RAPPORT VAN BEVINDINGEN KWALITEITSONDERZOEK Basisschool De Laarakker Plaats : Arnhem BRIN nummer : 15JW C1 Onderzoeksnummer : 278122 Datum onderzoek : 25 september 2014 en 2 maart 2015 Datum vaststelling : 29 april 2015
Pagina 2 van 13
INHOUDSOPGAVE 1 INLEIDING............................................ 5 2 BEVINDINGEN.......................................... 7 3 TOEZICHTARRANGEMENT................................. 13 Pagina 3 van 13
Pagina 4 van 13
1 INLEIDING De Inspectie van het Onderwijs heeft op 25 september 2014 en 2 maart 2015 een onderzoek uitgevoerd op basisschool De Laarakker naar aspecten van de kwaliteit van het onderwijs en de naleving van wet- en regelgeving. De aanleiding voor dit onderzoek was het volgende. De inspectie heeft voor basisschool De Laarakker een risicoanalyse uitgevoerd. Uit deze analyse kwam naar voren dat de opbrengsten mogelijk onvoldoende zijn. Op 30 januari 2014 heeft de inspectie de uitkomsten van de risicoanalyse met het bestuur besproken. Als uit de risicoanalyse van de opbrengsten van 2014 naar voren zou komen dat de opbrengsten van 2014 mogelijk onvoldoende zouden zijn, voert de inspectie een onderzoek uit op basisschool De Laarakker om eventuele tekortkomingen vast te stellen. Conform de uitgangspunten van het programmatisch handhaven onderzoekt de inspectie tevens standaard of wordt voldaan aan bepaalde wettelijke voorschriften. Toezichthistorie Tijdens het vierjaarlijks bezoek bij basisschool De Laarakker van 24 januari 2012 stelde de inspectie vast dat de kwaliteit van het onderwijs op de onderzochte onderdelen grotendeels op orde was. De eindopbrengsten lagen op het niveau dat mocht worden verwacht. Dat gold echter niet voor de tussenopbrengsten. Die lagen onder het verwachte niveau. Alle indicatoren die samenhangen met zorg en begeleiding waren als voldoende beoordeeld. Op één uitzondering na (het evalueren van het onderwijsleerproces) werden ook alle destijds gecontroleerde indicatoren die betrekking hebben op de kwaliteitszorg als voldoende beoordeeld. Daarom werd het aan de school toegekende basisarrangement gehandhaafd. Onderzoeksopzet Het onderzoek bestond uit de volgende activiteiten: Een controle van de aanwezigheid van de schoolgids en het schoolplan bij de inspectie. Een toets op de aanwezigheid van informatie over enkele wettelijke verplichte onderdelen in de schoolgids en het schoolplan. Een controle op de onderwijstijd die de school heeft gepland. Onderzoek en analyse van jaardocumenten en gegevens over de school die bij de inspectie aanwezig zijn. Analyse van documenten die betrekking hebben op zelfevaluatieactiviteiten van de school en van andere documenten die de school Pagina 5 van 13
voorafgaand aan het schoolbezoek heeft toegestuurd, te weten het Jaarplan 2014-2015 en de onderbouwing opbrengsten 2012 en 2013. Ook aanvullende vragenlijsten zijn bij de analyse betrokken. Schoolbezoek, waarbij in een aantal groepen de onderwijspraktijk is geobserveerd door het bijwonen van lessen Nederlandse taal en rekenen en wiskunde. Deze lesbezoeken vonden plaats in de groepen 1/2a, 1/2b, 3, 5, 6, 7 en 8. Gesprekken met de directie, de leerkracht Special Needs en de intern begeleider over de kwaliteit van de indicatoren. Een gesprek met leraren. Een eindgesprek met het managementteam en een vertegenwoordiging van het bestuur, na afloop van het schoolbezoek. Tijdens het onderzoek beoordeelde de inspectie indicatoren van de volgende aspecten: