneutrale waterketen

Energiepark Olburgen

CVS_0400_GWL_1. Stroomgebiedbeheerplan - informatie per grondwaterlichaam. Karakteristieken

CVS_0160_GWL_1. Stroomgebiedbeheerplan - informatie per grondwaterlichaam. Karakteristieken

Thomas ter Laak, Stefan Kools, Julian Starink , Amersfoort. Quickscan. Diergeneesmiddelen in de. waterketen

Multi-residu analyse van geneesmiddelen in afvalwater

Mestverwerkingtechnieken

SS_1300_GWL_4. Stroomgebiedbeheerplan - informatie per grondwaterlichaam. Karakteristieken

Vergisting van eendenmest


CN-verwijdering uit afvalwater met Geavanceerde Oxidatie (AOP) met Lagedruk UVC-lampen en waterstofperoxide

Rioolwaterzuivering in de ER: Trends, balansen en knelpunten. Kees Baas

Geniaal van mest en digestaat naar nutriënten en schoon water. Wilbert Menkveld

Jaarlijks symposium Vlaco vzw, 16 juni 2011 Hof Ter Velden (Baasrode)

grondstof? Afvalwater als Energie winnen uit afvalwater Verwijderen van medicijnen en hergebruik van meststoffen Veel mogelijkheden

Verkenning mogelijkheden

Update factsheet Effluenten RWZI s, regenwaterriolen, niet aangesloten riolen, overstorten en IBA s

Innovatieve mestverwerking op de boerderij

Tabel 1 van 2 14,1 19,6

Organische vracht continue on-line bewaken. Peter-Jan van Oene, 8 november 2011, nieuwegein

BEPALING VAN VELDGEMETEN VERDELINGSFACTOREN VAN ZWARE METALEN BIJ BODEMVERONTREINIGING IN VLAANDEREN

RESIDUEN VAN DIERGENEESMIDDELEN IN KIPPENEIEREN

Monsternummer: Rapportagedatum: Instroom buffer. Analyse- resultaat

Levenscyclusanalyse fosfaat, cellulose, alginaat en PHA uit rioolwater. Geert Bergsma, mei 2017

2 De zuivering van afvalwater Typen bedrijfsafvalwater De zuivering in vogelvlucht Afsluiting 21

Cellulose Assisted Dewatering of SLudge:

Ik wijs u erop dat het analyse-certificaat alleen in zijn geheel mag worden gereproduceerd.

Project Waterschoon. Onderzoeksfacet: Effectiviteit Verwerkingssysteem. Nieuwsbrief Zwartwaterverwerking

A N A L Y S E - C E R T I F I C A A T

GRONDSTOFFEN UIT RIOOLSLIB. Leon Korving - Milieubeurs oktober 2012

STIKSTOF & FOSFOR CURSUSBOEK NIEUWEGEIN

Verwijdering van geneesmiddelen door RWZI s in de provincie Utrecht

Onderzoek naar het potentieel van biochar als adsorbens voor de verwijdering van organische polluenten bij end-of-pipe waterzuivering

Tabel 1 van 2. AP04 : Organisch onderzoek - niet aromatisch A minerale olie mg/kg ds 53 36

Wat doen we met de bagger en wat betekent dit voor de bodemkwaliteit? Verspreiding op aanliggend perceel versus weilanddepot

Eindexamen scheikunde 1-2 vwo 2008-I

Kationen voor slibontwatering

Praktijk : Voorschrift bacterieel wateronderzoek

Levenscyclusanalyse fosfaat, cellulose, alginaat en PHA uit rioolwater. Geert Bergsma, 30 mei 2017

Afvalwater zuiveren Bezoek Wageningse Alumnivereniging 22 april 2014

Deze bijlage is geldig van: tot Vervangt bijlage d.d.:

Land- en Tuinbouw Organisatie Noord

Deze bijlage is geldig van: tot Vervangt bijlage d.d.:

Struviet: hoofdpijndossier of succesverhaal?

Magnesium, struviet, ontwatering van slib en mest Verkenning toepassing en effectiviteit diverse Mgzouten

Biologische beschikbaarheid van stikstof en fosfaat in effluent: Kunnen algen nog wel groeien op nagezuiverd effluent van rwzi Leiden Zuid-West?

Toets 5.1 Waterzuivering (ppt + aanvullend lesmateriaal)

Behandeling van Urine

Potentieel van nieuwe vergistingstechnologie

IBA en andere toepassingen

Hergebruik mestwater uit de veehouderij

Opdrachtverificatiecode : TXJO-VQIJ-YEPT-JGGA : 3 tabel(len) + 1 oliechromatogram(men) + 2 bijlage(n)

verkenning geneesmiddelen en toxiciteit effluent rapport gecombineerd onderzoek, bioassays en chemie

VALIDATIERAPPORT RAPPORT DE VALIDATION

Quickscan energie uit champost

NIEUW SANITATIE DICHTBIJ of VERAF?

