Zuid-Afrika Jan van Riebeeck 1.04.02 inv. nr. 1188
1.04.02 inv. nr. 1188 De reis naar Indië duurt zo n acht of negen maanden. Omdat het precies op de helft van de reis ligt is Kaap de Goede Hoop is de waardevolle tussenstop en een ideale plek om groente, vlees en drinkwater in te slaan. En dat is hard nodig, want tijdens de maandenlange zeereis naar Azië is er een groot tekort aan vers voedsel. In 1651 neemt de VOC de beslissing dat er een verversingsstation opgezet moet worden. Jan van Riebeeck krijgt die opdracht. Samen met negentig kolonisten bouwt hij een fort, legt groentetuinen aan en koopt vee van lokale Khoikhoi stammen. Het voedsel dat de aangelegde tuin levert is beperkt. Daarom mogen Europese boeren zich aan de Kaap vestigen en krijgen ze een stuk land om te bebouwen. De Kaap groeit zo uit tot een kolonie. In de loop van de tijd trekken deze Boeren steeds verder naar het noorden, het binnenland in. De oorspronkelijke bewoners - de KhoiSan worden van hun geboortegrond verdreven en moeten zich vestigen in andere, minder vruchtbare gebieden. Dit is het verslag van van Riebeeck over de voortgang van de bouw van een fort aan de Tafelbaai in Kaap de Goede Hoop.
Journaal scheepschirurgijn 1.04.02 inv. nr. 11442 De reis naar de Kaap is niet zonder gevaren. Aan boord zijn ongelukken of ziektes zoals scheurbuik aan de orde van de dag. Aan boord van elk schip is een scheepschirurgijn die de zieken en gewonden verzorgt en verantwoordelijk is voor de gezondheid van de bemanning. De chirurgijns houden een overzicht bij van de behandelingen en gebruikte medicijnen. Dit is het journaal van de scheepschirurgijn aan boord van de Westerveld uit 1764. De chirurgijn doet verslag van zijn behandelingen. In de kantlijn zijn doodshoofdjes getekend wanneer iemand overleden is. Onderzoek met deze bronnen Het verslag van Jan van Riebeeck en de sterfgevallen lijst geven samen een mooi beeld van het belang voor de VOC van het stichten van de Kaapkolonie voor de VOC. Het verslag van van Riebeeck geeft een beeld van hoe die stichting eruit moet hebben gezien. Het journaal van de scheepschirurgijn illustreert hoe de bemanningsleden behandeld werden en het hoge aantal sterfgevallen onderweg naar de Kaap.
Peter Kolb, Naauwkeurige Beschrijvinge van de Caap (1727) 37. Bibliotheek Nationaal Archief 393 G 7-8 Op het moment dat de VOC besluit om zich aan de Kaap te vestigen, is het gebied bewoond door de Khoikoi, de oorspronkelijke bewoners van het gebied. De Nederlanders noemen de Khoikhoi Hottentotten. Omdat de Nederlanders zich steeds meer grond toe-eigenen was de relatie met de Khoikhoi erg gespannen. In 1659-1660 komt het tot een oorlog tussen de VOC en de Khoikhoi, waarbij de oorspronkelijke bewoners verbannen werden van het Kaapse schiereiland.
1.10.29 inv. nr. 2533 Robert Gordon komt op zijn reizen veel in contact met de Khoikhoi, die door de Nederlanders Hottentotten worden genoemd. Anders dan de meeste tijdgenoten is Gordon geïnteresseerd in hun cultuur. In deze brief geeft hij een uitgebreide beschrijving van een aantal van de gewoonten en gebruiken van de Khoikhoi.
1.04.02 inv. nr. 3989 Jan van Riebeeck schrijft in de dagregisters (een soort dagboek waarin de dagelijkse gebeurtenissen worden beschreven) vaak over Krotoa. Zij is een Khoikhoi meisje dat van Riebeeck in huis neemt als bediende voor zijn vrouw. Al snel krijgt ze een Europese naam en wordt zij Eva genoemd. Vlak voordat van Riebeeck in 1662 uit de Kaap vertrekt, laat Eva zich dopen. Twee jaar later trouwt zij met de Deense VOC-chirurgijn Peter Havgard. Hij heeft de Nederlandse naam Pieter van Meerhoff aangenomen. De kinderen van Eva en Pieter zijn de eerste kleurlingen in Zuid-Afrika. De pagina hierboven doet van Riebeeck verslag van de gebeurtenissen op 28 januari 1654.
Hertaling (markering) Eveneens alle watermannen of strandlopers, naast een van Herry s vrouwen die doof is, en al hun kinderen onder wie ook een meisje dat bij ons gewoond heeft en de naam van Eva gekregen had. Onderzoek met deze bronnen Met deze bronnen is de omgang met de oorspronkelijke bewoners te onderzoeken. De typerende afbeelding in combinatie met de bevindingen van Gordon en Riebeeck geven samen een goed beeld van hoe de Nederlanders hen zagen. Ook is een beeld te schetsen van de manier waarop de VOC koloniën stichtte. Hulpmiddelen Meer bronnen en informatie van de VOC handelsposten en forten is te vinden in de Atlas of Mutual Heritage.