opbrengsten, leerstofaanbod, onderwijstijd, schoolklimaat, didactisch handelen, afstemming, zorg en begeleiding, kwaliteitszorg en voorwaarden voor kwaliteitszorg. Toezichtkader De inspectie heeft zich bij haar onderzoek onder andere gebaseerd op het Toezichtkader po/vo 2012 en de notitie Analyse en waarderingen van opbrengsten primair onderwijs. Beide documenten zijn te vinden op www.onderwijsinspectie.nl. Opbouw rapport In hoofdstuk 2 staan de bevindingen uit het onderzoek naar de onderwijskwaliteit en de wettelijke vereisten. Dit wordt gevolgd door een beschouwing waarin het oordeel van de inspectie wordt toegelicht en waar mogelijk de schoolontwikkeling in samenhang wordt beschreven. Hoofdstuk 3 geeft het toezichtarrangement weer. Pagina 6 van 13
2 BEVINDINGEN 2.1 Kwaliteits- en nalevingsprofiel In onderstaande tabellen vermeldt de inspectie welke indicatoren in dit onderzoek zijn betrokken en tot welke bevindingen het onderzoek heeft geleid. De nummering in de tabellen verwijst naar het volledige waarderingskader primair onderwijs 2012. Indicatoren die bij een kwaliteitsonderzoek de doorslag geven of een school (zeer) zwak is, de zogeheten normindicatoren, zijn gemarkeerd met een asterisk. Voor een overzicht van alle normindicatoren zie het Toezichtkader po/vo 2012 op www.onderwijsinspectie.nl. De bevindingen zijn weergegeven in de vorm van een score. De score geeft aan in welke mate de betreffende indicator gerealiseerd is. Legenda: 1. slecht 2. onvoldoende 3. voldoende 4. goed 5. niet te beoordelen (alleen bij opbrengsten) In verband met het programmatisch handhaven heeft de inspectie daarnaast enkele controles uitgevoerd op bepaalde wettelijke voorschriften. Of de school wel of niet voldoet aan deze wettelijke vereisten wordt tot uitdrukking gebracht met de score 'ja' of 'nee'. Opbrengsten 1 2 3 4 5 1.1* De resultaten van de leerlingen aan het eind van de basisschool liggen ten minste op het niveau dat op grond van de kenmerken van de leerlingenpopulatie mag worden verwacht. 1.2* De resultaten van de leerlingen voor Nederlandse taal en voor rekenen en wiskunde tijdens de schoolperiode liggen ten minste op het niveau dat op grond van de kenmerken van de leerlingenpopulatie mag worden verwacht. 1.3 De leerlingen doorlopen in beginsel de school binnen de verwachte periode van acht jaar. 1.4 Leerlingen met specifieke onderwijsbehoeften ontwikkelen zich naar hun mogelijkheden. Leerstofaanbod 1 2 3 4 2.1* Bij de aangeboden leerinhouden voor Nederlandse taal en rekenen en wiskunde betrekt de school alle kerndoelen als te bereiken doelstellingen. Pagina 7 van 13
Leerstofaanbod 1 2 3 4 2.2* De leerinhouden voor Nederlandse taal en voor rekenen en wiskunde worden aan voldoende leerlingen aangeboden tot en met het niveau van leerjaar 8. 2.3 De leerinhouden in de verschillende leerjaren sluiten op elkaar aan. 2.4* De school met een substantieel aantal leerlingen met een leerlinggewicht biedt bij Nederlandse taal leerinhouden aan die passen bij de onderwijsbehoeften van leerlingen met een taalachterstand. Tijd 1 2 3 4 3.1 De leraren maken efficiënt gebruik van de geplande onderwijstijd. 3.2 De school heeft voor Nederlandse taal en rekenen en wiskunde de onderwijstijd afgestemd op de behoefte van de leerlingenpopulatie. Didactisch handelen 1 2 3 4 5.1* De leraren geven duidelijke uitleg van de leerstof. 5.2* De leraren realiseren een taakgerichte werksfeer. 