2 Achtergrondinformatie van het EssDe -proces Het EssDe -proces is een alternatief voor de conventionele stikstofverwijderingsroute 1.

Denktank Circulaire Economie Consolidatie 3 maart 2016

Effluenten RWZI s (gemeten stoffen)

SS_1300_GWL_3. Stroomgebiedbeheerplan - informatie per grondwaterlichaam. aquiferkenmerken. Sokkel+Krijt Aquifersysteem (depressietrechter)

Deze bijlage is geldig van: tot Vervangt bijlage d.d.:

Duurzaam hergebruik van water uit mestverwerking met wetlands

Chris Ruiken. 21 juni 2011

Tabel 1 van 4. Organische parameters - niet aromatisch S minerale olie (florisil clean-up) mg/kg ds 59 51

GRONDONTLEDING, DE BASIS VOOR ELKE TUIN EN ELK PARK. 4 DECEMBER 2014 Stan Deckers BDB

Scheiding van biologische varkensmest met een decanteercentrifuge

Inhoud De oxidatiesloot: succesvolle Nederlandse ontwikkeling

Afwegingen bij Afvalwaterzuivering

Wereldlezing Nutriëntneutraal als ideaal in de circulaire economie. Van dead end naar kringloop in de waterketen

Transcriptie:

Source 1 Dinsdag 24 mei Stowa Afvalwaterketen Symposium Marlies Kampschreur

Wat is SOURCE? 2 Simultaneous Removal of Human and Veterinary Pharmaceuticals and Nutrients ( ) Met medewerking van:

Wat is SOURCE? 3 Een pilot voor gecombineerde behandeling van menselijke en dierlijke urine Doel: - terugwinning van nutriënten - verwijdering van geneesmiddelen en hormonen DMF Menselijke urine N totaal (mg/l) 3100-5400 3.500 P totaal (mg/l) 50-180 300 CZV (mg/l) 7500-20.000 4.000 Geneesmiddelen (mg/l)? > 6

Waarom eigenlijk. 4 - Verbetering oppervlaktewaterkwaliteit (geneesmiddelen en nutriënten) - Goedkoper N en P verwijderen door schaalvoordeel - Terugwinning eug gvan fosfaat osaa - Kunstmestproductie; precisiebemesting fosfaat mogelijk vanuit dierlijke meststroom - Synergievoordeel (warmte, elektra, nutriënten) - Kleiner mestoverschot: minder transportbeweging g

Waarom eigenlijk. 5 afvoer 35.000 ton N/jr 20.000 ton P/jr 15.000 ton N/jr 5.000 ton P/jr 4.900 ton N/jr 340 ton P/jr 4.500 ton N/jr 1.000 ton P/jr Beheersgebied Aa en Maas

Situatie met SOURCE 6 12.000 ton N/jr 13.800 ton P/jr 42.000 ton N/jr 19.700 ton P/jr dik afvoer 8.000 ton N/jr 300 ton P/jr 30.000 ton N/jr 5.900 ton P/jr dun 4.050 ton N/jr 850 ton P/jr Potentieel verschil met huidig: 690 ton N/jaar (=75% totaal A&M) 95 ton P/jaar (=60% totaal A&M) 4.210 ton N/jr 245 ton P/jr 450 ton N/jr 150 ton P/jr

Niveau dieper 7

En nu in het echt 8

Beluchte tank 9 Debiet: 150 L per uur 1,8 dag oxische verblijftijd ph 8,5 zonder zuurdosering CZV verwijdering 25 35% Zuurstofspanning 1,5 tot 2,5 mg/l. CZV verwijdering ca. 30%. BZV verwijdering ca. 70%.

Fosfaatwinning 10 Struvietprecipitatie in korrelreactor Bewezen technologie op industrieel afvalwater zuivelindustrie en aardappelverwerking (full-scale) en rejectiewater (pilot-scale) Nog niet eerder op mestfractie NuReSys reactor

Optimalisatie fosfaatwinning 11 Fijne kristallen bij opstart Struvietkorrels Uitgevoerde optimalisaties - Verlaging ph (van 8.5 naar 7.5) - Toevoegen ent-materiaal - Aanpassen roersnelheden Aangroei struviet op ent materiaal

Samenstelling Struviet Macro nutrienten samenstelling struviet % / DS 12 Parameter Source Theorie NH 4 MgPO 4.6H 2 O N 5,25 5,51 P 21,4 12,65 deels Mg-Fosfaat inclusies i Mg 14,1 9,92 bij Source organisch materiaal: 26 mg/kg DS

Samenstelling Struviet Zware metalen (waarden in mg/kg DS): 13 Parameter Rejectie Water Source Limiet Vlaanderen As 6,62 5,66 150 Cd 0,331 0,283 6 Cr 11 9,4 250 Cu 11 9,4 375 Hg 0,011 0,094 5 Pb 13,2 11,3 300 Ni 552 5,52 442 4,42 50 Zn 11 9,4 900

