Bomenplan Muiderberg Achtergrond: Op 26 juli 2016 vond een gesprek plaats bij de Gemeente Gooise Meren over de compensatie voor de verbreding van de A1 en de A6 op het grondgebied van de voormalige gemeente Muiden. Het gaat om compensatie van natuur en bomen. In totaal zijn in dit gebied 6000 bomen gekapt. Deze worden alle volgens de geldende wetten en regels herplant. De gemeente Gooise Meren heeft een extra compensatie gevraagd voor de kernen Muiden en Muiderberg. In principe gaat het daarbij om in totaal 500 bomen. Samengevat luidt de afspraak: 500 bomen van een bepaalde omvang, dicht bij elkaar geplant, op grond van de gemeente of RWS, binnen een bepaald tijdsbestek. Wanneer de Dorpsraad met een plan komt waar die bomen geplant kunnen worden met draagvlak van de inwoners, zal dit door het College overgenomen worden. Inwoners waren verontrust over de compensatie voor Muiderberg. Enkelen meenden dat herplanting van alle voor Muiderberg beschikbare bomen naar het Echobos zou gaan. De Dorpsraad heeft een werkgroep een plan laten maken. Deze werkgroep beschrijft hier het bomenplan Muiderberg. Werkgroep Leden van de werkgroep: Sandra Deuling namens de Dorpsraad, Ella van Dongen, Thijn Westermann, Patricia Gulcher, Rik Sybesma en Rob van Dijk allen inwoners van Muiderberg. De werkgroep heeft relevante rapporten bestudeert, gesprekken gevoerd met de gemeente Gooise Meren en andere deskundigen. Op 6 oktober was een informatie avond waar ook de inwoners gevraagd is of zij instemmen met dit plan. Doel van de werkgroep Een plan maken voor het planten van 500 bomen voor de kern Muiderberg, zo goed mogelijk aansluitend aan de leefomgeving van het dorp die is aangetast door het SAA project. Wat zijn mogelijke vervolgstappen om Muiderberg ecologisch en qua natuurschoon te verbeteren. Het plan moet breed draagvlak hebben bij de inwoners. Voorwaarden Rijkswaterstaat en de gemeente Gooise Meren zijn de volgende voorwaarden overeengekomen: Planten op grond van de gemeente of Rijkswaterstaat 500 bomen van een bepaalde maat die zo dicht mogelijk bij elkaar geplant worden binnen een bepaald tijdsbestek De werkgroep Bomenplan sluit hierop aan en voegt daaraan toe: draagvlak bij inwoners aanplant op een plek die logisch aansluit op plekken waar de leefomgeving is aangetast passend bij huidige natuurlijk omgeving, ecologisch verrijkend passend in een bredere visie op natuur in en om Muiderberg (o.a. EHS gebieden) 1
Kader van het plan In de Ruimtelijke Visie Muiderberg uit 2008 staan de volgende uitgangspunten voor de natuur: Versterken van de ecologische hoofdstructuur; Tegengaan van de versnippering van waardevolle gebieden; Waarborgen van continuïteit van de kustlijn in ecologisch en ruimtelijk opzicht; Verbinden van de natuurwaarden langs de kustlijn met die in het achterland; Verbinden strand en Naarderbos met de natuurgebieden achter de Oude Zeedijk Tegengaan van de versnippering van de oude kustlijn. De werkgroep heeft deze uitgangspunten overgenomen en de verbinding met het achterland prioriteit gegeven. De EHS gebieden in Muiderberg zijn door de snelwegen, tamelijk geïsoleerd komen te liggen en hebben een slechte verbinding met het achterland zoals het Naardermeer. Enkele citaten uit Nota Natuurlijk Muiderberg: Wateren, wielen, sloten, oevers en polders zijn belangrijke biotopen voor verschillende watergebonden vleermuizen, specifieke amfibieën en de ringslang. De belangrijkste gebieden zijn de poldersloten, de ondiepe plassen in het Voorland, de wielen en de vijver bij de Oude Zeedijk. Een groenere toegang tot Muiderberg De beide toegangen naar Muiderberg via de Googweg en de IJsselmeerweg zien er verwaarloosd uit. In beide gevallen staan er knotwilgen langs de toegangswegen, deze knotwilgen zijn voor een groot deel dood gegaan. De Googweg heeft een smalle berm, het kan dat de knotwilgen, door het strooien van zout in de winter op zowel de autoweg als het fietspad, teveel last van zout hebben. Dit is een inschatting van de afdeling beheer. Voorgesteld wordt om de rij knotwilgen langs de Googweg niet aan