5.3* De leerlingen zijn actief betrokken bij de onderwijsactiviteiten. Afstemming 1 2 3 4 6.1 De leraren stemmen de aangeboden leerinhouden af op verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen. 6.2 De leraren stemmen de instructie af op verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen. 6.3 De leraren stemmen de verwerkingsopdrachten af op verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen. 6.4 De leraren stemmen de onderwijstijd af op verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen. Begeleiding 1 2 3 4 7.1* De school gebruikt een samenhangend systeem van genormeerde instrumenten en procedures voor het volgen van de prestaties en de ontwikkeling van de leerlingen. 7.2 De leraren volgen en analyseren systematisch de voortgang in de ontwikkeling van de leerlingen. Pagina 8 van 13
Zorg 1 2 3 4 8.1 De school signaleert vroegtijdig welke leerlingen zorg nodig hebben. 8.2 Op basis van een analyse van de verzamelde gegevens bepaalt de school de aard van de zorg voor de zorgleerlingen. 8.3* De school voert de zorg planmatig uit. 8.4 De school evalueert regelmatig de effecten van de zorg. Kwaliteitszorg 1 2 3 4 9.1 De school heeft inzicht in de onderwijsbehoeften van haar leerlingenpopulatie. 9.2 De school evalueert jaarlijks de resultaten van de leerlingen. 9.3 De school evalueert regelmatig het onderwijsleerproces. 9.4 De school werkt planmatig aan verbeteractiviteiten. 9.5 De school borgt de kwaliteit van het onderwijsleerproces. 9.6 De school verantwoordt zich aan belanghebbenden over de gerealiseerde onderwijskwaliteit. 9.7 De school draagt zorg voor de kwaliteit van het onderwijs gericht op bevordering van actief burgerschap en sociale integratie, met inbegrip van het overdragen van kennis over en kennismaking met de diversiteit van de samenleving. Wet- en regelgeving Ja Nee NT1A NT2A NT4A NT4B De inspectie is in het bezit gesteld van de geldende schoolgids (art. 16, lid 2 en 3, WPO). De inspectie is in het bezit gesteld van het geldende schoolplan (art. 16, lid 1 en 3, WPO). Er is voldoende onderwijstijd geprogrammeerd om te kunnen voldoen aan de daarvoor gestelde minima (art. 8, lid 7 onder b, WPO). Er is maximaal zevenmaal een onvolledige schoolweek geprogrammeerd voor de groepen 3 t/m 8 (artikel 8, lid 7 onder b, WPO). 2.2 Beschouwing Algemeen beeld Ondanks de onvoldoende eindresultaten, beoordeelt de inspectie de kwaliteit van het onderwijs op basisschool De Laarakker als voldoende. Reden hiervoor is dat binnen het onderwijsleerproces nauwelijks tekortkomingen zijn en de tussentijdse resultaten voldoende zijn. Bovendien hebben de verbeteringen die Pagina 9 van 13
de school in de afgelopen tijd heeft doorgevoerd effect gehad en zijn de achterstanden ingelopen. De tussentijdse resultaten van leerjaar 8 bieden een positief perspectief voor de verwachte eindresultaten van 2015. Dat geldt ook en zelfs in meerdere mate voor de tussentijdse resultaten van groep 7. Het vooruitzicht voor de eindresultaten van 2016 is daarmee eveneens positief. De school heeft niet tijdig genoeg in de gaten gehad dat aanpassingen in de inrichting van het onderwijs nodig waren om tot voldoende resultaten te komen. Die aanpassingen zijn nu wel doorgevoerd, en mede daardoor is het onderwijsleerproces nagenoeg op alle onderdelen van voldoende kwaliteit. Toelichting Opbrengsten De eindopbrengsten liggen onder het niveau dat op grond van de kenmerken van de leerlingenpopulatie mag worden verwacht. Zowel in 2012 als in 2013 en 2014 liggen ze onder de ondergrens van de inspectie. Daarom is indicator 1.1 als