Stikstofverwijdering 14 Stikstofverwijdering omdat terugwinning niet werd gezien als waardevol product via nitritatie-anammox anammox vanwege lage energie- en chemicalienverbruik Bewezen technologie op rejectiewater Nog niet eerder op mestfractie Dunne Mest Fractie blijkt lastige matrix DEMON reactor

Stikstofverwijderingsactiviteit in reactor 20 18 Nitritatie De-ammonificatie Totale activiteit ent 1 wegvallen activiteit Verdunning met effluent ent 2 ent 3 10 9 15 16 Geleidbaarheid 8 14 7 Activite eit [mg N/L/h] 12 10 8 6 6 5 4 3 Ec [ms/cm] 4 2 2 1 0 0 Tijd [d]

Source stappen 16

En de geneesmiddelen? 17 Er is onderzocht hoeveel geneesmiddelen er door de eerste drie processtappen worden verwijderd In samenspraak met laboratoria is een kwalitatieve analysemethode ontwikkeld (effect meting) Effectmeting antibiotica: Water-Scan test door Grontmij 5 agarplaten met bacteriestammen gevoelig voor antibiotica groepen Opbrengen monster in well op agarplaat: na 20 h incubatie (30 0 C) -> eindpunt groeiremming Interpretatie resultaten: kwalitatief tot semi-kwantitatief!

Groep Tetracyclines Tetracyclines 18 3 9 5 1. Positieve controle A 2. Positieve controle B 3. Negatieve controle demiwater 4. Negatieve controle methanol 5. Influent aerobie 4 1 7 6. Effluent aerobie 7. Extract van struvietkorrels methanol 8. Effluent struvietreactor 9. Extract struvietkorrels demiwater 8 6

Voorzichtige conclusies antibiotica-meting (slechts 1 meting uitgevoerd) 19 Methode is bruikbaar voor meting van antibiotica activiteit in deze matrix Verwijdering van antibiotica in aerobe reactor (rendement verschilt per antibiotica-groep) Antibiotica blijven bij fosfaatwinning f i in waterfase; weinig i in struvietkorrels tk Op dit moment lijkt het effluent van de pilot teveel humuszuren en andere organische verbindingen te bevatten om ozon en actief kool toe te passen op effluent Verdere optimalisatie nodig van processtappen om te voorkomen dat er een puntlozing van geneesmiddelen naar het oppervlaktewater ontstaat effluent

Bedankt! 20 Project-groep Source: Sjors Dilven (Logisticon); Wim Moerman (Akwadok); k) Geert Notenboom, Rob Lodder, Henk-Wim de Mooij (Grontmij), Jan Weijma, Miriam van Eekert (LeAF), Tim Wallis, Tom Weijtmans (HAS Den Bosch), Mirabella Mulder, Maurice Schellekens, Marlies Kampschreur (Waterschap Aa en Maas) Begeleidingsgroep Source Ton Vermeer (Provincie Noord-Brabant), Ton van Korven (ZLTO), Geert Notenboom (Grontmij), Bert Palsma (STOWA), Stefan Breukel (Ministerie LNV), Mirabella Mulder, Wim van der Hulst, Marlies Kampschreur (Waterschap Aa en Maas)

En bedankt voor jullie aandacht 21

Antibiotica Screening Assay Onderzoeksvragen: Antibiotica activiteit in afvalwater en/of struvietkorrels? Welke groepen antibiotica zijn aanwezig? Dragen beluchting en/of struvietreactor bij aan verwijdering? 22 Effectmeting ti antibiotica: Water-Scan test t door Grontmij 5 agarplaten met bacteriestammen gevoelig voor antibiotica groepen - Tetracyclines: o.a. doxycycline, oxytetracycline (V + H) - Quinolonen: o.a. flumequine, enrofloxacine (H) - Sulfonamiden: o.a. sulfadiazine, sulfamethoxazole (V + H) - Macroliden/B-lactam: o.a. tylosine, lincomycine, amoxicilline (V + H) - Aminoglycosiden: o.a. neomycine (V + H) Opbrengen monster in well op agarplaat: na 20 h incubatie (30 0 C) -> eindpunt groeiremming i Interpretatie resultaten: kwalitatief tot semi-kwantitatief!

Materiaal en Methoden Monsters: 1. Steekmonster influent aerobietank 2. Steekmonster effluent aerobietank 3. Extracten struvietkorrels -> verpulveren, 24 h extractie met demiwater en methanol op schudmachine, methanol 1:1 verdunnen met demiwater, beide extracten aanbrengen op agarplaat 4. Steekmonster effluent struvietreactor 3 23 Humane urine 1 2 4 DEMON Aerobietank Dunne fractie varkensmest Struvietreactor RWZI