te vullen en die langs de IJsselmeerweg wel omdat hier meer ruimte is. De toegang tot Muiderberg krijgt zo een uitstraling die past bij het groene en natuurlijke Muiderberg. Tot zover enkele citaten uit de Nota Natuurlijk Muiderberg. Zoals bekend valt het gebied nu in zijn geheel in de gemeente Gooise Meren. Daardoor kan niet alleen vanuit een bredere visie gedacht worden, maar ook gehandeld. De werkgroep ziet dan ook kansen om aan weerszijden van de spoordijk en A6 de ecologie te verbeteren. Het Bomenplan Muiderberg kent 3 fasen: 1. aanplant van 500 bomen bij de entree van het dorp aan de zuidoost kant 2. verrijkt groengebied in zuidelijke richting langs de spoordijk 3. doortrekken van het verrijkte groengebied naar het Kocherbos Alleen fase 1 wordt hier concreet uitgewerkt. Fase 2 en 3 komen globaal aan de orde als context voor fase 1. Daarnaast signaleert de werkgroep dat er achterstallig onderhoud is in de groenvoorziening rond het dorp, zoals ook al gesignaleerd in de Nota Natuurlijk Muiderberg uit 2008. De situatie is sindsdien eerder verslechterd dan verbeterd. Zo is er de noodzaak de wilgen langs de IJsselmeerwerg en de Googweg aan te vullen. De 2
werkgroep is van mening dat hiervoor niet de 500 compensatiebomen gebruikt moeten worden. Dit is onderhoud dat de gemeente moet uitvoeren. De werkgroep stelt voor om het achterstallig onderhoud en de aanvulling van wilgen langs de IJsselmeerweg, door een groep vrijwilligers te laten doen. Hiervoor worden inwoners die in dat gebied wonen benaderd en Groen Muiderberg zal dit ondersteunen. Overigens zou de gemeente wel werk moeten maken van de herplant bij de parkeerplaats van de Joodse begraafplaats en delen van de Googweg. Fase 1 aanplant 500 bomen Op bijgaande schets is te zien waar de werkgroep aanplant van bomen voorziet. Tijdens de raadpleging van inwoners kreeg dit brede steun. Fase 1 is in groen getekend, Fase 2 blauw en 3 paars Door in te zetten op het gebied langs de IJsselmeerweg, de op- en afrit van de A6 en langs de spoordijk, wordt bereikt dat deze infrastructuur aan het zicht onttrokken wordt. De entree van het dorp wordt verfraaid. Bijkomend effect is dat de beleving van lawaaioverlast van de snelweg en trein verminderd wordt doordat de bron niet meer gezien wordt. De volgende foto s brengen het gebied in beeld, de toelichting schetst de contouren van het plan. Tenslotte is een totaalbeeld toegevoegd dat het plan completeert. In de bijlage staat nog wat achtergrondinformatie, die bij de verdere uitwerking kan helpen. 3
Foto 1 Foto 1. Zicht vanaf de zeedijk met rechts de beplanting langs de spoordijk en links de visoverwinteringsvijver en de hoogspanningskabels waarmee rekening gehouden moet worden. Hier kan het schelpenpad over de zeedijk doorgetrokken worden tot aan de spoordijk waarmee een begin gemaakt wordt met een alternatieve wandelroute. Langs de spoordijk is het vrij rustig, gevarieerde begroeiing, belangrijk deel van de dag bij warm weer schaduwrijk. Op dit stuk kunnen nog bomen geplant worden. Foto 2 Foto 2 Weg langs de spoordijk is tot de zeedijk bestraat, daarna langs de spoordijk, tot de trekvaart, verhard. Dit pad vormt de basis voor een wandelroute. Het eindigt bij het viaduct. Daar moet het wandelpad doorgetrokken worden langs de oprit naar de A6. Ook op dit stuk kunnen bomen geplant worden. De voorkeur is om ook links, tussen de sloot en het pad bomen te planten. Op sommige stukken is de ruimte smal. Waar het pad eindigt op de weg, is een vrij grote ruimte om bomen te planten. Die zijn van belang om het kleine viaduct aan het zicht vanuit het dorp te onttrekken. 4
Foto 3 Foto 3: IJsselmeerweg bij de bocht waar de natuurboulevard loopt. Hier kan de bocht ruimer gemaakt worden met eventueel een slinger in de weg. Daarmee kan het uitzicht over het open water mooier gemaakt worden. Zeker wanneer de wilg die rechts op de voorgrond staat weggehaald wordt. Vanaf de andere kant gezien wordt het zicht op het grote viaduct weggenomen door bomen die dan in de bocht geplant kunnen worden. Bijkomend resultaat is dat de bocht veiliger wordt voor het verkeer. Foto 4 Foto 4: Zicht vanaf de natuurboulevard naar het spoorviaduct en de snelweg. Het plan voorziet er in om dit aan het zicht te onttrekken. Hiervoor kan de bocht in de weg vergroot worden en eventueel een slinger in de IJsselmeerweg gemaakt worden, waardoor aan weerszijden en in het midden bomen geplant kunnen worden. 5