onvoldoende beoordeeld. De vooruitzichten voor de eindopbrengsten van het huidige schooljaar (2014-2015) zijn daarentegen positief. De verbeteractiviteiten van de school hebben zich in de afgelopen periode met succes gericht op het realiseren van substantiële verbeteringen van de resultaten van groep 8. Daardoor zijn achterstanden ingelopen en liggen de tussenresultaten van deze groep in januari 2015 boven de ondergrens. De tussenopbrengsten liggen op het verwachte niveau. De resultaten voor technisch lezen in leerjaar 3 en 4, voor rekenen en wiskunde in leerjaar 4 en 6 en voor begrijpend lezen in leerjaar 6 liggen boven de ondergrens. Omdat het percentage leerlingen dat de laatste twee schooljaren in de leerjaren 3 tot en met 8 is blijven zitten minder dan drie procent bedraagt, is indicator 1.3 als voldoende beoordeeld. Of leerlingen met specifieke onderwijsbehoeften zich naar hun mogelijkheden ontwikkelen valt niet te beoordelen. Het aantal rugzakleerlingen in het leerjaar dat de inspectie hierbij kan betrekken, is minder dan drie. Dan beoordeelt zij de resultaten niet op schoolniveau. Het onderwijsleerproces Alle indicatoren die hiermee samenhangen zijn als voldoende beoordeeld. De leerinhouden voldoen aan de kerndoelen en worden aan voldoende leerlingen aangeboden tot en met het niveau van leerjaar 8. Voor zover dat niet het geval is, verantwoordt de school zich hierover. De leerinhouden in de verschillende leerjaren sluiten voldoende op elkaar aan. Pagina 10 van 13
Tijdens de bezochte lessen bleek dat de leraren efficiënt gebruik maken van de geplande onderwijstijd. Die is evenwichtig verdeeld over de verschillende leeren vormingsgebieden en is afgestemd op de behoefte van de leerlingenpopulatie. Basisschool De Laarakker hecht aan een goed pedagogisch klimaat. De leraren hebben met de leerlingen afspraken gemaakt over de manier waarop zij met elkaar omgaan. Aan het begin van het schooljaar wordt daar in de groepen extra aandacht aan besteed. Het didactisch handelen is naar behoren. De uitleg is voldoende duidelijk, dat wil zeggen aansprekend, doelmatig en interactief. Schoolbreed gezien realiseren de leraren een taakgerichte werksfeer, waarin de leerlingen effectief kunnen werken en leren. Hetzelfde geldt voor de actieve betrokkenheid van de leerlingen, alhoewel de leraren hier in sommige groepen nog winst kunnen boeken. Uitgaande van het beeld van de school over de mogelijkheden en capaciteiten van de leerlingen is het onderwijs voldoende afgestemd op onderlinge verschillen tussen hen. De Laarakker beschikt over leermiddelen die daarin voorzien. De leraren gebruiken die ook. Uit de groepsoverzichten- en plannen en tijdens de geobserveerde lessen blijkt dat de afstemming van de instructie en de verwerking planmatig verloopt. De leraren gebruiken ook de onderwijstijd als een middel om tot afstemming te komen. De Laarakker beschikt over een samenhangend systeem van instrumenten en procedures voor het volgen van de leerlingen. Uit de groepsoverzichten blijkt dat de leraren de voortgang van de leerlingen systematisch volgen en analyseren. Uit de groepsplannen blijkt dat zij hier conclusies uit trekken voor de afstemming van het onderwijs op groepen leerlingen. Uit de groepsoverzichten blijkt tevens dat de school de hulpvraag van de zorgleerlingen op een inhoudelijk zorgvuldige wijze analyseert. Hierdoor biedt de analyse voldoende input voor de invulling van de extra zorg. Daarom is de planmatige uitvoering van de zorg (indicator 8.3) als voldoende beoordeeld. Er zijn uitgewerkte handelingsplannen voorhanden voor leerlingen die extra ondersteuning nodig hebben die qua kwaliteit voldoen aan de gestelde eisen. Een verbeterpunt is de typering van de specifieke vakdidactische aanpak die de leraren voor ogen staat bij de invulling van de extra zorg. Die is niet altijd voorhanden. In die gevallen schenken de leraren vooral aandacht aan de pedagogische en algemeen didactische aspecten van de extra zorg. Pagina 11 van 13
Kwaliteitszorg Uit het onderzoek van maart 2015 komt naar voren dat de school de onderwijsbehoeften van haar leerlingenpopulatie veel duidelijker in kaart heeft gebracht dan daarvoor. Zij heeft haar focus verbreed door niet alleen oog te hebben voor leerlingen die extra ondersteuning nodig hebben. De school heeft zich nu ook gericht op de onderwijsbehoeften van leerlingen die zich normaal ontwikkelen en op leersterke leerlingen (indicator 9.1). Ook komt uit het onderzoek van maart 2015 naar voren dat de school nu wel voldoende zicht heeft op de resultaten op schoolniveau en de trends daarbinnen (indicator 9.2). Daarvoor is scholing gevolgd. Blijkens de analyses heeft deze scholing een positief effect op het vermogen van de school een deugdelijke analyse van de resultaten te kunnen maken op schoolniveau. De kwaliteitszorg vertoont echter ook nog enkele tekortkomingen. De Laarakker heeft nog onvoldoende zicht op de kwaliteit van het onderwijsleerproces in zijn volle breedte. De school evalueert dit slechts ten dele en niet voldoende stelselmatig. Dit heeft er mede toe geleid dat de school te laat is doordrongen van de noodzaak verbeteringen in het onderwijsleerproces door te voeren. Als gevolg daarvan zijn de eindopbrengsten achtergebleven bij het verwachte niveau. De Laarakker heeft stappen gezet om ook dit onderdeel van de kwaliteitszorg de aandacht te geven die het nodig heeft. Tenslotte is de verantwoording naar derden een verbeterpunt voor De Laarakker. De school verantwoordt zich nu nog onvoldoende richting ouders over de gerealiseerde kwaliteit van haar onderwijs. Dit omdat concrete gegevens en een evaluatie van de resultaten ontbreken. Hoewel duidelijk is naar welke vormen van voortgezet onderwijs de leerlingen uitstromen, ontbreekt ook hier een evaluatie. De school informeert de ouders wel naar behoren over de verbeteractiviteiten waarmee ze bezig is en waarom zij deze ter hand heeft genomen. Niet duidelijk is echter wat de school daarmee hoopt te bereiken. Evenmin is duidelijk of dat is gelukt. Pagina 12 van 13
3 TOEZICHTARRANGEMENT Kwaliteit De inspectie kent aan basisschool De Laarakker het basisarrangement toe. Bij het nemen van dit besluit wijkt de inspectie af van de reguliere beslisregels voor het toekennen van een basisarrangement. De eindopbrengsten van De Laarakker zijn immers onvoldoende. Daarentegen komt uit het onderzoek naar voren dat de tussentijdse opbrengsten van de huidige groep 7 en 8 een positieve indicatie bieden voor de te verwachtingen eindresultaten. Bovendien zijn er nauwelijks tekortkomingen in het onderwijsleerproces. Ook zijn belangrijke onderdelen van de kwaliteitszorg op orde. Op basis van de bevindingen zoals beschreven in dit rapport spreekt de inspectie daarom het vertrouwen uit in de school en kent aan de school het basisarrangement toe. Naleving De inspectie concludeert dat er geen tekortkomingen zijn in de naleving van de wettelijke voorschriften die zijn gecontroleerd. Pagina 13 van 13