Foto 5 Foto 5: Zicht op de IJsselmeerweg langs het weiland, met links de spoordijk. Hier is duidelijk te zien hoe dit stuk weg verfraaid kan worden met bomen waarmee de entree tot het dorp op dit stuk ook veel aantrekkelijker gemaakt wordt. De werkgroep stelt voor dat vrijwilligers aan weerszijden van de weg knotwilgen aanplanten. Het is aanvulling op wat er verdwenen is en toevoeging om het zicht te verfraaien. Samenvattend beeld van bomenplan Muiderberg fase 1. De werkgroep stelt voor om de IJsselmeerweg iets te verleggen waardoor het directe uitzicht vanaf het Zuiderzeepad op het viaduct wordt weggenomen. Daarvoor is het mooier als het Zuiderzeepad zelf ook wat omgelegd wordt (de dikke zwarte stippellijn in de tekening). Op die manier kan een aansluiting gemaakt worden op het nieuwe pad vanuit het weiland. Er ontstaat een veel vrijer uitzicht op het IJsselmeer vanuit die entreehoek. De wat rare haakse hoek in de weg wordt afgerond. Ook is tussen de rijbanen van de IJsselmeerweg bomen ingetekend, waarbij beoogd wordt de zichtlijn op het vrijere uitzicht op het IJsselmeer, versterkt wordt. Op de kaart zijn struiken lichtgroen en bomen donkergroen. In de kaart zijn de bomen grofweg op een hart-op-hart-maat van 4 meter van elkaar gezet met een boomkruin grootte van 5 meter diameter. In totaal gaat het in de tekening om 550 bomen. Ze zijn voornamelijk gesitueerd langs de rand van het weiland aan de IJsselmeerweg en in het rietgebied bij de eerste bebouwing van Muiderberg. In het "driehoekje" van het weiland is voor een "globale strook met beplanting" gekozen. De werkgroep wil graag met de boer/eigenaar overleggen over het gebruik. De kaart is een schetsvoorstel waarop later gedetailleerder kan worden aangegeven: - typen bomen en struiken - wat er eventueel wel of niet weg moet/kan - wat een geschikte hart op hart maat is - wat een correcte/bruikbare kruinmaat is - verloop van de wegen - hoever fase 1 gaat lopen - hoeveel bomen 6
Bomenplan Muiderberg fase 1: Verfraaiing entree zuidoost 7
Bijlage Bolwerk voor klimaatverdediging Zowel deze fase van het bomenplan Muiderberg, als de volgende 2 fasen moeten aansluiten bij het initiatief om van de stelling van Amsterdam een Bolwerk voor klimaatverdediging te maken. 36 gemeenten hebben belangstelling getoond. Muiderberg is een prachtige schakel in het bolwerk dus hier kunnen wij gebruik van maken. We hebben bovendien belangrijk ecologische argumenten want de kwaliteit van onze leefomgeving neemt af. Muiderberg inpassen in de ecologische hoofdstructuur. Wat betreft de soorten in het bomenplan Muiderberg ook mikken op planten die fijnstof afvangen. Daarnaast aansluiten op initiatieven voor biodiversiteit en die pleiten voor herintroductie van oorspronkelijk inheemse beplanting zoals wilde appel, wilde peer, koraalmeidoorn, liguster en fladderiep. Aansluiten op Tracébesluit SAA Helaas kan in dit stadium niet gecheckt worden of het plan aansluit op wat er gaat gebeuren als gevolg van het Tracébesluit SAA. Dit kent een aantal gebieden waar natuur wordt gecompenseerd. Deze gebieden hebben de bestemming Natuur-2 gekregen met specifieke regels voor de gebieden. De exacte invulling van het gebied zal pas geheel duidelijk worden in de uitvoeringsfase. Met oog hierop zijn geen specifieke gebieden voor water, groenstroken, natuurcompensatie, enz., aangewezen op de verbeelding, maar zijn deze functies benoemd in de regels. - Zoals hiervoor reeds benoemd kan in de uitvoering blijken dat de exacte aanleg iets anders dient plaats te vinden dan werd gedacht. Daarom zijn binnen het gebied van het Tracébesluit SAA geen groenstroken en waterlopen meer apart afgebeeld op de verbeelding, maar beschreven in de regels. 8